Atmosfera

wychowawcza

Atmosfera wychowawcza – odpowiednie warunki

rozwojowo-wychowawcze dla rozwoju umysłowego,

emocjonalnego

i społecznego jednostki ludzkiej.

Atmosfera – nastrój panujący w jakimś środowisku,

otaczający jakieś osoby, zjawiska, miejsca. Zjawisko

to dotyczy zarówno grup ludzkich jak i instytucji

społecznych, czy środowiska rodzinnego.

Pojęcie atmosfery wychowawczej można również

przedstawić w szerszym ujęciu.

Zakres pojęcia

Pojęcie atmosfery można również rozumieć jako układ

wielostronnych stosunków interpersonalnych, stylów

współdziałania z dzieckiem, miejsca jednostki w grupie

społecznej, stopień i nasilenie więzi emocjonalnej oraz

sposób wzajemnej komunikacji i relacji społecznych.

Atmosfera wychowawcza dotyczy z reguły społeczności

klasy szkolnej, organizacji uczniowskich, kół

zainteresowań, grup nieformalnych, placówek

opiekuńczo-wychowawczych i przede wszystkim

rodziny.

Atmosfera wywiera wpływ na jednostki ludzie i ma spore

znaczenie w kształtowaniu różnych sfer rozwojowych,

poglądów, postaw, czy norm społecznych.

Atmosfera wychowawcza

w domu rodzinnym

Atmosfera wychowawcza domu rodzinnego wg. M Tyszkowej:
„układ wzajemnych stosunków, charakter więzi
emocjonalnej, wzajemne traktowanie siebie przez
członków rodziny, a w pierwszych rzędzie
ustosunkowanie się rodziców do siebie nawzajem
i do dzieci”

Inne składniki wyznaczające atmosferę
w domu rodzinnym:

- Uznawanie i przejawianie w życiu rodzinnym

wartości

- Normy społeczne i wzory zachowań

- Stosowane metody i style wychowawcze

- Pozycje ról członków w rodzinie

- Postawy rodzicielskie

Klasyfikacje atmosfery życia

rodzinnego

Klasyfikacja z punktu widzenia niekorzystnych

sytuacji wychowawczych I. Obuchowskiej
Atmosfera:

1. Napięta
2. Hałaśliwa
3. Depresyjna
4. Obojętna
5. Nadmiaru

emocji
i problemów.

Klasyfikacja M. Przetacznikowej. Atmosfera
1. Korzystna
2. Niekorzystna
Stopnie pośrednie. Atmosfera:
1. Serdeczna
2. Ciepła
3. Dobra
4. Oparta na wzajemnym

współdziałaniu

5. Obojętna
6. Chłodu emocjonalnego
7. Konfliktowa

Czynniki od których uzależnione
jest kształtowanie się atmosfery

wychowawczej w rodzinie

1. Siła więzi uczuciowych w rodzinie
2. Postawa rodzicielska rodziców w stosunku do

dzieci

3. Struktura stosunków rodzinnych
4. Sposoby kontaktów między członkami rodziny
5. Kultura pedagogiczna rodziców
6. Style wychowania w rodzinie
7. Udane życie seksualne małżonków

Atmosfera wychowawcza w

grupach społecznych

Czynniki kształtujące atmosferę w grupach społecznych

pozarodzinnych, różnią się w niewielkim stopniu od tych

które występowały w rodzinie.

Do najważniejszych należą:

1.

Cechy osobowości nauczyciela, wychowawcy, opiekuna

2.

Autorytet i postawa nauczyciela wobec uczniów

3.

Dodatnie postawy emocjonalne członków grupy

4.

Wspólnota celów, uznawanych wartości i środków

należących do realizacji tych celów

5.

Demokratyczny styl oddziaływań wychowawczych

i podejmowanych decyzji

6.

Wzajemna pomoc, wspólnota interesów

Kultura

pedagogiczna

Kultura pedagogiczna (ang. pedagogical culture) –

spójny zestaw zinternalizowanych przez

jednostkę, grupę społeczną, społeczność postaw

pedagogicznych (wychowawczych i opiekuńczo –

wychowawczych).

