7648595252

358 POŁOŻENIE PRAWNE CHRZEŚCIJAN,

siadania wynikła koniecznie z przyznanej im faktycznie egzy-stencyi legalnej pod imieniem odłamu mozaizmu.

Ale czy ten tytuł żyd ów-chrześcijan dawał wiernym jakieś gwarancye na przyszłość? Zapewnie czuli oni dobrze jego kruchość, i wiedzieli, że państwo lada chwila mogło przeprowadzić różnicę prawną między wyznawcami Chrystusa a żydami, i odebrać im wraz z legalną egzystencyą prawo własności. Jak sobie tedy radzili? Niektórym z nich przysługiwało imię prawnego posiadacza z tytułu obywatelstwa rzymskiego. Pod tą przeto najbezpieczniejszą ochroną prawa prywatnego, kryły swe mienie nie tylko jednostki, ale także pojedyncze gminy chrześcijańskie, jeżeli tylko możebnem to było, podobnie jak ukrywają je dziś zakony pod imieniem osób prywatnych w krajach, które im odebrały prawo egzystencyi. Na imię też osób prywatnych legowali umierający na rzecz Kościoła swoje majątki ruchome i nieruchome.

Co więc mogli chrześcijanie posiadać? To samo, co posiadali obywatele rzymscy i żydzi, a więc: domy prywatne, które były nieraz równocześnie domami modlitwy, i dobra

t

ziemskie, a w nich obszerne cmentarze. Siady najstarszych kościołów odnajdujemy przy pomocy Pisma św. i trądycjd w domach: Pryski i Akwili \ senatora Pudensa ², i w mieszkaniu św. Klemensa Papieża k Do cmentarzy zaś, sięgających

¹ „Pozdrówcie Pryskę i A kwilę pomocniki moje w Chrystusie Jezusie ... i zgromadzenie ich domowe" — pisze św. Paweł w liście swym da Ezymian. XVI. 3—5. — Grdzie stał dom tych chrześcijańskich małżonków. o których św. Paweł powiada jeszcze pięknie, „że za duszę jego

t •

s z yj ę s w oj ą nastawiali^u V W e dłu g trądy cy i, jest właśnie d z isi ej s zy kościół św. Pryski na Awentynie domem przyjaciół św. Pawła,

²    Dom Pudensa był położony w tern samem miejscu, gdzie dzisiaj stoi kościół św. Pudencyany, niedaleko bazyliki S. Maria Maggiore. Między rodziną Pudensa, a wspomnianymi powyżej małżonkami, Akwilą i Pryska, musiały zachodzić stosunki pokrewieństwa albo przyjaźni; w cmentarzu familijnym Pudensa, tj. w katakumbach Pryscylli, spotykamy bowiem obok innych napisów nagrobki Akwilina. Akwili i Pryski. Zob. Eo ssi. Bullett. 1867, str. 43 i nast.

³    Prawdopodobnie stoi dzisiejsza bazylika św. Klemensa na fundamentach rodzinnego domu wielkiego Papieża. Zob. Eossi. Bullet. 1863, str. 25 i nast.