1. Sposoby rozumienia i definiowania terminu – media.

Media – wg Pisarka – języki narodowe
Media – systemy znaków, pozwalające zapisywać wiadomości (oparte na różnych sygnałach)
- wypowiedzi w gazetach, czasopismach, słuchowiskach, itp.
- materiał, na którym te wypowiedzi są ustalone (płyty, papier, taśmy)
- urządzenia do przekazywania obrazów, treści (kamera, dyktafon)
- urządzenia do odbioru treści, obrazu (telewizor, radioodbiornik)
- nośnik informacji (gazeta, plakat, Internet, książki)
- instytucje, które angażują się w upowszechnianie informacji

Media:

•

narzędzia osobiste

(będące w posiadaniu jednego użytkownika, który posiadając takie medium

jest zdolny do tworzenia przekazu; maszyna do pisania, laptop, komórka)

•

media udostępniane przez operatora wielu użytkownikom

•

media wymagające operatora i profesjonalnych dostawców treści (prasa, radio, TV) <- tu już
nie ma użytkowników, tylko ODBIORCY (publiczność)

W potocznym języku media to: prasa, radio, telewizja.
Medium, media – pojęcia z języka angielskiego. Pojęcia tego używano w Anglii w odniesieniu do
prasy. Prasa, jako medium, przekaźnik, nośnik dla reklamy.
Gdy w USA pojawiło się komercyjne radio i TV także używano pojęcia media.
Media – słowo nadużywane, bo jest to pojęcie plastyczne, rozciągliwe.
W języku potocznym media to nawet prąd, gaz, woda.

2. Sposoby klasyfikowania mediów.

Podział mediów wg Pisarka:
- media, jako środki wyrażania informacji (język naturalny – tworzy się sam; język sztuczny – np.
esperanto)
- media, jako środki zapisu informacji (kartka, dyktafon, magnetofon)
- media, jako środki transmisji informacji/dyfuzji informacji – rozprzestrzenianie informacji
wśród danej społeczności (kabel TV, gazeta)
- media, jako środki przetwarzania, wyszukiwania informacji (Internet, komputer)

Podział mediów wg Mrozowskiego:

•

środki wyrażania (postacie zachowania słownego i pozasłownego – gesty, mimika)

•

środki rejestracji (narzędzia przystosowane do utrwalania symbolicznych zachowań ludzkich
– kartka, papier, magnetofon, twardy dysk)

•

środki transmisji (obejmują instrumenty przesyłania – telewizja, radio, druk, prasa, bilbordy,
Internet)

Tomasz Goban-Klas – podkreśla wieloznaczność mediów. Prasa, radio, telewizja – media główne.
Podział mediów wg Gobana-Klasa:

•

język naturalny (sposób porozumiewania się ludzi pewnych społeczności)

•

znaki językowe

•

kody oparte na konwencjach (pozwalające przekształcać i konstruować przekazy znakowe i
językowe; kody to np. alfabet morsa, fale świetlne, wibracje powietrza, papier, płyta CD,
dyskietka)

•

sieci transmisyjne (sieci telekomunikacyjne, satelitarne, Internet)

•

instrumenty pozwalające na odbiór przekazu (telefon, fax, komputer)

•

instytucje, które tworzą i rozpowszechniają przekazy (agencje TV, dostawcy usług inf. w
Internecie)

Podział mediów wg Harry’ego Possa:
- media pierwotne (pierwszego rzędu), środki elementarnego kontaktu pomiędzy ludźmi – mowa,
mimika, gesty, ciało, jako medium
- media wtórne (drugiego rzędu) aparaty, które umożliwiają wytwarzanie informacji
- media wtórne (trzeciego rzędu) ten rodzaj mediów oznacza korzystanie z urządzeń które muszą
posiadać techniczne rozwiązanie (radio, TV)

Podział mediów wg Pola Levinsona:

•

media stacjonarne

- są nieprzenośne
- zlokalizowane w konkretnym miejscu
- jest to np. płaskorzeźba, witraż, pomnik, telewizor

•

media mobilne

- są poręczne
- są ruchome
- są przenośne
- jest to np. aparat fotograficzny, telefon komórkowy, MP3, iphone

3. Media masowe.

Media masowe – przemysł fonograficzny, wydawniczy (rozpowszechniają przekaz masowy,
adresowany do wielkich grup ludzi bez struktur)

Media masowe – instytucje produkujące przekazy informacyjne i rozrywkowe, docierające
jednocześnie do wielkich i rozproszonych zbiorowości.

Media masowe to środki (kanały)masowego komunikowania, czyli wszelkie urządzenia, które w
komunikowaniu masowym służą transmisji, czyli dyfuzji informacji.

Media masowe - techniczna aparatura, za pomocą której wypowiedzi publiczne (choć nie tylko)
rozsiewane są tylko pośrednio i w zasadzie jednokierunkowo wśród rozproszonej,
nieustrukturyzowanej, rzeczywistej i potencjalnej publiczności.
Media są środkiem dyfuzji i środkiem wyrazu, które kierują się nie do jednostek, indywiduów, ale do
jakiś grup. Media w tym kontekście to prasa, radio, TV, radio, ksiązki, taśmy, magnetofon.

4. Epoki historyczne wyróżniane na podstawie stosowanych środków komunikowania.

•

era znaków i sygnałów – rozpoczyna się z pojawieniem pierwszych ludzi (prehumanoitów),
komunikacja opiera się na instynktownym i genetycznym pobieraniu sygnałów. Z rozwojem
mózgu następuje możliwość prostego komunikowania, przekazywania informacji

•

era mowy i języka – pojawienie się człowieka z Cro-Magnon (jest to człowiek rozumny, 43
tys. lat p.n.e., pod względem anatomicznym podobny do homo sapiens, wysoki wzrost, duża
pojemność czaszki, około 40 tys. lat p.n.e. zaczął posługiwać się mową artykułowaną, przede
wszystkim mowa pozwala odróżnić człowieka od małpy). Wynalazek mowy przekroczył erę
sygnału, przekroczeniu ulega natura. Znaki i sygnały wiązały się z konkretnym miejscem,
sytuacją, wydarzeniem. Mowa przestaje być niewolnikiem sytuacji.

•

era pisma – rozpoczęła się 5 tys. lat temu, wyznacza koniec prehistorii

•

era druku i komunikowania masowego – wynalazek ruchomej czcionki i druku zmieniły
definitywnie oblicze komunikowania, społeczne, kulturalne oblicze Europy, następują
olbrzymie przeobrażenia, pojawiają się na szeroką skalę drukowane książki, gazety, ulotki
polityczne

•

era telekomunikacji i informatyzacji – jej zwiastunem staje się wynalezienie telegrafu, a
potem filmu. W I połowie XX wieku pojawia się radio i TV. Następuje po II wojnie ciągły
rozwój pozyskiwania, przetwarzania informacji przekazywanych za pomocą różnych środków

•

era komputera – podstawą jest elektronika, narzędziem jest komputer, a właściwie procesor
(mini-układ)

5. Mediamorfoza, konwergencja, synergia.

Roger Fiedler – wprowadza pojęcie mediamorfozy (zjawisko polegające na akceptacji i transformacji
mediów, które aby przetrwać muszą się zmieniać.

