„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
MINISTERSTWO EDUKACJI
NARODOWEJ
Radosław Krzyżanowski
Wykonywanie
elementów
i
przedmiotów
z
blach
z zastosowaniem narzędzi ręcznych 721[01].Z1.02
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
1
Recenzenci:
mgr inż. Bartłomiej Marcinkiewicz
mgr inż. Teresa Traczyk
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Radosław Krzyżanowski
Konsultacja:
mgr inż. Jolanta Skoczylas
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 721[01].Z1.02
Wykonywanie elementów i przedmiotów wykonywanych z blachy z zastosowaniem narzędzi
ręcznych, zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu blacharz.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
2
SPIS TREŚCI
1. Wprowadzenie
3
2. Wymagania wstępne
5
3. Cele kształcenia
6
4. Przykładowe scenariusze zajęć
7
5. Ćwiczenia
11
5.1. Pomiary warsztatowe
11
5.1.1. Ćwiczenia
11
5.2. Trasowanie na płaszczyźnie
13
5.2.1. Ćwiczenia
13
5.3. Prace wykonywane narzędziami ręcznymi
17
5.3.1. Ćwiczenia
17
5.4. Zapotrzebowanie na materiały do wykonania elementu lub przedmiotu
22
5.4.1. Ćwiczenia
22
5.5. Kontrola jakości wykonanych elementów
25
5.5.1. Ćwiczenia
25
5.6. Bhp, ochrona ppoż. i ochrona środowiska
27
5.6.1. Ćwiczenia
27
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia
29
7. Literatura
43
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
3
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy
Państwu
Poradnik
dla nauczyciela „Wykonywanie elementów
i przedmiotów z blachy z zastosowaniem narzędzi ręcznych”, który będzie pomocny
w prowadzeniu zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie blacharz 721[01].
W poradniku zamieszczono:
–
wymagania wstępne,
–
wykaz umiejętności, jakie uczeń opanuje podczas zajęć,
–
przykładowe scenariusze zajęć,
–
propozycje ćwiczeń, które mają na celu wykształcenie u uczniów umiejętności
praktycznych,
–
wykaz literatury, z jakiej uczniowie mogą korzystać podczas nauki.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne były prowadzone różnymi metodami
ze
szczególnym
uwzględnieniem
aktywizujących
metod nauczania, np. pokazu
z objaśnieniem, tekstu przewodniego, metody projektów, ćwiczeń praktycznych.
Formy organizacyjne pracy uczniów mogą być zróżnicowane, począwszy od
samodzielnej pracy uczniów do pracy zespołowej.
W celu przeprowadzenia sprawdzianu wiadomości i umiejętności ucznia, nauczyciel
może posłużyć się zamieszczonym w rozdziale 6 zestawem zadań testowych, zawierającym
różnego rodzaju zadania.
W tym rozdziale podano również:
−
plan testów w formie tabelarycznej,
−
punktacje zadań,
−
propozycje norm wymagań,
−
instrukcję dla nauczyciela,
−
instrukcję dla ucznia,
−
kartę odpowiedzi,
−
zestaw zadań testowych.
Jednostka
modułowa
„Wykonywanie
elementów
i
przedmiotów
z
blachy
z zastosowaniem narzędzi ręcznych” stanowi jeden z elementów modułu 721[01].Z1 i jest
zaznaczona na poniższym schemacie.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
4
721[01].Z1.01
Posługiwanie się podstawowymi
pojęciami z zakresu blacharstwa
721[01].Z1
Technologia robót blacharskich
Schemat układu jednostek modułowych.
Schemat układu jednostek modułowych
721[01].Z1.02
Wykonywanie elementów i przedmiotów
z blachy z zastosowaniem narzędzi ręcznych
721[01].Z1.05
Wykonywanie elementów
i przedmiotów z blachy metodami
obróbki plastycznej i cieplnej
721[01].Z1.03
Wykonywanie elementów
i przedmiotów z blachy
z zastosowaniem maszyn
i urządzeń
721[01].Z1.04
Wykonywanie elementów
i przedmiotów z blachy
z zastosowaniem operacji
mechanicznej obróbki skrawaniem
721[01].Z1.06
Wykonywanie nierozłącznych połączeń blach
721[01].Z1.08
Wykonywanie konserwacji i naprawy
elementów i konstrukcji z blachy
721[01].Z1.07
Wykonywanie montażu i demontażu elementów
i zespołów blacharskich
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
5
2. WYMAGANIA WSTĘPNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
−
rozpoznawać podstawowe materiały,
−
posługiwać się podstawowymi pojęciami z zakresu blacharstwa,
−
wykonywać szkice podstawowymi technikami rysunkowymi,
−
dobierać materiały narzędzia i sprzęt do pracy,
−
stosować podstawowe przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy,
−
korzystać z różnych źródeł informacji,
−
odczytywać i interpretować rysunki techniczne,
−
posługiwać się dokumentacją,
−
wykonywać pomiary i rysunki,
−
dobierać i zastosować odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej, w zależności
od prowadzonych prac,
−
przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przewidywać i zapobiegać
zagrożeniom,
−
oceniać własne możliwości w działaniach indywidualnych i zespołowych,
−
stosować zasady współpracy w grupie,
−
uczestniczyć w dyskusji, prezentacji.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
6
3. CELE KSZTAŁCENIA
W wyniku realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
–
scharakteryzować proces technologiczny z wykorzystaniem narzędzi ręcznych,
–
zaplanować proces ręcznego kształtowania blach,
–
zorganizować stanowisko do wykonywania robót zgodnie z wymaganiami ergonomii,
–
dobrać metalowe i niemetalowe materiały konstrukcyjne oraz materiały pomocnicze do
wykonania zadania,
–
przygotować blachę do obróbki ręcznej,
–
dobrać narzędzia ręczne i przyrządy pomiarowe, do wykonywanych prac blacharskich,
–
wykonać pomiary warsztatowe,
–
wytrasować kształt wykonywanego elementu zgodnie z rysunkiem,
–
wykonać prace blacharskie narzędziami ręcznymi,
–
wykonać proste operacje ręcznego tłoczenia blach,
–
dokonać konserwacji narzędzi do obróbki ręcznej blachy,
–
sporządzić zapotrzebowanie na materiały do wykonania elementu lub przedmiotu
z blachy,
–
ocenić jakość i prawidłowość prac wykonanych narzędziami ręcznymi,
–
dobrać środki ochrony indywidualnej do pracy wykonywanej narzędziami ręcznymi,
