Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

Od autora:
Oto moje notatki z wykładów profesora Janiaka z semestru zimowego 2008/2009. Każdy z nich może korzystać
i swobodnie je przetwarzać, choć zaznaczam, że nie ponoszę odpowiedzialności za ich treść i sposób w jaki
zostaną wykorzystane ;p. Ponadto mam nadzieję, że notatki te będą z czasem uaktualniane, rozbudowywane i
zamieszczane na forum.
Edgar Drozdowski

Prof. Andrzej Janiak- prawo papierów wartościowych-
Egzamin- grudzień, styczeń, luty; egzamin pisemny

Papiery wartościowe- instytucje prawa zobowiązań

Źródła:

1. System prawa prywatnego t.17, 18 plus suplement. (obszerne i najbardziej aktualne)
2. Papiery wartościowe wyd. Zakamycze rok 2000 Prof Bobczyk, Zawada, Toskecki (mniej obszerny, nie

tak aktualny) (?)

3. Prawo gospodarcze, prof. Włodyka tom. 5 (?)
4. "Minimum" Jan Mojak Prawo Papierów Wartościowych (skrótowo)

Wykład, 7 października 2008

Nie ma odrębnej regulacji prawa papierów wartościowych. Można dokonać jedynie zestawienia z

aktów normatywnych pod kątem prawa papierów wartościowych.

Papier wartościowy- „papier wartościowy jest

dokumentem

stwierdzającym określone

prawa

majątkowe o charakterze zbywalnym

“- między prawem majątkowym a charakterem zbywalnym zachodzi

ścisły związek. Tradycyjne wydanie- kartki papieru o pewnej treści, które w szczególny sposób funkcjonują w
obrocie. Dzisiaj: też instrumenty nie mające postaci papierowej. Tę ewolucję można porównać do ewolucji
pieniądza. Dokument zawierający określoną treść sprowadzającą się do stwierdzenia zobowiązania.
Nie ma oficjalnej, legalnej definicji papieru wartościowego ani w prawie polskim, ani w żadnym innym
(wyjątek to prawo szwajcarskie). W latach 90. wprowadzono do kodeksu cywilnego przepisy o PW, ale nie ma
tam definicji PW- świadoma decyzja ustawodawcy. Trudne ze względu na dynamiczny rozwój PW (np.
dematerializacja PW). Niektóre papiery wartościowy pozostają w materialnej postaci, niektóre nie, a część
istnieje w obu postaciach, czasem następuje nawet rematerializacja.
Papiery wartościowe:



weksle, czeki- dług



konosamenty- prawa na rzeczy



akcje- prawa udziałowe

Różnica pomiędzy innymi dokumentami- papier wartościowy

pełni więcej funkcji

. Normalne

używane dla utrwalenia treści prawa, forma pisemna jest potrzebna dla celów dowodowych. Brak dokumentu
umowy nie oznacza nieistnienia umowy. Papier wartościowy ponadto stwierdza nie tylko istnienie prawa, ale
istnienie dokumentu jest niezbędne dla istnienia prawa i realizacji prawa- prawo jest

„ucieleśnione,

inkorporowane“

w dokumencie. Dopóki nie powstanie dokument o określonej formie, prawo nie powstaje. Nie

można realizować prawa, jeżeli uprawniony dokumentem nie dysponuje (sprzedaż, zniszczenie itp.). Takie
skutki przewiduje się co do zasady, wprowadzane są przepisy szczególne, które pomagają uprawnionemu- np.
Prawo amortyzacyjne (1948- „dekret o odtwarzaniu utraconych dokumentów“) sąd może umorzyć dokument i
umorzenie to może być podstawą do roszczeń (nie dopuszczalne wobec wszystkich PW- nie wobec papierów
na okaziciela).

Nazewnictwo PW-

w prawie niemieckim

proponowano zastąpienie nazwy papier wartościowy na

prawa wartościowe

-

nieszczęśliwe

rozwiązanie, nie została w doktrynie przyjęta. Można

się spierać

czy nie

szczęśliwszym stwierdzeniem byłby

dokument wartościowy

- nie przesądzamy form (papierowa, elektroniczna)

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

nie tylko środek utrwalenia treści, ale nośnik wartości.

W niektórych ustawach o pewnych walorach mówi się

„obligacje nie mające postaci w dokumentach“

-

nieszczęśliwe stwierdzenie

, jakaś forma udokumentowania

musi istnieć, czytać należy raczej, że nie mają postaci papierowej. W ustawodawstwie spotyka się z różnymi
określeniami PW.
Charakter PW- można je dzielić według różnych kryteriów:



np.

formy

(papierowe, elektroniczne),



urzędowe i prywatne

.

Drugi podział ważny w postępowaniach proceduralnych.

Inną moc

przypisuje się dokumentom

urzędowym, a

inną prywatnym

.

Art.244 KPC- dokumenty urzędowe

- dokumenty sporządzane przez przewidziane w

ustawowej formie przez organy władzy publicznej-

bardzo silny dowód

, choć ustawodawca dopuszcza

podważenie dowodu, kwestionująca strona musi przeprowadzić dowód. Inne dokumenty tworzone przez
organy prywatne lub organy publiczne w innym zakresie traktowane jako dokumenty prywatne. PW to
dokumenty prywatne (emitenci, wystawcy- przedsiębiorcy, firmy itp.). Nawet jeżeli emitowane przez podmiot
publiczny to czy obligacje skarbu państwa można nazwać dokumentem urzędowym - da się spotkać taki
pogląd. Ale mamy tu do czynienia ze zobowiązaniami. Minister Finansów działa wtedy nie w sferze imperium
(władczej), ale dominium (sfera cywilno prawna).

Funkcje papierów wartościowych (przez niektórych autorów używana nazwa "zdolności"):



dowodowa

- nie wszyscy autorzy o niej wspominają.



legitymicyjna

- wszyscy autorzy mocno ją akcentują, PW wskazuje osobę uprawnioną (wierzyciela)- z

treści dokumentu dowiadujemy

komu należy się określone świadczenie

. Jeżeli z treści dokumentu

wynika, że A jest uprawniony to nie trzeba tego sprawdzać- usprawnia obieg. Wydanie dokumentu na
okaziciela- posiadacz kuponu uznawany za stronę w umowie (np. Totolotek). Nikt nie sprawdza czy on
zawarł umowę. Wyjątkowo taką legitymacją formalną można zakwestionować i sprawdzać czy osoba
posiada też legitymację materialną.



Kredytowa

-

niektóre PW są stworzone do tej funkcji (przede wszystkim weksle)

- płaci się komuś

zaciągając kredyt i spłacając go później, obligacje- emitowane przez tego, któremu brakuje pieniędzy
(po ten instrument sięga też szeroko władza publiczna)



inwestycyjna (lokacyjna)

-

przeciwieństwo funkcji kredytowej

, forma efektywnego wykorzystania

pieniędzy, PW- korzyści nie tylko z wzrostu wartości, ale też dywidend. Przeciwieństwo funkcji
kredytowej, forma efektywnego wykorzystania pieniędzy.



płatnicza- PW reprezentujące wartości pieniężne (weksle, czeki, obligacje

). Zamiast gotówki można

zaproponować PW, choć nie są one prawnym środkiem płatniczym- możliwe tylko za zgodą drugiej
strony.



obiegowa (obrotowa)- ucieleśniają w sobie wierzytelności zbywalne

, ale sama zbywalność to za mało.

Niektórzy autorzy twierdzą, że

PW musi być też obiegowy

(wykreowana wierzytelność nie będzie

trwała i wygaśnie, ale będzie krążyć). Nie każde PW mają tę cesze. Wystarczy że prawo majątkowe
jest zbywalne.



gwarancyjna (zabezpieczająca)- najczęściej spotykamy się z tym przy wekslach

. Weksle kiedyś pełniły

bardziej formę kredytową- teraz ten obieg zmalał. Bardzo rozwinęła się funkcja gwarancyjna weksli.
Funkcja polega na tym, że

weksel taki stwarza silny dowód prawa wierzyciela i ułatwia dochodzenie

roszczeń

.

Weksel został wzięty, choćby in blanco, w uproszczonym postępowaniu nakazowym, sąd sprawdza tylko

czy weksel został dobrze wypełniony, a nakaz zostaje natychmiast wykonany. Dłużnik ma prawo do
obrony. Ma 14 dni na podniesienie zarzutów i wykazanie, że weksel jest użyty bezzasadnie. Wzmacnia
pozycję wierzyciela i zabezpiecza go na wypadek nie wykonania zobowiązania. Choć też inne PW
mogę pełnić te funkcję np. dowód składowy, czek.



Funkcja finansowana kapitałem- finansowanie środkami własnymi

- jeżeli ktoś zamierza kapitałem

finansować działalność, więc

emituje akcje

. Jest to bezpieczniejsze forma, przedsiębiorca ma większą

zdolność kredytową, większy majątek. Zazwyczaj stosuje się mieszane opcje- trochę funkcji
finansowania kapitałem, trochę długiem.



funkcja finansowana długiem- finansowanie środkami obcymi

- z różnych powodów (np. odliczania

kosztów). Bardziej ryzykowne, pożyczony kapitał trzeba zwrócić.

Emituje obligacje

, dyktując warunki

na jakich chce pożyczyć pieniądze.

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl



Spekulacyjna- instrument gry, hazardu

.



Motywacyjna- dot. głównie akcji- spółki często emitują akcje i przeznaczają je dla pracowników oraz
kadry menadżerskiej

- forma związania pracowników i kierownictwa spółki z podmiotem. Pewnego

rodzaju uwłaszczenie pracowników i menedżerów co identyfikuje ich bardziej ze spółką.
PW- jedna z dominujących form inwestycji. Cechuje je płynność. PW- towar standaryzowany.



