Temat: Systematyka zjawisk

finansowych

I. Systematyka

przedmiotowa

(funkcjonalna)

• Kryterium przedmiotowe

– pozwala

wyodrębnić przychody i wydatki.

1. Cechy wyróżniające rynkowe strumienie

pieniężnych dochodów i wydatków, to:

-

Wzajemne p

owiązanie świadczenia

pieniężnego!

-

Ruch pieniądza jest regulowany przez
mechanizm rynkowy.

-

Powiązanie w

czasie

: spot (natychmiastowe),

forward (terminowe), opcje, hedging.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

1

Systematyka

• Co to jest systematyak?
• Systematyka (gr. systematikos –

stanowiący układ, system) jest to
układ (czyli

system

) przedmiotów lub

pojęć danej nauki, a zarazem także
(pod-)dziedzina danej nauki
zajmująca się klasyfikowaniem jej
przedmiotów i pojęć (czyli inaczej

taksonomia

).

dr Tadeusz T. Kaczmarek

2

Systematyka

Definicja:

• System finansowy

można

określić jako zespół norm
prawnych, zasad organizacyjnych
i szeroko rozumianych
instytucji, które są
wykorzystywane przy realizacji
funkcji finansów i regulowaniu
przez władze państwowe i
samorządowe zobowiązań
finansowych.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

3

Systematyka

• System bankowy to całokształt instytucji

bankowych i finansowych oraz normy,
które określają ich wzajemne powiązania i
stosunki z otoczeniem. Za podstawę
określenia systemu bankowego uznaje się
powstanie układu złożonego z

banku

centralnego

(banku emisyjnego) i

banków komercyjnych.

• System

stanowi logiczną i zwartą

całość.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

4

Systematyka

2. Pieniężne strumienie nierynkowe albo transfery.
Ich cechy charakterystyczne:

• Brak świadczenia wzajemnego

ze strony uczestnika

transferu, otrzymującego świadczenie,

• Operacje transferowe nie są regulowane przez

mechanizm rynkowy. Mają podstawę uznaniową,
np. darowizna, podatki pobierane przez państwo.
Transfery na rynkach finansowych są zwrotne

i bezzwrotne.

Zwrotne

są np. lokaty pieniądza.

Bezzwrotne

, np. zakup akcji spółek akcyjnych

dr Tadeusz T. Kaczmarek

5

Systematyka

II. Systematyka

podmiotowa

-

Opiera się na kryterium jednostek gospodarujących.
Wyróżniamy:
1. Finanse przedsiębiorstw
2. Finanse gospodarstw domowych, czyli ludności
3. Finanse publiczne – państwa i jednostek

samorządu terytorialnego

4. Finanse banków i innych instytucji kredytowych
5. Finanse ubezpieczeń – towarzystw ubezpieczeń

majątkowych i osobowych

6. Finanse rynków finansowych

dr Tadeusz T. Kaczmarek

6

Systematyka

1. Co to są finanse przedsiębiorstw?

Są to finanse prywatnego sektora

towarów i usług niefinansowych

.

W tych przedsiębiorstwach powstaje nieomal cały

PKB.

W przychodach wymienia się przychody ze

sprzedaży

towarów i usług.

Typowe wydatki

: koszty zakupu czynników

produkcji, płace,

świadczenia pieniężne na rzecz państwa. , wypłaty

dywidend.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

7

Systematyka

2. Finanse

gospodarstw domowych – czyli

ludności, konsumentów.

P

odstawowym

źródłem

przychodów

gospodarstw domowych jest sprzedaż
zasobów pracy.

Poza tym: dywidendy, udziały,

oprocentowanie obligacji, depozytów i lokat.

A także: kredyty na zakup mieszkania, auta.
Otrzymane emerytury, renty.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

8

Systematyka

• Wydatki gospodarstw

domowych:

- Na bieżącą konsumpcję, na podatki,

na spłatę kredytów.

- Na inwestycje, np. budowa domu.
- A co z oszczędnościami? – Jak system

polityczny jest niestabilny, to ludzie
lokują pieniądze w tzw. „skarpecie”.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

9

Systematyka

3.

Finanse publiczne

dotyczą państwa oraz

samorządu terytorialnego.