–
zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej
i ochrony środowiska.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
7
4. PRZYKŁADOWE SCENARIUSZE ZAJĘĆ
Scenariusz zajęć 1
Osoba prowadząca
……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Blacharz 721[01]
Moduł:
Technologia robót blacharskich 721[01].Z1
Jednostka modułowa:
Wykonywanie elementów i przedmiotów z blachy
z zastosowaniem narzędzi ręcznych 721[01].Z1.02
Temat: Przygotuj blachę do trasowania, poprzez czyszczenie i pokrycie powierzchni
farbą traserską
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności przygotowywania blachy do trasowania.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi
−
ocenić stan blachy,
−
przygotować blachę do trasowania,
−
zorganizować stanowisko pracy do wykonania ćwiczenia zgodnie z zasadami
bezpieczeństwa i higieny pracy,
−
zaprezentować efekty swojej pracy,
Metody nauczania
−
ć
wiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów
−
zespoły jednoosobowe.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne
−
blacha stalowa czarna (zanieczyszczona w różnym stopniu),
−
farba traserska (kreda, woda, olej lniany),
−
notatnik,
−
przybory do pisania,
−
papier ścierny 100,
−
pędzel płaski,
−
rękawice ochronne,
−
literatura z rozdziału 7 dotycząca przygotowywania blach do trasowania.
Przebieg zajęć
1.
Sprawy organizacyjne.
2.
Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3.
Instrukcja wykonania.
4.
Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
5.
Realizacja tematu:
−
każdy uczeń wykona przygotuje jeden arkusz blachy do trasowania (czas trwania
2 godziny dydaktyczne),
−
uczeń po pobierze z magazynu arkusz blachy,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
8
−
dokona oględzin arkusza i oceni jego stan pod kontem wykonania ćwiczenia (w razie
trudności korzysta z pomocy nauczyciela.),
−
uczeń oczyści blachę papierem ściernym,
−
uczeń nanosi na arkusz farbę traserską,
−
nauczyciel nadzoruje pracę uczniów i pomaga w poprawnym przygotowaniu arkusza
blachy.
6.
Po wykonaniu pracy uczeń próbuje dokonać analizy wykonanego ćwiczenia.
7.
Uczeń wskazuje swoje mocne i słabe strony.
8.
Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza czy została poprawnie wykonana.
9.
Uczniowie prezentują efekty swojej pracy.
10.
Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: Przygotowanie arkuszy blach do trasowania. Na
podstawie zgromadzonych informacji napisz w notatniku notatkę.
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
−
anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i ukształtowanych
umiejętności.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
9
Scenariusz zajęć 2
Osoba prowadząca
……………………………………………….
Modułowy program nauczania: Blacharz 721[01]
Moduł:
Technologia robót blacharskich 721[01].Z1
Jednostka modułowa:
Wykonywanie elementów i przedmiotów z blachy
z zastosowaniem narzędzi ręcznych 721[01].Z1.02
Temat: Wykonanie ze wskazanego arkusza blachy kątownika o wymiarach 35x35 mm
i długości 400 mm
Cel ogólny: kształtowanie umiejętności wykonywania kątownika z blachy.
Po zakończeniu zajęć edukacyjnych uczeń potrafi
−
dobrać narzędzia do operacji gięcia,
−
dokonać gięcia blach pod kątem prostym,
−
dokonywać operacji gięcia zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.
Metody nauczania:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Formy organizacyjne pracy uczniów:
−
indywidualna.
Czas: 2 godziny dydaktyczne.
Środki dydaktyczne:
–
stół traserski,
–
liniał,
–
kątownik,
–
rysik,
–
płyta z grubej blachy do zamocowania kowadełka,
–
kowadełko,
–
młotek drewniany,
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
blacha stalowa.
Przebieg zajęć:
1. Sprawy organizacyjne.
2. Nawiązanie do tematu, omówienie celów zajęć.
3. Zorganizowanie stanowiska pracy do wykonania ćwiczenia.
4. Realizacja tematu:
−
uczniowie wysłuchują instruktarzu nauczyciela,
−
uczniowie obserwują jak nauczyciel wykonuje kątownik z blachy stalowej,
−
każdy uczeń przygotowuje swoje stanowisko pracy,
−
każdy uczeń wykonuje ćwiczenie polegające na wykonaniu kątownika z blachy
stalowej.
6. Uczeń próbuje dokonać analizy wykonanego ćwiczenia.
7. Nauczyciel analizuje pracę ucznia i stwierdza, czy została poprawnie wykonana.
8. Uczniowie prezentują efekty swojej pracy.
9. Uczniowie wspólnie z nauczycielem dokonuje oceny prac.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
10
Zakończenie zajęć
Praca domowa
Odszukaj w literaturze wiadomości na temat: „Wykonywanie przedmiotów blachy stalowej
płaskiej metodą gięcia”
Sposób uzyskania informacji zwrotnej od ucznia po zakończonych zajęciach:
−
anonimowe ankiety ewaluacyjne dotyczące sposobu prowadzenia zajęć i ukształtowanych
umiejętności.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
11
5. ĆWICZENIA
5.1. Pomiary warsztatowe
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj sprawdzenia poprawności wykonania trasowania prostokąta na blasze,
porównując z dokumentacją techniczną, którą dostaniesz od nauczyciela. Po zakończeniu
ć
wiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przygotować narzędzia pomiarowe,
4) sprawdzić rozmieszczenia prostokąta na blasze,
5) sprawdzić długości boków prostokąta,
6) sprawdzić przekątne w prostokącie,
7) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
9) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
10) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem prawidłowości sprawdzenie
trasowania.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
–
metoda projektów, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
-
blacha płaska z wytrasowanym prostokątem,
–
kątownik,
–
liniał,
–
przymiar kreskowy,
–
przybory do pisania,
–
notatnik,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca trasowania.
