MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI
Hanna Kanwal
Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej
346[03].Z1.01
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca:
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
mgr Dorota Kaczor
mgr Aurelia WÅ‚och
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska
Konsultacja:
dr inż. Bożena Zając
Korekta:
mgr Joanna Iwanowska
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[03].Z1.01
Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej zawartego w modułowym programie
nauczania dla zawodu Opiekunka środowiskowa.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie ............................................................................................................3
2. Wymagania wstępne...................................................................................................5
3. Cele kształcenia...........................................................................................................6
4. Przykładowe scenariusze zajęć..................................................................................7
5. Ćwiczenia.....................................................................................................................11
5.1. Podstawowe pojęcia i procesy organizacji i zarządzania .......................................11
5.1.1. Ćwiczenia...........................................................................................................11
5.2. Diagnozowanie potrzeb i problemów .......................................................................14
5.2.1. Ćwiczenia...........................................................................................................14
5.3. Warsztat pracy opiekunki środowiskowej...............................................................18
5.3.1. Ćwiczenia...........................................................................................................18
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia........................................................................................19
7. Literatura ....................................................................................................................31
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Opiekunka środowiskowa.
Modułowy program nauczania dla zawodu opiekunka środowiskowa składa się
z zestawu modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych.
Dla każdej. jednostki modułowej opracowany został pakiet edukacyjny. Pakiet edukacyjny
zawiera poradnik dla nauczyciela oraz poradnik dla ucznia. Poradnik dla ucznia
skonstruowany jest tak, aby umożliwić uczniom ukształtowanie umiejętności, właściwych dla
tej jednostki modułowej.
W poradniku dla ucznia zamieszczono następujące części:
- wymagania wstępne,
- cele kształcenia,
- materiał nauczania,
- sprawdzian osiągnięć,
- literatura.
Poradnik dla nauczyciela zawiera informacje i wskazówki niezbędne dla efektywnego
zorganizowania procesu kształcenia w jednostce modułowej. Zamieszczono w nim
następujące części:
 wymagania wstępne,
 szczegółowe cele kształcenia,
 przykładowe scenariusze zajęć,
 ćwiczenia,
 ewaluacja osiągnięć ucznia,
 literatura.
Wymagania wstępne określają umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed
rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Dotyczą one umiejętności, które uczniowie
ukształtowali podczas dotychczasowej nauki. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli
uczniom na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności przewidzianych do
w jednostce modułowej.
Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować
w wyniku procesu kształcenia w jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć należy
zapoznać uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się, czego się nauczą.
W poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe scenariusze zajęć.
Wskazują one sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych
w programie jednostki modułowej.
Materiał nauczania w jednostce modułowej podzielony jest na tematy. Dla każdego
tematu zamieszczono w poradniku dla nauczyciela ćwiczenia (tożsame z tymi, które znajdują
się w poradniku dla ucznia), które zawierają polecenie, wskazówki do realizacji, zalecane
metody nauczania-uczenia się oraz środki dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia
uczeń powinien ukształtować umiejętności wyszczególnione w jednostce modułowej.
Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona za pomocą testów osiągnięć
szkolnych. W poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru
dydaktycznego. Wszystkie zadania zamieszczone w testach obejmują treści objęte programem
nauczania oraz sprawdzają, czy uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej cele. Każdy
test zawiera:
 plan testu sporzÄ…dzony w formie tabelarycznej,
 punktację zadań,
 propozycję norm wymagań,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
 instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
 instrukcjÄ™ dla ucznia,
 kartÄ™ odpowiedzi,
 zadania testowe i zadania praktyczne.
Ostatnim elementem poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on
zarówno pozycje przydatne uczniowi dla pogłębienia wiedzy z zakresu programu jednostki
modułowej, jak i pozycje metodyczne.
Jednostka modułowa: Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej jest elementem
modułu Działalność opiekuńcza i socjalna. Moduł ten składa się z 6 jednostek:
 planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej,
 posługiwanie się językiem migowym,
 wspomaganie niepełnosprawnego w rozwiązywaniu problemów i zaspokajaniu potrzeb,
 organizowanie miejsca i przestrzeni mieszkaniowej podopiecznego,
 pielęgnowanie osoby niepełnosprawnej,
 przygotowywanie posiłków osobie niepełnosprawnej.
Jednostka Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej zawiera podstawowe
informacje na temat organizacji i zarządzania w placówkach pomocy społecznej, metod
wykorzystywanych w pracy socjalnej oraz organizacji własnego warsztatu pracy opiekunki
środowiskowej i pozwala na ukształtowanie umiejętności niezbędnych do wykonywania tego
zawodu.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowej prowadzone były
różnymi metodami uwzględniającymi wszystkie strategie kształcenia wielostronnego.
Szczególny nacisk powinien zostać położony na wykorzystanie metod z zakresu strategii
problemowej (metody problemowe) i operacyjnej (metody praktyczne). Formy organizacyjne
pracy powinny być zróżnicowane, począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy
zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
 wyjaśnić zasady komunikacji interpersonalnej,
 stosować metody i techniki aktywnego słuchania i udzielania informacji zwrotnej,
 charakteryzować psychofizyczne i społeczne aspekty rozwoju człowieka,
 stosować strategie rozwiązywania problemów,
 stosować strategie radzenia sobie ze stresem,
 opisywać powinności opiekunki środowiskowej,
 jasno i zwięz
le wyrażać swoje opinie,
 uczestniczyć w pracy zespołu przyjmując różne role.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:
 scharakteryzować podstawowe zjawiska i procesy występujące w organizacjach
społecznych,
 określić zasady planowania i organizacji pracy,
 wskazać znaczenie planowania i organizacji pracy dla funkcjonowania placówki
opiekuńczej,
 scharakteryzować proces podejmowania decyzji,
 scharakteryzować metody i narzędzia diagnozowania problemów i potrzeb
podopiecznych,
 scharakteryzować metody pracy stosowane w pracy opiekuńczej,
 opracować plan opieki nad niepełnosprawnym w środowisku domowym,
 wykorzystać techniki komputerowe w dokumentowaniu wykonywanych zadań,
 określić zadania opiekunki środowiskowej,
 określić zasady pracy opiekunki z niepełnosprawnymi,
 zaplanować i zorganizować własną pracę,
 wskazać znaczenie współpracy z zespołem w osiąganiu zaplanowanych celów,
 wykazać się poczuciem odpowiedzialności za wykonywaną pracę,
 ocenić własne możliwości w zakresie niesienia pomocy niepełnosprawnym,
 wykonać zadania zgodnie z zasadami etyki zawodowej,
 określić zadania opiekunki środowiskowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz I
Temat: Cele główne i cele szczegółowe placówek typu opiekuńczego
Czas trwania zajęć:
 45 minut  wprowadzenie i przygotowanie do wycieczki przedmiotowej,
 wycieczka przedmiotowa,
 90 minut podsumowania wycieczki przedmiotowej.
