Zagadnienia

1.

Historia pomiaru inteligencji,
rodzaje testów inteligencji,
trafność pomiaru.

2.

Pojęcie ilorazu inteligencji.

3.

Kontrowersje dotyczące
stosowania testów inteligencji i
konsekwencje społeczne.

4.

Poziom inteligencji a życie .

2

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Jeśli zakładamy, że coś

istnieje, to musi ono

być mierzalne (J.

Strelau)

3

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Historia pomiaru inteligencji

(1)

1.

Galton – pierwsze próby pomiaru przy
założeniu, że na podstawie prostych reakcji
psychomotorycznych (np. wrażliwość na ból)
można wnioskować o właściwościach funkcji
poznawczych.

2.

Cattell – wprowadził do psychologii pojęcie
testu psychologicznego, opisał 10 testów
służących do pomiaru zdolności umysłowych
(szybkość ruchów, czas reakcji, liczba
zapamiętanych liter, itp.)

3.

Szybko okazało się, że wyniki testów
psychomotorycznych nie mają związku z
osiągnięciami szkolnymi.

4

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Historia pomiaru inteligencji

(2)

1.

Skala Inteligencji Bineta-Simona (1905) –



skonstruowana na zlecenie ministra oświaty;



cel – selekcja uczniów niepełnosprawnych

umysłowo i nauczanie ich wg innego

programu;



zbudowana w oparciu o badanie podłużne

nad rozwojem umysłowym dwóch córek

Bineta  wniosek: inteligencja nie wyraża się

w reakcjach psychomotorycznych, ale w

złożonych procesach takich jak

rozumowanie czy wnioskowanie;



taka konstrukcja 30 zadań, by mogły je

wykonać dzieci o przeciętnym poziomie

umysłowym, typowym dla danego wieku

życia (WŻ).

5

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Historia pomiaru inteligencji

(3)

1.

Skala Inteligencji Bineta-Simona (1908) –
wersja zrewidowana



59 zadań, ułożonych w grupy wg wieku,
badanie dzieci 3-13 lat;



koncepcja wieku umysłowego (WU) – jego
miarą jest osiągnięty maksymalny poziom
wykonania zadań testowych (liczba
rozwiązań);



WU=WŻ  inteligencja przeciętna

6

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Historia pomiaru inteligencji

(4)

1.

Założenia dla Skal Inteligencji Bineta-
Simona, dotyczące inteligencji:



przejawia się w złożonych procesach
poznawczych



wzrasta do określonego wieku życia



jest wrodzona



stopniowanie wieku umysłowego oparte jest
na wartościach średnich obliczonych dla
populacji w określonych latach życia



musi być mierzona w standaryzowanych
warunkach

7

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Historia pomiaru inteligencji

(5)

1.

Krytyka Skal Inteligencji Bineta-Simona:



Brak możliwości porównywania poziomu
inteligencji (WU) dzieci w różnym wieku.



Nierówne „przedziały” WU w przypadku dzieci
w różnym wieku (różnice kilku punktów znaczą
coś innego w młodszym wieku, niż w wieku
starszym).

8

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Historia pomiaru inteligencji

(6)

1.

1912r - W. Stern wprowadził pojęcie Ilorazu
Inteligencji

II = (WU/WŻ)x100

1.

Tak rozumiany II mógł być wykorzystywany w
porównaniach osób w różnym wieku.

2.

Terman i Merrill dokonali standaryzacji ostatniej
wersji skali Bineta-Simona (zaadaptowanej przez
nich do warunków amerykańskich)  wyniki

pochodzące z badań ok.3000 osób w wieku 2-18
lat wskazały na rozkład normalny II, przyjęto
SD=16.

3.

Wada: od 16 roku życia II spada wraz z wiekiem;
pomiar inteligencji wg tradycyjnego wzoru II nie
ma sensu dla osób powyżej 16-go roku życia.

9

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Historia pomiaru inteligencji

(7)

1.