Mediamorfozę, czyli przechodzenie mediów na platformę cyfrową, nazywamy KONWERGENCJĄ.

Konwergencja – postępujące wzajemne powiązanie i przenikanie sieci telekomunikacyjnych,
audiowizualnych i informatycznych. Punktem wyjścia dla konwergencji jest technologia cyfrowa,
wdrażana przez wcześniej wymienione sektory. Stopniowo zacierają się róznice (np. Neostrada = TV
+ Internet).
Konwergencja to np. przekaz tekstowy w TV (np. pasek w TVN24) + przekaz audiowizualny.
Najbardziej typowym przykładem konwergencji to telefon komórkowy, łączący w sobie wiele funkcji.

Infoteiment – połączenie w programie lub wypowiedzi medialnej informacji i rozrywki (talk show,
„Milionerzy”, „Szkło kontaktowe”)

Synergia mediów – współistnienie i wzajemne wspomaganie. Np. współistnienie sieci telefonicznej,
czy telegraficznej przy przesyłaniu informacji przez dziennikarza prasy drukowanej.

Cztery pytania Marshalla McLuhana dotyczące ewolucji mediów:

1.) Co dane medium wzmacnia lub udoskonala?
2.) Co dane medium eliminuje lub usuwa na dalszy plan?
3.) Czy wydobywa z przeszłości coś, co zostało uprzednio zepchnięte z piedestału?
4.) W co dane medium samo się przeobraża, gdy osiąga szczyt swych możliwości?

6. Powstanie pisma: pismo piktograficzne, pismo ideograficzne, hieroglify.

Petroglify – wyryte w skale rysunki, na ogół prehistoryczne dzieła ludzi z ery neolitycznej. Są one
ważną formą przedliterackich symboli, używanych od około 10. tysiąclecia p.n.e. do czasów
współczesnych, mających różnorodne formy zależnie od czasu i miejsca powstania.

Piktogramy – pismo obrazkowe, w którym obrazy lub schematyczne rysunki są symbolami pewnych
wydarzeń, jest to alfabet semantyczny (łac. sema – znak). Pismo oparte na piktogramach określamy
pismem piktograficznym. Poprzez upraszczanie rysunków przekształca się w pismo ideograficzne.

Pismo ideograficzne – powstaje ok. 3400 p.n.e. (nadal nie ma liter)
- zestaw umownych znaków graficznych, wyrażających jakąś treść, ale bez liter
- reprezentuje pojęcia, a nie głoski
- forma pośrednia pomiędzy pismem obrazkowym a alfabetem
- ideogramy są przedstawieniem pewnych znaczeń, są zrozumiałe, ponieważ pomija się w nich pewne
detale dotyczące jakiejś treści
- idea, kształt, wyobrażenie
- używali go starożytni Sumerowie (choć najstarszym systemem pisma jest pismo klinowe)

Pismo hieroglificzne:

•

w początkowym stadium posługiwali się nim tylko mędrcy

•

dzielimy je na:

- hieroglify hieratyczne (kapłańskie) stosowane przy zapisach religijnych, a potem w handlu

- hieroglify demotyczne (ludowe, powszechne) stosowane przez lud
Hieroglify były zapisywane w kolumnach, albo rzędach. Każdy znak posiadał swoje lustrzane odbicie.

W piśmie hieroglificznym występują 3 rodzaje znaków:

•

znaki fonetyczne (Pismo starożytnego Egiptu używało powszechnie znaków fonetycznych do
zapisu języka egipskiego. Ze względu na strukturę tego języka, charakterystyczną dla języków
afroazjatyckich - występowanie tzw. rdzenia spółgłoskowego, występują jedynie
hieroglificzne znaki spółgłoskowe (samogłoski pomijano). Są to znaki oznaczające 1, 2 lub
nawet 3 spółgłoski)

•

znaki ideograficzne

•

determinatywy (używane były do uściślenia o jaką klasę wyrazów chodzi. Np. wszystkie
imiona bóstw były poprzedzane znakiem siedzącej figurki boga (podobnie jak to ma miejsce
w piśmie klinowym)

Pismo obrazkowe wg Tomasza Gobana-Klasa:

1. przedstawianie przedmiotów i postaci za pomocą podobnych obrazów graficznych,

odwzorowanie rzeczywistości

2. rodzaj asocjacyjny, chodzi o grę skojarzeń, stanowią go obrazy, przedstawiające wydarzenia

skojarzeniowe

3. obrazy, tworzące układy rebusowe. Te rebusy rozwiązuje się zgodnie z zasadą fonetyzacji (na

zasadzie głośnego odczytywania, dochodzimy do treści komunikatu)

Pismo fonetyczne: (pochodzi od plemion semickich. U Fenicjan odnajdujemy system, gdzie sylabom
odpowiadały odpowiednie znaki graficzne)

•

pismo sylabiczne

– jeden znak – jedna sylaba

•

pismo alfabetyczne

– jeden znak – jedna głoska

Sylabariusz – zespół symboli graficznych, gdzie poszczególne znaki odpowiadają albo sylabom albo
samogłoskom.

7. Powstanie alfabetu.

Alfabet grecki dał początek wszystkim alfabetom europejskim. Grecy dowiedli, że przy niewielkiej
liczbie liter można zapisywać wymawiane słowa. Grecy ustalili porządek pisma od lewej do prawej
wprowadzili także odstępy pomiędzy słowami, a także znaki przestankowe.
Alfabet grecki – powstał ok. IX w. p.n.e.

Początkowo pismo greckie zapisywano od prawej do lewej, jak pisma semickie. Następnie
rozpowszechnił się system zwany bustrofedonem, w którym pisano przemiennie od prawej do lewej i
od lewej do prawej – najpóźniejsze znane zastosowania tego systemu pochodzą z Gortyny na Krecie
(V w. p.n.e.), w Atenach już od ok. 550 p.n.e. pisano od lewej do prawej.

Początkowo grecy pisali wszystkie litery, wyrazy i zdania jednym ciągiem – nie znali minuskuły,
odstępów między wyrazami, znaków diakrytycznych ani interpunkcyjnych. W związku z faktem, że
lektura tekstu pisanego jednym ciągiem jest trudna, dla rozdzielenia niektórych wyrazów w
inskrypcjach używano czasem pionowej kreski lub pionowego rzędu trzech kropek. W starożytności
pisano wyłącznie kapitałą (używanym na inskrypcjach i zwojach pismem o kształtach kanciastych) i

kursywą (stosowaną od V. w. p.n.e. w pismach o charakterze urzędowym), dopiero w IX w. n.e.
weszła w użycie minuskuła.

Rzymianie ustalili zasady pisowni i krój liter (tzw. kapitalny) – dwa rodzaje kroju: majuskuła (duże
litery), minuskuła (małe litery).

Znaki diakrytyczne – ustalają akcent i wymowę. Pismo greckie posiada trzy znaki diakrytyczne na
oznaczenie akcentu, dwa znaki diakrytyczne na oznaczenie dyftongów, dwa znaki diakrytyczne na
oznaczenie przydechów oraz rzadko występujący znak tremy.