Cele kształcenia:
W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:
 identyfikować cele główne placówek typu opiekuńczego,
 identyfikować cele szczegółowe placówek typu opiekuńczego,
 analizować różnice pomiędzy celami różnych placówek typu opiekuńczego.
Metody nauczania-uczenia siÄ™:
 mini wykład,
 wycieczka przedmiotowa,
 dyskusja frontalna.
Formy organizacyjne zajęć:
 praca jednolita,
 praca grupowa.
Åšrodki dydaktyczne:
Poradnik dla ucznia.
Przebieg zajęć:
Część I  Przygotowanie do wycieczki przedmiotowej
1) Nauczyciel przedstawia uczniom cele zajęć oraz informuje o sposobie ich osiągnięcia
(wycieczka przedmiotowa).
2) Nauczyciel w formie miniwykładu przedstawia specyfikę celów organizacji pomocy
społecznej lub uczniowie zapoznają się z odpowiednim fragmentem tekstu w poradniku
dla ucznia.
3) Uczniowie zapoznają się z treścią ćwiczenia (ćwiczenie 2 w pkt.4.1.3) w poradniku dla
ucznia.
4) Nauczyciel podaje podstawowe informacje na temat placówek, do których zostanie
zorganizowana wycieczka (Dom Dziennego Pobytu, Dom Pomocy Społecznej).
5) Uczniowie na podstawie informacji zawartych w ćwiczeniu przygotowują dyspozycje do
obserwacji i zadawania pytań podczas wycieczki.
Część II  Wycieczka przedmiotowa
Uwaga: uczniowie powinni mieć możliwość rozmowy z przedstawicielem wizytowanej
instytucji.
Część III  Podsumowanie wycieczki przedmiotowej
1. Na podstawie informacji zebranych podczas wycieczki przedmiotowej uczniowie
w parach lub w grupach wypełniają tabelę zamieszczoną w ćwiczeniu.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
2. Uczniowie prezentujÄ… efekty swojej pracy:
 cel ogólny,
 cele szczegółowe
wizytowanych instytucji, prezentujÄ… ich ofertÄ™ oraz wskazujÄ… specyfikÄ™.
3. Uczniowie wskazują różnice pomiędzy odwiedzonymi placówkami w aspekcie oferty
oraz celów: głównych i szczegółowych.
4. Nauczyciel prowadzi dyskusję podsumowującą ukierunkowaną na związek pomiędzy
celem głównym a celami szczegółowymi oraz na znaczenie prawidłowego formułowania
celów i akceptowania ich przez personel dla sprawnego funkcjonowania placówki.
5. Nauczyciel ocenia pracę uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz II
Temat: Kim jest opiekunka środowiskowa?
Czas trwania zajęć: 5 x 45 min
Cele kształcenia:
W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:
 sformułować jasno i logicznie swoje opinie i sądy,
 wskazać zadania opiekunki środowiskowej,
 wskazać wiedzę i umiejętności istotne w zawodzie opiekunki środowiskowej,
 wskazać cechy osobowości istotne w zawodzie opiekunki środowiskowej,
 wskazać normy etyczne obowiązujące w zawodzie opiekunki środowiskowej.
Metody nauczania-uczenia siÄ™:
 Fotojęzyk,
Formy organizacyjne zajęć:
 praca jednolita,
 praca indywidualna,
 praca zbiorowa.
Åšrodki dydaktyczne:
Zestaw zdjęć czarno-białych przygotowanych przez nauczyciela, przedstawiających
osoby w różnym wieku, w różnych sytuacjach społecznych, np. samotnie siedząca staruszka,
rodzina przy stole, dziecko niepełnosprawne, osoba na wózku inwalidzkim itp.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przy pomocy uczniów przygotowuje miejsce przeprowadzenia ćwiczenia.
Stoliki powinny być ustawione tak, aby umożliwiony był swobodny dostęp z obu stron.
2. Nauczyciel rozkłada na stolikach przygotowane zdjęcia.
3. Nauczyciel zapisuje na tablicy temat zajęć i przedstawia instrukcję dotyczącą przebiegu
ćwiczenia (ćwiczenie 1 w pkt. 4.3.3.).
4. Uczniowie idąc wzdłuż stolików w jednym kierunku, przy zachowaniu ciszy (bez
komentowania), w skupieniu przyglądają się każdemu zdjęciu i dokonują wyboru tego ze
zdjęć, które według nich najlepiej odpowiada na postawione w temacie lekcji pytanie.
Wyboru dokonują bez zabierania zdjęcia. Po dokonaniu wyboru mogą odejść na bok.
Uczniowie mogą wielokrotnie przechodzić wzdłuż stolików nim dokonają wyboru. Na
tym etapie nie komentuje się wyboru. Sygnałem dla nauczyciela, że ta faza ćwiczenia
została zakończona jest odejście na bok wszystkich uczniów.