Wechsler – zaproponował usunięcie WU z

obliczeń II i zastąpienie wartością

standaryzowaną. Procedura:



Uporządkowanie wyników surowych oddzielnie

dla każdego roku życia i przedstawienie w

postaci krzywej;



Średniej arytmetycznej przydziela się wartość

100 – jest to przeciętny II obliczony dla danej

populacji o określonym wieku;



Wartości poniżej i powyżej 100 określa się na

podstawie odchyleń wyników od średniej –

odchylenie standardowe (SD=15) 

dewiacyjny iloraz inteligencji.

10

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kategorie inteligencji wyodrębnione

na podstawie II

(Skala Inteligencji Wechslera dla

Dorosłych)

Kategorie
inteligencji

Iloraz inteligencji

Procent badanej

populacji

Opóźnienie
umysłowe

69 i poniżej

2,2

Na granicy
normy

70-79

6,7

Poniżej
przeciętnej

80-89

16,1

Przeciętna

90-109

50

Powyżej
przeciętnej

110-119

16,1

Wysoka

120-129

6,7

Bardzo wysoka

130 i powyżej

2,2

11

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół

Ilorazu Inteligencji (1)

Założenia:



II mierzy ogólny czynnik g niezależnie od

zastosowanego testu, o ile test bada takie

procesy umysłowe jak wnioskowanie i

rozumowanie.



II ma dużą wartość predyktywną – dzięki niemu

możemy trafnie przewidywać skuteczność osoby

w tego rodzaju zadaniach/sytuacjach, w których

procesy rozumowania czy wnioskowania

odgrywają istotną rolę (czyli np. w osiągnięciach

szkolnych).



II wg zamierzeń Wechslera miał być względną

miarą inteligencji, pozwalającą na

umiejscowienie oceny funkcjonowania

umysłowego danej osoby na tle ocen

obliczonych dla rówieśników.

12

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół

Ilorazu Inteligencji (2)

Wątpliwości:



Vernon: II dotyczy wyłącznie rozwiązywania
specyficznych zadań w specyficznej sytuacji
(nie będącej podobną do sytuacji
codziennych) i nie powinien być nazywany
miarą inteligencji ogólnej, ale inteligencji
psychometrycznej.

13

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół

Ilorazu Inteligencji (3)

Wątpliwości:



Czy istnieje inteligencja zerowa? Czy o

kimś żyjącym można powiedzieć, że wcale

nie ma inteligencji?



Thurstone: taki moment występuje na kilka

tygodni przed narodzeniem, wtedy pomiar

daje zerowe rozproszenie (nie ma różnic

między ludźmi).



W zależności od zastosowanego testu

moment ten może przypadać w różnych

okresach rozwoju człowieka.



Zerowe wykonanie nie musi wskazywać na

brak inteligencji ale na to, że nie dało się

„uchwycić” inteligencji za pomocą

określonego pomiaru.

14

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół

Ilorazu Inteligencji (4)

Wątpliwości:



Czy II jest miarą niezmiennej inteligencji?



Czy II obliczony dla dziecka i osoby dorosłej
oznacza tę samą inteligencję? Niekoniecznie –
jej istota jest różna.



Czy określony II wskazujący na inteligencję
ogólną składa się zawsze z tych samych
umiejętności? Niekoniecznie – dwie osoby o
identycznym II mogą charakteryzować się
odmiennymi strukturami inteligencji.

15

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół

Ilorazu Inteligencji (5)

Wątpliwości:



Czy II rzeczywiście ma rozkład normalny?
Czy na nim powinien opierać się podział na
jednostki wybitne vs przeciętne?



Czy istnieją osoby wybitnie utalentowane ,
których II nie przekracza określonego odsetka
w populacji?



Czy istnieją kraje, społeczeństwa, w których
jest więcej jednostek wybitnie
utalentowanych, niż wskazywałaby na to
krzywa Gaussa?

16

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Testy i zasady ich konstrukcji

(1)



Liczba do tej pory skonstruowanych testów
jest nieznana.



Aby można było nadać nazwę testu
narzędziu diagnostycznemu, powinien on
być rzetelny, trafny, znormalizowny i
obiektywny.



Rzetelność oznacza stopień, w jakim
narzędzie mierzy to, co powinno mierzyć.



Trafność dotyczy tego co i jak dobrze jest
mierzone.

17

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Testy i zasady ich konstrukcji

(2)



Normalizacja polega na opracowaniu norm
odrębnych dla poszczególnych
grup/populacji (np. wiekowych).



