Image038 2

Katechetyka materialna i porównawcza - Ks. prof. US dr hab. A. Offmański

Rok Akademicki 2005/2006, Semestr II

5. Formacja sumienia

i

Jednym z głównych zadań wychowania moralnego na katechezie jest kształtowanie sumienia, które poprzez właściwy rozwój staje się coraz bardziej nieomylnym świadkiem. Odpowiedzialność nakazuje człowiekowi należytą trosk o właściwe kształtowanie swego sumienia. Od jego ukształtowania bowiem zależy' trafność decyzji, jakie podejmuje, a co za tym idzie, następstw wyborów dokonywanych w świetle tych decyzji. Sumienie nie jest bowiem jakimś nieomylnym instynktem i nie formowane łatwo staje się głosem zwodniczym. Może dojść nawet do sytuacji, w której człowiek ulega własnym namiętnościom czy' pożądaniom nazywając je głosem sumienia. Myśląc wówczas, że dokonuje wolnych wyborów i postępuje w wolności, pogrąża się w tym, co go zniewala. Konieczna jest więc praca nad poprawieniem błędów sumienia. Jest to tym ważniejsze, że sumienie jest istotnym czynnikiem w wyznaczaniu właściwych dróg postępow^;ania moralnego. Dzięki niemu i w nim człowiek podejmuje samodzielną decyzję moralną. To jednak zakłada dojrzałość sumienia, którą się osiąga pizez wytrwałe kształtowanie w sobie umiłowania prawdy i dobra, przez urabianie woli, przez pilną dbałość o swój rozw'ój duchowy, o zdobywanie głębokiej mądrości życiowej w bliskiej więzi ze wszystkim, co może t. wartości zagwarantować.

W kształtowaniu sumienia nie wolno więc zapominać, że w rozwoju ocen moralnych występują określone eiapyt-Wiełe ^światła w wiele względzie płynie z badań prowadzonych przez psychologów'. Np. C.G. Jung. wprowadzi! rozróżnienia sumienia moralnego (heteronomicznego) i etycznego {autonomicznego). Nie bez znaczenia jest również odkrycie przez Freuda ,,Supsrego”. 'Osiągnięcia te pozwoliły Kohlbergowi /na przeprowadzenie badań, w wyniku "których .wyodrębni! trzy poziomy i sześć stopni moralnej świadomości oraz j« najmow'anych na jej gruncie ocen moralnych:

6> Poziom przedkonwencjonalny: charakteryzuje go moralność kaiy i posłuszeństwa. Dzieci oceniają co jest dobre, a co złe na podstawie fizycznych następstw swoich czynów. W stadium tym wyróżnia się:

-    stopień pierwszy - charakteryzuje go unikanie kary i ślepe podporządkowanie sie władzy:

-    stopień drugi - moralność konsumpcji: pcena moralna zależy od możliwość zaspokojenia własnych

.notrzejymoralność jest interpretowana w sposób czysto pragmatyczny.    ~~

2/Poziom konwencjonalny, dominującą wartością jest tutaj dążenie niezależnie od następstw fizycznych czynu, odpowiedzieć na oczeldwania rodziny, grup)' społecznej, narodu. W postawie takiej przebija ptzede wszystkim lojalność wobec istniejącego porządku i oczekiwać poszczególnych osób. Możemy tu wyróżnić kolejne dwa stopnie:

■ stopień trzeci - najczęściej postępowania osądza się według tego, co inni sądzą; zauważa się dużą zależność

)d opinii innych osób;    -—---—--

stopień czwarty - jest to moralność prawa i obowiązku, gdyż istotnym kryterium oceny moralnej jest tutaj utorytet, Stale i ściśle określone reguły postępowalua;"zaThoralnie postępuje ten, kto respektuje, przestrzega o rządku społecznego, ze wzglądu na niego samego.

(_ 3.xPoziom pokonwencjonalny: na tym poziomie osoba dąży do przyswajania sobie powszechnie znawanych zasad moralnych, wartości. Stanowią one punkt oparcia niezależnie od osób, czy grup wiecznych, które je głoszą. Wewnątrz tego poziomy wyróżnia się, następujące stopnie: stopień piaty - moralność tego stopnia cechuje w pewniej mierze utylitaryzm, jednostka poszukuje wnowagi między osobistymi poglądami, opartymi na powszechnych zasadach, a normami moralnymi prezentowanym przez społeczeństwo.

Stopień szósty - na tym etapie rozwoju oceny moralne są inspirowane akceptowanymi wewnętrznie powszechnie przyjętymi podstawowymi zasadami moralnymi.

7

© Copyright by Benio® of Sedinimn