5. Na polecenie nauczyciela każdy uczeń bierze do ręki wybrana fotografię. (Uwaga: może
się zdarzyć, że więcej osób dokona wyboru tego samego zdjęcia  zajmują wtedy miejsca
obok siebie.)
6. Uczniowie zajmują miejsca w kręgu wraz z nauczycielem, który kieruje przebiegiem
ćwiczenia.
7. Uczniowie prezentują wybrane zdjęcia klasie, a następnie po kolei przedstawiają
uzasadnienie swojego wyboru (kolejność wypowiedzi dowolna).
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
8. Po zakończeniu uzasadnienia pozostali uczniowie zadają pytania, a nauczyciel
ukierunkowuje ich wypowiedzi na:
 zadania opiekunki,
 wiedzę i umiejętności opiekunki,
 cechy osobowości opiekunki,
 zachowania etyczne opiekunki.
9. Nauczyciel dokonuje podsumowania prezentacji i dyskusji wskazujÄ…c ponownie istotne
aspekty pracy opiekunki środowiskowej.
10. Uczniowie dzielą się na forum grupy własnymi refleksjami na temat zastosowanej
metody i efektów zajęć.
11. Nauczyciel dokonuje oceny pracy uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Podstawowe pojęcia i procesy organizacji i zarządzania
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Masz za zadanie zapoznać się z działalnością instytucji opiekuńczej typu środowiskowy
dom samopomocy dla osób niepełnosprawnych. Jakie elementy powinny być przedmiotem
Twojej analizy?
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przypomnieć sobie cechy organizacji oraz elementy występujące we wszystkich
organizacjach,
2) wskazać elementy organizacji uwzględniając specyfikę placówki opiekuńczej,
3) wskazać sposoby analizowania działalności placówki w zakresie każdego z elementów,
4) opracować wyniki swojej pracy i zaprezentować je na forum klasy,
5) uczestniczyć w dyskusji podsumowującej.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
- Ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie, w parach lub w grupach,
podsumowanie ćwiczenia należy przeprowadzić z wykorzystaniem metody dyskusji
frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
- z
ródła informacji m.in. statuty organizacji społecznych, duże arkusze papieru, mazaki,
tablica flip  chart.
Ćwiczenie 2
Po zapoznaniu się z działalnością dwóch różnych placówek typu opiekuńczego, np. Dom
Dziennego Pobytu, Dom Pomocy Społecznej określ cele tych instytucji i wskaż występujące
pomiędzy nimi różnice.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) wziąć udział w wycieczce przedmiotowej do wskazanych placówek i zapoznać się z ich
ofertÄ…,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
2) zastanowić się, czym różnią się obie instytucje, co dla każdej z nich jest specyficzne,
3) wskazać cel główny każdej z tych instytucji wynikający z ustawy o pomocy społecznej,
4) wychodząc od celu głównego określić cele szczegółowe obu tych instytucji
uwzględniając aspekt:
 profilaktyczny,
 socjalny,
 aktywizujÄ…cy,
 integracyjny,
5) opracować wyniki swojej pracy (wpisać do tabeli) i zaprezentować je na forum klasy,
Aspekt: Dom Dziennego Pobytu Dom Pomocy Społecznej
Profilaktyczny
Socjalny
AktywizujÄ…cy
Integracyjny
6) uczestniczyć w dyskusji podsumowującej ćwiczenie.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
Dla prawidłowego wykonania zadania należy zorganizować wycieczkę przedmiotową,
następnie uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie, w parach lub w grupach.
Podsumowanie ćwiczenia należy przeprowadzić z wykorzystaniem metody dyskusji
frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
 duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip  chart.
Ćwiczenie 3
Dokonaj analizy działalności ośrodka wsparcia dla osób starszych.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) odwiedzić wskazaną instytucję,
2) zapoznać się z jej statutem,
3) zapoznać się ze strukturą organizacyjną tej instytucji,
4) ustalić jacy specjaliści (pracownicy) stanowią kadrę tej instytucji,
5) ustalić zasady uczestnictwa, tryb przyjęcia oraz jakie usługi świadczone są przez tą
instytucjÄ™,
6) określić cel ogólny i cele szczegółowe realizowane przez tę instytucję,
7) ustalić, jakie zadania służą realizacji danego celu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
8) ustalić, z jakich zasobów korzysta instytucja,
9) wyniki swojej pracy opracować w formie sprawozdania i zaprezentować na forum klasy,
10) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
Dla prawidłowego wykonania zadania należy zorganizować wycieczkę przedmiotową,
lub (jeżeli jest możliwa analiza więcej niż jednej instytucji) można wykorzystać metodę
projektów. Uczniowie wykonują ćwiczenie (dokonują analizy poszczególnych aspektów oraz
przygotowujÄ… sprawozdanie) indywidualnie, w parach lub w grupach. Podsumowanie
ćwiczenia należy przeprowadzić z wykorzystaniem metody dyskusji frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
 duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip  chart.