Ćwiczenie 2
Sprawdź poprawność trasowania pięciu otworów na arkuszu blachy płaskiej, porównując
z rysunkiem technicznym, który dostaniesz od nauczyciela. Po zakończeniu ćwiczenia
sporządź notatkę.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
12
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) oczyścić powierzchnię blachy,
4) przygotować narzędzia pomiarowe,
5) sprawdzić poprawność trasowania koła,
6) sprawdzić średnicę otworów,
7) sprawdzić rozmieszczenie otworów,
8) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
10) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
11) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem prawidłowości sprawdzenie
trasowania.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
–
metoda projektów, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha płaska,
–
cyrkiel,
–
przymiar kreskowy,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca trasowania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
13
5.2. Trasowanie na płaszczyźnie.
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Przygotuj blachę do trasowania, poprzez czyszczenie i pokrycie powierzchni farbą
traserską. Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać arkusz blachy ze składowiska,
5) ocenić stan blachy,
6) wykonać czynności przygotowawcze,
7) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
9) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
10) dokonać
samooceny
wykonanego
ć
wiczenia
pod
względem
prawidłowości
przygotowania blachy do trasowania.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha stalowa czarna (zanieczyszczona w różnym stopniu),
–
farba traserska (kreda, woda, olej lniany),
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
papier ścierny 100,
–
pędzel płaski,
–
rękawice ochronne,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca przygotowywania blach do trasowania.
Ćwiczenie 2
Wytrasuj na blasze przedstawione na rysunku technicznym figury płaskie.
Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
14
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać arkusz blachy ze składowiska,
5) zapoznać się z dokumentacją,
6) wytrasować zarysy obiektów zgodnie z dokumentacją,
7) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
9) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
10) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem prawidłowości i dokładności
trasowania.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha stalowa ocynkowana,
–
dokumentacja techniczna (rysunek przedstawiający zarys obiektów o różnym stopniu
trudności),
–
farba traserska (kreda, woda, olej lniany),
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
liniał,
–
punktak,
–
kątownik,
–
miara,
–
rysik traserski,
–
cyrkiel traserski,
–
młotek pobijak,
–
pędzel płaski,
–
rękawice ochronne,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca trasowania.
Ćwiczenie 3
Wytrasuj na blasze obiekt na podstawie wzoru.
Wskazówki do realizacji
Wytrasuj na blasze stalowej ocynkowanej rozwinięcie przedmiotu na podstawie
otrzymanego wzoru
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać arkusz blachy ze składowiska,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
15
5) wykonać obmiar przedmiotu,
6) wykonać wg obmiaru szkic z naniesieniem wymiarów,
7) wytrasować zarysy przedmiotu zgodnie ze szkicem,
8) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
10) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
11) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem prawidłowości i dokładności
trasowanego przedmiotu.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha stalowa ocynkowana,
–
przedmiot do obmiaru (np. fragment rury spustowej, pojemnik itp.),
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
liniał,
–
punktak,
–
kątownik,
–
miara,
–
rysik traserski,
–
cyrkiel traserski,
–
młotek pobijak,
–
rękawice ochronne,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca trasowania.
Ćwiczenie 4
Wytrasuj na blasze stalowej czarnej rozwinięcie walca o wysokości 200 mm i średnicy
100 mm. Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Wytrasuj na blasze stalowej ocynkowanej rozwinięcie przedmiotu na podstawie
otrzymanego wzoru
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać arkusz blachy ze składowiska,
5) obliczyć wymiary arkusza blachy potrzebnej do wytrasowania walca,
6) wykonać wg obliczeń trasowanie kształtu rozwinięcia walca,
7) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
9) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
10) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem prawidłowości i dokładności
trasowanego przedmiotu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
16
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha stalowa czarna,
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
liniał,
–
punktak,
–
kątownik,
–
miara,
–
rysik traserski,
–
młotek pobijak,
–
rękawice ochronne,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca trasowania.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
17
5.3. Prace wykonywane narzędziami ręcznymi
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj ze wskazanego arkusza blachy stalowej ocynkowanej rurę o długości 300 mm
i średnicy 180 mm. Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przygotować materiały,
5) przygotować narzędzia do wykonania ćwiczenia,
6) wytrasować rozwinięcie rury,
7) wyciąć rozwinięcie rury,
8) dokonać wstępnego podwijania brzegów,
9) wykonać właściwe zwijanie,
10) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
12) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
13) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem dokładności i jakości
wykonania rury.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha stalowa ocynkowana,
–
stół traserski,
–
cienkopis,
–
liniał,
–
kątownik,
–
przymiar metrowy,
–
nożyce lewe,
–
nożyce prawe,
–
rura stalowa średnicy 160 mm,
–
klocki drewna,
–
młotek drewniany,
–
przybory do pisania,
–
notatnik,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca wykonywania rur z blachy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
18
Ćwiczenie 2
Wykonaj naczynie walcowe o średnicy 300 mm i wysokości 50 mm ze wskazanego
arkusza blachy. Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia dobierz wszystkie potrzebne
narzędzia. Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przygotować materiały
5) wytrasować na blasze kształt naczynia,
6) wyciąć wytrasowane naczynie,
7) zagiąć obrzeże,
8) przeprowadzić fałdowanie,
9) rozklepać fałdy,
10) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
11) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
12) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
13) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem poprawności doboru narzędzi
oraz jakości wykonanego naczynia.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
– pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha stalowa ocynkowana,
–
narzędzia traserskie dostępne w pracowni szkolnej,
–
narzędzia blacharskie dostępne w pracowni szkolnej,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca wykonywania naczyń.
