Andezyn

Andezyt - skała zbudowana między innymi z andezynu

Andezyn to minerał z gromady krzemianów zaliczany do plagioklazów. Należy do grupy minerałów pospolitych.

Nazwa pochodzi od miejscowości Andes we Francji (tu znaleziono i opisano minerał w 1841 r.) oraz od Andów, gdzie pospolicie występuje.

Właściwości

• Jest mieszaniną dwóch innych minerałów:

• 50-70 % albitu NaAlSi₃O₈ (glinokrzemian sodu)

• 30-50 % anortytu CaAl₂Si₂O₈ (glinokrzemianem wapnia)

• Układ krystalograficzny - trójskośny

• Twardość w skali Mohsa - 6

• Łupliwość - doskonała dwukierunkowa

• Przełam - nierówny, muszlowy

• Rysa - biała

• Barwa - biały lub szary

• Gęstość - 2,6 do 2,77 g/cm³

• Połysk - szklisty

Tworzy kryształy o pokroju tabliczkowym, najczęściej wrosłe, wykazujące zbliźniaczenia. Jest kruchy, przezroczysty, tworzy kryształy mieszane z albitem i anortytem.

Występowanie

Występuje w niektórych skałach magmowych (diorytach, andezytach, sjenitach, trachitach), w skalach metamorficznych {amfibolitach, gnejsach i łupkach krystalicznych).

Miejsca występowania: Francja, Włochy, Niemcy, Japonia, Finlandia, Czechy, Rosja, USA, RPA, Grenlandia.

W Polsce - występuje na Dolnym Śląsku, w Pieninach.

Zastosowanie

• ma znaczenie naukowe - służy do określania warunków i stopnia metamorfizmu

• ma znaczenie kolekcjonerskie

Andradyt

Granat andradyt

Granat andradyt

Andradyt - odmiana granatu. Nazwa pochodzi od nazwiska portugalskiego mineraloga D. d'Andrade, który po raz pierwszy opisał ten kamień.

Właściwości

• Wzór chemiczny - Ca₃Fe₂(SiO₄)₃ krzemian wapnia i żelaza

• Barwa - duża różnorodność. Od żółtozielonego po czarny

• Połysk - szklisty

• Twardość w skali Mohsa - 6,5 - 7,0

• Gęstość - 3,70 - 4,10 g/cm³

• Łupliwość - nie wykazuje

• Przełam - muszlowy

• Dyspersja - 0,057

• Inkluzja - licznie

1. Tworzy kryształy podobne do innych granatów; najbardziej znane odmiany o zastosowaniu gemmologicznym to:

• demantoid - zielony (obecność chromu)

• melanit - czarny (zawiera tlenek tytanu)

• schorlomit- czarny ze szklistym połyskiem ( zawiera 15% Ti)

• topazolit - zielonożółty

2. Ze względu na zawartość tytanu występującego w andradycie wyróżnia się jego trzy odmiany:

• melanit - 5% TiO₂

• schorlomit - 5 -15% TiO₂

• ivaaryt - 15 -20% TiO₂

Występowanie

W łupkach chlorytowych i serpentynitach (demantoid i topazolit). Także w skałach magmowych (szczególnie melanit) i metamorficznych.

Miejsca występowania: Niemcy (Smreczany, Saksonia i Badenia), Austria, Rosja -Ural, USA, Grenlandia, Norwegia, Szwecja, Włochy, Uganda, Zair, Korea Południowa.

Polska - w Kowarach na Dolnym Śląsku.

Zastosowanie

Demantoid jest bardzo cenionym kamieniem szlachetnym, szczególnie jego jaśniejsze odmiany (wykazują wspaniały ogień).

Mimo że dość poszukiwany w jubilerstwie, zastosowanie jest ograniczone brakiem dobrego surowca. Pozyskiwane kryształy są zazwyczaj niewielkie i często zanieczyszczone. Oszlifowane kamienie zazwyczaj nie przekraczają masy 2 -3 ct.

Anglezyt

Anglezyt

Cerusyt

Anglezyt - minerał z grupy siarczanów . Należy do minerałów rzadkich.

Po raz pierwszy znaleziony na wyspie Anglesey, położonej u wybrzeży Walii, stąd nazwa.

Charakterystyka

• Wzór chemiczny: PbSO₄

• Układ krystalograficzny : rombowy

• Łupliwość: wyraźna trójkierunkowa

• Gęstość: 6,3 g/cm³

• Barwa: przezroczysty, niekiedy lekko zabarwiony (biały, szary, zielonkawy, niebieskawy, żółtawy)

• Połysk: diamentowy, jedwabisty, tłusty

• Twardość: 3

Tworzy często dobrze wykształcone kryształy, najczęściej o pokroju tabliczkowym. Występuje też w postaci płytek i słupków. Tworzy skupienia ziarniste, ziemiste, naciekowe. Występuje w formie naskorupień. Jest izostrukturalny z: celestynem i barytem. Jest kruchy, przezroczysty .

Występowanie

Powstaje w strefie wietrzenia kruszców ołowiu, zwykle galeny. Spotykany z cerusytem.

Miejsca występowania: Wielka Brytania - Szkocja, wyspa Anglesy, Niemcy - Siegen, Harz, Eifel, Badenia, Austria, Włochy - Sardynia, Szkocja, Rosja - Góry Jabłonowe. Bardzo duże kryształy pochodzą z Namibii - Tsumeb i Nowej Kaledonii.

W Polsce - sporadycznie spotykany w kopalni ołowiu na Wyżynie Śląskiej, także w okolicach Kielc i w Górach Sowich.

Zastosowanie

• W 1779 wzmiankowany przez Monneta jako produkt rozkładu galeny.

• Może być wykorzystywany do otrzymywania ołowiu (zawiera 68,3 % tego pierwiastka).

• Ulega przeobrażeniu w cerusyt

• Należy do pierwiastków rzadkich i poszukiwanych przez kolekcjonerow.

• niekiedy znajduje zastosowanie w jubilerstwie.

Anhydryt

Anhydryt

Kryształy anhydrytu

Anhydryt - nazwa ta obejmuje :

1. Minerał z grupy siarczanów - siarczan wapnia

2. Monomineralną skałę osadową (siarczanowa), zbudowana niemal wyłącznie z minerału o tej samej nazwie, a podrzędnie z gipsu, kalcytu, i halitu.

Nazwa pochodzi od gr. an = bez i hydro = woda (anhydros = bezwodny), określająca jako „gips bez wody”.

Właściwości minerału

• Wzór chemiczny: CaSO₄

• Układ krystalograficzny: rombowy

• Barwa : najczęściej bezbarwny, rzadziej biały, szary z odcieniem niebieskim lub czerwonym (różowym)

• Połysk : szklisty, perłowy

• Rysa : biała

• Twardość : 3,0 - 3,5

• Łupliwość : doskonała, wyraźna, trójkierunkowa

• Gęstość : 2,9 - 3,0 g/cm³

• Inne :

• pod wpływem uderzenia rozpada się na podobne do kostek kawałki.

• rozpuszcza się w kwasie solnym i w wodzie.

• wietrzejąc, wchłania wodę i zmienia się w gips; przy czym zwiększa swoją objętość nawet o 60%.

Tworzy kryształy o pokroju grubotabliczkowym, krótkosłupowym, bądź o postaci zbliżonej do sześcianu - na ścianach występują charakterystyczne zbrużdżenia. Często tworzy kryształy zbliźniaczone. Jest kruchy, przezroczysty; jest minerałem pospolitym, występuje w wielu rejonach Ziemi.

Występowanie

Anhydryt występuje powszechnie w złożach gipsowo-solnych pochodzenia morskiego lub jeziornego, często w postaci oddzielnych złóż, niekiedy o znacznej miąższości. Spotykany również w iłach, mułowcach i marglach. Jest produktem ewaporacji (odparowania) wody morskiej lub dehydracji (odwodnienia) gipsów.

Miejsca występowania: USA - (Luizjana, Nowy Meksyk, Dakota Południowa, Teksas); Kanada - (Ontario); Meksyk, Chile, Indie, Rosja, Szwajcaria, Austria, Wielka Brytania, Włochy.

W Polsce występuje w okolicach Inowrocławia, Kłodawy, Lubania, Lwówka Śląskiego i in.

Zastosowanie

Stosuje się go w przemyśle cementowym i do wyrobu kwasu siarkowego. Jako wypełniacz w procesie produkcji papieru, Szeroko wykorzystywany w budownictwie - tynki, okładziny, posadzki; wykorzystywany do płuczek wiertniczych. Ma znaczenie kolekcjonerskie. Znajduje zastosowanie w jubilerstwie oraz jako kamień ozdobny. Najcenniejsze okazy o barwie purpurowej pochodzą z Kanady i Szwajcarii. Kryształy szlifowane w formie kaboszonów, nie przekraczają masy 10 kr. Niezwykle fioletowe kryształy, osiągające długość do 30 cm, znaleziono podczas budowy tunelu Simplon w Alpach Walijskich (Szwajcaria/Włochy).

2. Monomineralna skała osadowa

Monomineralna skała osadowa (siarczanowa), zbudowana niemal wyłącznie z minerału o tej samej nazwie, a podrzędnie z gipsu, kalcytu, i halitu.

Przeważnie ma barwę niebieskoszarą, rzadziej białą, kremową. Odznacza się teksturą masywną i zwykle bezkierunkową. Powstanie jej i zastosowanie jest analogiczne jak minerału o tej nazwie.

Ankeryt

Ankerytyt (ankerite) - minerał, węglan wapnia i żelaza, niekiedy zawierający również domieszkę magnezu i manganu. Nazwa minerału pochodzi od nazwiska austriackiego mineraloga Matthiasa Josepha Ankera żyjącego na przełomie XVIII - XIX wieku.

Właściwości

Wzór chemiczny: Ca Fe[CO₃]₂.

Układ krystalograficzny: trygonalny

Twardość w skali Mohsa: 3,5 - 4

Gęstość: 3,0 g/cm³.

Rysa: biała

Barwa: czerwona, zielona bądź brunatna

Przełam:nierówny, muszlowy

Połysk: szklisty, perłowy

Łupliwość: doskonała, trójkierunkowa

Przeźroczystość:nieprzezroczysty do przeświecającego

Pokrój: izometryczny

Minerał izomorficzny z dolomitem i węglanami manganu. Tworzy skupienia zbite, masywne, ziarniste. Tworzy kryształy romboedryczne, często bliźniacze. Minerał kruchy, jest solą kwasu węglowego. Wykazuje podobieństwo do dolomitu, kalcytu, magnezytu.

Występowanie

Powstaje w procesach metasomatozy, wskutek wypierania z dolomitu magnezu przez żelazo. Występuje głównie w żyłach hydrotermalnych, w dużych skupieniach występuje rzadko.

Miejsca występowania: Duże pokłady tego minerału znajdują się na Węgrzech i w Bułgarii w okolicach Sofii. W Polsce spotykany wyłącznie na Dolnym Śląsku: w żyłach kruszconośnych w okolicach Wałbrzycha, na Lirniku w Górach Sowich.

Zastosowanie

Cenny surowiec stosowany w przemyśle metalurgicznym.

Annabergit

Annabergit

Annabergit (kwiat niklowy).

Minerał z grupy arsenianów. Nazwa pochodzi od kopalni kruszców Annaberg w Saksonii.

Właściwości

Chemizm: Ni₃[AsO₄]₂x 8 H₂O - uwodniony arsenian niklu

Układ krystalograficzny: jednoskośny

Twardość: 2- 2,5

Gęstość: 3,0 -3,1

Rysa: biała lub bladozielona

Barwa: jasnozielona, żółtozielona, ciemnozielona, bywa też biały, szary, bezbarwny

Przełam: nierówny

Połysk: szklisty, diamentowy, perłowy

Łupliwość: doskonała względem ścian słupa

Tworzy skupienia zbite, ziarniste, ziemiste, promieniste. Rzadko tworzy naskorupienia. Dobrze wykształcone kryształy tworzą szczotki krystaliczne w kawernach i szczelinach skalnych. Jest minerałem miękkim, giętkim, przezroczystym.

Występowanie

Powstaje jako minerał w strefie wietrzenia arsenowych złóż kruszcowych zawierających nikiel. Często występuje z erytrynem. Jest minerałem bardzo rzadkim.

Miejsca występowania: Grecja - Lavrion, Niemcy - Annaberg, Hiszpania - Sierra Cabrera, Czechy - Jachymov, Słowacja, Kanada, Francja.