Systematyka papierów wartościowych- podstawowy podział:

1. Według rodzaju prawa inkorporowanego- wyróżnia się:



wierzytelności

- dominują papiery wartościowe z wierzytelnościami pieniężnymi

(weksle, czeki,

obligacje, bankowe papiery wartościowe, listy zastawne)



prawa do rzeczy (papiery towarowe)-

ucieleśniają prawo do określonego towaru,

dostawca

zobowiązuje się wydać określony towar określony w dokumencie- konosament

(morski list

przewozowy)

- reprezentuje towary oddane przewoźnikowi do przewozu morskiego, dowody składowe-

dot. towarów oddawanych na skład.



prawa udziałowe

-

akcje spółek akcyjnych i spółek komandytowo- akcyjnych, certyfikaty inwestycyjne

(w zamkniętych towarzystwach inwestycyjnych),

2. Świadectwa tymczasowe oparte na sposobie oznaczenie wierzyciela:



imienne

- w ich treści wskazuje się

osobę uprawnioną z imienia i nazwiska



na okaziciela

- nie wskazuje się w treści papieru osoby uprawnionej, lecz uprawniony jest

każdoczesny

posiadacz

.



Na zlecenie

- w treści wskazany jest

uprawniony

(remitent- wierzyciel), ale zwykle od razu pojawia się

formuła, iż świadczenie będzie spełnione na zlecenie tej osoby, co oznacza, że osoba nie musi osobiście
odebrać świadczenie, ale

każda osoba musi wywieść

swoje

prawo

od tej osoby, która ustąpiła prawa na

rzecz kolejnych osób.

3. Sposób przenoszenia praw papierów wartościowych:



papiery wartościowe imienne

przenoszone poprzez przelew-

cesję

- art. KC- każdy wierzyciel bez

zgody dłużnika może przenieść wierzytelność na inną osobą, chyba że postanowiono inaczej. Podstawą
umowa dwustronna, kauzalna- np. umowa sprzedaży, darowizna, zamiany, odpłatnie, nieodpłatnie itp.



Papiery na okaziciela-

przeniesienie praw przez

przeniesienie posiadania

- po prostu fizyczne

przekazanie dokumentu, brak formalizacji w przeciwieństwie do przelewu, szybszy, bez identyfikacji
stron.



papiery na zlecenie- indos- sytuacja pośrednia

, nie wymaga się spisywania odrębnej umowy przelewu,

ślad dokonania transakcji pozostaje na dokumencie z drugiej strony

- są podpisy osób, które ustępowały

swojego prawa. Indos może mieć skróconą formułę- skrajny przypadek- nawet podpis, zazwyczaj:
Ustępuję na rzecz X. Powoduje sprawność obrotu, a nie generuje niebezpieczeństwa, iż osoba
nieuprawniona nabędzie prawo.

4.Podział na papiery:



o charakterze konstytutywnym

- stanowiące o stanie faktycznym; papiery wartościowe co da zasady

mają charakter konstytutywny, musi być wytworzony dokument, prawo ucieleśnione w dokumencie;



o charakterze deklaratoryjnym

- potwierdzające istniejący stan faktyczny; prawo akcyjne spółek

handlowych-

akcje najczęściej są papierami wartościowymi o charakterze deklaratywnym

- prawa

wartościowe ucieleśniane z chwilą powstania spółki akcyjnej, prawo zabrania przygotowania tworzenia
dokumentów akcji przed zarejestrowaniem spółki- zarząd może to zrobić po prawomocnym
zarejestrowaniu spółki. Akcjonariusze mogą po miesiącu wezwać zarząd do wydania akcji, a zarząd ma
jeszcze 2 tygodnie na to.

Istnieje więc okres gdy nie kwestionuje się praw akcjonariuszy, a papierów

jeszcze nie ma- mają więc charakter deklaratywny

- zbycie jednak nie jest możliwe przed uzyskaniem

dokumentu.

Obrót PW-

czynności prawne

w których dochodzi do

przeniesienia prawa z jednej osoby na drugą

(inter vivos- między żyjącymi)

. Może przejść prawo

też w mortis causa

- powoduje przejście praw

na

spadkobiercę

,

niepotrzebna jest żadna czynność prawna.

Ogólnie

przyjmuje się przez

obrót rozumie się

tylko inter vivos

, choć w ujęciu szerszym może też być mortis causa. Inter vivos- czynności

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

jednostronne lub dwustronne (najczęściej umowy).

Obrót pierwotny- (

jak nabycie pierwotne- ktoś tworzy rzecz

) zawsze ma miejsce- weksel zawsze ktoś

wystawia, obligacje są wprowadzane przez emitenta na rynek.
Obrót wtórny- papiery się kreuje i dostarcza pierwszym nabywcom, ale z góry się zakłada, że ten
nabywca raczej nie zrealizuje praw z tego waloru,

dalszy obrót papierami wartościowymi nazywamy

wtórnym obrotem papierami wartościowymi

.

Nie wchodzi w grę zasada confusio- gdy prawo i dług

połączą się, zobowiązanie wygasa

. Przy papierach wartościowych sam emitent może stać się nabywcą

własnych akcji. Ktoś kto wystawił może w trybie indosu nabyć ten weksel.

Podział na PW:



klasyczne (materialne)

- mają postać

papieru

(najczęściej)



nowoczesne (zdematerializowane)

-

nie ma postaci dokumentu papierowego

. Zjawisko dematerializacji

jest stosunkowo nowe. Dopiero ustawa z 91 sięgnęła po metodę emisji wirtualnej. Niematerialne raczej
zwyciężają. Niektóre papiery pozostaną jednak raczej w materialnej postaci- czeki, weksle,
konosamenty, dowody składowe. Zdematerializowane- szybsze.

Możliwe przekształcanie- dematerializacja lub rematerializacja.

Przeważa dematerializacja- spółki

zobowiązane odebrać dokumenty papierowe i przekazać niematerialne PW. Rematerializacja- na
przykład w wypadku skupienia wszystkich akcji z rynku.
Charakter zobowiązań wynikających z PW-

zobowiązania abstrakcyjne

-

od sformułowanego

dokumentu i obowiązku spełnienia świadczenia

,

nie może się uwalniać

poprzez poszukiwanie

okoliczności zwalniających

. Żaden przepis prawa w kodeksie cywilnym nie używa pojęcia abstrakcyjne

zobowiązanie- zwykle łączy się z kwestią zarzutów, które dłużnik może podnieść przeciw
wierzycielowi.

W przeciwieństwie do zobowiązań

(błąd, brak causy) w zobowiązaniach abstrakcyjnych

zarzuty są bardzo ograniczone- np. na gruncie prawa wekslowego szczegółowo określone jak dłużnik
może się bronić. KC art.921 znaczek 13- ograniczono zarzuty dłużnika do ważności dokumentu i jego
treści

(sformułowane wadliwie, elementy wynikające wyraźnie z treści).

Art.65

stosunki zobowiązaniowe

, art.65 p.2- umowy

(subiektywna wykładnia)

Zaś przy

papierach wartościowych

obowiązuje inna metoda wykładani-

obiektywna metoda wykładni

-

dłużnik zobowiązany w zakresie wynikającym z dokumentu. Problem w doktrynie- czy można mówić o
abstrakcyjności zobowiązania wekslowego już w momencie jego powstania- niektórzy autorzy mówią,
że PW ma charakter abstrakcyjny dopiero we wtórnym obrocie. Zasada kauzalności przy PW jest
niekorzystna, gdyż papiery wartościowe są skuteczne nie inter partes ale erga omnes. Kolejny
wierzyciel powinien móc mieć zaufanie do treści dokumentu. Formuła generalna- nie zawsze papier
wartościowy idzie do obiegu- np. weksle gwarancyjne- nie krążą w obiegu, lecz zabezpieczają
gwarancję między dwoma podmiotami.
Kwestia momentu kiedy powstaje zobowiązanie z PW- w doktrynie, zwłaszcza niemieckiej istnieje
wiele poglądów-
1.

jedna z pierwszych teorii- teoria kreacyjna

- prawo z PW powstaje z chwilą

wytworzenia

(wykreowania) dokumentu

- teoria ma

niewielu zwolenników

, przyjmuje dosyć sztucznie- ktoś dla siebie

wypełnia dokumenty, potem wrzuca do pieca. Powstały zobowiązania?
2.

teoria emisyjna

-

wytworzenie dokumentu oraz wydanie dokumentu

do

rąk osoby wskazanej jako

wierzyciel

. Wyjście papieru wartościowego z rąk twórcy, kreatora- krytyka, nie chroni należycie

dłużnika, wystawcy- można kogoś przymusić do wystawienia dokumentu, ktoś bez świadomości może
wytworzyć dokument. Przy PW nabywca bardziej chroniony. Dłużnik "teoria pozoru prawnego"-
zarzucając mu winę dopuszczenia dokumentu do obiegu, musi ponieść konsekwencję. Wzmożona
ochrona nabywcy w dobrej wierze.
3.

teoria umowna (najwięcej zwolenników)

papiery wartościowe powstają

w wyniku czynności

prawnych o charakterze umownym

, zakłada zgodę obu stron na wytworzenie dokumentu.

Zasadą w prawie zobowiązań jest kauzalność

. Rozporządzenie nie będzie ważne i skuteczne jeżeli

nie

istniała ważna przyczyna

. Jeż

eli ktoś bez ważnej przyczyny przekazuje to czynność jest pozbawiona

ważności. Przyrzeczenie publiczne- przykład abstrakcyjnego charakteru- abstrakcyjny charakter
zobowiązania gwarancyjnego.

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

Wykład, 21 października 2008

W papierach wartościowych obowiązuje

zasada numerus clausus(reglamentacji)

- zamknięta jest lista

papierów wartościowych- ustawodawca przesądza czy dokument jest PW. Nie mogą być kreowane
dowolnie jak np. w zobowiązaniach (zasada swobody umów). Istnieją też poglądy

inne- np. prof.