Ćwiczenie 4
Z dokonanego rozeznania wynika, że w danym rejonie nie ma instytucji, która mogłaby
skierować ofertę do starszych mieszkańców. Czują się oni osamotnieni, zbędni. Część jest
jeszcze na tyle sprawna, by móc świadczyć usługi sąsiedzkie schorowanym,
niepełnosprawnym współmieszkańcom. Pojawił się pomysł powołania Centrum Usług
Sąsiedzkich. Określ cele i zadania, które realizowałoby to centrum.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać partnerów do pracy w 4-5 osobowej grupie,
2) przypomnieć sobie zasady, jakie obowiązują przy planowaniu i organizacji pracy,
3) wskazać cele, jakie realizowane są przez instytucje pomocy i opieki społecznej,
uwzględniając różne aspekty (profilaktyczne, socjalne, aktywizujące, integracyjne),
4) zastanowić się, co powinno wyróżniać Centrum od innych organizacji,
5) zastanowić się, co chciałby/chciałaby osiągnąć tworząc Centrum,
6) sformułować misję Centrum,
7) sformułować cel ogólny i cele szczegółowe Centrum,
8) zastanowić się i wskazać, za pomocą jakich działań ten stan można osiągnąć (sformułuj
zadania Centrum),
9) zaprezentować efekty pracy swojej grupy na forum klasy,
10) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
Ćwiczenie powinno zostać wykonane w grupach. Można wykorzystać metodę projektów
(część prac jest wówczas wykonywana w czasie pozalekcyjnym). Podsumowanie ćwiczenia
powinno zostać przeprowadzone z wykorzystaniem metody dyskusji frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
 duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip  chart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
5.2. Diagnozowanie potrzeb i problemów
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Ułóż dyspozycje do obserwacji warunków mieszkaniowych podopiecznego
poruszającego się na wózku inwalidzkim.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przypomnieć sobie informacje dotyczące techniki obserwacji,
2) zwrócić uwagę na ograniczenia podopiecznego,
3) sformułować dyspozycje w formie pytań lub równoważników zdań,
4) zaprezentować wyniki swojej pracy na forum klasy,
5) uczestniczyć w dyskusji służącej wypracowaniu właściwego narzędzia diagnostycznego,
6) wykorzystać opracowane narzędzia diagnostyczne do wykonania pracy domowej na
temat:  Czy moje mieszkanie jest przystosowane do potrzeb osoby niepełnosprawnej
poruszającej się na wózku inwalidzkim?
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
Ćwiczenie powinno być wykonane indywidualnie lub w parach. Wypracowanie
narzędzia diagnostycznego należy przeprowadzić w grupach lub w klasie (w zależności od jej
liczebności). Pracę domową uczniowie wykonują indywidualnie.
Åšrodki dydaktyczne:
 wzory planów obserwacji, papier, mazaki, tablica flip  chart.
Ćwiczenie 2
Dokonaj analizy treści dokumentów pod kątem treści i formy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
Etap I
1) dobrać partnerów do pracy w 2-3 osobowym zespole,
2) przypomnieć sobie informacje dotyczące rodzajów dokumentów i technik ich analizy,
3) dokonać analizy dokumentu przydzielonego grupie przez nauczyciela,
4) dokładnie obejrzeć dokument, analizując jego cechy zewnętrzne,
5) dokładnie zapoznać się z treścią dokumentu,
6) dokonać krytycznej analizy dokumentu,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
7) efekty pracy grupy zaprezentować na forum klasy,
8) uczestniczyć w podsumowaniu pierwszego etapu ćwiczenia.
Etap II
1) wykorzystując wiedzę i umiejętności ukształtowane w etapie pierwszym ćwiczenia
przygotować w grupie narzędzie diagnostyczne w postaci planu analizy innego
z dokumentów dostarczonych przez nauczyciela,
2) przedstawić opracowane w grupie narzędzie do oceny przez klasę i nauczyciela.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach z wykorzystaniem metody dyskusji
wielokrotnej.
Åšrodki dydaktyczne:
- różne rodzaje dokumentów przy zachowaniu ochrony danych osobowych, np. historia
choroby, orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, fotografie, decyzje ZUS, wezwanie
do zapłaty, listy itp.
Ćwiczenie 3
Jesteś opiekunką środowiskową rozpoczynającą pracę u osoby niepełnosprawnej
intelektualnie w wieku 9 lat. W warunkach symulowanych przeprowadz
rozmowÄ™ z matkÄ…
dziecka na temat zapotrzebowania na opiekÄ™.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokładnie zapoznać się z treścią zadania,
2) przypomnieć sobie informacje dotyczące techniki rozmowy,
3) zapoznać się z metodami dotyczącymi pomiaru i zakresu niepełnej sprawności oraz skalą
oceny samodzielności podopiecznego,
4) opracować dyspozycje do rozmowy z matką dziecka,
5) dobrać partnera do pracy w parze,
6) przyjąć rolę opiekunki lub matki,
7) przeprowadzić rozmowę,
8) dokonać oceny zapotrzebowania na opiekę,
9) zaprezentować wynik pracy na forum klasy,
10) uczestniczyć w podsumowaniu zajęć dotyczącym:
 prawidłowości dokonania oceny,
 poprawności przeprowadzonej rozmowy jako techniki użytecznej w diagnozowaniu.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie, a następnie w parach z wykorzystaniem
metody odgrywania ról. Podsumowanie należy przeprowadzić z wykorzystaniem metody
dyskusji frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
 papier, przybory do pisania, tablica.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
Ćwiczenie 4
Dobierz odpowiedniÄ… metodÄ™ pracy z podopiecznym wykorzystujÄ…c przedstawiony opis
sytuacji.
Opis sytuacji
Pan Wiesław, lat 25, mieszka z rodzicami w starej kamienicy w mieszkaniu składającym się
z dwóch pokoi i kuchni, ogrzewanie węglowe. W dzieciństwie był dzieckiem zamkniętym
w sobie, cichym, wycofanym. Mimo trudności w nauce ukończył zasadniczą szkołę
zawodową, nie pracuje. Przed 2 laty zaczął się dziwnie zachowywać, przestał wychodzić
z domu, unikał kontaktów nawet z rodzicami. Trafił do szpitala psychiatrycznego. Po
opuszczeniu szpitala rodzice otoczyli go troskliwÄ… opiekÄ…, wykonujÄ… za niego wszystkie
czynności twierdząc, że nie może się on przemęczać. Pan Wiesław całe dnie spędza w domu
bezczynnie, nie ma żadnych kolegów ani znajomych, jest niechętny do rozmowy, odpowiada
monosylabami. Rodzice twierdzą, że syn tak się zachowuje dlatego, że sąsiedzi wyśmiewają
go. Rodzice bardzo się zamartwiają o przyszłość syna. Rodzina utrzymuje się z emerytury
ojca i matki pana Wiesława. W mieszkaniu panuje ład i porządek, o który dba matka pana
Wiesława.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać partnerów do pracy w 3-4 osobowym zespole,
2) dokładnie zapoznać się z treścią zadania i opisem sytuacji podopiecznego,
3) przypomnieć sobie różne aspekty sytuacji życiowej,
4) dokonać wyboru faktów opisujących poszczególne sytuacje,
5) wskazać sytuacje, które mogą być z
ródłem problemów w funkcjonowaniu
podopiecznego,
6) zwrócić uwagę na siły (zasoby) tkwiące w podopiecznym i rodzinie, które mogą być
wykorzystane w ulepszaniu funkcjonowania podopiecznego,
7) przypomnieć sobie wskazane w poradniku dla ucznia metody pracy socjalnej,
8) zastanowić się, jaką metodę pracy socjalnej należałoby zastosować w opisanym
przypadku,
9) określić etapy tej metody pracy socjalnej,
10) opracować wyniki swojej pracy i zaprezentować na forum klasy
11) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach z wykorzystaniem metody dyskusji
wielokrotnej. Podsumowanie należy przeprowadzić w formie dyskusji frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
 duże arkusze papieru, mazaki, tablica flip  chart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
Ćwiczenie 5
Ułóż plan opieki nad podopiecznym w opisanej sytuacji.
