8473659708

34 Jakub Nowak

i organizacja), jak i współzależności między przedsięwzięciami w świecie wirtualnym (online) i rzeczywistym (offline).

Cyberaktywizm: ruchy społeczne, Internet i sieci

Cyberaktywizm definiuję - za Sandorem Veghem - jako politycznie motywowany ruch opierający swoją działalność na Internecie². Chodzi więc o aktywistów, którzy podejmowane przez siebie działania wspierają technologiami internetowymi bądź je prowadzą w pełni poprzez owe technologie. W pierwszym przypadku Internet wzmacnia tradycyjne techniki na przykład jako dodatkowy kanał komunikacji (by zwiększyć zasięg akcji bądź umożliwić jej skuteczniejszą koordynację). W drugim - chodzi o aktywność możliwą tylko online, na przykład hakerską\ W tym kontekście Internet jawi się aktywistom jako medium niezwykle potrzebne czy wręcz niezbędne.

Po pierwsze, komunikacja internetowa jest postrzegana jako potencjalnie demokratyzująca. K. Jakubowicz wylicza cechy komunikacji cyfrowej funkcjonalne z punktu widzenia demokracji: interaktywność oraz wymienność ról nadawcy i odbiorcy; synchroniczność komunikacji (możliwość magazynowania przekazu); technologię „puli” (dostęp do wszelkiej zawartości wszędzie i zawsze); przenośność terminali; dezintermediację (wyeliminowanie pośredników)⁴. Szybkość komunikacji, jej niskie koszty, łatwość generowania i rozpowszechniania informacji, decentralizacja struktury komunikacyjnej, otwarte protokoły - wszystkie te cechy są więc funkcjonalne z punktu widzenia działań ruchów społecznych. Tomasz Goban-Klas media cyfrowe nazywa wręcz „mediami opozycji”*¹.

Po drugie, Internet jest nie tylko technologią i środkiem służącym komunikacji, ale również materialną infrastrukturą określonej formy organizacyjnej - sieci⁰. Ta forma dobrze odpowiada naturze aktywizmu: Internet to sieci, w tym sieci społeczne. Protesty również dotyczą sieci, zwykle sieci działających razem ludzi, których łączą wspólne wartości, zainteresowania i obawy. Internet jest istotny nie tylko dlatego, że zapewnia przestrzeń do alternatywnego, niezależnego przepływu informacji,

- S. Vegh, Classyfying Fonns oj Online Actirism. Tlie Case of Cybeiprotests Againsl tlie World Bank, |w:] M. McCaughey i in. (red.), Cyberactnism..., jw., s. 71.

³ Tamże, s. 72.

K. Jakubowicz, Demokracja komunikacyjna: (nieskończona) ewolucja pojęcia, „Studia Medioznawcze” 2004, nr 3, s. 23-24. Jakubowicz wylicza też trzy cechy komunikacji cyfrowej niesprzyjające demokracji: indywidualizację/personalizację komunikacji, „neo-intermediację” (pojawienie się nowych pośredników dobierających/oferujących informację), powstawanie nowych form ponoszenia płatności; zob. tamże.

⁵ T. Goban-Klas, Opozycja w cyberprzestrzeni, [w:] K. Łabędź i in. (red.), Opozycja w systemach demokratycznych i niedemokratycznych. Akademia Pedagogiczna, Kraków 2001, s. 29-31.

^h M. Castells, Galaktyka Internetu. Refleksje nad Internetem, biznesem i społeczeństwem, REBIS, Poznań 2003, s. 159.