Zawada

:



papiery imienne

powinny być kreowane

swobodnie

, gdyż strony zobowiązują się jedynie

między sobą

,

więc nie powinno być problemu



papiery na okaziciela

-

zasada ochrony nabywcy

- musi wiedzieć co kupuje.

Papiery wartościowe mają skuteczność erga omnes, są to zobowiązania o charakterze abstrakcyjnym.
Treść papierów wartościowych jest skrótowa. Trzeba Kreować jedynie: treść, którą ustawodawca
przewiduje, nadawać odpowiednią nazwę.

Nie

ma

wyraźnego

przepisu

, iż można

tworzyć jedynie PW

przewidziane

przez

ustawodawcę

, ale tak się przyjmuje- można to

bezpośrednio wyczytać z różnych

przepisów

:

1. prawo wekslowe określa szczegółowa warunki wystawiania weksla, jeżeli się ich nie spełnia to nie jest

to weksel

2. podobnie w prawach o obligacjach lista podmiotów mogących emitować i treść jaką powinien

zawierać.

3. Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi wymienia jakie instrumenty można uznawać za PW.

Relacja między dokumentami o statusie papierów wartościowych a dokumentami o podobnych
funkcjach, ale których się do PW nie zalicza:

1. Znaki legitymacyjne (inna nazwa- papier legitymacyjny, nie znajduje poparcia w przepisach prawa) KC

921 indeks 15- odpowiednie stosowanie do nich przepisów prawa (PW)- czasem odpowiedniego
przepisu, czasem z pewną modyfikacją, a czasem może nie wchodzić w grę, ponieważ chodzi o
elastyczne stosowanie przepisów.



Przykład-

bilety komunikacyjne, teatralne, kinowe

(mogę być to

dokumenty imienne

, mogą być na

okaziciela

)- podobny do PW na okaziciela, wskazany dłużnik, wskazuje kto jest uprawniony, główna

rola to

funkcja legitymacyjna

.

Ma legitymacja formalną

a

nie przesądza

ten znak o

legitymacji

materialnej

. Posiadanie znaku legitymacyjnego nie jest warunkiem spełnienia świadczenia przez

dłużnika, nie ma abstrakcyjności, stwarza domniemanie uprawnienia. Nie jest pozbawiona otrzymania
świadczenia, jeżeli jest w stanie wykazać to.

Trudno wyznaczyć linię między PW a znakami

- można

sprzedawać bilety dalej np. spóźnialskim kolegom, nadają się do obrotu.



Znak legitymacyjny

- żeton z szatni. Kurtkę się odbiera pod warunkiem, iż ma się żeton.



Bony towarowe

- zakłady pracy wręczają pracownikom bony np. w sklepach spożywczych- ktoś

wybierze towar, a zakład za to płaci- zakład zawierał z siecią handlową porozumienie- to

dałoby się

zmieścić w ramach przepisu o obligacjach

- emitent zobowiązuje się wydać świadczenie do jakiejś

kwoty.

2.

znaki wartościowe

- pojęcie to

nie pojawia się w ustawach

(nie ma definicji), ale w

literaturze

wskazuje

się przykłady takich instrumentów-

znaczki pocztowe, znaki opłaty sądowej.

Podobne do znaków

legitymacyjnych,

pełnią funkcję legitymacyjną

(posiadanie znaku wystarczające do wykazania

uprawnienia). Dowód uiszczeczenia jakiejś opłaty- opłaty sądowej, pocztowej.

Przykładem jest też banknot lub moneta

- zazwyczaj

nie zaliczane do znaków wartościowych

bo

z mocy

prawa są pieniędzmi

. W

ujęciu historycznym

jednak tak funkcjonowały- początkowo funkcjonowały jak

dokument imienny, potem dokument na okaziciela.

Źródła prawa papierów wartościowych- system prawa papierów wartościowych jest rozproszony:



ustawa prawo wekslowe, prawa czekowe

z 1936 rok- najstarsza



ustawa o listacach zastawnych, bankowy papier wartościowy

z 1997- nowsze



w celu podkreśleniu rangi papierów wartościowych w gospodarce kapitalistycznej w 90 roku
wprowadzono specjalny rozdział do KC tytuł 32- wprowadzono pewne ogólne reguły, często

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

powtarzając regulacje szczegółowe- więc znaczenie dla papierów wartościowych jest nikłe, ważna
zasada art.921 indeks 7- dłużnik zwolniony ze świadczenia, jeżeli spełni świadczenia wobec osoby
legitymowanej, chyba że w złej wierze- odwrócenie zasady z prawa zobowiązań
W socjalizmie nie było miejsce na PW, NBP, banki specjalistyczne- centralnie sterowane, nie
konkurowały między sobą (w krajach socjalistycznych dążono do leninowskiej polityki monobanku)-
podmioty gospodarcze zobowiązane do posiadania rachunku bankowego, składania tam pieniędzy i w
razie potrzeby zaciągania kredytu, zakaz wzajemnego kredytowania się między podmiotami innymi np.
kredytów kupieckich- nie było weksli, akcji nie było- przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, nie
było obligacji- jedynie skarb państwa miał taką możliwość, istniały jedynie listy morskie konosamenty.
Lata 80., 90. zmiana. Przepisy kodeksu cywilnego powstały w latach 90.- świat tkwił jeszcze w
papierach wartościowych materialnych (91 giełda bazujący na bazie giełdy Lyonskiej, bazująca na PW
niematerialnych)- nie uwzględniały nowych zjawisk i tendencji, a przepisy mają cały czas na myśli
jedynie papier wartościowy w papierowej postaci. W każdym z aktów szczegółowych regulowane są
wszystkie elementy istotne, nie ma nigdzie np. w KC zapisu jakiś ogólnych dla PW elementów.



ustawa o obligacjach 1995

,

ustawa o finansach publicznych, ustawa o obrocie instrumentami

finansowymi z 2005.

Weksel- najstarsza, najbardziej uregulowana,

instytucje wykształcony w wekslu w innych papierach

wartościowych.

Weksel wykształcił się w

średniowieczu, Italia

- republiki włoskie.

Ustawa z 1936

- prawo wekslowe- ustawa zastąpiła wcześniejszą z 1924(oparte na rozwiązaniach niemieckich).

Szybka zmiana wiązała się z ratyfikacją konwencji genewskiej- ujednolicenie prawa wekslowego. Niewiele
trzeba było zmieniać, też oparte na niemieckim rozwiązaniu. Prawo wekslowe ma już ponad 60 lat i nie było
nowelizowane. Dobra legislacja.
Prawo wekslowe bazuje na

"teorii kreacyjnej"

. Przepisy prawa wekslowego wspierają zasadę

numerus clausus

-

dokładna regulacja. Systemy:



Kontynentalny system prawa wekslowego



anglo-amerykański system prawa wekslowego



trzeci system

Weksel:



trasowany

(włos. trares, trata- ciągnąć, zaciągać)- w ustawie przedstawiony jako pierwszy



własny

(in. prosty, suchy, sola) art. 101-

niezbędne element

y weksla własnego (

7 elementów

), wszystkie

elementy muszą być zawarte, z małymi wyjątkami. Od 2005 roku w Polsce nie funkcjonują urzędowe
blankiety wekslowe. Konwencje wiedeńskie zezwalały na opłaty za weksle, przed wojną ministerstwo
skarbu pobierały 1% sumy wekslowej (opłaty stemplowe), po wojnie też do lat 90. Blankiety można
było kupić o właściwym nominale. Lata 80, 90 obniżono opłaty do promila a nawet rezygnowano z niej.
2004 zniesiono opłatę. Opłata od czynności prawnej. Skoro zniesiono opłatę, to Minister Skarbu stracił
motywację do drukowania blankietów.

*
....Poznań........., dnia ...28.10......2008 ....r Na...10000 zł........... (ramka)
Dnia 1 marca 2009 roku..............zapłacę...............za ten.............
weksel na zlecenie (rzecz) Jana Nowaka.........................sumę
...dziesięć tysięcy złotych........................................................... (ramka)
................................................................
................................................................
Płatny................Michał Kowalski, ul. Cicha 8..................................

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

Weksel to sformalizowany (zawiera pisemne
elementy) skrypt (pisemny) dłużny
(zobowiązanie).

Jest to sformalizowane

przyrzeczenie zapłaty określonej sumy
pieniężne. Jeżeli dokument nie będzie zawierać
wymienionych elementów to nie będzie
wekslem (papierem wartościowym).

Cechy

weksla powyżej spełnione:



nazwa weksel

w treści dokumentu, język w

którym weksel sporządzony



bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty

oznaczonej sumy pieniężnej- może być

zapis

cyfrowy

, może być

słowny

-

praktyka

- stosuje

się

jedną i drugą technikę

, wyeliminować

pomyłki, jeżeli sumy są różne to weksel jest
ważny wg sumy słownej, orzeczenie Sądu
Najwyższego- nie zapisano na końcu waluty
(złoty), więc weksel nieważny; inne
orzeczenie- zapłata w dolarach, ale chciał

zapłacić w dolarach kandyjskich a nie USA- sąd stwierdził, że chodzi o USA.



oznaczenie terminu płatności



oznaczenie miejsca płatności

- sprecyzować miejsce wykonania zobowiązania. Nie zobowiązanie

oddawcze (jest też odbiorcze)- wierzyciel ma odebrać świadczenie od dłużnika- świadczenie odbiorcze-
nie sposób ustalić kto będzie uprawniony i gdzie będzie się znajdować (funkcja obiegowa). Dlatego
oznaczenie miejsca i termin płatności jest takie ważne.



nazwisko osoby, na której rzecz lub zlecenie zapłata ma być dokonana

- ocenia się "zdolność

wekslową" (każda osoba prawna) i "zdolność do czynności wekslowych"- jedynie ta, która ma zdolność
do czynności prawnych (obwiązuje prawo cywilne). Uprawniony musi być dokładnie oznaczony-
można użyć oficjalnie zarejestrowanego skrótu, ale bez żadnych nieoficjalnych określeń.



oznaczenie daty i miejsca wystawienia weksla

- dla zidentyfikowania właściwego prawa, który

obowiązuje dla danego weksla (miejsce- obszar prawny, data-zmiany prawne). Dla weksla obowiązuje
prawo czasu wystawienia.



własnoręczny podpis wystawcy weksla

- ocenia się "zdolność wekslową" (każda osoba prawna) i

"zdolność do czynności wekslowych"- jedynie ta, która ma zdolność do czynności prawnych, weksle i
inne jednostkowe papiery wartościowe (pojedynczo wystawiane) podpisane własnoręcznie,techniką
trwałą (długopis, pióro, ołówek- raczej nie). Sąd Najwyższy- nie parafka (jako pierwsze litery imienia i
nazwiska), przynajmniej nazwisko (może być imię, może być jego pierwsza litera), nie musi być
czytelne, choć nazwisko powinno być tak napisane, by osoby znające daną osobę mogły odczytać
podpis. Interes wierzyciela by dłużnik podpisał się czytelnie- może się podpisać nawet 2 razy- czytelnie
i nieczytelnie.

