1

Bilans sektora finansów publicznych

Bilans dochodów i wydatków sektora finansów publicznych 

jest syntetycznym obrazem przepływów finansowych w państwie. 

Konstrukcja jego części dochodowej polega na wyodrębnieniu 

dochodów przychodzących do sektora finansów publicznych z 

zewnątrz (np. od sektora gospodarstw domowych lub od sektora 

przedsiębiorstw – podatki, składki, opłaty itp.) oraz transferów 

pomiędzy poszczególnymi segmentami sektora finansów 

publicznych (np. od budżetu państwa do sektora jednostek 

samorządu terytorialnego i odwrotnie, czy od sektora jednostek 

samorządu terytorialnego do sektora funduszy celowych). 

Przepływy wewnątrz każdego segmentu – np. między 

poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego – nie są 

uwzględniane i bierze się pod uwagę tylko saldo tych 

przepływów. 

To samo odnosi się do wydatkowej części bilansu sektora finansów 

publicznych, której głównym zadaniem jest wyodrębnienie 

wydatków idących na zewnątrz sektora finansów publicznych (np. 

od budżetu państwa do sektora gospodarstw domowych lub 

sektora przedsiębiorstw) od wydatków będących przepływem od 

jednego segmentu sektora finansów publicznych do drugiego, np. 

od jednostek samorządu terytorialnego do funduszy celowych, 

czy od budżetu państwa do jednostek samorządu terytorialnego.

Prof. Jerzy  
Osiatyński
Finanse publiczne, 
9.1

 

2

Dochody i wydatki sektora finansów 

publicznych w latach 2007-2009

 Wyszczególnienie

          2007

       

2008

a    

2009

b

I. Dochody ogółem          486,2     525,9   585,3       

    Dochody ogółem w % PKB  

           41,6       41,1     42,4   

    

    1. Dochody bieżące

         464,0     498,7   542,0           

a) dochody podatkowe          258,4     291,1   314,0           

b) dochody niepodatkowe

         205,7     207,6   228,0       

   2. Dochody kapitałowe                  7,2         7,6       7,8       

   3. Środki z UE i inne nie podlegające zwrotowi    14,9       19,7     

35,5

II. Wydatki ogółem 

         485,2     544,0   597,3       

     Wydatki ogółem w % PKB              41,5       42,5     43,2   

    

     1. Wydatki bieżące

         434,6     486,1   519,0      

     2. Wydatki kapitałowe              50,6       58,0     78,3

Wynik (I – II)               1,0      -18,1   -12,0

a

 Przewidywane wykonanie

b

 Według uzasadnienia projektu ustawy budżetowej na 2009 r. 

Prof. Jerzy  
Osiatyński
Finanse publiczne, 
9.2

 

3

Transfery wewnątrz sektora finansów 

publicznych

Analiza transferów wskazuje, w jak wielkim stopniu państwowe 

fundusze celowe, przeznaczone niemal całkowicie na 

finansowanie świadczeń socjalnych, są zasilane transferami z 

budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu, jak z kolei 

budżety jednostek samorządu - wraz z zadaniami przejmowanymi 

od centralnej administracji - otrzymują z budżetu państwa 

transfery na ich finansowanie (niezależnie od rosnącego udziału 

samorządów w dochodach podatkowych) i wreszcie jak wydatki 

na opiekę zdrowotną zostały wyprowadzone z budżetu państwa i 

są obecnie zasilane niemal całkowicie z własnych dochodów, tj. z 

naszych składek innych niż podatki.

Przemieszczanie środków następowało głównie poprzez budżet 

państwa, którego wynik finansowy po wyeliminowaniu transferów 

wewnętrznych poprawiłby się w 2007 r. o 99,5 mld zł.

