Plan wykładu

1.

Klasyczne i współczesne definicje
inteligencji, rodzaje inteligencji,
inteligencja A, B i C.

2.

Podstawowe pojęcia dotyczące zdolności,
uzdolnienia wybitne.

3.

Kryteria i rodzaje niepełnosprawności
umysłowej.

4.

Uwarunkowania środowiskowe i
genetyczne inteligencji, jej stałość-
zmienność rozwojowa.

5.

Związek inteligencji z temperamentem.

2

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Inteligencja potocznie

Określeniem tym posługujemy się zwykle po

to, by scharakteryzować różnice
indywidualne w szybkości i jakości, z jaką
ludzie rozwiązują problemy czy zadania.

Za bardziej inteligentnych uważamy tych,

którzy zadania i problemy rozwiązują
szybciej, lepiej i skuteczniej w porównaniu
z innymi.

3

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Dawne rozumienie inteligencji

Wg filozofów greckich: Platona i

Arystotelesa:



najwyższa doskonałość duszy



zdolność duszy do poznania Boga



najdoskonalsza forma życia

Św. Tomasz z Akwinu:



substancja rozumna



proces poznania rozumowego



bezpośrednie poznanie rozumowe (ogląd

intelektualny)

Immanuel Kant:



najwyższy przedmiot rozważań teologii

naturalnej

4

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Definicje (1)

Stern (lata 1970-te): inteligencja, to ogólna

zdolność adaptacji do nowych
warunków i do wykonywania nowych
zadań.

Psychologowie rosyjscy (np. B.M. Tiepłow):

inteligencja odnosi się do efektywności
działania, a więc jest ona właściwością
psychiczną, która przejawia się we
względnie stałej, charakterystycznej dla
jednostki efektywności wykonywania
zadań.

5

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Definicje (2)

Ferguson: inteligencja to zdolność uczenia

się - nabyty przez jednostkę repertuar
zgeneralizowanych technik uczenia się.

Miarą tak rozumianej inteligencji jest stopień

trudności materiału (zadania), który
jednostka potrafi sobie jeszcze przyswoić
(nauczyć się).

6

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Definicje (3)

Współcześnie… (m.in. J.Piaget) inteligencja to

zdolność rozwiązywania problemów.

Takie rozumienie inteligencji skoncentrowane

jest na procesach umysłowych (np.

rozumowaniu, wnioskowaniu, myśleniu

abstrakcyjnym, wykrywaniu, rozumieniu,

itd.), a nie na trwałych właściwościach

intelektualnych człowieka. Mówi się raczej o

zachowaniach inteligentnych niż o

inteligencji.

Jednym z reprezentantów tego podejścia jest J.

Piaget, który zwraca uwagę na specyfikę

rozwojową procesów intelektualnych. Jakość

tych procesów zmienia się w zależności od

rodzaju rozwiązywanego zadania.

7

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Definicje (4)

C.D. Spearman: ogólny, niezróżnicowany

czynnik, na który składają się procesy
wnioskowania i rozumowania.

E.G. Boring: inteligencja jest tym, co

mierzą testy inteligencji. To
operacjonistyczne podejście, choć
atrakcyjne (wystarczy podać metodę
badania inteligencji) nie posuwa nas
naprzód w rozumieniu istoty inteligencji.

8

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Definicje (5)

Hebb (1949) wprowadził pojęcie inteligencji A

i B, nawiązując do znanych w biologii pojęć

genotypu i fenotypu.

Inteligencja A stanowi podstawowy potencjał

intelektualny organizmu zdeterminowany

przez genotyp (określając tym samym górną

granicę możliwości człowieka).

Inteligencja B zdeterminowana jest przez

fenotyp i składają się na nią te zdolności

intelektualne, które przejawiają się w

zachowaniu. Stanowią one wynik interakcji

inteligencji A (dziedzicznie zdeterminowanej)

ze środowiskiem.

9

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Definicje (6)

Vernon: inteligencja C, oznaczająca

zachowania, które ujawniają się w
badaniach na podstawie testów
inteligencji (inteligencja
psychometryczna).

