Makroekonomiczny

wymiar podatku

Anna Stokfisz
Lidia Adamska

PLAN PREZENTACJI:

Definicja polityki fiskalnej

Istota i cel polityki fiskalnej

Narzędzia polityki fiskalnej

Instytucjonalne podstawy polityki

fiskalnej

Aktywna i pasywna polityka fiskalna

Cechy dobrej polityki fiskalnej

Budżet Polski na rok 2014

DLACZEGO PAŃSTWO
ODDZIAŁUJE NA GOSPODARKĘ?

możliwości samoczynnego
kształtowania procesów gospodarczych
są ograniczone i wymagają interwencji

 w systemie demokratycznym państwo
ponosi odpowiedzialność za przebieg
procesów gospodarczych

DEFINICJA POLITYKI
FISKALNEJ

Część polityki społeczno-
gospodarczej państwa
obejmująca ogół decyzji
dotyczących wydatków i
dochodów budżetowych.

FUNKCJE POLITYKI
FISKALNEJ:

alo

kac

yjn

a

•K

szt

ałt

ow

an

ie

p

od

zia

łu

cz

yn

nik

ów

wyt

wó

rczy

ch

p

om

ię

dzy

se

kto

r p

ryw

atn

y i

pu

bli

czn

y i

ic

h d

als

za a

lo

ka

cja

w

ew

ną

trz

tyc

h s

yst

em

ów

red

yst

ryb

ucy

j

na

•O

dd

zia

ływ

an

ie

p

ań

stw

a n

a o

sta

te

czn

y

po

dzi

ał

do

ch

od

ów

in

dyw

id

ua

ln

ych

sta

bil

iza

cyj

na

•W

yko

rzyst

an

ie

b

ud

że

tu

d

o o

sią

gn

ię

cia

ma

kro

ek

on

om

iczn

ych

ce

ló

w

go

sp

od

arc

zych

RODZAJE INSTRUMENTÓW

PIENIĘŻNYCH

Polityka monetarna

• Odpowiada głównie za obronę

wartości pieniądza, regulowanie

podaży pieniądza krajowego,

zachowanie bezpieczeństwa

walutowego kraju względem

zagranicy

Polityka fiskalna

• Odpowiada za dostarczenie

potrzebnych państwu dochodów

POLITYKA FISKALNA POLEGA NA WYKORZYSTANIU
RÓŻNYCH INSTRUMENTÓW KTÓRE SŁUŻĄ:

Zaspokojeniu popytu

państwa na pieniądz

Zaspokojeniu popytu

państwa na pieniądz

Realizacji

statutowych zadań

władz publicznych

za pomocą

zgromadzonych

środków

publicznych

Realizacji

statutowych zadań

władz publicznych

za pomocą

zgromadzonych

środków

publicznych

Realizacji zadań

pozafiskalnych

państwa ale przy

wykorzystaniu

instrumentów

polityki fiskalnej

Realizacji zadań

pozafiskalnych

państwa ale przy

wykorzystaniu

instrumentów

polityki fiskalnej

PODSTAWOWE CELE

POLITYKI FISKALNEJ

Cel fiskalny, czyli

dostarczenie

państwu

dochodów

bezzwrotnych

Wydatkowanie

środków

publicznych

SZCZEGÓŁOWE CELE:



Tworzenie warunków pełnego wykorzystania zdolności
wytwórczych gospodarki



Tworzenie warunków gromadzenia oszczędności
pieniężnych praz optymalizację obciążeń podatkowych



Ograniczenie amplitudy wahań cyklu
koniunkturalnego



Walka ze skutkami bezrobocia i promowanie procesu
tworzenia nowych miejsc pracy



Korekta nadmiernego zróżnicowania dochodów w
społeczeństwie będącego skutkiem bezwzględnie
działającego mechanizmu rynkowego



Łagodzenie negatywnych skutków ubocznych
działalności podmiotów rynkowych, które kierują się
przede wszystkim motywem zysku.

POJĘCIE BUDŻETU
PAŃSTWA

Budżet państwa to plan finansowy

zawierający dochody i wydatki

państwa i jest związane z realizacją

przyjętej polityki społecznej,

gospodarczej i obronnej. Jest on

sporządzany na okres jednego roku i

zatwierdzany przez władzę

ustawodawczą. Pełni trzy funkcje:

fiskalną, redystrybucyjną i

stymulacyjną, które są bardzo

podobne do tych przedstawionych w

polityce fiskalnej.