Szczegółowa analiza – patrz tab. 9,3

Prof. Jerzy  
Osiatyński
Finanse publiczne, 
9.3

 

4

Transfery z budżetu do państwowych 

funduszy celowych i do jednostek samorządu 

terytorialnego

Trwałą cechą sektora finansów publicznych są w polskim systemie 

budżetowym wielkie wewnętrzne transfery z budżetu państwa 

do państwowych funduszy celowych. 

W 2007 r. państwowe fundusze celowe, FUS i FER otrzymały 

razem 58,4 mld zł transferów, w tym 38,6 mld zł z budżetu 

państwa (głównie w formie dotacji i składek 

ubezpieczeniowych), tj. blisko 1/3 ogólnej kwoty wszystkich 

transferów z budżetu państwa. 

Jednak na pierwszym miejscu od lat znajdują się transfery do 53,6 

mld zł z budżetu państwa, tj. 45% ogółu transferów z budżetu 

państwa). 

Prof. Jerzy  
Osiatyński
Finanse publiczne, 
9.4

 

5

Wydatki netto skonsolidowanego sektora 

finansów publicznych

Wydatki netto skonsolidowanego sektora finansów 

publicznych (tj. ich wydatki po potrąceniu wzajemnych 

transferów między poszczególnymi segmentami 

sektora) w latach 2005-2009 wskazują, że największą 

pozycją po stronie wydatków netto są na przemian 

podsektor ubezpieczeń społecznych (a ściśle – wydatki 

na FUS i FER) oraz podsektor jednostek samorządu 

terytorialnego, zaś dopiero na trzecim miejscu są 

wydatki budżetu państwa.

Zadania realizowane przez fundusze celowe czy 

samorządy są w dużym stopniu finansowane poprzez 

transfery. 

Prof. Jerzy  
Osiatyński
Finanse publiczne, 
9.5

 

6

Struktura wydatków sektora finansów 

publicznych według działów w latach 

2007-2009

 

Wyszczególnienie             w mld zł                       w % PKB
    2007    2008   2009     2007    2008    2009

Ogółem    485,2   544,0  597.3     41,5     42,5     43,2

w tym:

  wydatki bieżące 

    434,6    486,1  519,0    37,2     38,0     37,6

z tego:   

wydatki socjalne

    188,5    211,0  224,0    16,1     16,5     16,2

wydatki własne

    206,4    232,8  247,1    17,7     18,2     17,9

środki własne Unii Europejskiej          10,6      12,1    12,6      0,9      

 0,9       0,9

obsługa długu publicznego      

      29,1      30,2    35,3      2,5      

 2,4       2,6

Wydatki kapitałowe  

      50,6      58,0    78,3      4,4       4,5       5,7

Prof.. Jerzy 
Osiatyński
Finanse publiczne, 
 9.6

 

7

Wynik skonsolidowanego sektora finansów 

publicznych

Ujemny wynik sektora finansów publicznych jest generowany 

przede wszystkim przez budżet państwa oraz budżety 

jednostek samorządu terytorialnego, ale pośrednio przez 

także podsektor ubezpieczeń społecznych.

Dochody własne samorządów w 2007 r. stanowiły około ½ ich 

wszystkich dochodów oraz blisko 52% ich wydatków, a 

przychody własne podsektora ubezpieczeń społecznych około 

2/3 ich wydatków.

Z jednej strony, gdyby nie transfery z budżetu państwa i innych 

segmentów sektora finansów publicznych, to w 2007 r. 

podsektor ubezpieczeń społecznych w zamknąłby się 

deficytem równym około 43 mld zł, budżety jednostek 

samorządu terytorialnego wykazałyby deficyt równy 60 mld zł, 

a pozostałe jednostki sektora wykazałyby deficyt około 2,4 mld 

zł. 

Z drugiej strony, gdyby nie transfery z budżetu państwa na rzecz 

innych podmiotów sektora, budżet państwa w 2007 r. 

zamknąłby się nadwyżką w wysokości blisko 100 mld zł. 

Prof. Jerzy  
Osiatyński
Finanse publiczne, 
9.7