ZASADY LECZENIA

ZASADY LECZENIA

BÓLU

BÓLU



Leki powinno się w miarę możliwości podawać

Leki powinno się w miarę możliwości podawać

doustnie,

doustnie,



wg. ZEGARKA- w regularnych odstępach czasu, aby

wg. ZEGARKA- w regularnych odstępach czasu, aby

zapobiec nawrotowi bólu,

zapobiec nawrotowi bólu,



wg,. DRABINY ANELGETYCZNEJ- schematu

wg,. DRABINY ANELGETYCZNEJ- schematu

stosowania leków przeciwbólowych od najsłabszych

stosowania leków przeciwbólowych od najsłabszych

do najsilniejszych,

do najsilniejszych,



INDYWIDUALNIE- dawka leku przeciwbólowego

INDYWIDUALNIE- dawka leku przeciwbólowego

powinna być dostosowana indywidualnie do chorego,

powinna być dostosowana indywidualnie do chorego,

szczególnie dotyczy silnych opioidów (np. morfina),

szczególnie dotyczy silnych opioidów (np. morfina),



Zawsze należy stosować LECZENIE

Zawsze należy stosować LECZENIE

WSPOMAGAJĄCE zwalczanie bólu tzw. adjuwanty,

WSPOMAGAJĄCE zwalczanie bólu tzw. adjuwanty,



MONITOROWANIE LECZENIA- efektywność

MONITOROWANIE LECZENIA- efektywność

leczenia powinna być sprawdzana regularnie.

leczenia powinna być sprawdzana regularnie.

Trójstopniowa drabina

Trójstopniowa drabina

anelgetyczna

anelgetyczna



1.

1.

Środki

Środki

przeciwbólowe

przeciwbólowe

nieopioidowe +/- leki

nieopioidowe +/- leki

wspomagające,

wspomagające,



2

2

. Stale opioidy+

. Stale opioidy+

środki wspomagające

środki wspomagające

nieopioidowe +/- leki

nieopioidowe +/- leki

wspomagające

wspomagające



3

3

. Silne opioidy +

. Silne opioidy +

środki przeciwbólowe

środki przeciwbólowe

nieopioidowe

nieopioidowe

+/- leki wspomagające

+/- leki wspomagające



1. W przypadku łagodnych bólów można

1. W przypadku łagodnych bólów można

rozpocząć leczenie od środka

rozpocząć leczenie od środka

przeciwbólowego nieopioidowego

przeciwbólowego nieopioidowego

(np. Paracetamol),

(np. Paracetamol),



2. Jeżeli nie wystarczają maksymalne dawki

2. Jeżeli nie wystarczają maksymalne dawki

leków nieopioidowych, łączy się je ze słabym

leków nieopioidowych, łączy się je ze słabym

opioidem

opioidem

(np.. kodeina., tramadol),

(np.. kodeina., tramadol),



3. W przypadku nieskuteczności

3. W przypadku nieskuteczności

maksymalnych tolerowanych dawek słabych

maksymalnych tolerowanych dawek słabych

opioidów zamienia się je na silny opioid.

opioidów zamienia się je na silny opioid.

Leki nieopioidowe:

Leki nieopioidowe:



NLPZ ( Niesterydowe Leki PrzeciwZapalne)

NLPZ ( Niesterydowe Leki PrzeciwZapalne)

- ibuprofen 4x600mg/dzień

- ibuprofen 4x600mg/dzień

- naproxen 2x500mg/dzień

- naproxen 2x500mg/dzień

- diflunisal 2x500mg/dzień

- diflunisal 2x500mg/dzień

- diclofenac 2x75-100mg/dzień

- diclofenac 2x75-100mg/dzień

( Majamil, Voltaren)

( Majamil, Voltaren)

- benorylat 2x10ml/dzień

- benorylat 2x10ml/dzień



PARACETAMOL

PARACETAMOL

SŁABE OPIOIDY

SŁABE OPIOIDY



KODEINA-

KODEINA-

jest prototypem morfiny,

jest prototypem morfiny,

o 10-krotnie mniejszej sile działania

o 10-krotnie mniejszej sile działania

przecibólowego.

przecibólowego.