10

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Definicje (7)

Strelau: inteligencja, to konstrukt

teoretyczny odnoszący się do względnie
stałych warunków wewnętrznych
człowieka, determinujących
efektywność działań wymagających
udziału typowo ludzkich procesów
poznawczych. Warunki te kształtują się w
wyniku interakcji genotypu, środowiska i
własnej aktywności.

11

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Definicje (8)

Nęcka: zdolność przystosowania się do

okoliczności dzięki dostrzeganiu

abstrakcyjnych relacji, korzystaniu z

uprzednich doświadczeń i skutecznej

kontroli nad własnymi procesami

poznawczymi.

12

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Wniosek 

Obecny stan wiedzy nie pozwala

na sformułowanie definicji inteligencji

(B. Ruml)

13

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Trzy grupy współczesnych definicji

inteligencji

Jako wynik pracy autorów zajmujących się

inteligencją, którzy zebrali się na sympozjum,

zorganizowanym przez R.J. Sternberga i D.K.

Dettermana (1986):

1)

jako zdolność uczenia się na podstawie

własnych doświadczeń (osoba inteligentna

może popełnić błąd, ale raczej go nie

powtórzy);

2)

jako zdolność przystosowania się do

otaczającego środowiska (osoba inteligentna

zachowuje się adekwatnie do okoliczności);

3)

jako zdolność metapoznawcza - rozeznanie

we własnych procesach poznawczych i

zdolność ich kontrolowania (osoba

inteligentna "używa" umysłu bardziej

refleksyjnie i jest w stanie intencjonalnie

sterować własnymi procesami poznawczymi).

14

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Nauka a rozumienie potoczne

inteligencji

Sternberg, Conway, Ketron i Bernstein (1981):

a)

pytali przypadkowe osoby w czytelni, na dworcu

kolejowym i w supermarkecie, w jakim stopniu

różne zachowania ludzkie wydają im się

inteligentne;

b)

to samo pytanie zadali ekspertom - psychologom

ze stopniem doktora, zajmującym się zdolnościami;

Wnioski:

a)

definicje laików i ekspertów nie były identyczne,

ale dość podobne;

b)

choć potocznie ludzie sądzą, że osoba inteligentna,

to ktoś radzący sobie z problemami codziennymi i

umiejący się adekwatnie zachować w sytuacjach

społecznych, to oficjalna psychologia rzadko bierze

ten fakt pod uwagę.

15

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Zdolności



Te możliwości podmiotu, które określają,
czy sposoby funkcjonowania psychicznego,
niezbędne do efektywności jakiegoś
działania znajdują się w repertuarze
dostępnym jednostce (np. czy dysponuje
ona potrzebnym rodzajem operacji
myślowych, czy potrafi dokonywać analizy
spostrzeżeniowej, itp.).



Są, narzędziami, którymi człowiek może
się posługiwać w działaniu
(instrumentalnymi wyznacznikami
sprawności człowieka).

16

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kryteria klasyfikacji zdolności

1.

zakres (zdolności ogólne i
specyficzne);

2.

treść (np. zdolności plastyczne,
muzyczne);

3.

geneza (zdolności wrodzone i
nabyte; zdolności specyficznie
ludzkie i zdolności zwierzęce).

17

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Strelau (1997)

Wprowadził następujące rozróżnienie:

-

Zdolności specjalne – sprawność
o stosunkowo wąskim zakresie (np.
pamięć melodii);

-

Uzdolnienia – wiązka zdolności
specjalnych, decydujących o
rozwoju talentu (np. talent
muzyczny).

18

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Kryteria wybitnych uzdolnień

-

Bardzo wysoki iloraz inteligencji

(powyżej 130)

-

Obszerna wiedza

-

Szybkie uczenie się

-

Wczesna dojrzałość intelektualna

-

Ponadprzeciętne osiągnięcia w

jakiejś dziedzinie

http://www.youtube.com/watch?v=G

_IM5ZPekH4

19

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Wybitnie zdolni w liczbach

-

W Polsce jest ich ok. 380 tys., w
tym 50 tys. dzieci i młodzieży w
wieku szkolnym.

