METODY

PRAKTYCZNE

W DYDAKTYCE

Zasada wiązania teorii z praktyką słuzy

przygotowaniu uczniów do racjonalnego

posługiwania się wiedza teoretyczną w

róznorakich sytuacjach

praktycznych.Formy realizacji tej zasady w

pracy dydaktyczno-wychowawczej mogą

być zróżnicowane,ponieważ w działalności

poznawczej człowieka czynności

praktyczne spełniaja rózne funkcje.

Zajęcia laboratoryjne, praktyczne i

ćwiczenia mają sens dopiero wtedy, gdy

uczniowie opanowali odpowiedni zasób

wiedzy niezbędny do ich przeprowadzenia.

Zajęcia takie wymagają także dużej

samodzielności i zdolności analizy.

Właściwe przygotowanie i przeprowadzenie

zajęć z użyciem tych metod zapewnia

najefektywniejsze uczenie się przez

praktyczną działalność. Metody te są

rozwinięciem obserwacji i pokazu, gdyż

pozwalają na aktywne uczestnictwo w

badanym zjawisku, co wyzwala w uczniach

znacznie większe emocje dając pełniejsze

przeżywanie. Brak niezbędnych do tego

umiejętności może uczynić te metody

bardzo nieefektywnymi. Brak takich

podstaw może doprowadzić do

zniechęcenia uczniów, którzy będą obawiać

się samodzielnej pracy czy deprymującego

niepowodzenie, które mogłoby narazić ich

na drwiny ze strony innych biorących

udział w zajęciach.

Nauczyciel, który w porę nie dostrzeże

uczniów mających takie czy inne trudności,

może nieświadomie pogłębiać niechęć do

zajęć. Takie zjawiska najczęściej występują

tam, gdzie jest duże tempo zajęć lub jest

zbyt liczna grupa i wykładowca nie jest w

stanie poświęcić każdemu uczniowi

odpowiedniej ilości czasu. Problem

liczebności grup jest bardzo istotny.

Znane są przykłady klas w szkołach

podstawowych i średnich liczących powyżej

trzydziestu uczniów. Bardzo trudno jest

wtedy zrealizować zamierzone plany

dydaktyczne i nauczyciele muszą iść na

kompromisy, dostosowując możliwości bazy

dydaktycznej do ilości ćwiczących. Każde

takie zmiany zakłócają ciągłość i logiczność

procesu dydaktycznego.

Nie zawsze jest możliwe podzielenie grup

na mniejsze podgrupy i najracjonalniejsze

przeprowadzenie zajęć. Często podział na

podgrupy stwarza dodatkowe problemy

wynikające z nie synchronicznego uczenia

zagadnień, co np. nie pozwoli na

przeprowadzenie dyskusji w całej grupie.

Na studiach wyższych, zazwyczaj

przestrzega się tworzenia grup

liczniejszych niż piętnaście osób. Wynika to

właśnie z dużo większej efektywności

takich grup.

Metodę praktyczną można

podzielic na dwie grupy



Pierwsza z obejmuje metody służące do

organizowania zadań ćwiczebnych



druga do realizacji rzeczywistych

zadań wytwórczych

Metody ćwiczebne mają na celu

usprawnienie uczniów do udziału w

realnych zadaniach

wytwórczych.Przyjmuje się że podstawe

metody ćwiczebnej stanowi

ćwiczenie.Ćwiczenie jest wielokrotnym

wykonywaniem jakiś czynności do

nabycia wprawy i uzyskania coraz

wyższej sprawności w działaniach

umysłowych i praktycznych.Nie można

jednak utożsamiac ćwiczenia z samym

powtarzaniem czynności,którą mamy

wykonywac.Każda czynnośc musi opierac

się na jakiś zasadach i musi mieć swoje

podłoże teoretyczne.Zgłębiene ćwiczenia

sprzyja zrozumieniu istoty czynności

W procesie intelaktualizacji ćwiczenia

ważne jest uświadomienie sobie przez

ucznia celu jakiemu ma służyc cwiczenie

oraz modelu działania które ma być

zrealizowane.Nie mniej ważne jest

również uświadomienie reguł działania

,których żródłem są wiadomości

dotyczące zarówno materiałów i narzędzi

biorących udział w ćwiczeniu jak i

sposobów wykonywania działań i

wyników działania.

Ważnym pojęciem jest tutaj pojęcie

ĆWICZENIA SYMULACYJNEGO

polegającego na wykonywaniu

okreslonych rzeczywistych zadań w

warunkch zblizonych do rzeczywistych

przy udziale rzeczywistych narzędzi i

materiałów.W czasie wszelkich działan

praktycznych szkoła powinna zadbać o

dobór własciwych jakościowo i ilościwo

materiałów oraz własciwych narzędzi.

Wyrózniamy również

ĆWICZENIA POKAZOWE

jest to rodzaj ćwiczeń mające na celu

unaocznianie własciwych metod

organizowania i przeprowadzenia

ćwiczenia na temat lub sposobów

działania w róznych skomlikowanych

sytuacjach.

W pierwszej fazie ćwiczenia gdy

podstawowe trudności polegają na

harmonizowaniu treści poznawczych

można zastosowac jedną z dwóch

metodyk:albo dzieli się złożoną czynośc

na szczegółowe „kroki”,albo trzymając

się zasad prób i błędów traktuje się

działanie całościowo,co opóznia tempo

uczenia się.Metody ćwiczebne

sprowadzaja się do kształtowania

umiejętności niezbędnych do

wykonywania róznych zadan.