Zazwyczaj stosuje się dawki 30-60mg co 4

Zazwyczaj stosuje się dawki 30-60mg co 4

godziny,

godziny,



TRAMADOL-

TRAMADOL-

podobne działanie przecibólowe

podobne działanie przecibólowe

do kodeiny, ale mniejsze działanie zapierające

do kodeiny, ale mniejsze działanie zapierające

na przewód pokarmowy.

na przewód pokarmowy.

Podawany w dawkach 50-100mg co 4-6 godzin

Podawany w dawkach 50-100mg co 4-6 godzin

SILNE LEKI OPIOIDOWE

SILNE LEKI OPIOIDOWE



MORFINA

MORFINA

- działanie przeciwbólowe, ma wpływ na

- działanie przeciwbólowe, ma wpływ na

nastrój, nie powoduje upośledzenia innych doznań

nastrój, nie powoduje upośledzenia innych doznań

zmysłowych, tj. wzroku, słuchu, czucia powierzchownego i

zmysłowych, tj. wzroku, słuchu, czucia powierzchownego i

głębokiego.

głębokiego.

Może być podawana daustnie w postaci tabletek (10,

Może być podawana daustnie w postaci tabletek (10,

20mg), roztworu wodnego (1mg na 1ml lub silniejszego)

20mg), roztworu wodnego (1mg na 1ml lub silniejszego)

oraz tabletek o kontrolowanym uwalnianiu morfiny ( MST

oraz tabletek o kontrolowanym uwalnianiu morfiny ( MST

Continus 10mg, 30mg, 60mg, 100mg, 200mg)

Continus 10mg, 30mg, 60mg, 100mg, 200mg)



METADON

METADON

- jest silnym lekiem przeciwbólowym. Może

- jest silnym lekiem przeciwbólowym. Może

dochodzić do jego kumulacji we krwi. Zalecane dawki: co

dochodzić do jego kumulacji we krwi. Zalecane dawki: co

3 godziny w razie potrzeby, 2-3x dziennie

3 godziny w razie potrzeby, 2-3x dziennie



BUPRENORFINA

BUPRENORFINA

- może być stosowana zamiast małych

- może być stosowana zamiast małych

lub średnich dawek morfiny.Podaje ją się jako tabletkę pod

lub średnich dawek morfiny.Podaje ją się jako tabletkę pod

język. Lek powinien być podawany co 8 godzin.

język. Lek powinien być podawany co 8 godzin.

Złagodzić ból można

Złagodzić ból można

poprzez:

poprzez:



Wyjaśnienie,

Wyjaśnienie,



Wpływ na przebieg procesu

Wpływ na przebieg procesu

chorobowego,

chorobowego,



Podniesienie progu odczuwania bólu,

Podniesienie progu odczuwania bólu,



Przerwanie dróg przewodzenia

Przerwanie dróg przewodzenia

bodźców bólowych,

bodźców bólowych,



Zmianę trybu życia, ograniczenie

Zmianę trybu życia, ograniczenie

aktywności bólowej.

aktywności bólowej.

Przy prawidłowym

Przy prawidłowym

postępowaniu

postępowaniu

przeciwbólowym:

przeciwbólowym:



Najpierw należy starać się

Najpierw należy starać się

zlikwidować ból nocny,

zlikwidować ból nocny,



Następnie ból spoczynkowy

Następnie ból spoczynkowy

odczuwany w ciągu dnia,

odczuwany w ciągu dnia,



Nie zawsze możliwe jest całkowite

Nie zawsze możliwe jest całkowite

zniesienie bólu związanego z

zniesienie bólu związanego z

poruszaniem się.

poruszaniem się.

Na początku leczenia bólu

Na początku leczenia bólu

należy określić jego

należy określić jego

intensywność za pomocą

intensywność za pomocą

którejś ze skal, a następnie

którejś ze skal, a następnie

oceniać systematycznie

oceniać systematycznie

skuteczność leczenia i notować

skuteczność leczenia i notować

to w historii choroby.

to w historii choroby.

