8181341260

Aktywizacja w katechezie Opole 2002

Ks. Krzysztof Grzywocz Opole

ROZWÓJ DUCHOWY. ROZWAŻANIA W ŚWIETLE MYŚLI HUGONA OD ŚW. WIKTORA

Jeżeli jest prawdą, że istnieje coś takiego jak istota życia, to rozwój jest jej częścią. Żyje jedynie to, co się rozwija. Rozwój człowieka jest wydarzeniem tak złożonym, że uwypuklenie w nim wymiaru fizycznego, psychicznego i duchowego jest tylko nieśmiałą próbą ukazania jego bogactwa. W takim ujęciu antropologicznym rozwija się przede wszystkim to, co duchowe. Rozwój fizyczny i psychiczny jest obrazem rozw oju duchowego, podobnie jak muzyk i jego instrument wyrażają zapisaną językiem nut muzykę. „Rozwój", „dynamizm", „proces", „aktywność” - to elementy tej samej rzeczywistości, która jest zawsze dramatyczna -może być szansą albo zagrożeniem. Potrzeba nieustannie mistrzów¹ rozwoju, ich obecność chroni jego aktywność przed tragedią. Spośród wielu mistrzów wybrałem przedstawiciela szkoły wiktoriańskiej - Hugona od św. Wiktora, którego intuicja antropologiczna i teologiczna po dzień dzisiejszy zachwyca i inspiruje teoretyków i praktyków rozwoju człowieka.

1.    Hugon od św. Wiktora

Hugon od św. Wiktora urodził się ok. 1096 r.. najprawdopodobniej na terenie Saksonii. Pochodził z rodu grafów Blankenburg. Po edukacji w klasztorze Hamerslcben udaje się wraz z wujem Reinhardem (biskupem Halberstadt) do klasztoru św. Wiktora pod Pary żem. Po ukończeniu studiów zostaje nauczycielem, a w roku 1133 kierownikiem szkoły. Pozostawił po sobie liczne pisma filozoficzne, teologiczne, egzegetyczne, duchowe i etyczne. Jest uznawany za najbardziej wszechstronnego autora wczesnej scholastyki i jednym z głównych przedstawicieli szkoły wiktoriańskiej - obok Wilhelma, Ryszarda, Achardusa i innych. Analizy scholastyczne, pojęciowe, prowadzić miały do doświadczeń mistycznych. Umiera w Pary żu 11 lutego 1141 r.¹.

2.    Schemat rozwoju duchowego

Życie duchowe według Hugona od św. Wiktora rozwija się według schematu, którego ogólny zarys przedstawi! głównie w dziele De meditatione. Schemat ten ma charakter cykliczny i zbudowany jest z pięciu elementów: lectio - meditatio - oratio - operatio - contemplatio (czytanie - medytacja - modlitwa - działanie -kontemplacja)². Tworzą one następujący układ:

(Schemat dostępny jest w oddzielnym pliku).

2.1. Lectio - oculi carnis

Rozwój duchowy człowieka rozpoczyna się od czytania (lectio). Czytanie jest tu rozumiane szeroko: dotyczy zarówno Pisma Św., ale także wielkich dziel humanistycznych, sztuki i całego otaczającego nas świata, który' Hugon nazywa, jakby księgą pisaną ręką Boga”³. Człowiek uczy się czytać to. co się przed nim jawi, wszystkimi swoimi zmysłami: „Piękno barw syci wzrok, przyjemność melodii cieszy słuch, wonność zapachów - powonienie, słodycz przysmaków - smak. krąglość ciała - dotyk”⁴. Im więcej zmysłów' („organów czytania”) uczestniczy w procesie lectio, tym pełniejszy i poprawniejszy jest odbiór. Ostatecznie wszystkie oczy ciała -oculi carnis - dane zostały człowiekow i, aby umiał czytać.

1

   Zob. S. JANECZEK, Hugon ze św. Wiktora, w: EK VI, s. 1292; J. CHATILLON, Natura i funkcja teologii według czołowych przedstawicieli szkoły św. Wiktora, w: L. BALTER (red.). Podstawy wiary. Teologia, Kolekcja Communio 6, Poznań-Warszawa 1991, s. 273.

2

   HUGON OD ŚW. Wiktora, De meditation 1,1, w. 16-19, w: HUGUES DE Saint-Victor, Six opuscules spiritueles, Paris 1969, s. 46.

3

³⁵ Hugon OD ŚW. Wiktora, Didascalicon, VII (PL, 176, c. 814). Wszystkie cytaty z Didascalicon za: W. Tatarkiewicz, Historia estetyki, t. n, s. 180-184.

4

Hugo od św. Wiktora, Didascalicon, II. 13 (PL. 176, c. 821).