Alfabet etruski (ok. 600 lat p.n.e.) – na jego gruncie powstaje alfabet rzymski, z którego natomiast
wywodzi się alfabet łaciński.

8. Na czym pisano, czym pisano i kto „zawodowo” pisał nim wynaleziono druk?

Na czym pisano? <- nośniki

Pierwsze znaki malowano w kamieniu. Egipcjanie korzystali z piaskowca. Gliniane tabliczki
wykonywano w dorzeczu Tygrysu i Eufratu. Uruk (miasto z III tys. p.n.e.) dostarczyło kilka tysięcy
takich tabliczek. Media magazynują informacje poprzez nośniki.

EFEMERY (tabliczki) – służyły do przekazywania, jak najbardziej aktualnych wydarzeń.

Tabliczki u Sumerów – głównie księgi rachunkowe. Łączyli tabliczki rzemieniami – zapowiedź
książki.

Papirus – materiał pisarski, wyrabiany z włókien rośliny cibory papirusowej rosnącej w delcie Nilu.
Papirus znany był już w starożytnym Egipcie od III tysiąclecia p.n.e.

Papirus hieratyczny – biała, lepsza jakość, od zapisu religijnych treści.

Papirus kupiecki – gorsza jakość, używany do notatek.

Na papirusie zapisywać można jedynie na jednej stronie. Zapisana strona recto. Druga, nie zapisana –
verso. Papirus niestety szybko pękał, jego wytrzymałość była bardzo ograniczona.

Bambus – materiał stosowany głównie w Chinach. Znaki stawiano na bambusie pionowo. W Chinach
pisano również na jedwabiu, był drogi, ale zapis szyko się na nim wchłaniał.

Pergamin – materiał pisarski (podłoże, na którym można pisać) wyrabiany ze skór zwierzęcych.
Pergamin wyparł rozpowszechniony wcześniej papirus stosowany w starożytności i był głównym
materiałem pisarskim w Europie i na Bliskim Wschodzie przez cały okres średniowiecza, po czym
został skutecznie wyparty przez papier. Używano go również jako materiału pokryciowego do opraw
książek. Pergamin jest jakościowo lepszy od papirusu. Jego największe zalety to, w odróżnieniu od
papirusu, możliwość pokrywania pismem obu powierzchni oraz wytrzymałość, która umożliwiła
zastąpienie zwoju współczesną postacią książki czyli kodeksem. Dopiero pergamin umożliwił
stosowanie daleko bardziej zaawansowanych zdobień, a w szczególności rozbudowanych iluminacji i
malowania prawdziwych, pełnych szczegółów miniatur, gdyż farba czy tusz nie rozlewały się tak
bardzo jak na papirusie. Ważną zaletą pergaminu była również możliwość jego produkcji w
dowolnym kraju z miejscowych surowców.

Pisaniem książek na pergaminie zajmowali się zakonni kopiści (tzw. pergaminiści).

Papier w formie podobnej do używanej obecnie został według chińskich kronik wynaleziony w
Chinach przez kancelistę na dworze cesarza He Di, Cai Lun, około 105 r. n.e. Kancelista
eksperymentował z korą drzew, jedwabiem, a nawet sieciami rybackimi, aż trafił na właściwą metodę
(papier czerpany) z użyciem szmat jedwabnych i lnianych. Cesarz He Di w uznaniu doniosłości
wynalazku podniósł go do godności ministra rolnictwa.

Czym pisano? <- środek

- rylcami na kamieniu
- na papirusie i pergaminie pędzlami, ptasimi piórami, stalówkami
- zapisywano węglem, sztyftem ołowianym, ołówkiem
- Chińczycy posługiwali się tuszem z sadzy drzew iglastych, potem z sadzy olejowej
- w Egipcie i Europie atrament wykonywano z sadzy i krwi cielęcej
- w średniowieczu wyrobem atramentu zajmowali się zakonnicy i aptekarze
- Agust Leonardi (z Drezna) – stworzył atrament, który nie zasychał i nie pleśniał

Kto pisał?
- w państwie Sumerów żyli zawodowi pisarze
- w starożytnym Rzymie pisano w scriptoriach, działających głównie przy klasztorach
- zakonników określano scriptores – na polski: skrybowie – zajmowali się kaligrafią i iluminacją
(ozdabianiem); byli to głównie Dominikanie, Benedyktyni
- we Włoszech powstały pierwsze firmy produkujące książki
- sprawny kopista w ciągu swojego życia potrafił przepisać około 40 ksiąg
- kopiści korzystali z piór, nożyków (np. do cięcia skór)
- kopiście nie mogli się podpisywać
- w XIII w. znalazła się konkurencja dla zakonnych kopistów, powstały małe korporacje kopistów (nie
zajmowali się iluminacją, ozdabianiem tekstu)
- produkcja książki odbywała się w kilku etapach, należało pamiętać, w którym miejscu pojawi się
iluminacja. Książki oprawiano w skóry, wiele posiadało szeregi zabezpieczeń

9. Wynalazek Gutenberga i jego prekursorzy.

(pojawienie się druku wpłynęło na wzrost czytelnictwa w języku ojczystym)

- technikę druku przy użyciu drewnianych tabliczek znali już Babilończycy (p.n.e.)
- w Chinach całe stronice kuto w kamieniu, a następnie odciskano na płótnie
- - najstarszą drukowaną księgą jest (w 868 r.) „Diamentowa sutra” (Jest to chińskie tłumaczenie
sanskryckiego tekstu. Zwój ma 17,5 stopy długości i 10 cali szerokości. Odkrył go w 1907 roku Aurel
Stein. Jest przechowywany w British Museum)
- na kanwie tych wynalazków powstaje papierowy banknot
- X w., Korea, za dynastii Korio powstaje pierwsza instytucja państwowa zajmująca się sprawami
drukowania, nosi nazwę Pissesse - w Korei panuje wtedy druk z form drewnianych, aczkolwiek mniej
udane próby miały już wcześniej miejsce z form kamiennych i miedzianych; Chiński uczony He Ning
(898-955) po 22 latach pracy wydaje w 953 roku 130 tomową edycję konfucjańskiej klasyki.
- 1041 - chiński kowal Bi Sheng wynajduje czcionkę ruchomą dla pojedynczych znaków. Wykonuje ją
z wypalanej gliny. Wydarzenie opisał w 1086 r. uczony Shen Kuo, który opisał, że wynalazca wyciął
w glinie znaki cienkie jak krawędź monety. [...] Osobne czcionki wypalił w ogniu, żeby stały się
twarde.
- ksylografia (Chiny) – odbijanie z jednego drewnianego klocka, początkowo stosowana jedynie dla
tradycyjnych obrazów religijnych
- XV w., Europa - duch reformacji gwałtownie zwiększa zapotrzebowanie na słowo pisane,
równolegle w kilku krajach europejskich ma miejsce wynalazek ruchomej (a raczej wymiennej)
czcionki, największy sukces odnosi Jan Gutenberg drukując biblię, jest wynalazcą aparatu do
odlewania czcionek z wymiennych matryc oraz prasy drukarskiej. Jego pierwszy drukowany krój

pisma zaskakuje nawet dziś dojrzałością typograficzną. Za wynalazcę europejskiej wersji czcionki,
wpierw drewnianej, potem metalowej, uchodzi Holender Laurens Janszoon Coster prowadzący swoją
działalność w holenderskim mieście Harlem w początkach XV w., a więc około 20 lat wcześniej niż
Gutenberg w Moguncji. Jako wynalazcy czcionki w Europie wymieniani są również: Jan Brito
(Brugia, Belgia), Pamphilo Castaldi (Feltre, Włochy) oraz Prokop Waldfogel - czeski złotnik
działający w Awinion (Francja)
- Johanes Gutenberg – złotnik, studiował sztuki wyzwolone, zajmował się produkcją monet
- przez wycinanie w szybkim tempie można było uzyskać wiele kopii
- elementy wynalazku:
* czcionki były identycznej wielkości i grubości i mogły być wielokrotnie wykorzystywane
* stworzenie przy pomocy czcionek zwartej matrycy
* tłoczenie dowolnej liczby stron z jednego składu