Opis sytuacji
Pan Jan, lat 68, kawaler, ma córkę z nieformalnego związku, brata i siostrę. Z córką i dalszą
rodziną nie utrzymuje kontaktów. Pan Jan jest po rozległym zawale serca i wielomiesięcznej
rehabilitacji. Od kilku miesięcy narzeka na złe samopoczucie i większą część czasu spędza
w łóżku. Czynności higieniczne wykonuje samodzielnie, ma jednak trudności z goleniem się
i myciem głowy. Pan Jan leczy się także na wrzody żołądka i ma zleconą specjalną dietę,
której właściwie nie przestrzega. Pali też papierosy. Nie gotuje sam, korzysta z obiadów
przynoszonych z pobliskiego baru. Czasami odwiedza go siostra emerytka, która bardzo
martwi się jego sytuacją i próbuje mu pomóc. Pan Jan mieszka w bloku na I piętrze
z balkonem. W mieszkaniu panuje nieład, ściany nie malowane od lat, pościel dawno nie
zmieniana, firanki brudne, zażółcone.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dokładnie zapoznać się z treścią zadania i opisem sytuacji,
2) przypomnieć sobie zasady planowania,
3) ułożyć plan opieki ukierunkowany na zmianę zachowania podopiecznego i na zmianę
warunków jego życia,
4) uwzględnić siły podopiecznego i jego rodziny,
5) opracować plan opieki z wykorzystaniem technik komputerowych,
6) zaprezentować wyniki swojej pracy,
7) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia ukazującym różne możliwości rozwiązania
problemów podopiecznego.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie lub w parach, podsumowanie ćwiczenia
powinno odbyć się w formie dyskusji frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
 komputer z podstawowym oprogramowaniem, np. Microsoft Office, drukarka, papier.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
5.3. Warsztat pracy opiekunki środowiskowej
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Określ rolę zawodową opiekunki środowiskowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) obejrzeć przygotowane przez nauczyciela i rozłożone na stole zdjęcia,
2) zastanowić się, które ze zdjęć najlepiej odpowiada na pytanie  kim jest opiekunka
środowiskowa? ,
3) wybrać jedno  najlepiej pasujące do pytania zdjęcie,
4) przygotować argumentację uzasadniającą dokonany wybór,
5) uzasadnić swój wybór na forum klasy,
6) odpowiadać na pytania kolegów/koleżanek oraz nauczyciela ukierunkowując swoje
odpowiedzi na:
 zadania opiekunki,
 wiedzę i umiejętności opiekunki,
 cechy osobowości opiekunki,
 zachowania etyczne opiekunki.
7) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia, spróbować ocenić własne możliwości
w zakresie niesienia pomocy podopiecznemu.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™:
- wykonanie ćwiczenia wymaga wykorzystania metody fotojęzyka.
Åšrodki dydaktyczne:
- zestaw zdjęć czarno-białych przygotowanych przez nauczyciela, przedstawiających
osoby w różnym wieku, w różnych sytuacjach społecznych np. samotnie siedząca
staruszka, rodzina przy stole, dziecko niepełnosprawne, osoba na wózku inwalidzkim itp.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
SPRAWDZIAN I
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Planowanie i organizowanie
pracy opiekuńczej
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru.
Zadania 1 4, 6 9, 13, 15, 16, 20 sÄ… z poziomu podstawowego,
Zadania 5, 10 12, 14, 17 19 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań:
Ò! zadania wielokrotnego wyboru  1 punkt za każdÄ… prawidÅ‚owÄ… odpowiedz
, za złą
odpowiedz
lub jej brak 0 punktów
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne
 dopuszczajÄ…cy  za uzyskanie co najmniej 9 pkt za odpowiedzi na zadania z poziomu
podstawowego,
 dostateczny  za uzyskanie co najmniej 12 pkt za odpowiedzi na zadania z poziomu
podstawowego,
 dobry - za uzyskanie co najmniej 15 pkt, w tym co najmniej 3 pkt za odpowiedzi na
zadania z poziomu ponadpodstawowego,
 bardzo dobry - za uzyskanie co najmniej 18 pkt, w tym co najmniej 6 pkt za odpowiedzi
na zadania z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz do odpowiedzi:
1 b, 2 c, 3 a, 4 b, 5 a, 6 a, 7 c, 8 d, 9 d, 10 b, 11 c, 12 b, 13 c, 14 b, 15 b, 16 d, 17 b,
18 a, 19 c, 20 c.
Plan testu
Nr Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia) Kategoria celu Poziom wymagań
zad.