Wyjątki

:



ważny

bez terminu płatności

-

a vista

, za okazaniem, na żądanie- domniemanie



brak osobnego oznaczenia miejsc, miejsce obok nazwiska trasata-

uważa się za

miejsce płatności, a

także zamieszkania trasata.



brak miejsca wystawienia

, to miejsce uznawane za

miejsce obok nazwiska wystawcy

Domniemanie, iż weksel, czek- papier na zlecenia. Działa domniemanie, że pierwszy wierzyciel, remitent,
może przenieść własność poprzez indos. Choć wolą stron można nadać mu charakter imienny. Wskazówka na
rzecz (ale to za mało), na rzecz x ale nie na jego zlecenie- nie może przenieść przez indos.

b)Weksel trasowany (ciągniony, trata)- wystawca poleca komuś zapłatę pieniędzy. Art. 1 prawa wekslowego:

a)nazwa weksel w języku wystawienia
b)

polecenie

(różnica weksla własnego od trasowanego) bezwarunkowe zapłacenia określonej sumy pieniężnej

Ilustracja 1:
http://gamma.infor.pl/obrazki/i02/2007/245/i02.2007.2
45.087.0005.001.jpg

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

c)

nazwisko osoby, która ma zapłacić (trasata)

d)oznaczenie terminu płatności
oznaczenie miejsca płatności
e)nazwisko osoby na której rzecz zapłata ma być wykonana
f)data i miejsce wystawienia weksla
g) podpis wystawcy weksla

....Poznań........., dnia ...4 listopada......2008 ....r. Na...10000 zł........... (ramka)
Dnia .....1 lutego 2009.........zapłaci/ą...Pan/i...(b.p., b.k.).........za ten.............
weksel na zlecenie (rzecz) Jana Nowaka.........................sumę
...dziesięć tysięcy złotych........................................................... (ramka)
....Do.................................................................................
..Jan Lipski................akceptuję lipski (na ukos- lub tam gdzie linia)......................
....Poznań ul. Wielka 6..................................M. Zieliński..........................
Płatny................I oddziale PKO BP w Poznaniu................................

W wekslu trasowanym jest “polecenie bezwarunkowe” , a w wekslu własnym “przyrzeczenie bezwarunkowe”

Warunkiem odpowiedzialności wekslowej jest wystawienie własnoręcznego podpisu. Osoba otrzymująca
weksel trasowany pyta trasata czy ten akceptuje swoją wolę, składa podpis.

Podpis trasata

nazywany jest

akceptem,

taki trasat nazywany jest

akceptantem

i jest on

głównym dłużnikiem wekslowym.

Trasat może też

odmówić akceptu. Akceptant może też dokonać częściowego akceptu- np. do 5000 zł (z 10000 zł). Może
wyznaczyć miejsce płatności.

Jeżeli zapłata jest składana w

banku

to

weksle

nazywany jest

domicylowanym, a

bank domicyliatem.

Trzeba domicyliata poinformować i zapewnić mu środki.

Weksle trasowane służą do organizowania życia kupieckiego np. w handlu. Kredyt kupiecki oparty na wekslu.
Rygoryzm weksla wpływa silnie na dłużnika, aby wykupił dług. Kto się nie wywiązuje z tego tzn. nie
wykupuje weksli to wieść o tym bardzo szybko się roznosi w środowisku kupieckim i ma to oczywiście istotne
i negatywne konsekwencje dla samego kupca.

Przy większych kwotach przedsiębiorcy sięgają czasami po
weksle trasowane które mogą być lepsze od kredytów
bankowych(na dogodniejszych warunkach)

Domicyliat – np Bank PKO BP

Remitent wekslowy (osoba mająca otrzymać pieniądze) od
dnia wystawienia do zapłaty może zwrócić się o akcept do
trasata. Jeżeli trasat nie zapłaci (remitent nie zwrócił się o to,
czy wystąpił inny problem) to

wystawca zastępczo za

głównego dłużnika odpowiada

. Zaś

odmowa akceptu

powoduje natychmiastową przedterminową płatność weksla
wystawcy

. Protest weksla z powodu odmowy akceptu-

"protest wekslowy"

- udać się do

notariusza

by sporządził

protest wekslowy, notariusz uda się do trasata i przedłoż

y

weksel do akceptu. Notariusz notarialnie na wekslu lub

doklejonej oddzielnej kartce potwierdza, iż trasat odmówił zapłaty. (suma wekslowa może być podwyższona o
odsetki).

Weksel "piwniczny"-potoczna nazwa weksla z fikcyjną osobą trasata, od podawanych przez oszustów adresów
w piwnicach. Nieopłacalne przy wekslach trasowanych

(wystawca takiego weksla nie wiele zyskuje, sam będzie

ponosił odpowiedzialność za osobę z weksla).

Ilustracja 2:
http://gamma.infor.pl/obrazki/i02/2007/108/i02.
2007.108.087.0005.103.jpg

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

Dyskonto weksli

- funkcja banków. Pozwala to na kredyt o niższym oprocentowaniu, bez zabezpieczenia.

Weksel

popiera płynność

-

rygorystyczny

charakter weksla,

uproszczona droga sądowa

,

łatwość wystawienia

.

Dziś kredyt kupiecki w oparciu o weksel rzadziej funkcjonuje.

Braki

prowadzą do nieważności do weksla- art. 2, wyjątki:



weksel

bez

oznaczenia

terminu

płatności- płatny

za okazaniem



miejsce

wymienione

obok nazwiska trasata

-

miejsce płatności i zamieszkania (brak rubryki płatny)



brak

miejsca wystawienia

-

miejsce

podane

obok wystawcy

Dodatkowe klauzule

. Umieszczenie prowadzi do

nieważności weksla

- np.



wprowadzenie warunku

- wynika ze zobowiązania wekslowego- bezwarunkowe przyrzeczenie zapłaty.

Dopuszczalne klauzule:



bez protestu, bez kosztów

(b.p., b.k.)- żądanie zapłaty nie wymaga protestu.



obojętne klauzule: np. odesteki

- "z odsetkami ustawowymi od daty wystawienia"

(klauzule wekslowo-obojętne

to takie, które nie prowadza ani do nieważności weksla, ani też nie wywołują żadnych skutków prawnych np
“dziesięć tyś złotych wraz z odsetkami ustawowymi od daty wystawienia”



możliwość

skutecznego zastrzeżenia stopy procentowej

przy wekslach płatnych

za okazaniem (żądanie zapłaty

do roku)

Indos

- (indosso- umiesczenie jakiejś klauzuli na odwrocie, na grzbiecie)- nabywa się

tyle praw ile wynika

z

treści, a nie tyle ile z praw sprzedającego.

Przełamanie zasady "nemo plus iuris in alium transferre potest quam

ipse habet".
Wtórny obrót

zaczyna się

od remitenta

- I zbywcą remitent:

"Ustępuję na zlecenie (rzecz) Karola Wójcika
Jan Nowak"
Wyróżnia się też (stopień szczegółowości):



indosy zupełne (pełne, imienne)

- miejsce, data, pełna formuła, podpis



indosy niezupełne

(uproszczony)- indosy in blanco (otwarty) jedynie podpis- pozwala przez

przeniesienie posiadania zmienić własność, lecz każdy indosant musi złożyć swój podpis przed

zbyciem

weksla. Każdy podpis na odwrocie weksla korzysta z domniemania, iż jest to podpis indosanta. Indos
otwarty (in blanco) gdzie zbywca nie podaje osoby na rzecz której ustępuje z prawa z weksla. Dalszy
obrót wekslem może odbywać się przez zwykłe przeniesienie. Ma on skutki przelewu, a każdoczesny
posiadacz nie zaciągnie żadnego zobowiązania, bo nie złoży na nim podpisu.

Instytucja przeniesienia- indos. Osoba

przenosząca prawo z weksla

-

indosant

.

Nabywający prawo z wekla

-

indosatariusz

.

Weksel:
a)

na zlecenia

- przyjmuje się, iż

weksel

jest

zazwyczaj PW na zlecenie

b

)imienny

-

na rzecz lecz nie na zlecenie

- zakaz indosowania dla remitenta. Chyba, że przez

przelew

"nemo plus

iuris ..."