Obiektywność (wystandaryzowanie)
charakteryzuje dany test, jeśli możliwe jest
wykonywanie badania w takich samych
warunkach niezależnie od czasu, miejsca i
osoby oraz jeśli na obliczanie wyników i ich
interpretację nie mają wpływu czynniki nie
należące do instrukcji.

18

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Testy i zasady ich konstrukcji

(3)



Rodzaje testów (ze względu na strukturę
oraz cel): -



indywidualne/grupowe,



słowne (werbalne)/wykonaniowe,



do badania przeciętnych/niepełnosprawnych,



rozwojowe/kliniczne,



pomiar możliwości/aktualnych sprawności

19

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Testy i zasady ich konstrukcji

(4)

•

Testy indywidualne (np. Stanfordzka Skala

Inteligencji Bineta, Skala Inteligencji Wechslera):



badana jest tylko jedna osoba w jednym czasie



osoba ta podlega obserwacji



możliwość oddziaływania na motywację



czasochłonność



konieczność posiadania kwalifikacji

•

Testy grupowe (np. Test Alfa i Beta, Ogólny

Test Klasyfikacyjny, Test Matryc Ravena):



możliwość jednoczesnego badania większej liczby

osób



najczęściej stosowane w celach orientacyjnych, a

w razie odstępstwa od normy – badanie

indywidualne

20

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Testy i zasady ich konstrukcji

(5)

•

Testy werbalne:



zawierają przede wszystkim materiał słowny



wymagają płynnego posługiwania się mową i

znajomości języka



często jest to pomiar zdolności zależących od

edukacji (szeroko rozumianej)

•

Testy wykonaniowe:



polegają na wykonywaniu zadań nie

zawierających słów; o charakterze

psychoruchowym, na takim materiale jak

klocki, obrazki, układanki, symbole



nastawione są przede wszystkim na pomiar

wrodzonych zdolności umysłowych

21

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (1)

1.

Czy pomiar jest trafny?

2.

Jakie są konsekwencje społeczne
pomiaru inteligencji?

22

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (2)

Ad 1. Czy pomiar jest trafny?

-

Skala Inteligencji Wechslera i Stanfordzka

Skala Inteligencji Bineta pozwalają na

trafne przewidywanie osiągnięć

szkolnych – zdolności liczbowe, werbalne

i ogólna zdolność rozumowania mają

znaczenie dla uczenia się szkolnego; ale

przewidywanie sukcesów zawodowych już

nie jest tak trafne.

-

Ilorazy inteligencji zgodne są z poziomem

funkcjonowania umysłowego, np.

doktorzy mają wyższy II niż studenci 

(wg Eysencka).

23

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (3)

Ad 1. Czy pomiar jest trafny?

-

Testy inteligencji mierzą wyłącznie aktualne

możliwości umysłowe człowieka, a nie

potencjał (czy jest sens badać II przy

rekrutacjach?).

-

Pomiar dotyczy tylko efektów działań, a nie

procesów leżących u ich podstaw – ten sam

wynik może być rezultatem przebiegu

różnych procesów.

-

Za pomocą badania nie można wyjaśnić

istoty inteligencji, przyczyn zachowania

inteligentnego.

-

Rozwój metod diagnostycznych nie idzie w

parze z rozwojem teorii inteligencji (nadal o

niej niewiele wiadomo).

24

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (4)

Ad 1. Czy pomiar jest trafny?

-

Wiele pytań straciło na aktualności, wydają

się nie dotyczyć zdolności umysłowych.

-

Na wynik badania może mieć wpływ poziom

motywacji, doświadczenie w

rozwiązywaniu testów, stan psychofizyczny,

które trudno kontrolować.

-

Pytania skonstruowane dla jednych populacji

mogą być obce (np. kulturowo) dla innych.

-

Wymóg limitu czasowego – czas wykonania

często nie koresponduje z efektywnością

funkcjonowania intelektualnego.

-

Badanie inteligencji przebiega w sztucznych

warunkach.

25

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (5)

Ad 2. Jakie są konsekwencje społeczne

pomiaru inteligencji?

-

Przekonanie o dziedziczeniu różnic indywidualnych

w zakresie inteligencji (także tej psychometrycznej).

