8473660391

Głosy o książkach

Magdalena Józefiak

Po co sq krytycy,

czyli Annales    Ac

Paedagogicae Cracoviensis V

Po raz kolejny nakładem Wydawnictwa Naukowego Akademii Pedagogicznej w Krakowie ukazał się zbiór tekstów historycznoliterackich Annales Academiae Paedagogicae Craco-viensis. Studia Historicolitterańa V*. Książka ta jest owocem corocznej konferencji naukowej odbywającej się we wsi Maniowy w pobliżu Czorsztyna, organizowanej przez Instytut Filologii Polskiej Akademii Pedagogicznej w Krakowie.

Omawiana publikacja zawiera 22 artykuły -odczytane na konferencji w maju 2004 r. - poruszające w różnych wymiarach problem krytyki literackiej, teatralnej i filmowej. W Annales... wyodrębnić można kilka grup tekstów. Są tam między innymi artykuły penetrujące zjawisko krytyki w ujęciu syntetycznym (Stanisław' Bur-kot, Zbigniew Bauer), szczegółowym, czyli poświęcone recepcji krytycznej poszczególnych pisarzy, jak również twórczości krytycznoliterackiej poszczególnych artystów.

Całość otwiera tekst prof. Stanisława Burko-ta O krytyce literackiej w okresie romantyzmu, który to tekst stanowi próbę usystematyzowania wiedzy o źródłach polskiej krytyki literackiej. Autor skupia się przed wszystkim na niedocenianym i często pomijanym - w obliczu dysputy klasyków z romantykami - problemie krytyki powieści XIX-wiecznej, pojawiającej się w twórczości chociażby Józefa Ignacego Kraszewskiego i Michała Grabowskiego.

Artykuły Haliny Bursztyńskiej i Bolesława Farona wpisują się w grupę tekstów poświęco

nych recepcji krytycznej poszczególnych zjawisk okołoliterackich. Wokół Nagrody Nobla dla Reymonta Bolesława Farona to szkic przedstawiający wszelkie okoliczności zewnętrzne, które doprowadziły do przyznania Nagrody Nobla autorowi Chłopów. Krytyk z dużą uwagą śledzi teksty archiwalne PAN i PAU, dokumenty i listy, z których wy nika, że starania o nagrodę dla pisarza rozpoczęto już w 1916 r. Zabiegi owe przerywać miały: brak obcojęzycznych tłumaczeń pism Reymonta i podjęte wkrótce starania o nagrodę dla Stefana Żeromskiego.

Artykuł profesor Bursztyńskiej Orzeszkowa -Rydel - Reymont dotyczy z kolei korespondencyjnej znajomości Elizy Orzeszkowej z pisarzami młodej generacji - wspomnianymi w tytule -oraz artystycznych nadziei, jakie pisarka pokładała w nowym pokoleniu artystów.

Na zainteresowanie zasługuje również tekst Agaty Pławeckiej odnoszący się do zjawiska krytyki literatury katolickiej. Autorka zwraca uwagę na fakt, że o ile na temat literatury religijnej zostało powiedziane już wiele, o tyle krytyka religijna jest wciąż traktowana marginalnie. I)late-go konieczne wydaje się wskazanie wyznaczni- 163 ków, którymi kierowała się na przełomie wie-ków XIX i XX krytyka literatury katolickiej. Zasadniczą rolę pełniła w niej społeczna przydatność, estetyczna harmonia i „doktrynalna pra-wowierność”, czyli zgodność z myślą katolicką.

Zagadnienie świadomości istnienia w krytyce „czarnego humoru” porusza, w najobszer-

Konspekt nr 1/2006 (25)