Metody polegające na

bezposredniej realizacji zadań

wytwórczych są równie

zróznicowane jak metody

ćwiczebne. Podstawowe ogniwa

tego toku obejmują:



uświadomienie sobie przez uczniów - często przy

pomocy nauczyciela - celu ,warunków i środków

oraz efektu końcowego realizacji danego

zadania,



opracowanie modeli prac,które maja być

wykonane ,oraz hormonogramu czynnosci



przygotowanie materiałów i narzędzi -na

podstawie odpowiednich informacji o nich



wykonywanie prac



samokontrolę i kontrolę wykonanych prac, ich

indywidualną i ewentualnie - zbiorową ocenę

Ten tok ulega zmianie w

przypadku rozwiązywania

problemów praktycznych w toku

wykonywania pracy,zadan:



powstanie sytuacji problemowej ,gdy

wykonujący prace nie wiem jak rozwiązać

problem (problemy) dotyczących np. metod

pracy



wytwarzanie pomysłów,rozwiązan i wybór

najlepszych pomysłów - wykonanie zadania



indywidualna i zespołowa ocena wykonania

zadania.

Systematyczne przestrzeganie czynnosci

obu toków ma bardzo duże

znaczenie.Obejmuje uświadamienie sobie

teoretycznych podstaw wykonanej pracy:

fachowość, sumiennośc oraz kontrole i

samokontrolę.Te właśnie względy

przemawiają za nieodzownością

stosowania metod praktycznych w szkole

i poza nią.

Kolejnymi terminami

stosowanymi w dydaktyce

jest:



motoda inscenizacji



gry decyzyjnej.

Metoda inscenizacji



może przybierac różne formy np. wczesniej

przygotowanego dialogu lub dyskusji na

określny temat, odtworzeniu przez część

uczniów pewnego zdarzenia które

rzeczywiście kiedys miało miejsce, pozostali

uczniowie są obserwatorami. Po

przedstawieniu rozpoczyna się dyskusja, w

wyniku której uczniowie dochodzą do

wspólnej  oceny problemu.

Gra decyzyjna



właściwością tej metody jest to, że

wykorzystuje się ją do nabywania lub

doskonalenia umiejętności podejmowania

decyzji w stosunkowo krótkim czasie i w

warunkach konkurencji. Metoda ta wymaga

od uczestników zdefiniowania celów zajęć,

przewidywania rozwoju sytuacji, wyboru

strategii działania i podjęcia kilku decyzji

operacyjnych.

Z formowaniem u uczniów różnorakich

umiejętności praktycznych wiąze się też

wdrażanieich do przestrzegania takich

”zasad dobrej roboty” jak zasada

gospodarności tj: celowośc,oszczędność

i wydajnośc pracy oraz zasada

racjonalnego planowania i

realizowania podejmowanych zadań.

Dzięki tym zasadom uczniowie

zaznamiaja się z pełnym cyklem

organizacji pracy,obejmującym

nastepujące ogniwa:dokładne

uświadomienie sobie celu podejmowanej

pracy(zadania),analiza zadania i

warunków jego realizacji,sporządzenie

planu i hormonogramu

pracy,przygotowanie materiałów i

narzędzi,wykonanie-wraz z towarzyszącą

mu kontrolą etapową oraz oceną

realizacji pełnego zadania,wreszvie

porównanie wykonania z planem

,krytyka,formuowanie wniosków.

Czy można podać jakiś

ogólny schemat budowy

lekcji

w systemie łączenia

teorii

z praktyką?

Nie jest to łatwe.

Sposób przyswajania nowych porcji

wiedzy jest zawsze zależny od wiedzy już

posiadanej .Budowa konkretnych lekcji

zmienia się zależnie od ich zadań i treści

oraz stanu wiedzy uczniów. Można

bardzo ogólnie wskazać główne etapy

lekcji oraz czynności poznawcze ,które

mogą wystąpić na tych etapach:



Przypomnienie znanego materiału jako

punkt wyjścia do przyswojenia nowych

treści



Zdobywanie ,sprawdzanie w praktyce i

porządkowanie nowych wiadomości i

umiejętności



Posługiwanie się posiadaną wiedzą

przy rozwiązywaniu zadań i

wykonywaniu czynności praktycznych.

( przy użyciu w tym celu narzędzi i

mechanizmów)

Na każdym z tych etapów mogą

występować wszystkie, a zwłaszcza

pierwsze dwie zasady rozwijania

myślenia uczniów



łączenie myślenia praktycznego

z teoretycznym



posługiwanie się posiadaną wiedzą

przy zdobywaniu dalszej

Podsumowując:

Metoda zajęć praktycznych obejmuje

dość szeroki zakres czynności

uczniów .Na plan pierwszy wysuwa się

tutaj rozwijanie i umiejętności

stosowania teorii w praktyce ,wiążące się

jednak stale ze zdobywaniem i

pogłębianiem wiedzy,które składa się z

następujących ogniw:



uświadomienia uczniom nazwy i

znaczenia danej umiejętności



sformułowanie na podstawie wcześniej

opanowanych wiadomości jednej lub kilku

reguł postępowania



wzorcowe wykonanie danej czynności

przez nauczyciela



pierwsze czynności uczniów, wykonywane

przy stałej kontroli ze strony nauczyciela



systematyczne i samodzielne wykonanie

przez dzieci i młodzież ćwiczeń

odpowiednio rozłożonych w czasie

Bibliografia



Czesław Kupisiewicz „Dydaktyka

ogólna”



Wincenty Okoń „Wprowadzenie do

dydaktyki ogólnej”

Dziękujemy za uwagę :)