7648595253

POŁOŻENIE PRAWNE CHRZEŚCIJAN. 359

czasów Apostolskich, zalicza Rossi najpierw katakumby Luciny przy drodze Ostyjskiej, gdzie został pochowany św. Paweł. Również stare są katakumby św. Pryscylli przy drodze Solaria Yettts, których napisy grobowe wymieniają osoby współczesne Flawiuszom; dalej katakumby Ost.yjskie, gdzie według trądycyi pomników, Piotr św. udzielał chrztu katechumenom, a wreszcie katakumby Domitylli w^r winnicach Flawiuszów, przy drodze Ar-deatyńskiej. Kilka innych katakumb, jeśli nie są równie stare, jak wymienione, pochodzą przynajmniej z pierwszej połowy drugiego wieku, za czem przemawia styl klasyczny ich fresków, dekoracye w stucco, wreszcie rodzaj ich kamieni grobowych, przypominający czasy Domicyana lub Trajana¹. Nasuwa się teraz ważne pytanie: czy były własnością prywatną, czy też kościelną? Nazw}" ich świadczyłyby za pierw^rszem, choć z drugi ej strony nie j e s t wy klu c z o n em, że m o gły już, przyn aj mni ej niektóre, przejść z początkiem drugiego wieku na własność rzymskiej gminy chrześcijańskiej. O los zaś tej ziemi cmentarnej mógł Kościół być zupełnie spokojnym, nawet w chwilach prześladowania, kiedy wszystkie majątki chrześcijańskie, o których wiedziała prefektura miejska, ulegały skonfiskowaniu. Rzecz to wiadoma, że grób w starożytności, tak pojedyńczy, jak i familijny, zostawał w największem poszanowaniu u wszystkich narodów, a grzebanie zwłok świętą było powinnością, za której zaniedbanie czyni zabity Patroklus przyjacielowi we śnie gorzkie wyrzuty:

„Spisz Achillu, zaś o mnie zupełnieś widać zapomniał.

Nie opuściłeś mię w życiu, lecz zapominasz po śmierci;

Jak najprędzej mię chowaj, bym wrota przebył Hadesa;

Du chy mi bronią przystępu , zj awiska spo czy waj ącycli.

I nie dają ze sobą się złączyć za brzegiem strumienia ;

Ale się błąkam daremnie przy Hajda wrotach obszernych" ².

¹ TS*

2

i I.

1

Zob, Ross i. La Borna Sotterranea Crintia.ua, Roma ISO I. T. I,

f

2

o-t i nast.

„Iliada^u, tło mac zenie Popiela, pieśń XXIII, w, 69