-

To oznacza, że jest to powszechne
zjawisko.

-

Jednak większość badaczy uważa,
że wybitne uzdolnienia to nie tylko
IQ, ale wiązka cech: poznawczych,
emocjonalnych, osobowościowych,
motywacyjnych, społecznych.

20

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Zdolne dzieci

To na nich koncentruje się

psychologia, nie na dorosłych –
wymagają specjalnej opieki:

-

presja otoczenia

-

nie rozpoznanie przez otoczenie
wybitnych zdolności

-

przyspieszony rozwój poznawczy
przy przeciętnym rozwoju
emocjonalnym i społecznym 

problemy wychowawcze

21

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Charakterystyka wybitnie

uzdolnionych (1)

1.

Ogólne zdolności poznawcze

(zwłaszcza abstrakcyjne myślenie,

pojemność pamięci, bogate

słownictwo, rozległa wiedza –

rozpoznawalne poprzez pomiar).

2.

Specjalne talenty –

matematyczne, lingwistyczne,

muzyczne, psychomotoryczne, itp.

(nie zawsze im towarzyszy wysoki

poziom ogólnej inteligencji).

22

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Charakterystyka wybitnie

uzdolnionych (2)

1)

Aktywność twórcza – łatwość

tworzenia pomysłów, oryginalność

myślenia, ciekawość poznawcza oraz

otwartość na doświadczenia,

tolerancja ryzyka, skłonność do

zajmowania się aktywnością

intelektualną.

2)

Sprawności przywódcze –

liderowanie w grupie, zdolności

negocjacyjne, wysoka samoocena,

dominacja, odpowiedzialność,

współpracowanie (inteligencja

społeczna? Emocjonalna?)

http://www.youtube.com/watch?v=3MM__XiYjL

8

23

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Różnice między „nieudacznikami”

a „ludźmi sukcesu” o podobnie

wysokim IQ

1)

Wytrwałość w dążeniu do celu

2)

Potrzeba osiągnięć

3)

Zaufanie do własnych możliwości

4)

Wolność od poczucia niższości

24

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Arthur Tannenbaum (1983,1986)

Autor psychospołecznej teorii wybitnych

uzdolnień sądzi, że osoba jest

wybitną jeśli:

-

cechuje się wysokim poziomem

inteligencji ogólnej + specyficznym

talentem w jakiejś dziedzinie;

-

ma pozaintelektualne cechy

osobnicze , takie jak zdrowie,

kondycja fizyczna, osobowość,

motywacja;

-

wpłynęło na nią w określony sposób

środowisko;

-

dotknął ją „łut szczęścia”, przypadek.

25

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Joseph Renzulli (1986, 1998)

Pisze o dwóch rodzajach wybitnej

inteligencji:

1.

Wybitne zdolności szkolne i
akademickie.

2.

Twórczy wkład do wybranej
dziedziny.

Dziecko wybitnie zdolne ma

szczególne cechy w zakresie
zdolności, kreatywności i
motywacji.

26

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Opieka nad wybitnie zdolnymi

Powinna polegać na:

-

Identyfikacji – zarówno wysokiej inteligencji

ogólnej jak i zdolności specjalnych, twórczych

i społecznych. Dzieci trafiają do psychologa

dopiero gdy zaczynają sprawiać kłopoty

wychowawcze. Brak badań przesiewowych.

-

Stymulacji – organizowanie warsztatów,

zajęć dodatkowych (zapobieganie nudzie,

konfliktom z nauczycielami) oraz zajęć

wyrównujących umiejętności w dziedzinach

których nie obejmują zdolności.

-

Poradnictwie - pomoc w trudnościach

osobistych – zarówno dzieciom, jak i rodzicom

czy nauczycielom.

27

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Niepełnosprawność umysłowa -

terminologia

Niepełnosprawni umysłowo byli

określani w literaturze (!!) debilami,

imbecylami i idiotami w zależności

od stopnia upośledzenia.

Inna obecna dziś terminologia:

-

Oligofrenia (zbyt mały mózg);

-

Niedorozwój umysłowy (wolniejsze

tempo rozwoju);

-

Upośledzenie umysłowe/

niepełnosprawność intelektualna

28

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Niepełnosprawność intelektualna

– kryteria wg APA (ważne łącznie)

1)

W momencie diagnozy IQ < 70

2)

Znaczące ograniczenie sprawności w co

najmniej dwóch dziedzinach:

porozumiewanie się z ludźmi, sprawność

społeczno-interpersonalna, samoobsługa,

samodzielne zamieszkiwanie, kierowanie

własnym postępowaniem, spędzanie czasu

wolnego, praktyczne wykorzystanie wiedzy

szkolnej, korzystanie z zasobów

społeczności lokalnej, praca zawodowa,

samodzielne korzystanie z opieki

zdrowotnej, zapewnienie sobie

bezpieczeństwa osobistego.

3)

Wymienione deficyty stwierdzono przed 18

r.ż.

29

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Stopnie niepełnosprawności

1)

Lekka (IQ od 52-67)

Uwaga, tu istotne jest dobre

rozpoznanie! Osoby te uczęszczają do
szkół specjalnych. Zasadniczo nie
różnią się od innych w zakresie
praktycznych umiejętności życiowych.
Trudności dotyczą myślenia
abstrakcyjnego, logicznego
rozumowania i operacji na symbolach
oraz przystosowania do nowych
sytuacji. Uczą się wolniej i mają niższy
pułap możliwości intelektualnych.

30

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Stopnie niepełnosprawności

1)

Umiarkowana (IQ od 36-51)

2)

Znaczna (IQ od 20-35)

Możliwa wyuczalność (szczególnie dot.

umiarkowanej), konieczność

przebywania w zakładach

wychowawczych (szczególnie dot.

znacznej) lub szkołach życia, możliwe

opanowanie prostych czynności

motorycznych (jedzenie, ubieranie),

ubogi słownik, myślenie wyłącznie

konkretne (nie abstrakcyjne), zwykle

niezdolni do najprostszych prac.

31

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Stopnie niepełnosprawności

1)

Głęboka (poniżej 20)
brak wyuczalności nawet w zakresie
prostych reakcji, rzadko potrafią
posługiwać się prostymi
przedmiotami (łyżką, kubkiem),
słabo opanowują ubieranie się,
mowa ograniczona do kilku słów,
słaba zdolność wykonywania
słownych poleceń, nie
rozpoznawanie otoczenia, w tym
osób bliskich.

32

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Etiologia niepełnosprawności

1)

Przyczyny biologiczne: genetyczne (np.

Zespół Downa, wykryto ok. 500

mechanizmów) i niegenetyczne

(ekspozycja płodu na działanie toksyn, np.

alkoholu; okołoporodowe urazy;

niedożywienie, zaniedbanie zdrowotne).

2)

Przyczyny społeczne: zaniedbywanie

dziecka przez rodziców (nie dość częste i

intensywne mówienie, brak uczuć

rodzicielskich, migracja do innego kraju),

niedostatek edukacji szkolnej, kłopoty

wychowawcze (opinia upośledzonego)
 ten rodzaj niedorozwoju można

nadrobić.

33

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Specyfika & procesy poznawcze

dot.niepełnosprawności

1)

Niepełnosprawność intelektualna jest

niejednorodna, np. może dotyczyć

inteligencji ogólnej i motoryki, ale nie

dotyczyć kontaktów społecznych.

2)

Mało pojemny magazyn pamięci

sensorycznej (ikonicznej – związanej ze

wzrokiem).

3)

Kodowanie bodźców, wydajność procesów

podtrzymywania informacji w pętli

artykulacyjnej.

4)

Ogólny deficyt pamięciowy,

selekcjonowania informacji, wydolności

uwagi.