-

Badanie imigrantów w USA Skalą Inteligencji Bineta:

87% Rosjan, 83% Żydów, 80% Węgrów i 79%

Włochów to osoby opóźnione w rozwoju

umysłowym.

-

Badanie 12 tys. rekrutów urodzonych poza USA

testami Alfa i Beta: niższy poziom inteligencji

Murzynów amerykańskich w porównaniu z białymi;

najwyższe wyniki u osób władających ojczystym

angielskim oraz osób z krajów skandynawskich,

najniższe – u osób z krajów słowiańskich i

południowoeuropejskich  opracowanie Ustawy

Imigracyjnej, ograniczającej drastycznie

imigrację osób z Europy wschodniej i południowej.

26

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (6)

Ad 2. Jakie są konsekwencje społeczne

pomiaru inteligencji?

-

Trójwarstwowy system edukacji (C.Burt)

obowiązujący w Anglii (1940-1960): badanie

dzieci w wieku 10-11 lat grupowymi testami

inteligencji i wiadomości, na tej podstawie

przekazanie 20% uczniów z najlepszymi

wynikami do szkół przygotowujących do dalszej

edukacji akademickiej, pozostali trafiali do

szkół bez możliwości wstępu na uniwersytet.

-

Wyniki większości badań prowadzonych w tym

czasie wskazywały na wyższą inteligencję

bogatych, pracowników umysłowych, białych i

większości narodowych. Tłumaczono to

wpływami genetycznymi.

27

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (7)

Ad 2. Jakie są konsekwencje społeczne

pomiaru inteligencji?

-

1969: artykuł Jensena O ile można podwyższyć

II i osiągnięcia szkolne? stał się oficjalnym

raportem Senatu amerykańskiego, zawierał

takie stwierdzenia jak: inteligencja jest w 80%

uwarunkowana czynnikiem genetycznym,

między białymi i czarnymi jest istotna

statystycznie różnica 15 jednostek w II i nie

można jej wyjaśnić gorszą syt. ekonomiczno-

społeczną czy kulturą czarnych, nie można

znacząco podwyższyć II poprzez

wychowanie/nauczanie, z powodu słabego

(20%) wpływu czynnika środowiskowego stąd

osoby o niższym II, charakteryzujących się

niższą zdolnością rozumowania, należy

kierować do szkół zawodowych

28

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (8)

Ad 2. Jakie są konsekwencje społeczne

pomiaru inteligencji?

-

Efekt serii artykułów: ataki (nawet fizyczne) na

autorów, potępienie metody testowej,

propozycje zniesienia pojęcia inteligencji,

zakazy stosowania testów w wielu stanach

USA, oficjalne palenie testów… i wiele innych..

-

1994: książka Herrnsteina i Murraya w której

podają po raz kolejny szereg nieuzasadnionych

wniosków dotyczących posiadania określonego

II, a w tym, że: kompensacyjne programy

wychowania i nauczania nie wyrównały szans

dzieci ze środowisk zaniedbanych (głównie

Murzynów), dlatego wydatki na takie cele

trzeba obciąć.

29

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (9)

Ad 2. Jakie są konsekwencje

społeczne pomiaru inteligencji?

-

Zarzut stronniczości kulturowej testów

(1981) – skonstruowany w określonych

warunkach test inteligencji stosowany

jest w odniesieniu do osób należących

do innej kulturowo populacji. Nie

istnieje test inteligencji całkowicie

pozbawiony specyfiki kulturowej.

-

Aktualnie stosowane testy są

standaryzowane na podstawie

reprezentatywnych prób.

30

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (10)

Ad 2. Jakie są konsekwencje społeczne

pomiaru inteligencji?

Inne badania:

-

L.C.Quay: 100 4-latków murzyńskich zbadano

oryginalną skalą stanfordzką i wersją opracowaną w

dialekcie ojczystym  wyniki identyczne.

-

R.Lynn: różnica od 3 do 10 pkt między dziećmi

japońskimi i amerykańskimi na korzyść japońskich,

mimo że miały niższy status ekonomiczno-społeczny,

poziom wykształcenia i gorsze odżywianie

(T.Wechslera).