9. Wyjątkowość wynalazku Gutenberga.

Era Gutenberga zakończyła erę zakonnych kopistów, a rozpoczęła erę typograficzną.
Na drukowanie przez całe stulecia składało się:
- przygotowanie matryc
- ułożenie tych liter w odpowiedni wiersz
- justowanie linii za pomocą kawałków ołowiu
- rozmontowywanie formy po druku

1. Historia filmu.
° 28 grudnia 1895 r. – salon indyjski paryskiego Grand Hotel, Ludwik i August
Lumière zorganizowali pierwszy publiczny pokaz filmowy. To właśnie ich
uznaje się za twórców kina.
° Amerykanie twierdzą jednak, że pierwszy był Edison.
° Słowo kinematografia wywodzi się z greki od wyrażeń kinematos – ruch oraz
grafen – pismo.
° Bracia Lumière pokazali w Paryżu min. „Wjazd pociągu na stacje”; „Wyjście
robotnic z fabryki”; „Polewacza polany” (Pierwszy wywoływał szok i
przerażenie, ostatni jest uznawany za protoplastę komedii filmowej)
° Istotę kinematografii czyli wierne odtworzenie ruchu starali się wcześniej
realizować malarze.
° Camera obscura – pierwowzór kamery składająca się z poczernianego
wewnątrz pudełka, małego obiektywu i szybki matowej.
° Pierwsze poważnie kroki na drodze do wynalezienia kinematografu
poczyniono w XVII w.(min. Latarnia magiczna – skonstruowana przez
jezuitę Kirschego – aparat rzutujący obraz ze szklanych przezroczy).
° Najważniejszą poprzedniczką filmu była fotografia – Louis Daguerr -
opatentował dagerotyp – pierwowzór aparatu. Efekt stroboskopowy – daje
złudzenie płynnego ruchu.
° 1834 r. – powstanie zootropu (urządzenia wyświetlającego ruchome obrazki)
° 1852 r. – Julien DuBoscq opatentował bioskop ( wyświetlający ruchome
fotografie).
° 1877 r. – Hannibal Goodwin opatentował kinetoskop, ten sam człowiek
wynazał też taśmę celuloidową.
° „Polewacz polany” – pierwszy gag w filmie i pierwszy obraz w pewien
sposób reżyserowany.
° Pleograf – urządzenie do rejestracji zdjęć na błonie i projekcji ruchomych
obrazów.
° Bolesław Matuszewski – jeden z pierwszych światowych operatorów, dał
początek filmowi naukowemu.
° Promio – słynny operator, doszedł do wniosku, że ruchomą kamera można
filmować statyczne obiekty.

° George Melies – Francuz, iluzjonista, aktor, dyrektor Paryskiego Teatru Sztuk
Magicznych, jako pierwszy uczynił z filmu widowisko, założył pierwsze
studio filmowe „Starfilm”, jako pierwszy użył sztucznej scenografii, określa
się go jednym z pierwszych reżyserów, stworzył gatunek fantastyczno-
naukowy(science-fiction) – „Wyprawa na księżyc”.
° feeria – gatunek filmu oparty na zastosowaniu sztuczek i trików.

° Dwie z pierwszych wytwórni filmowych( obie francuskie) – Pathe i Gaumont
przetrwały do dzisiaj.
° Pathe produkowało filmy pod publiczność „jarmarczną” – szukającą w kinie
przede wszystkim silnych wrażeń, niewymagającą.(„Kąpiel paryżanki”)
° Ferdynand Zecca – najważniejszy reżyser studia Pathe, autor min
„Historii zbrodni”
° 1896 r. – Szkoła z Brighton – George A. Smith, James Wiliamson -
fotografowie z zawodu, jako pierwsi zastosowali zbliżenia.
° Thomas Edison – toczył brutalne „wojny patentowe” ze wszystkimi twórcami
filmowymi min. Wynajmując prywatną policję niszcząca sprzęt należący do
konkurencji.
° „Zerwanie hiszpańskiej flagi” – James Blackstore Stuart – pierwszy film
propagandowy.
° Edward Amet –przy użyciu miniaturowych modeli nakręcił film o zniszczeniu
floty hiszpańskiej u wybrzeży Kuby.
° 1894 r. – popularne staje się filmowanie walk bokserskich.
° 1899 r. – po raz pierwszy w historii zostają sfilmowane zawody sportowe w
zamkniętej hali.
° Edwin Porter – reżyser „Życia amerykańskiego strażaka” (1902) i
„ Napadu na express” (1903)
° 17 listopada 1908 r. – Paryż, pierwszy pokaz filmu artystycznego pt.
„Zabójstwo księcia Gwizjusza” studia Film D’art którego twórcy pragneli
uczynić z filmu prawdziwą sztukę mocno wzorując się na teatrze
(min. nadmiernie ekspresyjne aktorstwo).
° 1908-1918 r. – wypracowują się gatunki filmowe (komedie, kryminały itp.).
° 1918-1930 r. – wielki okres kina niemego.
° Canudo – klub przyjaciół siódmej sztuki – pierwszy filmowy klub
dyskusyjny.
° 1916 r. – Hugon Münsterberg – „Dramat kinowy“, książka, która była
pierwszą publikacją naukową na temat kina.
° 1927 r. – „Śpiewak z Jazzbandu” w reżyserii Alana Croslanda z Alem
Johnsonem w roli tytułowej rozpoczyna erę filmu dźwiękowego. (wcześniej
starano się udźwiękowić min „Don Juana” z 1926 r.)
° Taper – osoba akompaniująca przy pokazie filmowym.
° Kinetofon – jedno z pierwszych urządzeń do odtwarzania obrazów z
dźwiękiem.
° 1925 r. – opracowano system dźwięku w laboratoriach firmy Bell
(zapis optyczny).
° W drugiej połowie lat 30ych zanika kino nieme.
° Wtedy też z połączenia filmu z dźwiękiem rodzi się musical.
° 6 lipca 1928 r. – premiera „Świateł Nowego Jorku”, pierwszego w pełni
dźwiękowego filmu.

