Image033 2

• Katechetyka materialna i porównawcza - Ks. prof. US dr hab. A. Offmański

Rok Akademicki 2005/2006, Semestr II___

„Normapersonalistyczną” jako podstawa koncepcji wychowania Jana Pawła II

Wskazując na elementy, jakie znajdują się u podstaw chrześcijańskiego wychowania, trzeba odnieść się do współczesności, przyjizeć się bliżej dzisiejszemu nauczaniu Kościoła o wychowaniu, które niewątpliwie najpełniej prezentuje Jan Paweł II. W bardzo ogólnej ocenie nauczanie to oparte jest na przedstawionych wyżej fundamentach dogmatycznych. Dostrzega się w nich również omówione zasady kierownicze.

Należy jednak szczególnie podkreślić, że u podstaw papieskiej koncepcji wychowania znajduje się ..norma personalistyczną”, czyli wielkość i godność każdego człowieka jako osoby. Zasadniczym wymaganiem tej normy jest pełne uznanie godności osoby, którą Ojciec Święty łączy z przykazaniem miłości Boga i bliźniego. Idea miłości Boga i bliźniego zakłada poszanowalie wolności osobistej człowieka, który może odpowiadać na miłość Boga tylko jako istota wolna. Bóg pozostawia człowiekowi wolny wybór -by Go przyjąć lub odrzucić. Życie etyczne na poziomie osobowym oznacza przestrzeganie „prawdziwej miłości", również w obszarze wychowania. To zaś daje podstawę do zakazu posługiwania się osobajako narzędziem.

2. Chrześcijańskie koncepcje wychowania moralnego

Wychowanie moralne w okresie katechumenatu

Pieiwszą formalną i najbardziej rozwinięta koncepcją katechezy był katechumenat wczesnochrześcijański. Elementem najbardziej szczególnym katechumenalnej koncepcji wychowania moralnego było organiczne jego powiązanie z przepowiadaniem Dobrej Nowiny o zbawieniu, królestwie Bożym, które było źródłem prawdziwego nawrócenia.

Wychowanie moralne w katechezie średniowiecza

W średniowieczu upada instytucja katechumenatu. Całkowicie inne, zarówno w założeniach, jak i realizacji, było też wychowanie moralne. Przestano zwracać uwagę na znaczenie wspólnoty, zrezygnowano z długofalowej i wieloaspektowej formacji, ponieważ każdy dorosły był już człowiekiem ochrzczonym. W wychowaniu religijnym zaczęto zaś kłaść nacisk na sferę prywatną. Szczególną wagę przywiązywano do czynów zewnętrznych, które miały być świadectwem wewnętrznej cnoty' clirześcijanina, ale centralną kwestią w wychowaniu moralnym stała się walka z grzechem.

Forma wychowania moralnego sprowadzała się zatem do głoszenia i słuchania kazań, w którym podawany był model doskonałego chrześcijaniną ale oprócz kazań, drugim narzędziem wychowania moralnego, był sakrament pokuty w formie indywidualnej spowiedzi, która każdorazowo połączona była z przypominaniem, a nawet sprawdzianem wiedzy religijnej penitenta.

W końcowej fazie średniowiecza rozpowszechniana była tzw. książeczka pokutna, która rozwinęła się z praktyki „egzaminu” przy spowiedzi.

Wychowanie moralne w koncepcji M. Lutra

O wiele ciekawszą koncepcję tego wychowania przedstawił /Luter] opierając ją na podstawowych prawdach protestantyzmu, jakkolwiek nie zrezygnował z formy i praktyki wychowania średniowiecznych nauczycieli i wychowawców. Za jedną z ważniejszych spraw w wychowaniu uważał przedstawianie wychowankom wzorów' osobowych oraz odpowiednie dawkowanie przez wychowawcę surowości i łagodności. Z tradycji średniowiecznej przejął też przekonanie o znaczeniu wychowania moralnego, uważając je za szczególny środek walki z chaosem oraz obrony przed złem. Inaczej jednak ujmował cel tego wychowania oraz podstawowe jego zasady. Przede wszystkim zwTÓcił uwagę, że wychowanie i Ewangelia są ze sobą ściśle związane, jednak w inny

__________________