-

J.R.Mercer: 600 dzieci murzyńskich 5-12 lat w

porównaniu z białymi  największe różnice

(trzykrotnie wyższe -73%, niż rasowe i społeczno-

ekonomiczne) wynikały ze specyfiki rodzinnej:

oddziaływań wychowawczych, liczby rodzeństwa,

braku ojca, itp.

31

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (11)

Ad 2. Jakie są konsekwencje

społeczne pomiaru inteligencji?

A gdyby rzeczywiście usunięto testy z

praktyki psychologicznej….?

-

Dzieci uzdolnione, ale zaniedbane,

miałyby mniejsze możliwości

rozwijania swoich talentów (Vernon);

-

wynik II nierzadko otwierał dzieciom

ubogim, pochodzącym z mniejszości

narodowych, wstęp na uniwersytet.

32

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kontrowersje wokół testów

inteligencji (12)

Podsumowując…

W zależności od intencji

ludzi/organizacji stosujących
testy, mogą one być
narzędziem przydatnym lub
szkodliwym

.

33

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Inteligencja i życie 

34

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Poziom inteligencji studenta

-

Odgrywa coraz mniejszą rolę w

determinowaniu jego osiągnięć wraz z

upływem lat studiowania (motywacja,

zainteresowania, cechy osobowości –

szczególnie sumienność).

-

Mniej ważne jest to, jak ktoś „na chwilę”

(tak jak w testach) potrafi się zmobilizować,

ale czy to robi przez 5 lat.

-

Wyniki badań Kossowskiej i wsp. sugerują,

że można mieć dobre oceny na

egzaminach, ucząc się płytko i

powierzchownie. Oceny miały też słaby

związek z II (może mała wariancja

wyników?). Najwyższy związek z ocenami

wykazała dyscyplina pracy.

35

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Poziom inteligencji

pracownika

-

Tylko w 5-25% da się przewidzieć sukces

zawodowy na podstawie II

-

Inne ważne korelaty: tzw. zdrowy rozsądek

(wiedza ukryta), zainteresowanie daną

dziedziną.

-

W zawodach wysoko kwalifikowanych

(prawnicy, lekarze), związek między

sukcesem a II może nie wystąpić z powodu

niskiej wariancji wyników.

-

Im trudniejsza intelektualnie praca, tym

mniejsze prawdopodobieństwo, że

wykonywać ją będzie osoba o niskim II

36

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Pół żartem, pół serio 

Od czasu, gdy okazało się, że Doda

Elektroda ma większe IQ niż Mikołaj

Kopernik, a oboje gmerali w ciałach, tyle

że ten drugi w niebieskich – słowo Iloraz

Inteligencji nic dla mnie nie znaczy.

(Kuba Wojewódzki)
Kilka słów innych osób na temat II:

http://www.tvp.pl/styl-zycia/magazyny-sn

iadaniowe/pytanie-na-sniadanie/wideo/jak

-zmierzyc-inteligencje/3211029

37

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

MENSA



największe, najstarsze i najbardziej

prestiżowe stowarzyszenie ludzi o

wysokim ilorazie inteligencji



rok i miejsce powstania: 1946 – Anglia



kryterium przyjęcia: IQ zawierające się

w górnych 2% populacji- stosowanie

różnych testów i skal w oddziałach

krajowych MENSY = skala Wechslera

(130)= skala Stanford-Bineta (132)=

skala Catella (148) - Polska 

 

38

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Członkowie MENSY

39

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład



wiek: ukończony 16-

ty rok życia



wykształcenie: od

licealistów po

profesorów



status ekonomiczny:

osoby na zasiłku i

multimilionerzy-

reprezentanci

wszelkich zawodów:

robotnicy, kierowcy,

lekarze, naukowcy i

artyści 

Założenia i statut MENSY

Założenia organizacji:



Apolityczność



Wolność od wszelkich rasowych i religijnych

dyskryminacji

Statut MENSY definiuje trzy cele:



Odkrywanie i pielęgnowanie inteligencji człowieka

dla dobra ludzkości



Popieranie badań naukowych określających

charakter, rodzaj oraz zastosowanie ludzkiej
inteligencji



Stwarzanie dla swoich członków korzystnego

środowiska intelektualnego

40

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład