1

Bilans sektora finansów publicznych

Bilans dochodów i wydatków sektora finansów publicznych

jest syntetycznym obrazem przepływów finansowych w państwie.

Konstrukcja jego części dochodowej polega na wyodrębnieniu

dochodów przychodzących do sektora finansów publicznych z

zewnątrz (np. od sektora gospodarstw domowych lub od sektora

przedsiębiorstw – podatki, składki, opłaty itp.) oraz transferów

pomiędzy poszczególnymi segmentami sektora finansów

publicznych (np. od budżetu państwa do sektora jednostek

samorządu terytorialnego i odwrotnie, czy od sektora jednostek

samorządu terytorialnego do sektora funduszy celowych).

Przepływy wewnątrz każdego segmentu – np. między

poszczególnymi jednostkami samorządu terytorialnego – nie są

uwzględniane i bierze się pod uwagę tylko saldo tych

przepływów.

To samo odnosi się do wydatkowej części bilansu sektora finansów

publicznych, której głównym zadaniem jest wyodrębnienie

wydatków idących na zewnątrz sektora finansów publicznych (np.

od budżetu państwa do sektora gospodarstw domowych lub

sektora przedsiębiorstw) od wydatków będących przepływem od

jednego segmentu sektora finansów publicznych do drugiego, np.

od jednostek samorządu terytorialnego do funduszy celowych,

czy od budżetu państwa do jednostek samorządu terytorialnego.

Prof. Jerzy
Osiatyński
Finanse publiczne,
9.1

2

Dochody i wydatki sektora finansów

publicznych w latach 2007-2009

 Wyszczególnienie

2007

2008

a

2009

b

I. Dochody ogółem 486,2 525,9 585,3

Dochody ogółem w % PKB

41,6 41,1 42,4

1. Dochody bieżące

464,0 498,7 542,0

a) dochody podatkowe 258,4 291,1 314,0

b) dochody niepodatkowe

205,7 207,6 228,0

2. Dochody kapitałowe 7,2 7,6 7,8

3. Środki z UE i inne nie podlegające zwrotowi 14,9 19,7

35,5

II. Wydatki ogółem

485,2 544,0 597,3

Wydatki ogółem w % PKB 41,5 42,5 43,2

1. Wydatki bieżące

434,6 486,1 519,0

2. Wydatki kapitałowe 50,6 58,0 78,3

Wynik (I – II) 1,0 -18,1 -12,0

a

Przewidywane wykonanie

b

Według uzasadnienia projektu ustawy budżetowej na 2009 r.

Prof. Jerzy
Osiatyński
Finanse publiczne,
9.2

3

Transfery wewnątrz sektora finansów

publicznych

Analiza transferów wskazuje, w jak wielkim stopniu państwowe

fundusze celowe, przeznaczone niemal całkowicie na

finansowanie świadczeń socjalnych, są zasilane transferami z

budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu, jak z kolei

budżety jednostek samorządu - wraz z zadaniami przejmowanymi

od centralnej administracji - otrzymują z budżetu państwa

transfery na ich finansowanie (niezależnie od rosnącego udziału

samorządów w dochodach podatkowych) i wreszcie jak wydatki

na opiekę zdrowotną zostały wyprowadzone z budżetu państwa i

są obecnie zasilane niemal całkowicie z własnych dochodów, tj. z

naszych składek innych niż podatki.

Przemieszczanie środków następowało głównie poprzez budżet

państwa, którego wynik finansowy po wyeliminowaniu transferów

wewnętrznych poprawiłby się w 2007 r. o 99,5 mld zł.

Szczegółowa analiza – patrz tab. 9,3

Prof. Jerzy
Osiatyński
Finanse publiczne,
9.3

4

Transfery z budżetu do państwowych

funduszy celowych i do jednostek samorządu

terytorialnego

Trwałą cechą sektora finansów publicznych są w polskim systemie

budżetowym wielkie wewnętrzne transfery z budżetu państwa

do państwowych funduszy celowych.

W 2007 r. państwowe fundusze celowe, FUS i FER otrzymały

razem 58,4 mld zł transferów, w tym 38,6 mld zł z budżetu

państwa (głównie w formie dotacji i składek

ubezpieczeniowych), tj. blisko 1/3 ogólnej kwoty wszystkich

transferów z budżetu państwa.

Jednak na pierwszym miejscu od lat znajdują się transfery do 53,6

mld zł z budżetu państwa, tj. 45% ogółu transferów z budżetu

państwa).

Prof. Jerzy
Osiatyński
Finanse publiczne,
9.4

5

Wydatki netto skonsolidowanego sektora

finansów publicznych

Wydatki netto skonsolidowanego sektora finansów

publicznych (tj. ich wydatki po potrąceniu wzajemnych

transferów między poszczególnymi segmentami

sektora) w latach 2005-2009 wskazują, że największą

pozycją po stronie wydatków netto są na przemian

podsektor ubezpieczeń społecznych (a ściśle – wydatki

na FUS i FER) oraz podsektor jednostek samorządu

terytorialnego, zaś dopiero na trzecim miejscu są

wydatki budżetu państwa.

Zadania realizowane przez fundusze celowe czy

samorządy są w dużym stopniu finansowane poprzez

transfery.

Prof. Jerzy
Osiatyński
Finanse publiczne,
9.5

6

Struktura wydatków sektora finansów

publicznych według działów w latach

2007-2009

Wyszczególnienie w mld zł w % PKB
2007 2008 2009 2007 2008 2009

Ogółem 485,2 544,0 597.3 41,5 42,5 43,2

w tym:

wydatki bieżące

434,6 486,1 519,0 37,2 38,0 37,6

z tego:

wydatki socjalne

188,5 211,0 224,0 16,1 16,5 16,2

wydatki własne

206,4 232,8 247,1 17,7 18,2 17,9

środki własne Unii Europejskiej 10,6 12,1 12,6 0,9

0,9 0,9

obsługa długu publicznego

29,1 30,2 35,3 2,5

2,4 2,6

Wydatki kapitałowe

50,6 58,0 78,3 4,4 4,5 5,7

Prof.. Jerzy
Osiatyński
Finanse publiczne,
9.6

7

Wynik skonsolidowanego sektora finansów

publicznych

Ujemny wynik sektora finansów publicznych jest generowany

przede wszystkim przez budżet państwa oraz budżety

jednostek samorządu terytorialnego, ale pośrednio przez

także podsektor ubezpieczeń społecznych.

Dochody własne samorządów w 2007 r. stanowiły około ½ ich

wszystkich dochodów oraz blisko 52% ich wydatków, a

przychody własne podsektora ubezpieczeń społecznych około

2/3 ich wydatków.

Z jednej strony, gdyby nie transfery z budżetu państwa i innych

segmentów sektora finansów publicznych, to w 2007 r.

podsektor ubezpieczeń społecznych w zamknąłby się

deficytem równym około 43 mld zł, budżety jednostek

samorządu terytorialnego wykazałyby deficyt równy 60 mld zł,

a pozostałe jednostki sektora wykazałyby deficyt około 2,4 mld

zł.

Z drugiej strony, gdyby nie transfery z budżetu państwa na rzecz

innych podmiotów sektora, budżet państwa w 2007 r.

zamknąłby się nadwyżką w wysokości blisko 100 mld zł.

Prof. Jerzy
Osiatyński
Finanse publiczne,
9.7