Inne odmiany weksla (zakres uprawnień):
a)

Indos własnościowy

b)

Indos zastawniczy

-

jako zabezpieczenie przyjmuje wierzyciel (np. bank) zastaw na weksel

. Po spłacie

kredytu, skreśla się indos zastawniczy i uważa za niebyły. Jeżeli nie bank sam pobierze należność, zwróci
nadwyżkę remit

entowi.(przedmiotem zastawu może być nie tylko rzecz ruchoma ale także prawo) wymóg

zawarcia umowy zastawu(kto zastawnikiem a kto zastawcą).
"Ustępuje na rzecz BZ WBK SA II od. Poznań

waluta w zastaw
Jan Wójcik "
c)

Indos pełnomocniczy (inkasowy)

-

inkasowanie weksla za pomocą osób trzecich

. Zasada jest taka, że to sam

wierzyciel się tym zajmuje, tu posłużenie się pomocnikiem.
"Ustępuje na rzecz WBK SA

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

waluta (wartość) do inkasa

Karol Wójcik"

Indos:



musi być

bezwarunkowy

.



może dotyczyć jedynie

całej wierzytelności wekslowej

(części

sumy wekslowej- nieważny).wynika to z art.12

pr. weksl.

Art. 16.

będzie uważany za posiadacza kto ma weksel i wykaże swoje prawo nieprzerwanym ciągiem indosu,

nawet in blanco, jeżeli po in blanco następuje podpis (?), to domniemuje się że weksel został nabyty in blanco.

Domniemanie: posiadacz właścicielem

, wykazanie na podstawie zapisów, iż

prawo posiadacza wywodzi się od

remitenta

.

Pierwszym indosantem

musi być

remitent

.

Indosatariuszem

może być nieskończenie

wiele osób

.

Skutki indosu

(odmienne od przelewu- pochodne nabycie prawa od zbywcy, w takim zakresie jaki prawo

przysługiwało zbywcy; "nemo plus iuris transferre potest quam ipse habet):



nabywca wierzytelności wekslowej nabywa ją

w sposób pierwotny

- art. 17-

pozbawia się dłużnika

możliwości

powoływania

się na

okoliczności spoza dokumentu

wekslowego.

Formalna strona

dokumentu

rozstrzyga o

istnieniu wierzytelności

,

po zaspokojeniu roszczenie

dokument powinien zostać

wycofany z obiegu

.

Wyjątek:

chyba, że

posiadacz

działał

świadomie na szkodę dłużnika

.

Ciężar dowodu

spada

na dłużnika

.



Zobowiązanie

wekslowe ma

charakter abstrakcyjny

:

a)ograniczona abstrakcyjność

(jeżeli weksle nie były indosowane)- odwołując się do teorii umownej uważa się,

że w tym wypadku dłużnik może podnosić zarzuty,

b)pełna abstrakcyjność

(

weksle indosowane

)- tu mogą być podnoszone jedynie zarzuty formalne.

Poręczenie wekslowe

(

awal

)

art od 30-32

Konstrukcja poręczenia

(art. 876 KC)- służy

wzmocnieniu

pozycji

wierzyciela

.

Poręczyciel

zobowiązuje

się

wykonać

zobowiązanie

we własnym zakresie na

wypadek gdyby dłużnik główny go nie wykonał. Akcesoryjna

odpowiedzialność- dłużnik akcesoryjny odpowiada w takim stopniu w jakim odpowiadał dłużnik główny.
Zaciągany dług musi być ograniczony

(?).

Awal

: Jeżeli

główny dłużnik

-

wystawca lub akceptant

nie zapłaci

wtedy udaje się

do poręczyciela

. Art. 30-

awal

, nie musi być

poręczana całość lecz też część

- poręczać może

osoba trzecia

lub osoba podpisana na

wekslu (na etapie wtórnego obrotu- jeżeli ktoś za indosanta poręczy- np. poprzedni indosant lub sam remitent).

Technicznie

:

"poręczam"

lub

"per aval", "gwarantuję" i podpis na przedniej stronie weksla- wystarczy jednak

sam podpis- domniemanie

, iż jest to

podpis poręczyciele, jeśli nie

jest to

wystawca lub trasat

. Gdy

brakuje

miejsce na przedniej stronie

, to na

drugiej stronie potrzebne

jest:

"poręczam"

, "poręczamy"

żeby nie

było to

odczytane

jako indos

.

Wskazać za kogo poręcza

,

a jeżeli

nie napisał za kogo to przyjmuje się że poręczenie jest

za wystawcę

. Jeżeli poręczenie ma być

do określonej sumy a nie całej

to:

"poręczam np. do pięciu tysięcy

złotych"

.Nawet

jeżeli zobowiązanie wekslowe

jest

nieważne to poręczyciel za

taki

weksel odpowiada

-

jedynie

wada formalna

weksla. W prawie wekslowym w przeciwieństwie do cywilnego n

ie

ma

akcesoryjności

- każdy

dłużnik wekslowy odpowiada

solidarnie w pełnym zakresie

,

nawet

przy

poręczeniach wekslowych in blanco

.

Poręczenie umieszcza się na wekslu lub przedłużku.

Sposób realizacji zobowiązań wekslowych

:

w terminie i w miejscu

na wekslu ma prawo pojawić się

u dłużnika i żądać zapłaty

. Dłużnik ma

prawo

sprawdzić autentyczność weksla

. Wtedy dłużnik powinien

zapłacić weksel

i zabrać go

. Można poprosić o

podpis wierzyciele, iż otrzymał sumę wekslową- unieważnia się- ucięcie rogu, naddarcie, przekreślenie po
przedniej stronie.
Dłużnik odmawia zapłaty- przy nie oddaniu dokumentu- albo postępowanie o umorzenie dokumentu albo
wezwanie policji (dłużnik zjadł weksel).
Można dokonać prolongaty długu.
Wierzyciel kieruje roszczenie do innych osób podpisanych na długu (art. 47)- wszyscy, którzy złożyli podpis są
solidarnymi dłużnikami.

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

Jeżeli nie ma wpisu "bez protestu", to trzeba spisać protest z powodu odmowy zapłaty- wierzyciel podjął próbę
inkasowanie sumy wekslowej, dłużnik nie zapłacił- może potwierdzić notariusz i poczta. Protestu nie należy
robić gdy "jest bez klauzula bez protestu, bez kosztów". Koszty protestu doliczamy dłużnikowi. Protestu też się
nie robi gdy nie ma osób zwrotnie odpowiedzialnych- sytuacjach przy wekslach własnych nieindosowanych.

T(A) R X Y Z

p(oręczyciel) 1

poręczyciel 2
W

Z musi wysłać notyfikacje (

w tym przypadku

zawiadomienie

o fakcie niewykupienia weksla w

terminie

), iż nie

uzyskał zapłaty od T do Y i W. Jak nie zapłaci to może żądać zapłaty od W, Z, :Y, X R, p2. Niedokonanie
notyfikacje nie powoduje surowych konsekwencji- jedynie odpowiedzialność odszkodowawcza, iż z braku
informacji poniósł on szkodę. Wierzyciel może wybrać do kogo pójdzie po dług jeżeli akceptant nie zapłaci.
Brak protestu powoduje utratę roszczeń zwrotnych od wszystkich dłużników zwrotnych i głównego- protest w
ciągu dwóch dni roboczych. Protest sporządzony później może zostać uznany za protest poterminowy.
Dłużników można pozwać wszystkich w jednym pozwie, nawet trzeba- bo proceduralnie, do pozwu trzeba
załączyć oryginał weksla. Można otrzymać kilka egzemplarzy nakazu egzekucji, ale tylko raz może być
zaspokojone. Jeżeli 1 dłużnik zaspokoi to ma regres w stosunku do innych dłużników. Osoba, która zaspokoiła
wierzyciela, np. x może kierować roszczenie tylko do jego zwrotnych dłużników np. X może tylko do R, T i W
kierować roszczenie a nie Y, gdy zaspokoił Z.
Skala roszczeń: można żądać jedynie kwotę na wekslu- nie koszty dojazdu, nie prowizja banku, który pobiera
prowizje. Za każdy dzień opóźnienia odsetki ustawowe. Może doliczyć też prowizję komisową w wysokości
1/6 odstawy (odstawa= procent).
Przedawnienie roszczeń wekslowych

T (A) --> R--> X-->Y-->Z

W

Przedawnienie

następuje (

art. 70

) po:



3 lat

- od

terminu

płatności

w stosunku do

akceptanta (weksel trasowany)

- gdy to

weksel własny

wystawca

jest

w sytuacji akceptanta



1 rok – od

dnia płatności

lub

protestu

przeciw

indosantom i wystawcom



6 miesięcy-

roszczenia indosantów

między sobą i przeciwko wystawcy

od chwili gdy indosant

zapłacił

weksel

lub jeżeli przeciw niemu

wytoczono sprawę w postępowaniu nakazowym

- wynika z tego, iż są

to dłużnicy solidarni zmodyfikowani przez art. 49 (mogą żądać całej sumy).

Weksel in blanco (niezupełny)

- wystarczą słowa :

„weksel” i „podpis”

.

Resztę

można

uzupełnić

później

.

Stanowi

„zalążek zobowiązania wekslowego”

Wykorzystywane

dla zabezpieczenia- stosunki bankowe,

leasingowe, najmowe

.

Zabezpieczenia

:



rzeczowe

–

konkretna rzecz

, możliwość przejęcia jej stanowi

zabezpieczenie

- silniejsze;



osobiste

- najbardziej rozpowszechnione to poręczenie, gwarancje bankowe, przystąpienie do długu-

jednym z nich jest weksel

. Cecha charakterystyczna-

odpowiedzialność osoby

całym

majątkiem

osobistym

.

Praktyka stosowania

:

deklaracja

-

intencje i cel

dla którego weksel został wystawiony i wydany- „dnia takiego a

takiego osoba wystawiła weksel celem zabezpieczenia długu i zgodzi się zapłacić wedle uznania np. Banku”-

służy wierzycielowi

,

mniej dłużnikowi

.

Rodzaj umowy

, porozumienia. Banki biorą deklarację tylko dla siebie,

należałoby sporządzać w

dwóch egzemplarzach

- jedna wierzyciel, jedna dłużnik. Lecz nawet

tu dłużnik jest

słaby

,

Sąd

trzyma się

orzecznictwa międzywojennego

, iż

deklaracja nie

jest

niezbędnym elementem weksla

.