Ćwiczenie 3
Wykonaj z arkusza blachy stalowej kątownik o wymiarach 35x35 mm i długości 400 mm.
Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
19
4) przygotować materiały,
5) przygotować narzędzia do wykonania ćwiczenia,
6) wytrasować element,
7) wyciąć element,
8) wygiąć element,
9) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
10) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
11) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
12) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem dokładności wykonania
kątownika.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
–
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha stalowa czarna,
–
stół traserski,
–
liniał,
–
kątownik,
–
rysik,
–
płyta z grubej blachy do zamocowania kowadełka,
–
kowadełko,
–
młotek drewniany,
–
przybory do pisania,
–
notatnik,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca wykonywania kątowników blachy stalowej.
Ćwiczenie 4
Wytnij ze wskazanego przez nauczyciela arkusza blachy stalowej czarnej kwadrat
o bokach 200 mm. Jako narzędzi do cięcia użyj młotka i przecinaka. Po zakończeniu
ć
wiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przygotować materiały,
5) przygotować narzędzia do wykonania ćwiczenia,
6) wytrasować kwadrat,
7) wyciąć kwadrat z blachy,
8) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
10) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
11) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem dokładności cięcia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
20
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
–
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha stalowa czarna,
–
stół traserski,
–
rysik,
–
liniał,
–
kątownik,
–
przymiar metrowy,
–
przecinak,
–
młotek ślusarski 1kg,
–
odcinek szyny kolejowej,
–
przybory do pisania,
–
notatnik,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca cięcia blach.
Ćwiczenie 5
Wytnij ze wskazanego arkusza blachy stalowej ocynkowanej półkole o średnicy 250 mm.
Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przygotować materiały,
5) przygotować narzędzia do wykonania ćwiczenia,
6) wytrasować półkole,
7) wyciąć półkole,
8) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
10) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
11) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem dokładności cięcia.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
–
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
blacha stalowa ocynkowana,
–
stół traserski,
–
cienkopis,
–
liniał,
–
cyrkiel,
–
przymiar metrowy,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
21
–
nożyce lewe,
–
nożyce prawe,
–
nożyce do ciecia po łuku,
–
przybory do pisania,
–
notatnik,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca cięcia.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
22
5.4. Zapotrzebowanie na materiały do wykonania elementu lub
przedmiotu
5.4.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Obliczyć minimalną, wystarczającą wielkość arkusza blachy do wycięcia elementu
przedstawionego na rysunku. Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zapoznać się z dokumentacją (rysunkiem przedstawiającym rozwinięcie wyrobu),
5) obliczyć gabaryty arkusza blachy (dodając 10 mm marginesy z każdej strony wyrobu),
6) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
8) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
9) dokonać
samooceny
wykonanego
ć
wiczenia
pod
względem
prawidłowości
zaproponowanych rozwiązań.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
dokumentacja techniczna (rysunek przedstawiający rozwinięcie wyrobu),
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca zapotrzebowania materiałów.
Ćwiczenie 2
Sporządź kartę rozkroju dla wyrobu przedstawionego na rysunku. Po zakończeniu
ć
wiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
23
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) zapoznać się z dokumentacją (rysunkiem przedstawiającym rozwinięcie wyrobu),
5) ustalić rodzaj materiału (blachy),
6) ustalić ułożenie elementów na arkuszu,
7) wypełnić kartę rozkroju,
8) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
9) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
10) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
11) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem prawidłowości wykonania
karty rozkroju.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
dokumentacja techniczna (rysunek przedstawiający rozwinięcie wyrobu),
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca zapotrzebowania materiałów.
Ćwiczenie 3
Na udostępnionym arkuszu blachy rozplanuj ułożenie wyrobu do wycięcia tak, aby
zmieściło się jak najwięcej elementów. Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) pobrać arkusz blachy z miejsca składowania,
5) zapoznać się z rysunkiem technicznym przedstawiającym wyrób,
6) ustalić ułożenie elementów na arkuszu,
7) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
9) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
10) dokonać
samooceny
wykonanego
ć
wiczenia
pod
względem
prawidłowość
zaproponowanych rozwiązań.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
dokumentacja techniczna (rysunek przedstawiający rozwinięcie wyrobu),
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
24
–
rysik,
–
liniał,
–
kątownik,
–
miara,
–
cyrkiel traserski,
–
arkusz blachy stalowej czarnej lub ocynkowanej (wymiary arkusza powinny pozwolić
na wytrasowanie kilku elementów przedstawionych w dokumentacji).
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca zapotrzebowania materiałów.
Ćwiczenie 4
Oblicz zapotrzebowanie na materiały do wykonania 350 szt. wyrobów, jeżeli na jeden
wyrób norma zużycia przewiduje: 0,5 m
2
blachy stalowej ocynkowanej, 3 mb drutu stalowego
Φ
4 mm, 0,1 l kwasu solnego 2% oraz 30 dkg lutu LC60.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) obliczyć ilość blachy,
5) obliczyć ilość drutu,
6) obliczyć ilość kwasu i cyny,
7) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
9) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
10) dokonać
samooceny
wykonanego
ć
wiczenia
pod
względem
prawidłowość
zaproponowanych rozwiązań.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
−
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
kalkulator,
–
literatura z rozdziału 6 dotycząca zapotrzebowania materiałów.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
25
5.5. Kontrola jakości wykonanych elementów
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Na podstawie dokumentacji procesu technologicznego dobierz niezbędne narzędzia
do wykonania kontroli jakości wykonanego przedmiotu. Po zakończeniu ćwiczenia sporządź
notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przeczytać dokumentacje,
5) dobrać narzędzia kontrolno-pomiarowe,
6) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
7) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
8) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
9) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem prawidłowości doboru
narzędzi.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
–
metoda projektów, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
dokumentacja procesu technologicznego,
–
narzędzia kontrolno pomiarowe znajdujące się w pracowni szkolnej,
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca kontroli jakości.