1 Rozróżnić rodzaje więzi występujących B P
w organizacji
2 Zidentyfikować pojęcie misji organizacji A P
3 Zidentyfikować zakres diagnozy społecznej B P
4 Rozróżnić etapy diagnozy B P
5 Wskazać zakres podejścia systemowego do B PP
diagnozowania
6 Rozróżnić rodzaje i zakres diagnozy B P
7 Zidentyfikować wyznaczniki opieki A P
8 Zidentyfikować zakresy poszczególnych technik B P
zbierania informacji
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
9 Zidentyfikować narzędzia wywiadu A P
środowiskowego
10 Wskazać błędy w prowadzeniu wywiadu B PP
11 Dobrać techniki zbierania informacji C PP
12 Wskazać uwarunkowania wykorzystania C PP
techniki obserwacji
13 Zidentyfikować etapy metody indywidualnego B P
przypadku
14 Wskazać efekty wykorzystania metody C PP
indywidualnego przypadku
15 Wskazać istotę pracy metodą indywidualnego B P
przypadku
16 Zinterpretować zasady pracy z podopiecznym B P
17 Wskazać rodzaje grup B PP
18 Zidentyfikować etapy i zakres metody B PP
organizowania środowiska
19 Zidentyfikować modele pracy środowiskowej B PP
i ich zakres
20 Wskazać zadania opiekunki środowiskowej B P
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,
kartÄ™ odpowiedzi).
5. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed końcem sprawdzianu.
7. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
8. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zastawy zadań testowych.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Wybraną przez siebie prawidłową odpowiedz
otocz kółkiem.
6. Jeżeli się pomylisz, skreśl krzyżykiem błędną zakreśloną kółkiem odpowiedz
, a następnie
otocz kółkiem odpowiedz
prawidłową.
7. Na wykonanie sprawdzianu osiągnięć masz 45 minut.
8. Jeżeli masz pytania i wątpliwości, podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
9. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
10. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdz
poprawność wybranych odpowiedzi.
11. Sprawdz
ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
12. Powodzenia.
Materiały dla ucznia:
 instrukcja,
 zestaw zadań testowych,
 karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
Zestaw zadań testowych
1. Więz
łącząca poszczególnych pracowników różnych szczebli to:
a) więz
technologiczna,
b) więz
służbowa,
c) więz
funkcjonalna,
d) więz
organizacyjna.
2. Misja organizacji to:
a) przemyślana ogólna koncepcja działania organizacji, której realizacja zapewnia
osiągnięcie celów,
b) wybór sposobu porządkowania działań i zasobów organizacji,
c) podstawowy cel organizacji, wyróżniający ją spośród innych organizacji,
ukazujący zakres jej działania,
d) obserwacja realizowanych działań pod katem osiągania celów organizacji.
3. Rozpoznanie uwarunkowań losów jednostki w jej najbliższym środowisku jest
przedmiotem:
a) diagnozy społecznej,
b) lustracji społecznej,
c) interwencji społecznej,
d) zmiany społecznej.
4. Analiza potrzeb i oczekiwań podopiecznego ma miejsce na etapie:
a) opisu diagnostycznego,
b) oceny diagnostycznej,
c) konkluzji,
d) planowania.
5. Przy wykorzystaniu podejścia systemowego rozpoznanie ukierunkowane jest między
innymi na:
a) cele i zadania systemu,
b) chęci i życzenia systemu,
c) oczekiwania systemu,
d) wykaz ról sytemu.
6. Rozpoznanie ograniczeń wykonywania czynności życia codziennego przez osobę
niepełnosprawną możliwe jest podczas:
a) diagnozy indywidualnej,
b) diagnozy rodzinnej,
c) diagnozy społeczności lokalnej,
d) diagnozy środowiskowej.
7. Do wyznaczników opieki nie należy:
a) poruszanie siÄ™,
b) odżywianie,
c) motywacja,
d) wydalanie.
8. Proces wzajemnego oddziaływania między stronami relacji zachodzi podczas
stosowania:
a) techniki analizy dokumentów,
b) techniki obserwacji,
c) techniki lustracji,
d) techniki rozmowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
9. Narzędziem techniki wywiadu środowiskowego jest:
a) arkusz obserwacyjny,
b) plan wywiadu,
c) dyspozycje do wywiadu,
d) kwestionariusz wywiadu.
10. Błąd atrybucji występuje na etapie:
a) organizacji wywiadu,
b) interpretacji wypowiedzi,
c) stawiania pytań,
d) rejestrowania wypowiedzi.
11. W rozpoznaniu potrzeb osoby starszej, osamotnionej, repatriantki najskuteczniejszÄ…
techniką zbierania informacji będzie:
a) obserwacja,
b) wywiad środowiskowy,
c) wywiad narracyjny,
d) analiza dokumentów.
12. Warunkiem dobrej obserwacji jest:
a) zaangażowanie emocjonalne osoby obserwującej,
b) zachowanie postawy wolnej od osobistego zaangażowania,
c) brak jakiegokolwiek zaangażowania,
d) zaangażowanie emocjonalne osoby obserwowanej.
13. Opracowanie planu postępowania to drugi etap pracy w metodzie:
a) grupowej,
b) środowiskowej,
c) indywidualnego przypadku,
d) we wszystkich metodach.
14. Zakończenie pracy z indywidualnym przypadkiem następuje z chwilą:
a) rezygnacji osoby prowadzÄ…cej pracÄ™ z podopiecznym,
b) osiągnięcia przez podopiecznego zdolności do radzenia sobie z problemem,
c) narastania trudności podopiecznego,
d) zaplanowania działań dla podopiecznego.
15. IstotÄ… pracy z indywidualnym przypadkiem jest:
a) przejmowanie za podopiecznego odpowiedzialności,
b) mobilizowanie podopiecznego do działania,
c) nie ingerowanie w problemy podopiecznego,
d) mobilizowanie osoby pomagającej do podejmowania działań.
16. Przyjmowanie podopiecznego takim jaki jest oznacza zasadÄ™:
a) komunikacji,
b) indywidualizacji,
c) uczestnictwa,
d) akceptacji.