HISTORIA KINA W POLSCE

° 1896 r. – pokaz filmów braci Lumière w Krakowie.
° 1902 r. „Powrót Birbanda” – pierwszy polski film reżyserowany w którym
wystąpił Kazimierz Junosza-Stępwoski. (Birband znaczy mniej więcej tyle co

imprezowicz ).
° 1900 r. – „Epizody z działalności pogotowia” – jeden z pierwszych polskich
filmów.
° 1902 r. – „Przed Ostrą Bramą w Wilnie”
° 1911 r. - „Sfinks” – pierwsza polska wytwórnia filmowa założona przez
Aleksandra Hetza.
° 1908 r. – „Antoś pierwszy raz w Warszawie” – pierwszy polski film
fabularny, w rolę Antosia wcielił się Antoni Fertner.
° Początkowo kręci się głownie komedie i dramaty.
° Cztery główne nurty w kinie międzywojennym:

-

k. patriotyczne – „Dla Ciebie Polsko”;

„Nie damy ziemi skąd nasz ród”
-

k. obyczajowe – „Syn szatana”; „Człowiek o błękitnej duszy”

-

k. klasyki literatury – „Chłopi”

-

k. indywidualności autorskich – min. Wiktor Biegański –

„Otchłań pokuty”; „Wampiry Warszawy”;
„Kobieta, która grzechu pragnie”.

° 1930 r. – „Moralność Pani Dulskiej” pierwszy polski film dźwiękowy.
° 1937 r. – „Dybuk” – pierwszy na świecie film w języku jidisz, reżyserował
Michał Waszyński.

Historia radia

Radio jest przyk adem urz dzenia, którego teoretyczna racja bytu znana by a ju na d ugo

ł

ą

ł

ż

ł

wcze niej, ni wykorzystano j w praktyce.

ś

ż

ą

W 1873 roku ameryka ski fizyk i matematyk, James Clark Maxwell, w swojej pracy

ń

zatytu owanej „Elektryczno

i magnetyzm” wykaza , i energia rozchodzi si w formie fal z

ł

ść

ł ż

ę

pr dko ci wiat a i obok fal wietlnych istniej pewne niewidzialne fale o podobnej

ę

ś ą ś

ł

ś

ą

elektromagnetycznej naturze.
W 1886 roku niemiecki badacz Heinrich Hertz wykaza w sposób do wiadczalny istnienie

ł

ś

opisywanych przez Maxwella fal i s to fale radiowe. To w a nie on skonstruowa bardzo

ą

ł ś

ł

proste urz dzenie, sk adaj ce si z dwóch cewek, z których jedna by a oscylatorem fal

ą

ł

ą

ę

ł

(generatorem drga elektrycznych), a druga ich odbiornikiem. Wynalazek ten stanowi

ń

ł

pierwsz demonstracj zjawiska czno ci bezprzewodowej.

ą

ę

łą

ś

W latach 80. XIX wieku badacze i wynalazcy pochodz cy z ró nych krajów próbowali

ą

ż

wytwarza te fale radiowe poprzez indukcj . W ród tych badaczy by m.in. rosyjski fizyk,

ć

ę

ś

ł

Aleksander Popow, który jest uwa any za jednego z pionierów czno ci radiowej i jednego z

ż

łą

ś

wynalazców radia.
W latach 1895-97 Popow zbudowa radiotelegraf, natomiast w 1897 roku dzi ki specjalnie

ł

ę

skonstruowanej przez siebie antenie uzyska czno

radiow na odleg o

5 kilometrów.

ł łą

ść

ą

ł ść

Pewnie kontynuowa swoje prace, ale zmar w wieku 46 lat.

ł

ł

Fale radiowe i pierwsze przesyły dźwięku

Dopiero W och, Guglielmo Marconi, w 1895 roku wykorzysta fale radiowe do

ł

ł

przenoszenia d wi ku. Uda o mu si to osi gn

cz c cewk oscylacyjn Hertza z

ź ę

ł

ę

ą ąć łą ą

ę

ą

kluczem telegraficznym Morse a (dodatkowo obecna by a tak e uziemiona antena

ʼ

ł

ż

nadawcza). Tym sposobem uda o si Marconiemu przekaza sygna na odl. 2 km.

ł

ę

ć

ł

W taki sposób narodzi a si nowa forma komunikowania, okre lana jako radio, czy te

ł

ę

ś

ż

telekomunikacja bezprzewodowa. Dwa lata pó niej, tj. w 1897 roku, Marconiemu uda o si

ź

ł

ę

wys a sygna radiowy ze statku na brzeg. A w 1899 roku sygna y radiowe by y w stanie

ł ć

ł

ł

ł

przekroczy Kana La Manche.

ć

ł

Gdyby nie sygna radiowy ycie kilku pasa erów Titanica nie zosta oby ocalone.

ł

ż

ż

ł

Marconi za wynalezienie radia zosta nagrodzony Nagrod Nobla. W wielu publikacjach

ł

ą

mo na jednak doczyta si , e wynalezienie pierwszego przekazu radiotelegraficznego

ż

ć ę ż

nale y si Nicola sowi Tesli. Ten wybitny fizyk wymy li przekaz radiotelegraficzny w roku

ż

ę

ʼ

ś ł

1893. Tyle tylko, e sukces Marconiego sprowadza si do faktu, i swój wynalazek zd

y

ż

ę

ż

ąż ł

opatentowa kilka dni wcze niej ni Nicola Tesla.

ć

ś

ż

Sam Tesla wyst pi w tej sprawie do s du ameryka skiego wnosz c, e to jednak on by

ą ł

ą

ń

ą ż

ł

pierwszy. Po wielu latach procesów (w 1945 roku) S d Najwy szy w USA przyzna , e patent

ą

ż

ł ż

Marconiego na radio by plagiatem pomys u Tesli, jednak Serb ju nie y .

ł

ł

ż

ż ł

Radio wymy lone przez Tesl i opatentowane przez Marconiego nadawa o si jednak

ś

ę

ł

ę

g ównie do przesy ania sygna ów Morse a, a nie g osu czy muzyki.

ł

ł

ł

ʼ

ł

Nast pnym wa nym krokiem w historii radia by o wykorzystanie bezprzewodowej

ę

ż

ł

transmisji do wiernego przenoszenia d wi ku. Uda o si to po raz pierwszy osi gn

w USA

ź ę

ł

ę

ą ąć

na jednym z tamtejszych uniwersytetów, kanadyjskiemu profesorowi R. A.
Fessenden. To w a nie on w roku 1900 jako pierwszy (i to jest pewne) przesy a g os, a 6 lat

ł ś

ł

ł

pó niej, tak e on, nadaje pierwsz audycj radiow (24 grudnia 1906 roku). W

ź

ż

ą

ę

ą

programie tym Fessenden prezentuje d wi ki Hendla, czyta fragment Ewangelii wg w.

ź ę

Ś

ukasza i sk ada yczenia wi teczne.

Ł

ł

ż

ś ą

Pierwsza audycja nadawana jest za pomoc masztu radiowego w Massachusets, a

ą

odebrana zosta a przez radiostacje znajduj ce si na statkach w promieniu 9 km od

ł

ą

ę

nadajnika.