Obserwacje te powinno się

Obserwacje te powinno się

prowadzić nie tylko w

prowadzić nie tylko w

spoczynku, ale i podczas ruchu

spoczynku, ale i podczas ruchu

i innych czynności.

i innych czynności.

SKALA OPISOWA

SKALA OPISOWA



Zawiera kryteria, według których pacjent

Zawiera kryteria, według których pacjent

ocenia słownie nasilenie i rodzaj bólu

ocenia słownie nasilenie i rodzaj bólu



0 brak bólu

0 brak bólu



1 lekki ból

1 lekki ból



2 dokuczliwy ból

2 dokuczliwy ból



3 przeszkadzający ból

3 przeszkadzający ból



4 silny ból

4 silny ból



5 zadręczający ból

5 zadręczający ból

SKALA ANALOGOWA

SKALA ANALOGOWA

SKALA WIZUALNA

SKALA WIZUALNA

-

pacjent otrzymuje 10-centymetrową

pacjent otrzymuje 10-centymetrową

linijkę, na której końcach znajdują się

linijkę, na której końcach znajdują się

określenia:”brak bólu” z jednej strony,

określenia:”brak bólu” z jednej strony,

a

a

„

„

ból nie do wytrzymania” z drugiej

ból nie do wytrzymania” z drugiej

strony.

strony.

- pacjent nanosi ołówkiem na linijkę

- pacjent nanosi ołówkiem na linijkę

nasilenie swojego bólu.

nasilenie swojego bólu.

SKALA NUMERYCZNA

SKALA NUMERYCZNA



Posługując się tą skalą, chory

Posługując się tą skalą, chory

wybiera liczbę od 0 do 10, która

wybiera liczbę od 0 do 10, która

odpowiada intensywności

odpowiada intensywności

odczuwanego przez niego bólu.

odczuwanego przez niego bólu.



Wartości skrajne odpowiadają skali

Wartości skrajne odpowiadają skali

analogowej.

analogowej.

SKALA OCENY STOPNIA

SKALA OCENY STOPNIA

UŚMIERZANIA BÓLU

UŚMIERZANIA BÓLU



SKUTECZNOŚĆ LECZENIA BÓLU PACJENT

SKUTECZNOŚĆ LECZENIA BÓLU PACJENT

MOŻE OCENIĆ SUBIEKTYWNIE ZA POMOCĄ

MOŻE OCENIĆ SUBIEKTYWNIE ZA POMOCĄ

PUNKTACJI.

PUNKTACJI.



0 brak uśmierzania bólu

0 brak uśmierzania bólu



1 niewielkie uśmierzenie bólu

1 niewielkie uśmierzenie bólu



2 średnie uśmierzenie bólu

2 średnie uśmierzenie bólu



3 silne uśmierzenie bólu

3 silne uśmierzenie bólu



4 całkowite uśmierzenie bólu

4 całkowite uśmierzenie bólu

Piśmiennictwo

1. Kruk – Kupiec G. Odleżyny i związana z nimi profilaktyka – na

przykładzie Ligi na Rzecz Profilaktyki Odleżyn. Przewodnik Menadżera

Zdrowia, 2002, nr 4/17, s. 31-32

2. Kruk – Kupiec G.: Odleżyny – dokumentacja pielęgniarska. Magazyn

Pielęgniarki i Położnej. 2001, nr 1

3. Rosieńczuk – Tonderys I., Uchmanowicz I., Arendarczyk M.:

Profilaktyka i leczenie odleżyn. Continuo, Wrocław 2005.

4. Sopata M. Odleżyny – zapobieganie i leczenie. Poradnik dla

pielęgniarek i lekarzy. NRPiP Warszawa 1996, s. 31-33

5. Szawałkiewicz E. Zapobieganie odleżynom w domu. Magazyn

Pielęgniarki i Położnej, 1996, nr 3, s. 18-22

6. Szczerbińska K. Profilaktyka odleżyn jako przykład działań w ramach

poprawy jakości usług medycznych, Zapobieganie odleżynom jako

problem zapewnienia jakości. Centrum Monitorowania J akości w

Ochronie Zdrowia, Kraków 1998

7. Sosnowski S. Kasprzak H. Hagner W.: Poradnik dla Para i

Tetreaplegików. Valetudinaria 2002, Sup. s. 23, 26

8. Szostek M., Szostek G. Odleżyny – profilaktyka, leczenie ogólne i

miejscowe. Terapia i Leki, 2003/XXX/LII/3, s. 20-24

9.