5)

Nieskuteczne strategie poznawcze,

sztywność myślenia (unikanie nowych

wzorców zachowania).

34

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Opieka

1)

Dostosowana do rodzaju i stopnia
niepełnosprawności – od
zaspokajania podstawowych potrzeb
(n.głęboka) poprzez nauczenie
samoobsługi po wyuczenie
umiejętności życiowych.

2)

W przypadku dzieci z n. lekką
oferuje się edukację w szkołach
specjalnych, gdzie osiągają zwykle
pułap wiedzy na poziomie IV-V klasy
szkoły podstawowej.

35

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Zasady stymulowania dzieci z

lekką niepełnosprawnością

Badania w ramach Projektu Abecadło

(Detterman i in., 2000):

1)

Wczesna, przedszkolna stymulacja

rozwoju poznawczego.

2)

Systematyczność podtrzymywania

stymulacji.

3)

Nawet jeśli oddziaływanie jest

kontynuowane, jego skutki nie są

trwałe.

Baumeister i Bacharacha (1996):

specjalne programy opieki niewiele

dają, a największym predyktorem

poziomu inteligencji dziecka

zagrożonego niepełnosprawnością jest

poziom inteligencji jego matki (za:

Nęcka, 2003).

36

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Uwarunkowania genetyczne

inteligencji

-

Dowody na odziedziczalność odnoszą
się wyłącznie do inteligencji
psychometrycznej!

-

Różne dane w zależności od
autorów/badań , np.

•

Eysenck – 68%,

•

Bouchard i McGue – 52%,

•

Plomin, DeFries, McClearn i Rutter –
50% geny, 50% środowisko (25%
środowisko wspólne, 15% środowisko
specyficzne i 10% błąd pomiaru).

37

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Uwarunkowania genetyczne

specyficznych zdolności

poznawczych

-

Najwyższe wskaźniki odziedziczalności

dla zdolności werbalnych, przestrzennych

i szybkości przetwarzania informacji

(0,46-0,71), najniższe – dla pamięci (0,38,

0,43). Wynik ten wzrasta wraz z wiekiem.

-

Część wariancji zdolności specjalnych

wyjaśniana jest przez specyficzny dla

nich czynnik genetyczny (inny niż dla

zdolności ogólnych g).

-

Wariancja zdolności ogólnych: 76% -

geny, 20% - środowisko specyficzne, 4% -

środowisko wspólne.

38

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Zmienność rozwojowa

-

W wieku młodszym największą rolę w

kształtowaniu inteligencji odgrywa

środowisko, w tym środowisko

wspólne.

http://www.dailymotion.pl/video/x6su

mc_rozwoj-umysu-dziecka_school

-

W wieku dojrzałym znaczenia nabiera

środowisko specyficzne.

-

Wraz z wiekiem wzrasta znaczenie

czynników genetycznych (40% w

dzieciństwie, 60% w wieku dorosłym,

powyżej – w wieku starczym)

39

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Inteligencja & temperament (1)

Wyniki badań nie są jednoznaczne!



Thomas, Chess: badali 500 dzieci z

klas 3-6  nie stwierdzili żadnych

zależności między temperamentem a

inteligencją;



Martin: porównał uczniów o wysokim

IQ z uczniami o przeciętnym IQ 

uczniowie o wysokim IQ: bardziej

wytrwali, większa tendencja do

zbliżania się, łatwość adaptacji,

pozytywnego nastroju, mniejsze

roztargnienie;

40

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Inteligencja & temperament (2)



Cheschlik: porównała cechy

temperamentu ponad 150
dziesięciolatków wybitnie
inteligentnych z cechami
temperamentu dzieci o przeciętnej
inteligencji  dzieci wybitnie

inteligentne: mniej roztargnione,
mniejsze natężenie emocji, bardziej
zadaniowa orientacja, bardziej
elastyczne w kontaktach osobistych
i społecznych;

41

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Inteligencja & temperament (3)