ZASADY POLITYKI
BUDŻETOWEJ

Zasada rocznego budżetowania

• plan dochodów i wydatków budżetowych obejmuje

okres jednego roku

Zasada zupełności

• budżet obejmuje wszystkie dochody i wydatki

Zasada jedności

• budżet powinien tworzyć jedną całość ( jeden

dokument)

Zasada jawności

• budżet powinien być podany do publicznej

wiadomości

Zasada równowagi budżetowej

• dążenie do tego by dochody równały się wydatkom

DOCHODY BUDŻETOWE

Źródłami dochodów budżetowych są podatki, cła,
dochody ze sprzedaży prywatyzowanych
przedsiębiorstw, opłaty skarbowe, sądowe,
notarialne i inne. Podstawą dochodów
budżetowych są podatki. Są to przymusowe,
bezzwrotne i nieodpłatne świadczenia pieniężne
pobierane przez państwo na podstawie przepisów
prawa w celu uzyskania dochodów na pokrycie
wydatków państwowych

.

PO CO PAŃSTWO
POBIERA PODATKI:

Zdobycie pieniędzy na

finansowanie wydatków

sektora publicznego

Dokonanie redystrybucji

dochodów między różne

sektory gospodarki

Ograniczenie

konsumpcji niektórych

produktów

Wykorzystanie jako

narzędzi polityki

antycyklicznej i

antyinflacyjnej

KRZYWA LAFFERA

SYSTEM PODATKOWY WEDŁUG A.
SMITHA

Podatki powinny być sprawiedliwe i

nie powinny przekraczać możliwości

podatnika

Wysokość podatków powinna być z

góry określona

Sposób i warunki płatności powinny

być wygodne dla podatnika

Koszty poboru podatku powinny być

WYDATKI BUDŻETU
PAŃSTWA

Z punktu widzenia przeznaczenia można

wyodrębnić trzy grupy wydatków
budżetowych:



Wydatki związane z tradycyjnym pełnieniem
przez państwo takich funkcji jak: obrona
narodowa, administracja, wymiar
sprawiedliwości



Wydatki związane z realizacją celów
społecznych „państwa dobrobytu” (oświata,
kultura, ochrona zdrowia)



Wydatki wynikające z pełnienia funkcji
interwencyjnych w gospodarce (subsydia dla
rolnictwa, przedsiębiorstw państwowych)

GŁÓWNE ŚRODKI ODDZIAŁYWANIA
NA GOSPODARKĘ:

Zmiany w zakupach

rządowych dóbr i

usług
Zmiany w

płatnościach

transferowych

Zmiany w

podatkach

NARZĘDZIA POLITYKI
FISKALNEJ:



narzędzia podatkowe,



zasiłki dla bezrobotnych,



wydatki związane z tworzeniem nowych miejsc
pracy i z finansowaniem programów zmiany
kwalifikacji zawodowych,



wydatki promujące restrukturyzację gospodarki
w układzie branżowym i przestrzennym,



wydatki promujące rozwój drobnej wytwórczości,



wydatki na roboty publiczne,



deficyt budżetowy,



dług publiczny,



poręczenia i gwarancje państwa dla podmiotów
zaciągających pożyczki (kredyty).

POPRAWNA REALIZACJA CELÓW
POLITYKI FISKALNEJ WYMAGA:

Dobrze skonturowanego i rozwiniętego

systemu podatkowego

Dobrze skonturowanego i rozwiniętego

systemu podatkowego

Skutecznego aparatu skarbowego

Skutecznego aparatu skarbowego

Sprawnych procedur legislacyjnych

Sprawnych procedur legislacyjnych

Dobrze rozwiniętych instytucji

publicznych

Dobrze rozwiniętych instytucji

publicznych

SYSTEM PODATKOWY

Od tego, jakie rodzaje podatków się

stosuje, jakie znaczenie mają podatki
pośrednie i bezpośrednie, od tego czy
władze publiczne stwarzają preferencje
podatkowe dla przedsiębiorstw
inwestujących, tworzących nowe
miejsca pracy, inwestujących w ochronę
środowiska naturalnego zależy
stymulacyjne lub hamujące
oddziaływanie państwa na aktywność
podmiotów. Budowa skali podatkowej
może wpływać łagodząco na wahania
cyklu koniunkturalnego.