Zbarańska K. Odleżyny – patogeneza, profilaktyka i leczenie. Nowa

Medycyna, 1/2003, s. 2-8

PIŚMIENNICTWO

PIŚMIENNICTWO

10. Biercewicz M., Kędziora – Kornatowska K.: Problemy pielęgnacyjne

10. Biercewicz M., Kędziora – Kornatowska K.: Problemy pielęgnacyjne

pacjentów geriatrycznych. Pielęgniarstwo Polskie 2005, 1, 19,

pacjentów geriatrycznych. Pielęgniarstwo Polskie 2005, 1, 19,

1333-137

1333-137

11. Biercewicz M.: Wielkie problemy geriatryczne. Pielęgniarka i

11. Biercewicz M.: Wielkie problemy geriatryczne. Pielęgniarka i

Położna 2004, 10, 4-5, 12

Położna 2004, 10, 4-5, 12

12. Ciechaniewicz W., Pieniążek M.: Zasady pielęgnowania pacjentów w

12. Ciechaniewicz W., Pieniążek M.: Zasady pielęgnowania pacjentów w

wybranych stanach. (W:) Zahradniczek K. (red.) Pielęgniarstwo.

wybranych stanach. (W:) Zahradniczek K. (red.) Pielęgniarstwo.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, 622- 626.

Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2004, 622- 626.

13. Radzik T.: Chory przewlekle - opieka pielęgniarska.(W:) Ślusarska

13. Radzik T.: Chory przewlekle - opieka pielęgniarska.(W:) Ślusarska

B., Zarzycka D., Zahradniczek K. (red.): Podstawy pielęgniarstwa.

B., Zarzycka D., Zahradniczek K. (red.): Podstawy pielęgniarstwa.

Tom 1. Założenia teoretyczne. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004,

Tom 1. Założenia teoretyczne. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2004,

725- 729.

725- 729.

14. Salmon P.: Psychologia w medycynie wspomaga pracę z pacjentem i

14. Salmon P.: Psychologia w medycynie wspomaga pracę z pacjentem i

proces leczenia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk

proces leczenia. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk

2002, 243- 265.

2002, 243- 265.

15. Wieczorowska – Tobis K.: Specyfika medycyny geriatrycznej. Polska

15. Wieczorowska – Tobis K.: Specyfika medycyny geriatrycznej. Polska

Medycyna Rodzinna 2004, 6, 1, 557-560

Medycyna Rodzinna 2004, 6, 1, 557-560

16. Wiśniewska – Roszkowska K.: Starość jako zadanie. IWPAX,

16. Wiśniewska – Roszkowska K.: Starość jako zadanie. IWPAX,

Warszawa 2001

Warszawa 2001

17. Żakowska – Wachelko B.: Rozpoznawanie chorób u osób w

17. Żakowska – Wachelko B.: Rozpoznawanie chorób u osób w

podeszłym wieku. Magazyn Pielęgniarki i Położnej 1997, 3, 9, 28-29

podeszłym wieku. Magazyn Pielęgniarki i Położnej 1997, 3, 9, 28-29

PIŚMIENNICTWO

PIŚMIENNICTWO

18. Pod redakcją Zapaśnika A., Żylina Z. „Leczenie objawowe w

18. Pod redakcją Zapaśnika A., Żylina Z. „Leczenie objawowe w

chorobach nowotworowych”, AM Gdańsk 1993

chorobach nowotworowych”, AM Gdańsk 1993

19. Twycross R.G., Frampton D.R. „Opieka paliatywna”,

19. Twycross R.G., Frampton D.R. „Opieka paliatywna”,

Bydgoszcz 1996

Bydgoszcz 1996

20. Larsen R., Urban&Partner „Anestezjologia” Wrocław 2003

20. Larsen R., Urban&Partner „Anestezjologia” Wrocław 2003