Audiofon - pierwszy tranzystor

Kolejnym równie wa nym etapem w historii rozwoju radia czy si z nazwiskiem pewnego

ż

łą

ę

ameryka skiego wynalazcy, Lee DeForesta, który stworzy audiofon - by to przodek

ń

ł

ł

dzisiejszego tranzystora. Dzi ki niemu przekazywany sygna jest po pierwsze wzmacniany

ę

ł

oraz umo liwia transmisj g osu na du e odleg o ci.

ż

ę ł

ż

ł ś

Audiofon po raz pierwszy zosta wykorzystany w spektakularny sposób w 1910 roku przy

ł

okazji transmisji radiowej ze spektaklu w nowojorskiej Metropolitan Opera. Sta on si bardzo

ł

ę

istotnym elementem urz dze do przekazu radiowego, a samo radio wzbudzi o bardzo du e

ą

ń

ł

ż

zainteresowanie odbiorców.
Ju w 1910 r. pierwsze radioodbiorniki zaczyna sprzedawa nowojorska firma Radio

ż

ć

Telephone Company. Produkowa a ona pierwsze odbiorniki radiowe, które by y na

ł

ł

pocz tku eksportowane ze Stanów Zjednoczonych na ca y wiat.

ą

ł ś

I Wojna Światowa jako przyczynek do rozwoju radia

Dla dalszego rozwoju radiofonii bardzo du e znaczenie ma I Wojna wiatowa. Radio

ż

Ś

wykorzystywane jest dla celów wojskowych. Wojsko z tego tytu u jest bardzo szczodre, by

ł

o y na badania nad rozwojem radia. Powo ywane s laboratoria, instytucje, które maj za

ł ż ć

ł

ą

ą

zadanie ulepsza radio.

ć

W roku 1914 powstaje pierwsza radiostacja w Niemczech, a w tym samym roku, dla celów
wojskowych, powo ana zostaje tak e stacja radiowa w Belgii. Belgijska stacja z czasem

ł

ż

rozpoczyna nadawa w jeden dzie weekendu programy muzyczne.

ć

ń

Radio na tym etapie rozwoju ci gle zostaje przedmiotem zainteresowania hobbystów,

ą

ciekawostk , w przypadku której dalekim nieporozumieniem by oby mówienie o

ą

ł

powszechno ci radia. Jest ono ci gle pewnym narz dziem s u

cym komunikacji, ale

ś

ą

ę

ł żą

wykorzystywanym raczej z racji potrzeb w ramach wojskowo ci.

ś

Kolejny prze om w rozwoju radia mia miejsce za spraw Davida Sarnoffa, który by

ł

ł

ą

ł

pó niejszym prezesem Radio Corporation of America (RCA). By on niesamowitym

ź

ł

wizjonerem w kontek cie radia. Sarnoff sta na twardym stanowisku, e nadejdzie dzie , gdy

ś

ł

ż

ń

radio b dzie w ka dym ameryka skim domu i nie b dzie ju adnym luksusem.

ę

ż

ń

ę

ż ż

Pierwsze rozgłośnie - KDKA i WJZ

O swojej wizji popularyzacji radia, David Sarnoff mówi bardzo g o no. To w a nie on

ł

ł ś

ł ś

doprowadzi do tego, e w 1920 roku w Pittsburgu uruchomiono pierwsz stacj radiow o

ł

ż

ą

ę

ą

sygnale wywo awczym KDKA. By a to ju rozg o nia z prawdziwego zdarzenia, nadawa a

ł

ł

ż

ł ś

ł

ona regularne programy.
W drugiej po owie 1920 roku konsorcjum radiowe Radio Corporation of America

ł

rozpocz o produkcj pierwszego odbiornika radiowego pn. „Radiola”.

ęł

ę

Szefem i ojcem za o ycielem KDKA zosta Frank Conrad. Przed jej oficjaln rejestracj by a

ł ż

ł

ą

ą

ł

to stacja, której studio nadawcze znajdowa o si w gara u. Cieszy a si ona jednak bardzo

ł

ę

ż

ł

ę

wielk popularno ci , co sk oni o Conrada do wyst pienia o licencj dla tej rozg o ni.

ą

ś ą

ł ł

ą

ę

ł ś

Przyznanie licencji dla KDKA przypad o na czas kampanii prezydenckiej w USA, która by a

ł

ł

szczegó owo relacjonowana przez owe radio. Sprawi o to, e KDKA by a coraz bardziej

ł

ł

ż

ł

znana i popularna.
Popularno

tej rozg o ni sk oni a do dzia a na ladowców. Kolejn stacj by a WJZ, która

ść

ł ś

ł ł

ł ń

ś

ą

ą

ł

zosta a uruchomiona w maju 1921 roku w Nowym Jorku.

ł

Do ko ca roku 1923 w USA wydano cznie 520 licencji na prowadzenie rozg o ni

ń

łą

ł ś

radiowych. Niektóre z nich mia y jednak charakter efemeryczny - upada y równie szybko, jak

ł

ł

zd

y y si sformu owa .

ąż ł

ę

ł

ć

Radio w Europie
Woody Allen - „Złote czasy radia”

W 1921 roku rozpocz to prace nad uruchomieniem sta ego sygna u radiowego w

ę

ł

ł

Londynie. Jednak e zainteresowanych powo aniem do ycia radia by o bardzo wiele firm,

ż

ł

ż

ł

wskutek czego nast pi niedobór cz stotliwo ci.

ą ł

ę

ś

Jako syndykat producentów narodzi a si British Broadcasting Company (BBC) - 14

ł

ę

listopada 1922 roku, na mocy uzyskanej koncesji BBC rozpocz o nadawanie sta ego

ęł

ł

programu radiowego. Nadajniki BBC umo liwi y dost p do radia oko o 80% mieszka ców

ż

ł

ę

ł

ń

UK.
Równolegle do BBC powsta o radio we Francji. Pierwszy nadajnik umieszczono na Wie y

ł

ż

Eiffle a. Dzi Francuzi twierdz , e byli szybsi od Anglików, je eli chodzi o rozg o nie

ʼ

ś

ą ż

ż

ł ś

radiow , gdy dok adnie 9 listopada 1922 roku nadawanie rozpocz o radio Radiola, które w

ą

ż

ł

ęł

1924 roku zmieni o nazw na Radio Paris.

ł

ę

W 1922 roku radio pojawi o si w Szwajcarii, a w 1923 roku radio ugo ci y: Niemcy, Belgia,

ł

ę

ś ł

Dania, Szwecja, W ochy i Hiszpania.

ł

Radio w Polsce

Wed ug wskaza badacza Stanis awa J drzejewskiego, polskie d

enia do utworzenia

ł

ń

ł

ę

ąż

publicznej rozg o ni radiowej mia y swoj specyfik , na któr sk ada y si 3 elementy:

ł ś

ł

ą

ę

ą

ł

ł

ę

1. Rozbudzone w czasie zaborów idea y (dzia alno ci kulturalno-o wiatowej).

ł

ł

ś

ś

2. Potrzeba integracji spo ecze stwa, które dojrzewa w ró nych warunkach kulturowych.

ł

ń

ż

3. Ch

potwierdzenia suwerenno ci narodowej po odzyskaniu niepodleg o ci.