17. Praca nastawiona na działania ratownicze i opiekuńcze przy zastosowaniu technik
psychoterapeutycznych stosowana jest w grupach:
a) rekreacyjnych,
b) terapeutycznych,
c) edukacyjnych,
d) socjalizacyjnych.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
18. Systematyczne ulepszanie środowiska oznacza:
a) usuwanie przeszkód utrudniających funkcjonowanie mieszkańców,
b) narzucanie rozwiązań mieszkańcom,
c) rozpoznanie potrzeb środowiska,
d) opracowanie zadań dla mieszkańców.
19. Model akcji społecznej metody pracy środowiskowej polega na:
a) wspieraniu rozwoju społeczności lokalnej,
b) rozwiązaniu konkretnego problemu społecznego,
c) pokrzywdzonych grup osób,
d) planowaniu społecznym.
20. Do zadań opiekunki środowiskowej nie należy:
a) sprzątanie, mycie i kąpiel, rozwijanie zainteresowań podopiecznego
b) sprzÄ…tanie, mycie i kÄ…piel, kontaktowanie siÄ™ z instytucjami
c) rozwijanie zainteresowań podopiecznego, ustalanie ćwiczeń rehabilitacyjnych,
kontaktowanie siÄ™ z instytucjami
d) rozwijanie zainteresowań podopiecznego, kontaktowanie się z instytucjami,
sprzÄ…tanie w mieszkaniu podopiecznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ..................................................................................................
Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej
Nr pytania Odpowiedz
Punkty
1 a b c d
2 a b c d
3 a b c d
4 a b c d
5 a b c d
6 a b c d
7 a b c d
8 a b c d
9 a b c d
10 a b c d
11 a b c d
12 a b c d
13 a b c d
14 a b c d
15 a b c d
16 a b c d
17 a b c d
18 a b c d
19 a b c d
20 a b c d
Razem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
SPRAWDZIAN II
Test praktyczny wysoko symulowany
Zadanie praktyczne wymaga wykazania się przez ucznia umiejętnościami z poziomu
ponadpodstawowego.
Uczeń powinien być oceniany według następujących kryteriów:
Kryterium Punktacja
Przeprowadzenie diagnozy indywidualnej:
a) wskazanie technik lub techniki, które 0 1 punktów
wykorzystasz do zbierania informacji,
b) przygotowanie opisu sytuacji życiowej 0 6 punktów (po 1 punkcie za wskazanie faktów
podopiecznej, w obszarze każdej z sytuacji: zdrowotnej,
rodzinnej, szkolnej, mieszkaniowej, prawnej oraz
w zakresie kontaktów społecznych
c) przygotowanie oceny sytuacji 0 4 (po 1 punkcie za odniesienie do każdego ze
wskazanych obszarów: zagrożenia, dysfunkcje
i możliwości podopiecznej oraz potencjał jej
rodziny)
d) przygotowanie konkluzji  wniosku 0 3 punktów za wyczerpującą konkluzję
dotyczącego kierunków pracy
z podopiecznÄ….
Ułożenie tygodniowego planu opieki nad 0 5 punktów (0 1 punkt z plan opieki na każdy
podopieczną (przykładowe trzy dni) dzień, dodatkowo 0 1 punkt za uwzględnienie
z uwzględnieniem współpracy z rodziną współpracy z rodziną oraz 0 1 punkt za
i zapewnieniem różnorodności działań. różnorodność działań)
Wskazanie metody pracy socjalnej 0 1 punkt
wykorzystanej w tej sytuacji.
Wskazanie 3 zasad pracy z osobÄ… 0 6 (0 1 punkt za wskazanie zasady oraz 0 1
niepełnosprawną, których należy punkt za jej krótkie scharakteryzowanie)
przestrzegać i ich krótkiej charakterystyki.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następującą ocenę szkolną:
 dopuszczający  uczeń uzyskał co najmniej 11 punktów, w tym przynajmniej 2 punkty za
wskazanie i scharakteryzowanie zasad pracy z osobą niepełnosprawną,
 dostateczny  uczeń uzyskał co najmniej 15 punktów, w tym przynajmniej 3 punkty za
wskazanie i scharakteryzowanie zasad pracy z osobą niepełnosprawną,
 dobry  uczeń uzyskał co najmniej 19 punktów, w tym przynajmniej 4 punkty za
wskazanie i scharakteryzowanie zasad pracy z osobą niepełnosprawną,
 bardzo dobry  uczeń uzyskał co najmniej 24 punktów, w tym przynajmniej 5 punktów za
wskazanie i scharakteryzowanie zasad pracy z osobą niepełnosprawną.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podaj uczniom zasady oceniania wykonania zadania.
4. Uczniowie wykonujÄ… zadanie praktyczne indywidualnie.
5. Daj uczniowi przygotowane: instrukcję dla ucznia i treść zadania praktycznego (dla
każdego ucznia).
6. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
7. Oceniaj wykonywanie zadania przez ucznia na przygotowanej karcie oceny,
uwzględniając podane kryteria i sposób punktowania.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj siÄ™ z poleceniem zamieszczonym w zadaniu.
3. Przeczytaj opis sytuacji.
4. Zapoznaj siÄ™ z poleceniami pomocniczymi zamieszczonymi w zadaniu.
5. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
6. Na wykonanie sprawdzianu osiągnięć masz 45 minut.
7. Jeżeli masz pytania i wątpliwości, podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
8. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
9. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdz
poprawność udzielonych odpowiedzi.
10. Sprawdz
ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
11. Powodzenia.
Materiały dla ucznia
- instrukcja dla ucznia,
- treść zadania praktycznego,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Zadanie praktyczne
Opracuj tygodniowy plan opieki nad podopiecznym (przykładowe trzy dni) w niżej opisanej
sytuacji.
Opis sytuacji
Pani Sabina jest matką 10-letniego niepełnosprawnego dziecka z porażeniem mózgowym.