Dwojakie znaczenie kultury

pedagogicznej:

1. System wychowawczy,

składający się z dyrektyw i

reguł postępowania

wszystkich ludzi

w sytuacjach w których ich

postępowanie wywiera wpływ

na przyszłe postępowanie

innych ludzi

2. Zespół cech osobowości

ludzi, którzy swoimi

działaniami wywierają wpływ

na kształtowanie przyszłych

zachowań innych ludzi.

Definicja J. Szepańskiego

Definicja J. Maciaszkowej

Wg. niej kultura pedagogiczna to

„Ogół wartości, norm i sposobów zachowania się, który wynika

ze świadomości celów wychowania oraz posiadanej

wiedzy

o wychowaniu, a przejawia się umiejętnością reagowania

w konkretnych sytuacjach wychowawczych.”

Składają się na nią 3 elementy:

1.

Wiedza i świadomość celów wychowania

2.

Życzliwy stosunek do innych ludzi, a szczególnie do dzieci

3.

Umiejętność działania zgodnie z dobrze pojętym interesem

drugiego człowieka, a zwłaszcza dziecka.

Definicja I. Jundziłł

Traktuje ona kulturę pedagogiczną jako:

„rodzaj kultury zachowania przejawiający się w

uświadamianiu celów wychowania, w zdobywaniu

wiedzy o wychowaniu, wrażliwości na sprawy

dotyczące dzieci i młodzieży”.

Wyróżnia następujące składniki kultury pedagogicznej:

- Świadomość własnej roli wychowawczej

- Znajomość dziecka i rozumienie jego potrzeb

- Uznawane wzory wychowania

- Życzliwość w stosunku do młodego pokolenia

- Stosowane metody i środki oddziaływania

wychowawczego

- Umiejętność organizowania życia dziecka i środowiska

wychowawczego

Definicja S. Kawuli

Kawula wprowadza w swojej pedagogice

rodziny pojęcie „wzorzec kultury

pedagogicznej społeczeństwa” w którym

dorośli:

- są świadomi swej roli wychowawczej

w społeczeństwie

- Urzeczywistniają wzorce wychowawcze

przyjęte przez społeczeństwo otwarte

i demokratyczne

- Wykazują znajomość praw i właściwości

rozwoju psychicznego i fizycznego ludzi

w różnym wieku w różnych fazach ich życia

- Są świadomi znaczenia wychowania

i kształcenia młodej generacji jako ważnych

czynników rozwoju społecznego

- Śledzą efekty swojej pracy wychowawczej ,

odnosząc je do przyjętych w społeczeństwie

celów i wzorców edukacyjnych.

Ten wzorzec kultury pedagogicznej

ma wyraźnie charakter

normatywny

Kultura pedagogiczna

rodziców

Kultura pedagogiczna rodziców to wg. J. Maciaszkowej:

„zdolność do reagowania w sytuacjach wychowawczych zgodnego

z potrzebami dziecka, określoną przez wiedzę, system wartości, norm

i sposobów zachowania jednostki (…) świadomość celów wychowania

i umiejętność działania wychowawczego.”

Zaś zdaniem Grochocińskiego na kulturę pedagogiczną rodziców składa się

całokształt ich postępowania z dzieckiem, organizacja życia w rodzinie,

jego atmosfera i styl.

Czynniki przesądzające o poziomie kultury pedagogicznej rodziców:

- Wiedza o dziecku i stosunek do jego potrzeb

- Świadomość własnej roli wychowawczej, oraz poczucie

odpowiedzialności za los dziecka

- Poglądy rodziców na charakter stosunków wychowawczych w rodzinie

- Ich stosunek do kształcenia dzieci

- Umiejętność oddziaływania wychowawczego przez organizację życia

w rodzinie

- Rodzaje stosownych metod wychowania

Postawy pedagogiczne

Na pojęcie kultury pedagogicznej najlepiej spojrzeć przez pryzmat teorii

postaw.

Postawa – (wg. T. Mądrzyckiego) – względnie stała i zgodna organizacja

poznawcza, uczuciowo – motywacyjna i behawioralna podmiotu, związana

z określonym przedmiotem czy klasą przedmiotów.