Wnioski:



genetycznie uwarunkowany zakres uwagi i
roztargnienie mają wpływ na tempo uczenia
się;



brak tendencji do wycofywania się w nowych
sytuacjach (tendencja do zbliżania się) ułatwia
kontakt z większą liczbą różnorodnych bodźców
środowiskowych, co ma z kolei wpływ na tempo
uczenia się;



„poszukiwacze doznań”, osoby, które nie
unikają nowych bodźców, jednostki aktywne,
itp. mają większe szanse i możliwości kontaktu
z otaczającym światem oraz bodźcami nowymi
i wieloznacznymi, niż osoby bierne, unikające
nowych doświadczeń i wrażeń.

42

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Wyuczalność & temperament



Czynniki temperamentalne i

osobowościowe odpowiadają za około 1/3
wariancji osiągnięć szkolnych!



Wyuczalność, to stworzony przez

nauczyciela opis „wzorowego ucznia”.
Mała wyuczalność w badaniach Keogh
korelowała ze słabą orientacją zadaniową,
małą elastycznością i wysoką
reaktywnością.

43

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Osiągnięcia szkolne &

temperament

Martin: cechy takie, jak wysoka

aktywność, roztargnienie czy mała
wytrwałość wpływają na niższy poziom
osiągnięć szkolnych oraz na niższy
poziom zdolności szkolnych.

Cechy te można uznać za przejawy tzw.

temperamentu trudnego, ale tylko w
warunkach typowych wymagań
szkolnych.

44

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Inteligencja praktyczna

(ukryte teorie inteligencji) (1)

Procesy zaangażowane w inteligencję

zawierają: elementy oswajania się z nową
sytuacją, przyjmowanie i podtrzymywanie
określonego kierunku działania,
adaptowanie się, by osiągnąć dany cel.

W proces rozwiązywania testów

inteligencji zaangażowane są:
zapoznanie się, gotowość i wysiłek.

45

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Inteligencja praktyczna

(ukryte teorie inteligencji) (2)

Neisser: testy mierzące inteligencję, to

zadania sformułowane przez innych,
mało interesujące. Są oderwane od
codziennego doświadczenia, mimo, że
dotyczą informacji, jakie człowiek
powinien posiadać. Zadania są pełne
sytuacji nieznanych, pozbawionych
istotności i wartości.

Inteligencja praktyczna: odnosi się do

odpowiedniego reagowania w znaczeniu
krótko- i długoterminowych celów osoby,
przy uwzględnieniu aktualnych,
zmieniających się faktów.

46

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Inteligencja praktyczna

(ukryte teorie inteligencji) (3)

Osoba inteligentna praktycznie – taka,

która może rozwiązać w sposób naturalny
źle zdefiniowane problemy, pojawiające
się w codziennym życiu, dla których może
być wiele rozwiązań.

Temu zachowaniu towarzyszą emocje i

uczucia, może ono zaspokajać potrzeby
osoby.

W tych sytuacjach nie ma korzyści z

wyspecjalizowanej inteligencji
teoretycznej, a niepowodzenie może
sprawić, że osoba stanie się jednostką
zorientowaną na stan.

47

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład

Inteligencja praktyczna

(ukryte teorie inteligencji) (4)

Tendencja do działania: inicjowanie działania,

tłumienie konkurencyjnych tendencji, selektywne
przetwarzanie informacji, dostosowywanie
poziomu pobudzenia.

Te procesy mogą być zakłócane przez: wahanie

się, zwłokę w rozpoczęciu działania, zmienność
(porzucanie), ruminację.

Można temu przeciwdziałać poprzez

dopasowywanie poziomu aspiracji,
modyfikowanie hierarchii celów, szukanie
przyczyn porażki aby zwiększyć kontrolę nad
zmierzaniem do celu (a nie żeby go porzucać).

Strategie dysfunkcjonalne: pomniejszanie swojej

wartości i obronny pesymizm.

48

dr Anna Siwy-Hudowska - Psychologia Różnic Indywidualnych - wykład