Ćwiczenie 2
Na podstawie dokumentacji procesu technologicznego dokonaj kontroli jakości
wskazanego przez nauczyciela kątownika wygiętego ręcznie z blachy. Po zakończeniu
ć
wiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
26
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) przeczytać dokumentacje,
5) dobrać narzędzia kontrolno-pomiarowe,
6) dokonać kontroli jakości,
7) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
8) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
9) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
10) dokonać
samooceny
wykonanego
ć
wiczenia
pod
względem
poprawności
przeprowadzenia kontroli jakości.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
–
pokaz z objaśnieniem, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
kątownik wygięty ręcznie z blachy,
–
dokumentacja procesu technologicznego,
–
suwmiarka,
–
przymiar metrowy,
–
kątownik,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca kontroli jakości.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
27
5.6. Przepisy
bhp
ochrony
przeciwpożarowej i ochrony
środowiska
5.6.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dobierz środki ochrony indywidualnej do pracy wykonywanej narzędziami ręcznymi.
Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę
.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) dobrać środki ochrony indywidualnej,
5) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
6) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
7) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
8) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem prawidłowości dobrania
ś
rodków ochrony osobistej.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
–
metoda projektów, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
instrukcja do zadania,
–
ś
rodki ochrony indywidualnej dostępne w pracowni szkolnej,
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca środków ochrony osobistej.
Ćwiczenie 2
Podczas wykonywania pracy zastosuj przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy.
Po zakończeniu ćwiczenia sporządź notatkę.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić jego zakres
i techniki wykonania. Zapoznać uczniów z zasadami bezpiecznej pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zorganizować stanowisko pracy zgodnie z zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,
2) zaplanować przebieg wykonania ćwiczenia – plan zapisać w notatniku,
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
28
3) przestrzegać zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,
4) stosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania każdej
czynności,
5) sporządzić w notatniku notatkę z przeprowadzonego ćwiczenia,
6) sformułować wnioski z realizacji ćwiczenia w formie ustnej,
7) zaprezentować efekt wykonanego ćwiczenia,
8) dokonać samooceny wykonanego ćwiczenia pod względem prawidłowości przestrzegania
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zalecane metody nauczania–uczenia się:
–
metoda projektów, ćwiczenia praktyczne.
Ś
rodki dydaktyczne:
–
instrukcja do zadania,
–
notatnik,
–
przybory do pisania,
–
literatura z rozdziału 7 dotycząca przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
29
6. EWALUACJA OSIĄGNIĘĆ UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
TEST 1
Test wielokrotnego wyboru do jednostki modułowej „Wykonywanie
elementów i przedmiotów z blach z zastosowaniem narzędzi ręcznych”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
–
zadania 1–14 są z poziomu podstawowego,
–
zadania 15–20 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
–
dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
–
dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
–
dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
–
bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1.d, 2.c, 3.b, 4.d, 5.a, 6.b, 7.d, 8.a, 9.b, 10.c, 11.b, 12.a, 13.c,
14.c, 15.a, 16.d, 17.a, 18.d, 19.d, 20.d.
Plan testu
N
r
za
d
an
ia
Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)
K
at
eg
o
ri
a
ce
lu
P
o
zi
o
m
w
y
m
ag
a
ń
Poprawna
odpowiedź
1.
Ustalić, co jest celem pomiarów warsztatowych.
C
P
d
2.
Podać definicję pomiaru.
A
P
c
3.
Ustalić, jaka powinna być dokładność pomiaru.
.
A
P
b
4.
Ustalić minimalną wysokość stołu warsztatowego.
A
P
d
5.
Ustalić, czy pracownikowi wolno pracować uszkodzonymi
narzędziami.
B
P
a
6.
Ustalić czy podczas przenoszenia blach pracownik musi mieć
założone rękawice ochronne.
B
P
b
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
30
7.
Określić, z czego wynika wielkość arkusza blachy potrzebnej
do wykonania wyrobu
A
P
d
8.
Uściślić, jaki dokument określa sposób ułożenia wycinanych
elementów względem arkusza
B
P
a
9.
Scharakteryzować, jakie rodzaje dokumentów normują proces
technologiczny w produkcji seryjnej
B
P
b
10.
Ustalić kąt, jaki posiada ostrze przecinaka blacharskiego.
B
P
c
11.
Uściślić, jakiej grubości blachę stalową można ciąć nożycami
ręcznymi
B
P
b
12.
Określić, jakie operacje przeprowadza się na kowadełku
B
P
a
13.
Ustalić za pomocą, jakich narzędzi można wykonywać
fałdowanie
C
P
c
14.
Ustalić inna nazwę wgłębiania
B
P
c
15.
Określić, z jakich materiałów można wykonać wzornik do
wgłębiania
C
PP
a
16.
Określić elementy wchodzące w skład kart instrukcyjnych dla
kontroli jakości.
C
PP
d
17.
Ustalić przy pomocy, jakich narzędzi można giąć blachę.
C
PP
a
18.
Obliczyć ilość materiałów do wykonania 25szt wyrobów
C
PP
d
19.
Obliczyć wymiary arkusza blachy potrzebnego do wycięcia
dwóch okręgów o średnicy 235 mm z marginesami 10 mm
z każdej strony okręgu
C
PP
d
20.