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

Ciężar udowodnienia na dłużniku.

Zarzuty

podnoszone przez dłużnika

nie

muszą być w tym przypadku

tylko

formalne

- jeżeli

nie ma indosu

. Problem stopnia

niezupełności

-

art. 10 przełamuje art. 2

.

Sumy i terminu nie

można zazwyczaj wypisać

-

resztę lepiej uzupełnić by nikt inny

nie mógł go

wykorzystać

, najlepiej jeszcze

określić weksel gwarancyjny na zabezpieczenie kredytu

wysokość kwoty- wskazana

minimalizacja

stopnia

blankietowości

,

wyłączyć możliwość indosowania

(imienny, recta i „na rzecz, ale nie na zlecenie”)-

oczywiście

bank może firmie sekuratyzacyjnej sprzedać swoje weksle- cesja, sukcesja uniwersalna. W przypadku

kredytu

konsumenckiego

to

musi być

tam wpisana formuła

„na rzecz, lecz nie na zlecenie”

- wymóg ustawy,

implementowane prawo europejskie.

Wypełnienie weksla po przedawnieniu zobowiązania podstawowego

jest

nieważne

- można podnosić

takie

zarzuty

- orzecznictwo wyklarowała takie zdanie.

Zamiast pójść do dłużnika z wekslem, wierzyciele

wysyłają pismo

, dozwolone? Wątpliwe- dłużnik może się

bronić, zwłoka wierzyciela i przy nieprzedstawieniu weksla osobiście dłużnik może się bronić przed
nakładanymi odsetkami.

Wystawienie weksla przez pełnomocnika

(art. 8)-

osobista, bezpośrednia odpowiedzialność pełnomocnika

.

Jeżeli pełnomocnik

przekroczy swoje uprawnienia

nie w granicach kwoty o jaką wykroczył, ale w całej (nawet

jak to będzie 100000 zł uprawnienia a przekroczono o 15 groszy).
Osoba podpisująca powinna

ujawnić swoje pełnomocnictwo

- „jako pełnomocnik Kowalskiego Michał Janiak”.

Forma pełnomocnictwa

- potrzebne

pełnomocnictwo szczególne lub rodzajowe

wskazujące na możliwość

zaciągania zobowiązań wekslowych.

Terminy płatności na wekslach

-

zazwyczaj ściśle określony dzień

, ale artykuł 33- można określić w

pewien

czas po okazaniu

,

dacie lub a vista

- za okazaniem, w rok podacie (rok po dacie wystawienie weksla, lub po

okazaniu (weksel musi być visowany- napisać że widziałem). Zdanie drugie art. 33- weksle z innymi terminami
ważności lub z kilkoma są nieważne.

Czeki
Art. 1 Czek zawiera 6 elementów zawartych w ustawie:

1. nazwę “czek” w samym tekście dokumentu, w języku, w jakim go wystawiono
2. polecenie bezwarunkowe zapłacenia oznaczonej sumy pieniężnej
3. nazwisko osoby, która ma zapłacić(trasata)
4. oznaczenie miejsca płatności
5. oznaczenie daty i miejsca wystawienia czeku
6. podpis wystawcy czeku

Czym różni się czek od weksla?

Ilustracja 3:
http://www.matematycznoekonomicznepotyczki.republika.pl/czek_pusty.jpg

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

1. nie ma potrzeby oznaczenia terminu płatności

czek jest płatny za okazaniem

2. Osoba trasata Weksel można wystawić na dowolny podmiot natomiast trasatem czeka wystawia się na

bankiera (art 3)

Wystawić czek- u

mowa z bankiem. Idea czeku-

wyeliminowanie płatności gotówkowej

. Pieniądze

przechowywane bezpiecznie w banku, a pieniądze wydawane na zlecenie.

Czek surogatem pieniądza

.

Rozwiązanie nie jest już często praktykowane ze względu na rozpowszechnienie kart płatniczych. Czek
stosowany często jeszcze we Francji, USA, też specyficzne regulacje prawne

przewidują wykorzystanie czeku

jak na przykład kaucję.

Podstawa funkcjonowania

-

umowa czekowa

- między bankiem a klientem.

Nie

istnieje

urzędowy

blankiet

czeku

. Banki zazwyczaj przygotowują swoje blankiety. Wydawały je klientom w pojedynczych egzemplarzach

lub książeczkach czekowych. Banki ograniczyły wydawanie czeków konsumentom, z powodu oszustw
(jednego dnia pobieranie pieniędzy w wielu bankach, konsekwencja wolnego przepływu informacji o realizacji
czeków).

Czek bez pokrycia

- świadome wystawienie czeku bez pokrycia

podlega karze do lat 2

. Jeszcze 10 lat temu takie

przestępstwa były dość częste.
Czek jest

płatny za okazaniem

, więc

nie ma terminu

płatności. Czek w odróżnieniu od weksla

nie jest

instrumentem kredytowym

. Pełni

funkcję płatniczą

. Oczekiwane jest, iż czek wydany zostanie szybko

zrealizowany. Prawo czekowa oczekuje, iż czek zostanie zrealizowany w

ciągu 10 dni

(krajowe), a

zagraniczne

(np UE, kraje europejskie do 20 dni)

20 lub

(europejski-łącznie z krajami basenu

śródziemnomorskiego lub inny kontynent

70 dni

. Można przedstawić po upływie

ustawowego terminu

,

czek

nie wygasa

. W praktyce

banki odmawiają zapłaty

, w obawie, iż

wystawca

odwoła czek-

może po upływie 10

dni

go

odwołać

.

Czek

:

a)

imienny

b

)zlecenie

c)

okaziciele

-

nie w

skazano

remitenta

, to

uważa

się że jest

na okaziciela

.

Czek

nie podlega przyjęciu

. Nie ma potrzeby żądać potwierdzenia, gdyż

czek

jest

realizowany

od razu

.

Konstrukcja jest ponadto przyjęta, gdyż bank

nie

bierze na siebie

odpowiedzialności

,

nie

staje się

dłużnikiem

-

wiąże go

jedynie umowa czekowa

.

Wystawcą i trasatem nie

może być

ta sama osoba

. Czek

nie

może zawierać

klauzuli oprocentowania

(gdy w czeku umieśći się klauzulę oprocentowania uważa sie ja za nienapisaną)- czek

ni

e jest instrumentem kredytowym.

Należy ustalić z bankiem swoich pełnomocników.

Suma czekowa powinna być wyraźnie określona liczbą i

walutą(jeżeli nie, może być nie ważny). Jeże

li ktoś podpisał czek w

cudzym imieniu

, wówczas czek jest ważny,

a

odpowiedzialność spada

, jeżeli pełnomocnictwo kwestionowane, na

fałszywego pełnomocnika

.

Czek moze wystawic osoba, która ma umowę z bankiem oraz posiada odpowiedni fundusz w banku.
Pełnomocnicy także mogą wystawić czeki (musi jednak zawiadomić o tym bank, że osoba upoważniona będzie
wystawiała czeki)

Czek in blanco jest bardzo ryzykowny dla wystawcy(sam składa tylko podpis, a resztę wypelnić może ktoś
niepożądany)

Art. 10 czek in blanco

- prawo dopuszcza sytuację, gdy czek nie jest zupełny,

wymagane minimum

to

podpis

.

Funkcja zabezpieczająca

- wierzyciel może bardzo

łatwo odzyskać pieniądze

.

Niebezpieczne

- czek może być

źle lub

w

złej wierze wykorzystany

albo

nawet

narazić wystawcę na

odpowiedzialność karną

- gdyby nie miał

pokrycia w danym momencie.
Czek może być

przeniesiony

. Przeniesienie jest możliwe poprzez

indos

“ustępuję na rzecz x-a, podpis”.

Zdarzały się jednak regulacje w bankach, iż nie honorują czeków indosowanych- co jest niezrozumiałe.

Płatność czeku

- przedstawić

do zapłaty trasatowi

, którym

może być jedynie bank

. Jeżeli wszystkie wymogi

spełnione, bank powinien zapłacić, a sam poprosi o pokwitowanie sumy czekowej, co będzie podstawą do
obciążenia rachunku wystawcy
Możliwe powody

odmowy

: po upływie terminu płatności, wątpliwość co do autentyczności podpisu, brak

pokrycia itd. Konieczność

potwierdzanie odmowy

zapłaty-

na odwrocie czeku

- protest z pomocą notariusza jest

niezbędnym dowodem. To

uprawnia do poszukiwania zwrotnego

.

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

Jeżeli

bank płaci częściowo

, to czek musi

zostać w rękach wierzyciela

. Dlatego bank woli w ogóle nie płacić.

Na tych

samych zasadach jak w wekslu

funkcjonuje

awal czekowy (poręczenie)

. Wystarczy podpis na spodzie,

na odwrocie trzeba dodać wpis “poręczam”.
Czeki:



zakreślone

– bankier może zrealizować jedynie

do rąk stałego

znanego bankowi klienta

, zwłaszcza

gdyby był to czek na okaziciela i skradziono by go, wówczas można go

zakreślić dwoma liniami

. Dwie

formuły zakreślenia:

ogólne

-

dwie linie równoległe

, ewentualnie dopisanie

między liniami bank

,

szczególne

-

między liniami

wpisuje się

nazwę banku

w którym można jedynie zrealizować czek.



Niezakreślone
Czek

:



gotówkowy

-



rozrachunkowy

- z założenia

czek dokumentem

, który

zakłada podjęcie gotówki

. Można wprowadzić

klauzulę

, która

nakazuje rozliczenie bezgotówkowe

(przelanie pieniędzy z jednego rachunku na drugi).

Jest to

metoda bezpieczniejsza

(potrzebne wskazanie własnego rachunku bankowego).

Art.