Ania nie chodzi do szkoły, ma indywidualny tok nauczania. Jest dzieckiem pogodnym,
spragnionym kontaktów z rówieśnikami. Matka od trzech miesięcy przebywa w szpitalu,
a AniÄ… zajmuje siÄ™ 75-letnia babcia. Ania bardzo rzadko wychodzi z domu, porusza siÄ™
z trudem i wymaga podtrzymywania. Babcia nie ma sił, aby zejść z wnuczką z III piętra,
a wręcz boi się, traktując wyjście jako  wyprawę wymagającą zbyt dużego wysiłku. Ania
potrafi samodzielnie ubrać się, wykonać podstawowe czynności higieniczne, jednak trwają
one bardzo długo. Nie może wykąpać się samodzielnie, ma problemy z wejściem do wanny,
a modernizacja łazienki jest zbyt dużym kosztem dla rodziny. Wolny czas Ania spędza
oglądając filmy. Ojciec Ani zostawił rodzinę 8 lat temu, rozwiódł się, wyjechał za granicę,
czasami przysyła kartki, lub dzwoni do Ani. Nie widział jej od czasu opuszczenia rodziny.
Polecenia pomocnicze
1. Przeprowadz
diagnozÄ™ indywidualnÄ…:
a) wskaż technikę lub techniki, które wykorzystasz do zbierania informacji,
b) przygotuj opis sytuacji życiowej podopiecznej,
c) przygotuj ocenę sytuacji z punktu widzenia możliwości podopiecznej i potencjału jej
rodziny oraz zagrożeń, dysfunkcji,
d) przygotuj konkluzję  sformułuj wniosek dotyczący kierunków pracy z podopieczną.
2. Ułóż tygodniowy plan opieki nad podopieczną (przykładowe trzy dni) uwzględniając
współpracę z rodziną i zapewniając różnorodność działań.
3. Wskaż metodę pracy socjalnej wykorzystaną w tej sytuacji.
4. Wskaż 3 zasady pracy z osobą niepełnosprawną, których powinieneś/powinnaś
przestrzegać i krótko je scharakteryzuj.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ..................................................................................................
Planowanie i organizowanie pracy opiekuńczej
1. Diagnoza indywidualna
a) technika/techniki zbierania informacji .................................................................................
......................................................................................................................................................
opis ............................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
ocena ..........................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
konkluzja ....................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
2. Tygodniowy plan opieki
a) Dzień I
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
b) Dzień II
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
c) Dzień III
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
3. Metoda pracy socjalnej .........................................................................................................
4. Zasady pracy z osobą niepełnosprawną (krótka charakterystyka)
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
......................................................................................................................................................
Numer Punktacja
polecenia
1
2
3
4
Razem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
7. LITERATURA
1. Babbie E.: Badania społeczne w praktyce, PWN, Warszawa 2003
2. Du Bois B., Miley K.K.: Praca socjalna. Zawód, który dodaje sił, Interart, Warszawa
1996
3. Czekanowski P., Oriszczuk P.: Czym jest organizowanie społeczności lokalnej.
Wydawnictwo. Organizowanie Społeczności Lokalnej w Polsce, Projekt Matra, Gdańsk
1999
4. Garvin Ch.: Postępowanie metodyczne w pracy socjalnej z grupami i społecznościami,
Interart, Warszawa 1996
5. Garvin Ch., Seabury B.A.: Działania interpersonalne w pracy socjalnej, Interart,
Warszawa 1996
6. Kamiński A.: Funkcje pedagogiki społecznej. Praca socjalna i kulturalna, PWN,
Warszawa 1980
7. Kantowicz E.: Elementy teorii i praktyki socjalnej, Wydawnictwo UWM, Olsztyn 2001
8. Kawczyńska-Butrym Z. (red.):Koncepcje opieki i zawody opiekuńcze, Wydawnictwo
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn 2001
9. Kawczyńska-Butrym Z.: Niepełnosprawność  specyfika pomocy społecznej, Interart,
Warszawa 1996
10. Kazimierczak T., A
uczyński M.: Wprowadzenie do pomocy społecznej, BPS, Warszawa
1996
11. Kodeks Etyczny PTPS, Warszawa VI 1998
12. Kotlarska-Michalska A.: Diagnozowanie i projektowanie w pracy socjalnej, ARP
,,Promocja 21 , Poznań 1999
13. Krzyszkowski J.: Elementy organizacji i zarządzania w pomocy społecznej, OMEGA 
PRAKSIS, A
ódz
1998
14. Krzyszkowski J.: Między państwem opiekuńczym a opiekuńczym społeczeństwem,
Wydawnictwo UA
, A
ódz
2005
15. Lisowski A.: Badanie potrzeb społecznych, Interart, Warszawa 1996
16. Mikina A., Zając B.: Jak wdrażać metodę projektów. Poradnik dla nauczycieli i uczniów
gimnazjum, liceum i szkoły zawodowej, Impuls, Kraków 2004
17. Mikołajewicz W.: Praca socjalna jako działanie wychowawcze, Interart, Warszawa 1996
18. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej, Wydawnictwo Akademickie  Żak ,
Warszawa 1998
19. Pilch T., Lepalczyk I. (red.): Pedagogika społeczna. Człowiek w zmieniającym się
świecie, Warszawa 1993
20. de Robertis Ch.: Metodyka działania w pracy socjalnej, Interart, Warszawa 1996
21. Rychliński S.: Lustracje społeczne, Warszawa 2001
22. Szatr-Jaworska B.: Diagnozowanie w polityce społecznej, IPS UW, Warszawa 2003
23. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych, Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998
24. Szmagalski J.: Przewodzenie małym grupom. Działania grupowe, CAK, Warszawa 1992
25. Sztumski J.: Wstęp do metod i technik badań społecznych,  Śląsk , Katowice 1995
26. Tarkowski Z.: Zarządzanie i organizacja pomocy społecznej, Wydawnictwo Fundacji
ORATOR, Lublin 2000
27. Wódz K.: Praca socjalna w środowisku zamieszkania, Interart, Warszawa 1996
28. Ziemski S.: Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1973
29. Zrałek M.: Środowisko zamieszkania a niepełnosprawni, PWN, Warszawa 1994
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31