Wyliczyć, ile potrzeba drutu do usztywnienia obrzeża
prostokątnego naczynia o wymiarach 150x230 mm
C
PP
d
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
31
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyska 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.
7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz za poprawną.
8. Test zawiera zadania z poziomu podstawowego, oraz zadania z poziomu
ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć Ci trudności, gdyż są one na poziomie
wyższym niż pozostałe (dotyczy to pytań od 15 do 20).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
11. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
12. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
–
instrukcja,
–
zestaw zadań testowych,
–
karta odpowiedzi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
32
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Celem pomiarów warsztatowych jest
a) obejrzenie materiału.
b) przeliczenie ilości zużytego materiału.
c) sprawdzenie, czy wyrób nie ma usterek.
d) sprawdzenie poprawności wykonania przedmiotu.
2. Pomiarem nazywamy czynności
a) dążące do określenia kształtu wyrobu.
b) na podstawie, których można określić wielkość materiału.
c) na podstawie, których można określić wartości wymiaru przedmiotu.
d) mające na celu określenie materiału z jakiego został wykonany przedmiot.
3. Podczas pomiarów warsztatowych dokładność pomiaru powinna być
a) umiarkowana.
b) jak największa.
c) mało dokładna.
d) jak najmniejsza.
4. Minimalna wysokość stołu warsztatowego to
a) 65 cm.
b) 70 cm.
c) 75 cm.
d) 85 cm.
5. Czy pracownikowi wolno pracować uszkodzonymi narzędziami?
a) Nie.
b) Tak, zawsze.
c) Tak, ale po obejrzeniu narzędzi przez pracownika bhp.
d) Tylko wtedy, gdy, narzędzia nadają się jeszcze do użytku.
6. Czy podczas przenoszenia blach pracownik musi mieć założone rękawice ochronne?
a) nie.
b) tak.
c) tylko wtedy gdy blacha jest ostra.
d) tylko wtedy gdy blacha ma grubość 0,5 mm.
7. Wielkość arkusza blachy przeznaczonej do wykonania jednego egzemplarza wyrobu
wynika z
a) rodzaju blachy.
b) sposobu wycinania.
c) ilości egzemplarzy wyrobu.
d) wielkości rozwinięcia wyrobu.
8. W produkcji seryjnej, sposób ułożenia wycinanych elementów względem arkusza podaje
a) karta rozkroju.
b) karta-kwit pobrania materiału.
c) instrukcja wykonania wyrobu.
d) dokumentacja techniczna wyrobu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
33
9. W zakładach pracy, gdzie wykonuje się produkcję seryjną, proces technologiczny
dokumentowany jest
a) instrukcjami wykonania.
b) kartami technologicznymi.
c) opisami technicznymi wyrobu.
d) dokumentami wydania materiału.
10. W przecinaku blacharskim kąt krawędzi tnącej wynosi?
a) 20°.
b) 25°.
c) 30°.
d) 35°.
11. Przy pomocy nożyc ręcznych można ciąć blachę stalową o grubości do
a) 0,5 mm.
b) 1,0 mm.
c) 1,5 mm.
d) 2,0 mm.
12. Przy pomocy kowadełka można przeprowadzać operację
a) gięcia.
b) wgłębiania.
c) fałdowania.
d) puklowania.
13. Fałdowanie można wykonać za pomocą?
a) rysika.
b) imadła.
c) szczypiec.
d) kombinerek.
14. Wgłębianie inaczej nazywamy
a) zaginaniem.
b) trasowaniem.
c) puklowaniem.
d) punktowaniem.
15. Wzornik do wgłębiania nie może być wykonany z
a) żeliwa białego.
b) żeliwa szarego.
c) twardego drewna.
d) odlewu cynkowego.
16. Karty instrukcyjne dla kontroli jakości zawierają
a) wykaz stali.
b) wykaz narzędzi.
c) wykaz materiałów.
d) wykaz narzędzi pomiarowych.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
34
17
.
Gięcia nie wykonuje się na
a) klepadle.
b) zaginadle.
c) kowadełku.
d) desce z krawędzią obitą kątownikiem.
18. Na jeden wyrób z blachy potrzeba 13 szt. nitów zrywanych oraz 1,05 mb drutu Φ 3 mm,
ile nitów i drutu potrzeba do wykonania 25 szt. wyrobów?
a) 13 szt. nitów i 25 mb drutu.
b) 23 szt. nitów i 1,05 mb drutu.
c) 25 szt. nitów i 26,25 mb drutu.
d) 325 szt. nitów i 26,25 mb drutu.
19. Jakie wymiary posiadał będzie arkusz blachy potrzebny do wycięcia dwóch okręgów
o średnicy 235 mm z marginesami 1 cm z każdej strony okręgu?
a) 231x501 mm.
b) 235x502 mm.
c) 240x518 mm.
d) 255x51 0mm.
20. Ile potrzeba drutu do usztywnienia obrzeża prostokątnego naczynia o wymiarach
150x230 mm?
a) 314 mm.
b) 471 mm.
c) 523 mm.
d) 760 mm.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
35
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ……………………………………………………..
Wykonywanie elementów i przedmiotów z blach z zastosowaniem narzędzi
ręcznych
Zakreśl poprawną odpowiedź.
Numer
pytania
ODPOWIEDŹ
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
36
TEST 2
Test wielokrotnego wyboru do jednostki modułowej „Wykonywanie izolacji
wodochronnych zbiorników”
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
–
zadania 1–7 oraz 13–20 są z poziomu podstawowego,
–
zadania 8–12 są z poziomu ponadpodstawowego.