60 KC- brak pokrycia

, wystawca odpowiada

za wszelką szkodę,

a

co najmniej procenty i sumę

zapłaty,

termin

przedawnienia 3

lata.

Art.

61 KK Brak pokrycia

- kara pozbawienia wolności do

dwóch lat więzienia

,

kara grzywny.

Nieumyślnie

-

areszt

do 3 miesięcy

, grzywna

do 75 tys

, złoty.

Przestępstwo skutkowe

.

Czeki można

również realizować

w ramach

uzgodnionego

z bankiem

limitu kredytowego

.

Papiery wartościowe rzeczowe- reprezentuje prawa do rzeczy:
a)

konosament

b)

dowód składowy

Konosament- inaczej morski list przewozowy, z hiszpańskiego- conosamento- wypis z księgi statków.
Przewoźnik morski przyjmujący towar na statek

może (na żądanie załadowcy) wydać załadowcy, dokument

,

który

określa towar przyjęty na transport

.

Konosament

usprawnił obrót towarowy

. Skuteczny obrót

towarem, którego nie można wydać.

Konosament

umożliwił handlowanie towarami, które są transportowane i których nie można wydać. Ustawa z 2001 roku
"Kodeks Morski", zastąpił ustawę o tym samym z 64'.
Konosament:

1.

umowa bookingowa

- korzysta z części ładownej statku, statki podróżują po określonych trasach

2.

umowa czarterowa

- załadowca wynajmuje cały statek dla swoich potrzeb, wraz z załogą, on decyduje

co zostanie załadowane i gdzie zostanie wysłane.

Art. 138 Z czego

składa się konosament

:

1. Oznaczenie przewoźnika
2. Oznaczenie załadowcy
3. Oznaczenie odbiorcy lub twierdzenie, iż konosament na zlecenie lub na okaziciela.
4. Nazwa statku
5. Określenie ładunku z podaniem jego rodzaju oraz- miara, objętość, liczba sztuk, ilość lub waga.
6. Zewnętrzny stan ładunku i jego opakowania
7. Znaki główne potrzebne do stwierdzenia ładunku
8. Oznaczenie frachtu- wynagrodzenie przewoźnika albo wzmianka że już nastąpiła lub powinna nastąpić

stosownie do postanowień w innym dokumencie

9. nazwa miejsca załadowania
10. nazwę miejsca wyładowania albo określenie gdzie lub kiedy nastąpi wskazanie miejsca wyładowania
11. Liczbę wydanych egzemplarzy konosamentów
12. datę i miejsce wystawienia konosamentu
13. Podpis przewoźnika albo kapitana statku lub innego przedstawiciela przewoźnika.

Konosamenty

co do zasady

uznawane są za

papiery wartościowe na zlecenie

.

Konosament czysty

- dokument zawierający dane elementy, nie znajdujemy

żadnych negatywnych informacji o

towarze

.

Konosament nieczysty

- dokument zawierający dane elementy i

opis negatywnych

cech towaru towarze.

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

W praktyce nawet wybrakowane towary wystawiane są z konosamentami czystym. Załadowca namawia
przewoźnika by nie dopisywać wad. Przewoźnik podejmuje ryzyko. Jeżeli przy odbiorze posiadacz
konosamentu zgłosi wady, będzie miał on roszczenie wobec wystawcy. Gwarancje udzielane przez załadowcę-
nie ponosi odpowiedzialności za wady towaru, a jeżeli odbiorca je zgłosi załadowca pokryje wszelkie szkody.
Taka praktyka obniża zaufanie do tego PW.

W miejscu wyładowania

można podjąć

towar od przewoźnika

. Teoretycznie możliwe, że przy wydaniu kilku

egzemplarzy konosamentów, konosament znajdzie się w kilku rękach. Do

odebrania towaru wystarczy

posiadanie

jednego konosamentu

. Jeśli kilku posiadaczy zgłosi się po towar, to ten otrzyma,

który zgłosi się

pierwszy

. Jeżeli równocześnie się zgłoszą, przewoźnik może zaoferować

towar wszystkim zgłaszającym

. Jeżeli

nie będzie to odpowiadać, przewoźnik

złoży towar

w magazynie portowym

na koszt uprawnionego

.

Dowód składowy

- (stworzone na podstawie konosamentu) wiąże się ze specjalnymi przedsiębiorstwami tzw.

domami składowymi.

2000 rok- Ustawa o domach składowych oraz o zmianie Kodeksu cywilnego, Kodeksu

postępowania cywilnego i innych ustaw”

- uregulowano w niej ustawę o domach składowych.

Pojęcia określone w ustawie

przedsiębiorstwo składowe

- przedsiębiorstwo

świadczące usługi składu

dom składowy

-

przedsiębiorca uprawniony do prowadzenie domu składowego

dowód składowy

-

zbywalny przez indos dokument

, składa się z

dwóch części

,

rewers

-

stwierdza

posiadanie

rzeczy złożonych na składa,

rewers

-

stwierdza zastaw na rzeczach

złożonych na skład.

Dowód składowy odłączony z księgi składowej składa się z dwóch połączonych ze sobą, lecz dających się
oddzielić części, rewers składowy dowód posiadania, warrantu składowy dowód zastawniczy. Dowód
składowe może opiewać

jedynie na towary przemysłowy i produkty rolne

.

Towary przemysłowe- surowce, połprodukty i produkty inne niż produkty rolne.

Podmiotem udzielającym i nadzorującym

domy składowe

minister przemysłu, minister rolnictwa

.

Bank domicylowy

- bank oznaczony w dowodzie składowym jako

właściwy do wypłacania, przyjmowania

kwot.
Domy składowe

- podmioty

specjalizujące się w przyjmowaniu towaru na skład

, forma przechowania. Odróżnia

się

szerszym zakresem usług od

zwykłego

przechowawcy

. Zazwyczaj oprócz pieczy też czynności

pielęgnacyjne, pakowanie, sortowanie,

określone standardy co do

skrupulatności ewidencji

. Daje to pewność

nabywcom dowodów składowych, a obrót towarowy chętnie będzie korzystał z dowodów składowych.
Art. 23 Dom składowy wydaje na żądanie składającego wydaje dowód składowy. Strony stosunku prawnego:
wydający- dom składowy, składający.
Składowy dowód posiadania- rewers
Składowy dowód zastawniczy- warrant
Dom składowy- zobowiązany do prowadzenia

specjalnej księgi składowej

, specjalny wzór, po wydarciu z

księgi dowodu składowego,

pozostaje w księdze część z tym co zostało zapisane na dowodzie wydanemu

składającemu

. Poddawane

skrupulatnej kontroli

organu nadzorującego. Nawet muszą być prowadzone w

kolejności.
Treść dokumentu-

1. określenie firmy (nazwy) domu składowego, nr regon lub pesel, datę złożenie rzeczy na skład, datę

wystawienia i podpisy uprawnionych do reprezentowania domu składowego

2. nr dowodu składowego, zgodny z numerem bieżącym księgi składowej
3. imię i nazwisko (określenie firmy, nazwy, nr identyfikacyjny REGON) i adres składającego
4. oznaczenie ilości, jakości i kraju pochodzenia, a w razie potrzeby także szczególnych cech rzeczy

złożonych na skład, jeżeli termin taki został w umowie określony.

5. wzmiankę o tym, czy rzeczy złożone na skład zostały ubezpieczone, a jeżeli tak, to u jakiego

ubezpieczyciela, na jaką kwotę i na jaki czas.

6. Oznaczenie terminu odbioru ze składu rzeczy złożonych na skład, jeżeli termin taki został w umowie

określony.

7. Wzmiankę o tym, czy i w jakiej wysokości z rzeczami złożonym na skład są związane cła, podatki lub

inne opłaty oraz zabezpieczone prawem zastawu roszczenia domu składowego, z podaniem wysokości
bieżącego składowego oraz należności ubocznych i wskazaniem odpowiednich pozycji taryfy
składowego.

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

8. Oznaczenie banku domicylowego, w którym wpłaca się kwoty przypadające na rzecz posiadacza

dowodu składowego lub jego części.

Zastaw-

odrywa się warrant od rewersu

i

wskazać na czyją rzecz ustanowiony zastaw

na towarze,

warrant

zostawia się

w banku

. Sam

rewers nie wystarczy

jednak do

odebrania towaru

,

bank zażąda

albo

warrantu albo

zaświadczenia

od posiadacza warrantu o

zaspokojeniu

jego

roszczeń

.

Posiadacz warrantu

może na jego

podstawie

zaspokoić swoje roszczenie

, bank może zwrócić się do domu składowego o

zlicytowanie towaru

w

celu zaspokojenia roszczeń.
Obrót wtórny- art. 23, nie wynika jakim jest papierem, raczej należy przyjąć, że jest papierem

wartościowym na

zlecenie

i przeniesienie własności następuje

poprzez indos

. Pierwszy indos na oddzielonym warrancie (indos

zastawniczy) zawiera:

imię i nazwisko, adres, nr regon, pesel- indosant i indosatariusz, oznaczenie kwoty

pieniężnej, termin płatności wierzytelności zabezpieczonej zastawem, podpis indosatariusza, wypełnienie i
wydanie warrantu

, dosłowną

treść

indosu

wpisać

do księgi składowej

,

dom składowy poświadcza

na rewersie i

warrancie w raz z datą dokonanie indosu.

Obligacja- łac. obligatio- zobowiązanie, rodzaj

papieru wartościowego

na podstawie którego

emitent zaciąga

dług pieniężny

-

funkcja kredytowa

. Emitent pozyskuje pieniądze na warunkach zwrotnych. Alternatywa wobec

różnych form kredytowania, w szczególności kredytu bankowego. Albo zwiększyć środki własne, albo
pożyczyć pieniądze.

Art. 5 a- obligacje mogą nie mieć formy dokumentu, jeżeli emitent tak postanowi, wtedy następuje zapis w
systemie ewidencji (niekonsekwencja w stosowaniu pojęcia dokument).