ęć

ś

ł ś

Radio w Polsce mia o pe ni funkcj integracyjn i mia o si przyczyni do spajania

ł

ł ć

ę

ą

ł

ę

ć

polskiej to samo ci narodowej i kulturowej.

ż

ś

Pierwsz stacj cywiln , nadaj c eksperymentalny program radiowy, by a stacja PTR.

ą

ą

ą

ą ą

ł

Zaczyna ona nadawanie w 1924 roku, nadaje jednak bardzo krótko. Dopiero spó ka

ł

Polskie Radio otrzyma a 18 sierpnia 1925 roku monopolistyczn koncesj na nadawanie

ł

ą

ę

programu radiowego na terenie ca ego kraju. Regularn emisj programu PR rozpoczyna

ł

ą

ę

dopiero 18 kwietnia 1926 roku.
W 1927 roku pierwszy dyrektor PR - Zygmunt Chamiec - zwraca si ze szczególn ofert do

ę

ą

ą

Radiofonii Austriackiej. T ofert by a propozycja transmisji na ywo koncertów drog

ą

ą

ł

ż

ą

kablow na zasadach wymiany bezdewizowej. Owa propozycja staje si pionierskim

ą

ę

wykonaniem na gruncie mi dzynarodowej wymiany programów.

ę

Rola Polskiego Radia jest bezcenna na gruncie Polski, je eli chodzi o integracj polskiego

ż

ę

spo ecze stwa.

ł

ń

Po otrzymaniu koncesji na kolejne 20 lat, powstaje silna stacja nadawcza w Raszynie.
Odbywa si tak e bardzo intensywna radiofonizacja kraju i rozpoczyna si produkcja

ę

ż

ę

polskich odbiorników radiowych. Do roku 1930 pojawiaj si lokalne stacje radiowe, m.in. w

ą ę

Krakowie (1927 rok, maszty antenowe zamontowane przy Kopcu Ko ciuszki), Poznaniu,

ś

odzi, Wilnie.

Ł

Deprecjonuj cym argumentem wobec radia by a ulotno

, efemeryczno

s owa. By a to

ą

ł

ść

ść ł

ł

najcz

ciej przytaczana wada radia. Zalet by o jednak sporo wi cej: mo liwo

ęś

ł

ę

ż

ść

przenoszenia, pewna forma intymno ci przekazu, ale tak e zakorzenienie w jakiej

ś

ż

ś

wspólnocie odbiorców.

27. Hipertekst i jego rodzaje.

Hipertekst to organizacja danych w postaci niezależnych leksji połączonych hiperłączami. Hipertekst
cechuje nielinearność i niestrukturalność układu leksji. Oznacza to, że nie ma z góry zdefiniowanej
kolejności czytania leksji, a nawigacja między nimi zależy wyłącznie od użytkownika.

Najbardziej znanym systemem hipertekstowym jest sieć WWW, chociaż posiada ona pewne
ograniczenia w stosunku do innych systemów, takich jak HyperCard czy Storyspace (np. nie są
przewidziane połączenia leksji/stron jeden do wielu). Według Teda Nelsona, autora terminu
hipertekst, WWW jest mocno ograniczoną, nieudaną próbą zastosowania idei hipertekstu, którą on
sam stara się realizować pracując nad Xanadu.

Hipertekst doskonale sprawdza się w przypadku przechowywania danych o charakterze
informacyjnym (vide Wiki), popularny jest jednak również tzw. hipertekst literacki (hiperfikcja) czyli
utwór literacki zorganizowany w postaci hipertekstu. Niektórzy uważają, że hiperfikcja jest realizacją
postomodernistycznego hasła o "śmierci autora". Można wyróżnić hiperfikcje dyskowe (stand alone
hypertext), tworzone przy użyciu różnorodnych systemów hipertekstowych i rozprowadzane na
materialnych nośnikach, jak np. CD oraz hiperfikcje sieciowe dostępne na stronach WWW.

Korzenie hipertekstu tkwią nie tylko w historii komputerów, ale również w teorii literatury (m.in.
Roland Barthes, autor pojęcia leksja) oraz w literaturze, w postaci tzw. protohipertekstów, przez
niektórych zaliczanych do liberatury.

5 stycznia 1965 r., w liście informującym College Community o sponsorowaniu przez Faculty Science
Club na Vassar College wykładu Teda Nelsona prawdopodobnie po raz pierwszy pada termin
hipertekst. Nelson używa go nieco później na konferencji Association for Computing Machinery.

Hipertekst to nielinearna i niesekwencyjna organizacja danych - tekst rozbity na fragmenty, które na
wiele sposobów połączone są ze sobą odsyłaczami. To tekst, który rozgałęzia się lub działa na żądanie
czytelnika. Termin ten stworzony został w 1965 roku przez Teda Nelsona na oznaczenie rodzaju
hipermediów o charakterze tekstowym. Przykłady hipertekstu obejmują oparty na hiperłączach
hipertekst cząstkowy typu węzeł-link ("discrete hypertext") i oparty na poziomach szczegółowości
tekst rozciągły ("stretchtext"). Hipertekst - w szerszej perspektywie - to "ustrukturyzowana praca
wiedzy".

Idea hipertekstu pojawia się na obszarze literatury w latach osiemdziesiątych, wraz z odkrywaniem
literackiego potencjału komputerów. Środowisko komputerowych systemów hipertekstowych (Guide,
Hypercard, Storyspace) zostaje wówczas wykorzystane do tworzenia niesekwencyjnych,
rozgałęziających się opowiadań, powieści a nawet poezji, którym końcowy kształt (na poziomie
fabuły, postaci, opisów) nadawał czytelnik, poprzez swoje lekturowe decyzje. Ogólnie przyjęty został
wówczas podział na hipertekst eksploracyjny i konstrukcyjny. Pierwszy z nich pozwala czytelnikowi
na lekturę. Drugi pozwala jednocześnie na modyfikacje instniejącego tekstu bądź linków lub
dodawawanie własnych segmentów tekstu.

Według Teda Nelsona ten swoisty sposób organizacji tekstu nie daje się w pełni zrealizować w druku.
Hipertekst najlepiej czyta się na ekranie komputera. Mimo tej "pierwszej zasady" Nelsona, mówi się
także o realizacjach hipertekstu na kartce papieru.

Pojedynczy fragment tekstu w hipertekście nazywany jest polem pisma (writing space), leksją, lub
tekstonem. Fragmenty tekstu połączone są ze sobą odnośnikami. Leksja zawierać może nie tylko tekst,
ale obraz, dźwięk i video, skromny i czysto literacki hipertekst wkracza wówczas w domenę
hipermediów. Formą hipertekstu, z którą ma do czynienia najwięcej ludzi na świecie jest internet i
strony internetowe. Bohater tej witryny - hipertekst literacki - jest jednak starszy od Ineternetu a jego
interaktywność cechuje się większym wyrafinowaniem.

28. Interaktywność.

Interaktywność (z ang. interactive) to - w informatyce, telewizji, sprzęcie elektronicznym zdolność
do odbierania informacji z równoczesnym reagowaniem na nie.