Punktacja zadań: 0 lub 1 punkt
Za każdą prawidłową odpowiedź uczeń otrzymuje 1 punkt. Za złą odpowiedź lub jej brak
uczeń otrzymuje 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań – uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne:
–
dopuszczający – za rozwiązanie co najmniej 9 zadań z poziomu podstawowego,
–
dostateczny – za rozwiązanie co najmniej 13 zadań z poziomu podstawowego,
–
dobry – za rozwiązanie 16 zadań, w tym co najmniej 3 z poziomu ponadpodstawowego,
–
bardzo dobry – za rozwiązanie 18 zadań, w tym co najmniej 5 z poziomu
ponadpodstawowego.
Klucz odpowiedzi: 1.b, 2.d, 3.d, 4.d, 5.a, 6.b, 7.c, 8.d, 9.a, 10.d, 11.d, 12.c,
13.b, 14.b, 15.c, 16.c, 17.b, 18.c, 19.a, 20.d.
Plan testu
N
r
za
d
an
ia
Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia)
K
at
eg
o
ri
a
ce
lu
P
o
zi
o
m
w
y
m
ag
a
ń
Poprawna
odpowiedź
1.
Wskazać, co może być przyczyną błędnego pomiaru.
C
P
b
2.
Określić, jakiego młotka należy używać przy fałdowaniu na
klocku drewnianym..
B
P
d
3.
Wyjaśnić, jakiego rodzaju operacji można wykonywać przy
pomocy wciągania.
C
P
d
4.
Ustalić, jakie blachy można giąć przy pomocy rysika.
B
P
d
5.
Określić, jakimi młotkami można giąć blachę.
B
P
a
6.
Omówić przyczynę zaginania krawędzi ciętej blachy.
C
P
b
7.
Ustalić, co może być przyczyną błędnego pomiaru.
C
P
c
8.
Ustalić narzędzie do pomiarów mniej dokładnych..
D
PP
d
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
37
9.
Ustalić, jakim narzędziem mierzy się grubość blachy.
D
PP
a
10.
Określić,
minimalną wysokość w pomieszczeniach, w których
znajdują się stanowiska pracy blacharza.
C
PP
d
11.
Określić minimalna szerokość przejścia pomiędzy stołami
warsztatowymi w przypadku pracy jednego pracownika.
D
PP
d
12.
Ustalić, jaka powinna być podłoga w pomieszczeniach
blacharskich.
D
PP
c
13. Określić przeznaczenie pokazanych na rysunku nożyc.
B
P
b
14. Omówić prawidłowy sposób prowadzenia nożyc ręcznych.
C
P
b
15.
Wskazać, jakie wymiary zawarte są w karcie instrukcyjnej dla
kontroli jakości
.
C
P
c
16.
Określić
metodę
trasowania
wielu
takich
samych
przedmiotów
B
P
c
17. Rozpoznać miejsce punktowania
B
P
b
18. Omówić cel pokrywania blachy roztworem kredy
C
P
c
19. Określić, do czego służy baza traserska
B
P
a
20.
Podać rodzaj rysika, jaki stosowany jest do trasowania na
miękkich blachach.
C
P
d
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
38
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z co najmniej jednotygodniowym
wyprzedzeniem.
2. Omów z uczniami cel stosowania pomiaru dydaktycznego.
3. Zapoznaj uczniów z rodzajem zadań podanych w zestawie oraz z zasadami punktowania.
4. Przeprowadź z uczniami próbę udzielania odpowiedzi na takie typy zadań testowych,
jakie będą w teście.
5. Omów z uczniami sposób udzielania odpowiedzi (karta odpowiedzi).
6. Zapewnij uczniom możliwość samodzielnej pracy.
7. Rozdaj uczniom zestawy zadań testowych i karty odpowiedzi, podaj czas przeznaczony
na udzielanie odpowiedzi.
8. Postaraj się stworzyć odpowiednią atmosferę podczas przeprowadzania pomiaru
dydaktycznego (rozładuj niepokój, zachęć do sprawdzenia swoich możliwości).
9. Kilka minut przed zakończeniem sprawdzianu przypomnij uczniom o zbliżającym się
czasie zakończenia udzielania odpowiedzi.
10. Zbierz karty odpowiedzi oraz zestawy zadań testowych.
11. Sprawdź wyniki i wpisz do arkusza zbiorczego.
12. Przeprowadź analizę uzyskanych wyników sprawdzianu i wybierz te zadania, które
sprawiły uczniom największe trudności.
13. Ustal przyczyny trudności uczniów w opanowaniu wiadomości i umiejętności.
14. Opracuj wnioski do dalszego postępowania, mającego na celu uniknięcie niepowodzeń
dydaktycznych – niskie wyniki przeprowadzonego sprawdzianu.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Test zawiera 20 zadań o różnym stopniu trudności. Są to zadania wielokrotnego wyboru.
5. Za każdą poprawną odpowiedź możesz uzyska 1 punkt.
6. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Dla każdego zadania podane
są cztery możliwe odpowiedzi: a, b, c, d. Tylko jedna odpowiedź jest poprawna; wybierz
ją i zaznacz kratkę z odpowiadającą jej literą znakiem X.
7. Staraj się wyraźnie zaznaczać odpowiedzi. Jeżeli się pomylisz i błędnie zaznaczysz
odpowiedź, otocz ją kółkiem i zaznacz ponownie odpowiedź, którą uważasz za
poprawną.
8. Test zawiera zadania z poziomu podstawowego, oraz zadania z poziomu
ponadpodstawowego i te mogą przysporzyć Ci trudności, gdyż są one na poziomie
wyższym niż pozostałe (dotyczy to pytań od 8 do 12).
9. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania.
10. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż rozwiązanie
zadania na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci czas wolny.
11. Po rozwiązaniu testu sprawdź czy zaznaczyłeś wszystkie odpowiedzi na KARCIE
ODPOWIEDZI.