Różne podziały obligacji:

•

z punktu

osoby emitenta

•

z puntu

źródła prawa

(ustawa o obligacjach 1995, o finansach publicznych z 2005- podstawa do emisji

przez instytucje budżetowe).

•

Wobec

charakteru świadczenie obligenta

(?)

wobec obligatariusza

:

I.
a)

świadczenia pieniężne

- obietnica zwrotu plus dodatkowe wynagrodzenie (zazwyczaj odsetki):

1.

oprocentowane

:

a)

stała

stopa procentowane

b)

zmienna

stopa procentowa

c) pecjalny rodzaj zmiennej stopy procentowej-

indeksowana

stopa procentowa- zależna od inflacji

2.

zerokuponowe

- bez procentów, świadczenie na rzecz obligatariusza jest skonstruowane w inny sposób.

Jeżeli wydrukowane były kupony odsetkowe, miały wartość zero stąd nazwa, obligacje zerokuponowe.

b)

rzeczowe

•

c)

mieszane

(pieniężne i niepieniężne)

II.

Odmiany obligacji

(ustawa o obligacjach):

•

zamienne

(na akcje)- uprawniające do

objęcia akcji emitowanych przez spółkę w zamian za

obligacje

zwanymi

obligacjami zamiennymi

; ewentualnie dopuszczone też spółki komandytowo-akcyjne..

•

z prawem pierwszeństwa

-obligacje te daję nabywcy

prócz innych świadczeń

wynikających z nabycia

obligacji prawo do

subskrybowania akcji spółki przed jej akcjonariuszami

(wyłączają prawo poboru

akcjonariuszy).

•

przychodowe

- nazwa wiąże się z tym, iż emitent może

ograniczyć swoją odpowiedzialność do

przychodów z przedsięwzięcia z inwestycji sfinansowanej ze środków pozyskanych z pieniędzy
obligacji

. Normalnie obligatariusze są chronieni i zaspokajanie przed innymi. Oddzielny rachunek

bankowy. Obligatariusze pierwszeństwo z tej masy majątkowej.

Instytucje banku reprezentanta obligatariuszy i umowa o reprezentację- przy emisji obligacji emitent może
powierzyć reprezentację obligatariuszy wybranemu przez siebie bankowi (silnym kapitałowo i nie powiązanym
z emitentem)Zwłaszcza gdy jest to obligacja z długim terminem wykupu. Czasem musi- np. gdy są to obligacje
z gwarancjami. Kiedyś musiało to nastąpić w każdym przypadku. Obowiązek informowania banku o istotnych

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

wydarzeniach dot. emitenta. Bank sam sprawdza, jeśli ocena nie pozytywna, lecz negatywna to też ją podaje.
Wg

sposobu oznaczenia osoby uprawnionej

(z przepisów ustawy o obligacjach):

•

na

okaziciela

•

imienne

Obligacja to dokument, (kartka papieru) która składa się z:

arkuszu wykupu

- warunki wykupu obligacji oraz

kuponów odsetkowych

- np. obligacja na 5 lat, co roku posiadacz obligacji miał otrzymać odsetki.

Obligacje

może emitować

(ustawa o finansach publicznych) :

•

skarb państwa

- podmiotem uprawnionym do realizacji emisji i określania jej warunków jest minister

finansów. Możliwe są też świadczenia niepieniężne- np. emitent nie zobowiązywał się do zwrotu
pieniędzy, lecz udziałów w prywatyzowanych spółkach skarbu państwa. Podmiotem właściwym do
emisji tych papierów jest minister skarbu- powinien współdziałać z ministrem finansów.

•

Narodowy Bank Polski

- NBP może emitować i sprzedawać papiery wartościowe (

ustawa o NBP

)

uchwały zarządu NBP- określają warunki emisji. Ostatnio w 2003 roku wyemitował bony pieniężne-
krótkoterminowe papiery wartościowe. Forma zaciągania pożyczki NBP od banków komercyjnych-
instrument polityki monetarnej- ściągnięcie gotówki z rynku (mniejsza podaż na kredyty).

•

jednostki samorządu terytorialnego

Ustawa o obligacjach z 1995 r.

:

•

podmioty

prowadzące

działalność gospodarczą o osobowości prawnej

(spółka akcyjna, z ograniczoną

odpowiedzialnością, spółdzielnia, przedsiębiorstwa państwowe) a także

spółki

komandytowo-akcyjne

(nie ma osobowości prawnej- ustępstwo, gdyż podmiot ma zdolność emisji akcji, KSH przewiduje
zamianę obligacji na akcję),

•

jednostki samorządu terytorialnego

- gminy, powiaty, województwa, ich związek, miasto stołeczne

Warszawa.

•

Inne podmioty posiadające osobowość prawną określone w innej ustawie

(nie ma jeszcze żadnych)

•

instytucje finansowe

, których członkiem RP, NBP, przynajmniej jedno państwo należące do

Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozowoju (OECD) lub bank centralny takiego państwa albo
instytucje z którymi RP zawarły umowy regulujące działalność takich instytucji na terenie RP.

Definicja obligacji (art. 4 u. 1)

papier wartościowy

emitowany

w serii

w którym

emitent

stwierdza iż

jest

dłużnikiem

właściciela obligacji

i zobowiązuje się do

spełnienia

określonego

świadczenia wobec

obligatariusza

.

Świadczenia o którym mowa w p. 1 może mieć

charakter pieniężny lub niepieniężny

.

Papier wartościowy wydawany w seriach- papiery wartościowe reprezentujące prawa majątkowe podzielone na
określoną liczbę jednostek.

Art. 5- obligacja powinna zawierać w szczególności:

1. powołanie

podstawy prawnej emisji

- odpowiada idei numerus clausus, wskazać przepis prawa

upoważniający do emisji,

2.

nazwę i siedzibę emitent

itd. (dokładne określenie emitenta)

3.

nazwa obligacja i cel jej wyemitowania jeśli

jest

określony

- nie jest to już konieczne

4. wartość nominalna obligacji i nr kolejny obligacji w ramach danej serii
5.

opis świadczeń emitenta

ze wskazaniem tych świadczeń, sposobem ich spełnienia, terminem i

miejscem.

6.

Oznaczenia obligatariusza (jedynie

w przypadku

obligacji imiennych

). Takie obligacje mogą mieć

zastosowanie gdy emitent chce powiązać te osoby ze sobą- np. zamiana obligacji na akcje.

7.

Obligacja oprocentowana

-

data odkąd się nalicza

, wysokość, terminy, wypłaty, miejsce płatności,

warunki wykupu obligacji.

8. Miejsce i data wystawienia obligacji

9.

podpisy osób uprawnionych do zaciągnięcia zobowiązania przez emitenta

(mogą być odtwarzane w

sposób mechaniczny).

Art. 5 p. 9-

Zabezpieczenie

- może dać zabezpieczenie pożyczkodawcy, zwiększa atrakcyjność i poczucie

bezpieczeństwa.

Np. ustanowienie hipotek na nieruchomościach emitenta

- jedna hipoteka obejmująca całą

Materiał pochodzi z Forum Studentów Prawa na UAM

www.forum-prawo.pl

emisję, gwarancja skarbu państwa, bankowa, poręczenie. Brak zabezpieczenia należy ujawnić w treści PW,
zabezpieczenie też ujawnić (obligacje autostradowe niezabezpieczone).

Tryb zazwyczaj oferty publicznej

. Umowa z np. domem maklerskim, prospekt emisyjny, terminy subskrypcji

obligacji, w warunkach emisji zastrzega się, że może nie dojść do skutku jeżeli nie będzie określonej ilości
zapisów.
Można też

bezpośrednio proponować nabycie obligacji

, zwłaszcza gdy są one adresowane do

dużych

podmiotów gospodarczych

.

Ceny (nie muszą się pokrywać):

•

nominalna

- emitent ustala ile akcja jest warta;

•

emisyjna

- za jaką ja nabywa obligatariusza;

•

rynkowa

•

giełdowa

W obligacjach oprocentowanych zazwyczaj cena nominalna pokrywa się z emisyjną. Przy obligacjach
zerokuponowych sprzedaje się je często taniej z wykupem (z dyskontem do ich wartości nominalnej).

W ramach skarbowych papierów wartościowych:

•

bony skarbowe

- skarbowe papiery wartościowe opiewające wyłącznie na świadczenia pieniężne

z

terminem wykupu nie dłuższym niż rok

.

•

Obligacje skarbowe-

termin wykupu roczny lub dłuższy

.

•

Skarbowy papier oszczędnościowy

- papier wartościowy emitowany przez Skarb Państwa oferowany

osobą fizyczną, mogą być też stowarzyszenia zarejestrowane w sądzie rejestrowym (?)- wyłącznie dla
podmiotów krajowych. Denominowane (?) w złotych lub euro.

Rolowanie skarbowych papierów wartościowych

- rzadko przymusowe, zazwyczaj dobrowolne

zamiast zapłaty

nabywanie kolejnych obligacji

. Czasami automatycznie pieniądze na obligacje nowej emisji, chyba że ktoś

sobie tego nie życzy.

Skarb państwa

ponosi

pełną odpowiedzialność

, odpowiada całym majątkiem za zobowiązanie z skarbowych

papierów wartościowych- zobowiązanie cywilne. Istnieją spory przed sądem dot. zobowiązań z II
Rzeczpospolitej. Trybunał Konstytucyjny: w PRL-u odzyskanie świadczeń nie było możliwe, za III RP jeżeli
ktoś wystąpił na początku o wypłata z obligacji np. zawezwania do próby ugodowej- przełamywało to bieg
przedawnienia.

Kwestia możliwości egzekucyjnych

-

KPC

- egzekucje można prowadzić

tylko z rachunku bankowego

Ministerstwa Finansów

(nie np. ratusza czy kolumny Zygmunta).