Podstawowe elementy interaktywności to:

•

narzędzia i procesy - na które składa się technologia wykonania narzędzi zapewniających
interaktywność (np. HTML, Adobe Flash, AJAX, Java, etc.), sposób ich wykonania (np.
jakość wpływająca na łatwość czy szybkość interakcji), wykorzystanie narzędzi (np. te same
funkcje można zrealizować w rożnych technologiach), metody i przebieg procesu
interaktywnego (np. klikanie, przeciąganie, wpisywanie, komunikacja głosowa, etc.) czy
wreszcie użyteczność rozumiana jako łączny efekt łatwości (ergonomia) korzystania przez
określonych uczestników interakcji.

•

uczestnictwo i zaangażowanie - cel interakcji, poziom zaangażowania uczestników (niski,
wysoki), nastawienie procesu na realizację określonych potrzeb (np. zakup produktu,
poszukiwanie informacji). Przynależność, uznanie i akceptacja przez pozostałe strony
interakcji (np. takie wykonanie narzędzi, aby maksymalnie ułatwić realizację potrzeb)
Poczucie wspólnego celu.

•

konwersacja (komunikacja) - opiera się na wolności wszystkich uczestników interakcji (np.
brak przymusu), na demokratycznych decyzjach i wzajemnym szacunku. Zakłada dwu lub
wielostronny przepływ informacji.

•

kontekst (czas, miejsce, zawartość) - otoczenie i przebieg interakcji, czas trwania (długość,
intensywność), treść konwersacji i jej skutek (zakończenie, ciąg dalszy w przyszłości,
nawiązanie do wcześniejszej) czy wreszcie relacje pomiędzy uczestnikami i ich charakter,
trwałość (np. przygodne, stałe, etc.)

Każdy proces interaktywny składa się z wielu elementów i należy go oceniać i analizować całościowo.
Należy jednak pamiętać o wzajemnych relacjach poszczególnych elementów pomiędzy sobą. W
praktyce serwisy internetowe mogą się pomiędzy sobą znacząco różnić, zarówno w zakresie znaczenia
wybranych elementów, celu jak i oczekiwań użytkowników. Złożone systemy powinny uwzględniać
w rożnym stopniu wymienione powyżej elementy. Jednak relatywnie łatwe do zrealizowania potrzeby
- jak np. informacyjne nie wymagają tworzenia złożonych, interaktywnych systemów, ponieważ będą
one tak naprawdę utrudniały (wydłużały) realizację potrzeby.

30. Rzeczywistość wirtualna.

Rzeczywistość wirtualna (ang. virtual reality) – obraz sztucznej rzeczywistości stworzony przy
wykorzystaniu technologii informatycznej. Polega na multimedialnym kreowaniu komputerowej wizji
przedmiotów, przestrzeni i zdarzeń nieistniejących w naturze. Uzyskuje się to poprzez generowanie
obrazów, efektów akustycznych, a nawet zapachowych czy smakowych.

Za przykład rzeczywistości wirtualnej można uznać gry komputerowe, będące odzwierciedleniem
mniej lub bardziej rzeczywistego świata, lub też matematyczny model klimatu świata, służący do
prognozowania pogody.

Za twórcę pojęcia Virtual Reality uważa się Jarona Laniera.

W praktyce rzeczywistość wirtualna jest pojmowana jako system składający się ze specjalistycznego
oprogramowania oraz sprzętu. Rola oprogramowania najczęściej skupia się na przetwarzaniu obrazu z
postaci grafiki 3D do projekcji obrazu stereoskopowego. Dodatkowy sprzęt wspiera uczucię tzw.

immersji czyli zagłębienia w środowisku generowanym komputerowo. Ze względu na mnogość
systemów przyjęto definiować rzeczywistość wirtualną.

W literaturze Burdea G., Coiffet P. Virtual Reality Technology spotyka się definicję rzeczywistości
wirtualnej jako I³: Interaction (interakcja) + Immersion (zagłębienie)+ Imagination (wyobraźnia).

Steve Bryson na podstawie swoich prac w NASA razem z Jaronem Lanier zdefiniował rzeczywistość
jako: "Rzeczywistość wirtualna jest sposobem użycia technologii komputerowej w tworzeniu efektu
interaktywnego, trójwymiarowego świata, w którym obiekty dają wrażenie przestrzennej[fizycznej?]
obecności." ("Virtual Reality is the use of computer technology to create the effect of an interactive
three-dimensional world in which the objects have a sense of spatial presence.").

Rzeczywistość wirtualna jest technologią, która umożliwia interakcję ze środowiskiem symulowanym
przez komputer istniejący zarówno jako realny świat albo jakiś specjalnie stworzony dla własnych
potrzeb lub oaza gdzie można uspokajać swój umysł przy pomocy sztucznego środowiska
zaprogramowanego przez programistów. Najbardziej aktualne aspekty związane z nowoczesną
rzeczywistością wirtualną można opisać jako doświadczenia wizualne, wypisywane zarówno przy
pomocy ekranów komputerowych albo poprzez specjalne wyświetlacze stereoskopowe (zakresu
stereo). Niektóre symulacje zawierają środowisko wirtualne albo wirtualne artefakty, które mogą być
obsługiwane przez standardowe urządzenia wejścia-wyjścia jak klawiatura czy mysz albo poprzez
multimodalne środowiska takie jak podłączona do urządzenia rękawica, ożywiona ręka i
wielokierunkowy kierat. Symulowane środowisko może być podobne do świata rzeczywistego. Mogą
być stosowane symulacje przydatne dla pilotów, medycyna czy treningi wojskowe w bardzo trudnych
czy nawet ekstremalnych i nietypowych warunkach, ale całkowicie bezpieczne dla zdrowia i życia. Od
wielu lat można oglądać specjalistyczny sprzęt, który prowadzi w kierunku poruszania się w innym,
kontrolowanym przez człowieka świecie. Rzeczywistość wirtualna to oczywiście wspaniałe pole dla
czystej zabawy intelektualnej jaką potrafią dać szczególnie dzieciom gry komputerowe. W praktyce
patrząc przez pryzmat aktualnych stanów takie gry komputerowe tworzyć jest dość trudno i chodzi tu
przede wszystkim o wysoką wierność nagrywania i odtwarzania, wymagania sprzętowe i limity z tym
związane, rozdzielczość obrazu czy pasma komunikacji sieciowej. Technologia rośnie nie
ograniczając się tylko do prawa Amdahla, więc w niedalekiej przyszłości można się spodziewać
pokonanie barier czysto techniczno sprzętowych. Pozostanie kwestia ceny i zastosowań w praktyce,
które nie wymkną się spod kontroli. Terminy typu "virtual" można spotkać przy popularnych językach
programowania. Stosowane jest aby mieć dostęp do funkcji, których nie można idealnie zdefiniować
mając jedynie dostęp do jednej określonej figury, można je natomiast wywołać w programie. Oznacza
to po prostu możliwość ponownego zdefiniowania w klasie pochodnej względem tej klasy. Prowadzi
to do większej rozszerzalności i otwartości tego języka programowania (jest to na przykład prekursor
Javy) co może tylko pomóc przy konstrukcji dobrego programu komputerowego.