12. Na rozwiązanie testu masz 45 min.
Powodzenia
Materiały dla ucznia:
–
instrukcja,
–
zestaw zadań testowych,
–
karta odpowiedzi.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
39
ZESTAW ZADAŃ TESTOWYCH
1. Według czego nie wykonujemy trasowania?
a) tekstu opisowego.
b) gotowego przedmiotu.
c) rysunku technicznego.
d) dokumentacji technicznej.
2. Fałdowanie na klocku drewnianym wykonuje się przy pomocy młotka
a) gładzika.
b) doginaka.
c) równiaka.
d) obrębiaka.
3. Wciąganie blach można stosować do
a) kształtowania kątownika z blachy.
b) prostowania kątownika wykonanego z blachy.
c) pasowania średnic dwóch rur zwiniętych z blachy.
d) łączenia dwóch rur o różnych średnicach które zostały zwinięte z blachy.
4. Przy pomocy rysika
a) nie można giąć blach.
b) można zawsze giąć blachy.
c) można giąć blachy ale tylko ocynkowane.
d) można giąć blachy ale tylko cienkie o grubości do 0,3 mm.
5. Gięcia blach nie można wykonywać młotkiem
a) stalowym.
b) gumowym.
c) drewnianym.
d) z tworzywa sztucznego.
6. Jeśli w trakcie cięcia blachy nożycami ręcznymi nastąpi odkształcenie jej ciętej krawędzi
jest to
a) normalnym zjawiskiem.
b) wynikiem niewłaściwego prowadzenia nożyc.
c) skutkiem niewłaściwego wyboru rodzaju nożyc.
d) normalnym zjawiskiem podczas cięcia blachy miedzianej.
7. Przyczyną błędnego pomiaru może być
a) zły liniusz na narzędziu pomiarowym.
b) źle wytrasowany element.
c) temperatura.
d) dobrze zamocowany przyrząd pomiarowy.
8. Do pomiarów mniej dokładnych używa się
a) suwmiarki.
b) mikrometru.
c) czujnik zegarowy.
d) przymiaru kreskowego z podziałka milimetrową.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
40
9. Mierzenia grubości blachy dokonuje się za pomocą
a) suwmiarki.
b) czujnik zegarowy.
c) średnicówki mikrometrycznej.
d) przymiaru kreskowego z podziałka milimetrową.
10. Minimalna wysokość w pomieszczeniach, w których znajdują się stanowiska pracy
blacharza powinna wynosić
a) 2,2 m.
b) 2,5 m.
c) 2,8 m.
d) 3,0 m.
11. Minimalna szerokość przejścia pomiędzy stołami warsztatowymi w przypadku pracy
jednego pracownika powinna wynosić
a) 50 cm.
b) 55 cm.
c) 65 cm.
d) 75 cm.
12. Podłoga w pomieszczeniach blacharskich powinna być
a) śliska.
b) nierówna.
c) niepyląca.
d) z zamocowanymi na stałe progami w drzwiach.
13. Na rysunku przedstawiono nożyce
a) przelotowe.
b) do wycinania po łuku.
c) do wycinania otworów.
d) mocowane do kowadła.
14. W trakcie cięcia należy nożyce
a) ustawić ostrzami równolegle do ciętej blachy.
b) ustawić ostrzami prostopadle do ciętej blachy.
c) prowadzić około 0,5 mm obok wytrasowanej linii cięcia.
d) prowadzić około 1,5 mm obok wytrasowanej linii cięcia.
15. W karcie instrukcyjnej dla kontroli jakości podane są
a) wymiary.
b) wszystkie wymiary.
c) wszystkie wymiary sprawdzanego przedmiotu.
d) wszystkie wymiary podlegające sprawdzeniu kontrolowanego przedmiotu.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
41
16. Do trasowania dużej ilości takich samych elementów stosuje się
a) obmiarwnik.
b) oryginał.
c) wzornik.
d) kartę technologiczną.
17. Punktakiem zaznaczamy
a) bazę traserską.
b) przecięcia linii.
c) obwód okręgu.
d) granice rysunku.
18. Pokrycie blachy roztworem kredy ma na celu
a) usunięcie zabrudzeń.
b) odtłuszczenie blachy.
c) polepszenia widoczności linii.
d) zabezpieczenie antykorozyjne blachy.
19. Baza traserska jest to
a) linia odniesienia.
b) ostatnia trasowana linia.
c) nierówna krawędź blachy.
d) miejsce składowania narzędzi traserskich.
20. Na blachach miękkich trasowanie wykonujemy
a) miękkim rysikiem.
b) twardym rysikiem.
c) rysikiem widiowym.
d) rysikiem hartowanym.
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
42
KARTA ODPOWIEDZI
Imię i nazwisko ……………………………………………………..
Wykonywanie elementów i przedmiotów z blach z zastosowaniem narzędzi
ręcznych
Zakreśl poprawną odpowiedź
.
Numer
pytania
ODPOWIEDŹ
Punkty
1
a
b
c
d
2
a
b
c
d
3
a
b
c
d
4
a
b
c
d
5
a
b
c
d
6
a
b
c
d
7
a
b
c
d
8
a
b
c
d
9
a
b
c
d
10
a
b
c
d
11
a
b
c
d
12
a
b
c
d
13
a
b
c
d
14
a
b
c
d
15
a
b
c
d
16
a
b
c
d
17
a
b
c
d
18
a
b
c
d
19
a
b
c
d
20
a
b
c
d
Razem:
„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”
43
7. LITERATURA
1. Kawecki J., Świdziński J., Zgorzelski S. Technologia Blacharstwo WSiP Warszawa 1991
2. Martinek W. Michnikowski Z. Dekarstwo i blacharstwo budowlane. WSiP Warszawa 1999
3. Stojanowski J. Blacharstwo karoseryjne. WSiP, Warszawa 1978
4. Szenejko W. Blacharstwo samochodowe. WKŁ Warszawa 1967