Cechą finansów publicznych jest

przymusowy

charakter większości świadczeń pieniężnych, tj.
danin publicznych.

Do dochodu zalicza się także wpłaty z zysku banku

centralnego.

Wydatki publiczne

dzieli się na:

1. wydatki pieniężne na płace, 2. wydatki

korekcyjne,

3. wydatki eksploatacyjne – na rozbudowę majątku

publicznego.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

10

Systematyka

4.

Finanse banków

: banku

centralnego i banków komercyjnych.

Bank centralny – emituje pieniądze.
Podstawowa część przychodów

banków komercyjnych ma charakter

zwrotny

(depozyty, lokaty, wkłady).

Faktyczne przychody banków

komercyjnych – to

marże, odsetki,

prowizje

.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

11

Systematyka

5. Finanse ubezpieczeń – obejmują

zjawiska związane z gromadzeniem i
wydatkowaniem zasobów
pieniężnych przez firmy
ubezpieczeniowe.

Podstawowym źródłem przychodu są

składki na ubezpieczenia

materialne

i

osobowe

.

Wydatki, to wypłata odszkodowań,

podatek i różne opłaty.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

12

Systematyka

6. Finanse rynków finansowych

–

stanowią złożoną grupę podmiotów i
zjawisk finansowych.

Do pośredników na rynku finansowym

zaliczamy: fundusze emerytalne,
fundusze inwestycyjne, biura
maklerskie i brokerskie, kantory
wymiany walut.

A także giełdy papierów

wartościowych.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

13

Systematyka

• Rynki finansowe

dzielą się na kilka

segmentów:

- Rynek wymiany

walut

- Rynek pieniądza krajowego
- Rynek kapitału pieniężnego
- Rynek pochodnych instrumentów

finansowych, czyli derywatów.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

14

Systematyka

Na rynkach walut dokonuje się

natychmiastowych i terminowych
transakcji sprzedaży i kupna walut.

Na rynku pieniądza obraca się

funduszami pożyczkowymi – o
terminie zwrotu do 12 miesięcy. A
także dłużnymi papierami
wartościowymi (bony skarbowe,
certyfikaty depozytowe, weksle
proste i trasowane itp.)

dr Tadeusz T. Kaczmarek

15

Systematyka

Na rynku kapitału pieniężnego –

lokowane są długoterminowe
fundusze pieniężne w obligacje,
akcje. – Są to średnio- oraz
długoterminowe papiery dłużne.

Na rynkach finansowych instrumentów

pochodnych dokonuje się obrotu
kontraktami futures i kontraktami
opcyjnymi na waluty,

na stopy procentowe, na indeksy

giełdowe.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

16

Wyjaśnienie pojęcia

• Co to jest kontrakt futures?

Jest to umowa kupna lub sprzedaży

określonej ilości danego towaru,
waluty albo papieru wartościowego z
dostawą w ściśle określonym
terminie w przyszłości po ustalonych
cenach.

Futures

zawiera

obowiązek

kupna

lub sprzedaży danego dobra.

Opcja nie zawiera takiego obowiązku.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

17

Wyjaśnienie

• A co to jest

opcja

?

• Opcja

– to prawo do kupna lub

sprzedaży ustalonej ilości towaru,
waluty lub papierów wartościowych
w określonym dniu, po określonej
cenie.

• Nie ma obowiązku kupna. Zwykle jest

termin wygaśnięcia opcji.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

18

Systematyka cd.

Rynki finansowe są umiędzynarodowione

i zglobalizowane.

Banki dokonują operacji w celach zarobkowych.

Zarabiają na różnicy kursów walutowych
na różnych rynkach.

W skali międzynarodowej rozliczenia z tytułu

wymiany walut, obrotu kredytowego i
papierami wartościowymi wielokrotnie
przewyższają rozliczenia w handlu
zagranicznym.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

19

Systematyka

W krajach przechodzących

proces

transformacji

gospodarki

scentralizowanej w gospodarkę
rynkową z przewagą prywatnej
formy własności – rynki finansowe
nie osiągnęły jeszcze takiego
rozwoju.

Postęp jest jednak widoczny.

dr Tadeusz T. Kaczmarek

20