Właściwości postaw:

- Podmiot – jednostka ludzka lub pewna zbiorowość. To gł. Dorośli

(nauczyciele, rodzice, pracownicy itp), a także dzieci i młodzież

(pojedyncze osoby, oraz zbiorowości)

- Struktura – dotyczy organizacji składników (komponentów) postawy

wewnętrznej i zewnętrznej. Strony te stanowią pewną całość

- Przedmiot – „może nim być wszystko co istnieje dla ludzi”. Obejmuje

dzieci, młodzież i dorosłych w różnych aspektach, środowiska społeczne,

stosunki interpersonalne, normy postępowania itp.

- Zakres

- Kierunek

- Siła

- Złożoność

- Stopień zmienności

Podstawowe komponenty postaw

wychowawczych i opiekuńczo –

wychowawczych:

1. Poznawczy – wiadomości, umiejętności,

przekonania

2. Uczuciowo – motywacyjny – uczucia,

poczuwanie się do odpowiedzialności za

wychowanie młodej generacji

3. Behawioralny (działaniowy) – reakcje

werbalne i działania

Kreowanie kultury

pedagogicznej

„wychowanie do wychowania”,

czyli przygotowanie jednostki, czy też określonej grupy

społecznej do wykonywania zadań edukacyjnych szeroko

rozumianych.

Główne kierunki działania w procesie upowszechniania kultury

pedagogicznej dotyczą:

- Rozszerzania zasobu wiedzy na temat rozwoju

psychospołecznego i somatycznego dzieci, młodzieży i

dorosłych, procesu edukacyjnego i opieki międzyludzkiej

- Kształtowania umiejętności pedagogicznych w zakresie

organizowania środowiska wychowawczego, stymulowanie

aktywności dzieci.

- Kształtowania pozytywnych nastawień emocjonalnych do innych

ludzi, podejmowania odpowiedzialności za wychowanie dzieci

i młodzieży, oraz zaspokajanie ich potrzeb

- Kształtowanie atmosfery wychowawczej w szkole i rodzinie

Do warunków pozytywnych rezultatów działalności w zakresie

upowszechniania kultury pedagogicznej, socjologowie zaliczają

respektowanie następujących zasad:

- Akceptacji

- Życzliwego zrozumienia

- Wzajemnego zaufania i dyskrecji
- Aktywnego uczestnictwa
- Indywidualizacji

- Samouświadomienia

Główną placówką podejmującą tego typu działalność wśród rodziców
i ich dzieci jest SZKOŁA. Inne placówki:

- instytucje oddziaływania równoległego (gminne ośrodki kultury, kościół

parafialny, samorządy lokalne itp..)

- Środki masowego przekazu

- Poradnie psychologiczno – pedagogiczne

- Specjalistyczne, rodzicielskie grupy wsparcia z przewodnikiem

Funkcje

wychowania

Funkcje wychowania – to zakres powtarzających się działań

wykonywanych w ramach określonych instytucji, przez

określone jednostki, będące najczęściej członkami tych

instytucji lub grup.

Funkcja – (łac. ‘functio’ – czynność, wykonywanie) ma wiele

znaczeń. Najczęściej oznacza jednak ogół operacji ściśle od

siebie współzależnych, których właściwe kooperowanie

zapełnia człowiekowi egzystencję.

Aby funkcje wychowawcze mogły być spełnione, musi im z

reguły towarzyszyć wykonywanie innych licznych funkcji które

spełniają rolę pomocniczą

Mówiąc o funkcjach wychowawczych,

można rozróżnić:

1. Funkcję złożoną
2. Funkcję rzeczywistą
Nie są to dwie, czy oddzielne funkcje, ale

dwa aspekty jednej i tej samej funkcji
przyporządkowanej osobie zajmującej
się nauczaniem i wychowaniem.

Podstawowe funkcje nowoczesnego wychowania:
1. symulacyjno-rekonstrukcyjna – czyli

pobudzająca zdolności człowieka do

ustawicznego rozwoju i działania twórczego

2. Adaptacyjna – albowiem bez procesów

adaptacyjnych nie może obejść się najbardziej

konsekwentna teoria wychowania dla

przyszłości

3. Korektywno-psychoterapeutyczna – wskazująca

na ciągłą odbudowę, a nawet resocjalizację,

albowiem człowiek jest istotą omylną,

wymagającą kontroli, oraz oceny.

Koniec