APARAT SKARBOWY

Jednostki

skarbowe

wymierzające i

egzekwujące

należności

skarbowe

Jednostki

skarbowe

wymierzające i

egzekwujące

należności

skarbowe

Jednostki kontroli

skarbowej

Jednostki kontroli

skarbowej

PROCES LEGISLACYJNY

Zasady polityki nie mogą ulegać

zbytnim wahaniom. Wprowadzenie
zmian w polityce fiskalnej wymaga
zmian podstaw prawnych. Z
doświadczenia wiadomo że
wprowadzenie do systemu podatkowego
pewnych zmian napotyka się na szereg
trudności, których pokonanie zabiera
mnóstwo czasu. Jeśli już uda się
przeprowadzić proces legislacyjny, to
skutki jego decyzji wejdą w życie z
dużym opóźnieniem i nie będą już
aktualne.

FUNDUSZE AGENCJI
WŁADZ PUBLICZNYCH

Finansowanie

ważnych

celów

Finansowanie

ważnych

celów

Udzielanie

pożyczek

podmiotom

prywatnym

Udzielanie

pożyczek

podmiotom

prywatnym

Udzielanie

kredytów na

korzystniejszy

ch warunkach

niż kredyty

bankowe

Udzielanie

kredytów na

korzystniejszy

ch warunkach

niż kredyty

bankowe

Możliwość

umorzenia

części lub

całości

pożyczki

RODZAJE POLITYKI
FISKALNEJ

Polityka

fiskalna

Polityka

fiskalna

aktywna

aktywna

ekspansyw

na

ekspansyw

na

restrykcyjn

a

restrykcyjn

a

pasywna

pasywna

POLITYKA PASYWNA

 polega na wykorzystaniu
automatycznych stabilizatorów
koniunktory gospodarczej

 Ich uruchomienie nie wymaga żadnych
decyzji władz państwowych

 automatyczne stabilizatory to taki
dochód lub wydatek budżetowy który w
okresie kryzysu bez żadnych działań ze
strony rządu powoduje powstanie deficytu
budżetowego lub powstanie nadwyżki
budżetowej.

PRZYKŁADOWE
STABILIZATORY:

Podatki dochodowe od osób

fizycznych, prawnych i podatki

pośrednie

Zapomogi dla bezrobotnych i inne

świadczenia społeczne

Programy stabilizacji dochodów w

rolnictwie

SKUTECZNOŚĆ

PASYWNEJ POLITYKI:



szybkość reakcji na zmiany
koniunkturalne (automatyzm działania)



oddziałują one na globalne wydatki w
stosunkowo krótkim okresie, nie
stwarzają warunków do zmiany
istniejącej sytuacji ekonomicznej



Powodują powstawanie wysokiego
deficytu w okresach pogorszenia
koniunktury i nadwyżki budżetowej w
okresie ożywienia

POLITYKA AKTYWNA:

Istotą tej polityki jest podejmowanie takich

decyzji dotyczących zmian dochodów i
wydatków budżetowych, które pozwolą
osiągnąć zamierzone cele gospodarcze w
danej sytuacji. Polega na świadomym
interwencjonizmie, wymagającym
każdorazowo podejmowania decyzji o
wykorzystaniu konkretnych instrumentów
fiskalnych takich jak:



zmiany stawek podatkowych,



zmiany wydatków na roboty publiczne



zmiany wysokości zasiłku dla bezrobotnych

PAŃSTWO PROWADZĄC AKTYWNĄ POLITYKĘ MOŻE
WYKORZYSTYWAĆ MECHANIZM DZIAŁANIA:

Mnożnika wydatków

budżetowych

Mnożnika podatków

Mnożnika

zrównoważonego

budżetu

MNOŻNIK WYDATKÓW

BUDŻETOWYCH

Pokazuje wpływ jednostkowych zmian w

wydatkach budżetowych na zmiany
popytu globalnego i poziomu produkcji

Gdzie:
G- wydatki budżetowe
t- stopa podatkowa
Y – zmiana dochodów
KSK- krańcowa skłonność do konsumpcji

MNOŻNIK PODATKÓW

Pokazuje wpływ jednostkowych zmian w

podatkach na poziom popytu
globalnego i poziomu produkcji

Gdzie:
T- wpływy z tytułu podatków

MNOŻNIK ZRÓWNOWAŻONEGO

BUDŻETU:

Określa, że wzrost wydatków

rządowych, któremu towarzyszy taki
sam wzrost podatków, powoduje
zwiększenie produkcji i zatrudnienia w
gospodarce.

Siła działania mnożnika podatkowego

jest mniejsza niż mnożnika wydatków
budżetowych!

SKUTECZNOŚĆ

AKTYWNEJ POLITYKI:

Opóźnienia rozpoznawcze

• Czas jaki upływa między początkowym

pojawienie się problemu i jego rozpoznaniem

Opóźnienia reakcji

• Od czasu rozpoznania problemu do podjęcia

decyzji o konkretnych działaniach

Opóźnienia operacyjne

• Związane z czasem , który upływa między

wdrożeniem kolejnych środków polityki

gospodarczej a odczuciem skutków tych

oddziaływań

ISTOTA „DOBREJ”
POLITYKI

Według A. Krzyżanowskiego
istotą dobrej polityki
finansowej jest dążenie do
zrównoważenia budżetu bez
przeciążania podatkowego, a
więc bez inflacji i bez
przeciążenia finansowego w
innej formie. Budżet
zrównoważony kosztem
przeciążenia podatkowego
jest tylko chwilowo
zrównoważony.

CECHY „DOBREJ”
POLITYKI

Racjonalizm fiskalny

• polega na ingerencji władz publicznych w dochody

podmiotów gospodarczych, która pozwala zaspokoić

niewygórowane potrzeby władzy a jednocześnie pozwala

funkcjonować podmiotom gospodarczym.

Umiejętność łączenia celów fiskalnych z celami

pozafiskalnymi

• państwo prowadzące racjonalną politykę fiskalną powinno

tak dobierać instrumenty fiskalne, aby przynosiły one

pozytywne rezultaty nie tylko w sferze czysto fiskalnej lecz

także w sferze celów polityki ekonomicznej i społecznej –

państwa.

Stabilność polityki fiskalnej

• Podmioty gospodarcze muszą mieć wiedzę odnośnie

przewidywanych podatków, udziału władz samorządowych

w dochodach władz centralnych, opodatkowania dochodów

transferowych za granicę.

MIERNIKI FISKALIZMU

Zakres

ingerencji

systemu

finansów

publicznych w

PKB

Stopień

pokrycia

wydatków

publicznych z

dochodów

Progresywne

skale

podatkowe

Różnice miedzy

nominalną a

efektywną

stopą

opodatkowania

Zakres

występowania

tzw. szarej

strefy w

gospodarce

BUDŻET POLSKI NA
2014 ROK

Łączne dochody państwa

będą wynosiły 277 782 224

tys. zł.

Łączna kwota wydatków

będzie wynosiła 325 287

369 tys. Zł

Deficyt ustala się na kwotę

nie większą niż 47 505 145

tys. zł.

Dochody ogółem

277 782 224

100%

1.

Dochody podatkowe

247 980 077

89,3% (dochodów ogółem)

1.1 Podatki pośrednie

179 030 000

72% (dochodów podatkowych)



Podatek od towarów i usług

115 700 000

65% (podatków pośrednich)



Podatek akcyzowy

62 080 000

35%(podatków pośrednich)



Podatek od gier

1 250 000

1.2 Podatek dochodowy od osób
prawnych

23 250 000

9,37%(dochodów podatkowych)

1.3 Podatek dochodowy od osób
fizycznych

43 700 000

17,62%

1.4 Podatek tonażowy

7 000

1.5 Podatek od wydobycia niektórych
kopalin

2 000 000

1.

Dochody niepodatkowe

28 148 107

10,1% (dochodów ogółem)

2.1 Dywidendy

5 207 850

18,5% (dochodów niepodatkowych)

2.2 Cło

2 003 000

7,11%(dochodów niepodatkowych)

2.3 Opłaty, grzywny odsetki

18 431 276

66% (dochodów niepodatkowych)

2.4 Wpłaty jednostek
samorządu terytorialnego

2 505 981

9% (dochodów niepodatkowych)

1.

Środki z UE

1 654 110

0,6% (dochodów ogółem)

DZIĘKUJEMY ZA

UWAGĘ