W Polsce - śladowe ilości stwierdzono w okolicach Lubina i Polkowic, w G. Kaczawskich, Rudawach Janowickich i G. Izerskich.

Zastosowanie

Ma znaczenie naukowe - wskaźnik występowania kruszców niklu i kolekcjonerskie. Czasami wykorzystywany jako ruda niklu.

Anortyt

Anortyt

Anortyt

to minerał z gromady krzemianów zaliczany do grupy plagioklazów; bardzo rzadki.

Właściwości

Wzór chemiczny: Ca[Al₂Si₂O₈] - (glinokrzemian wapnia)

Układ krystalograficzny - trójskośny

Twardość w skali Mohsa - 6 -6,5

Łupliwość - doskonała, dwukierunkowa

Rysa - biała

Przełam - nierówny, schodkowy

Gęstość - 2,74 -2,76 g/cm³

Barwa - biała, szara, czerwonawa, ciemnoszarozielonkawa, sporadycznie bywa bezbarwny

Połysk - szklisty

Rozpuszcza się w kwasie solnym. Tworzy kryształy tabliczkowe, krótkosłupkowe, zazwyczaj zbliźniaczone. Kryształy narosłe spotykane są sporadycznie. Jest minerałem kruchym , przezroczystym. Tworzy kryształy mieszane z albitem (0 -10 %).

Występowanie

Występuje w niektórych skałach magmowych (takich jak: gabro, bazalt, noryt, anortozyt ) oraz w metamorficznych. Piękne kryształy występują w lapillach wulkanicznych Wezuwiusza.

Miejsca występowania: Włochy - w lawach Wezuwiusza, na Sycylii, Japonia - wyspy: Hokkaido i Myake; USA, Indie, Grenlandia, Rosja, Czechy.

W Polsce - w okolicach Nowej Rudy, Bożkowa, Woliborza, w Górach Izerskich.

Zastosowanie

Ma znaczenie naukowe oraz kolekcjonerskie. Sporadycznie wykorzystywany w Jubilerstwie (kaboszony i paciorki do naszyjników).

Antofyllit

Antofyllit

Antofyllit

Antofyllit (Anthophyllit, Antofyllin) - minerał z grupy krzemianów (amfiboli).

Nazwa pochodzi od łac. Anthophyllum = goździk (goździkowiec korzenny), używany jako przyprawa kuchenna, nawiązując do barwy tego minerału. Minerał rzadki.

Właściwości

Chemizm: (Mg, Fe)₇[OH/Si₄O₁₁]₂ - zasadowy krzemian magnezu i żelaza.

Układ krystalograficzny: rombowy

Twardość: 5,5

Gęstość: 2,85-3,57

Rysa: biała, jasnoszara

Barwa: brunatnozielona, także biała, szara, niebieskoszara, jasnozielona

Przełam: muszlowy, nierówny

Połysk: perłowy, tłusty

Łupliwość: doskonała

Bardzo rzadko tworzy kryształy - najczęściej słupkowe, pręcikowe, igiełkowe, lub włoskowe. Często tworzy żyłki. Wykazuje charakterystyczną włóknistą oddzielność. Jest kruchy (włókna są miękkie i sprężyste). Czasami zawiera domieszki glinu.

Występowanie

Typowy minerał metamorficzny. Występuje w łupkach antofyllitowych oraz w serpentynitach obok hornblendy, biotytu, skaleni, flogopitu, i chlorytu.

Miejsca występowania: Szwecja - Fahlan, Finlandia, Norwegia, Czechy, Włochy, Wielka Brytania.

W Polsce występuje na Dolnym Śląsku - okolice Bystrzycy Górnej w Górach Sowich, i okolicach Jordanowa.

Zastosowanie

Surowiec do produkcji azbestu.

Kamień poszukiwany przez kolekcjonerów. Szczególnie cenne są kryształy tego minerału pochodzące z Norwegii - Kongsberg oraz tzw. „hermanowskie kule” - unikalne kulisto - promieniste skupienia występujące w Hermanovie w Czechach.

Antygoryt

Serpentyn

Antygoryt - minerał z gromady krzemianów zaliczany do grupy serpentynow (płytkowych). Należy do minerałów pospolitych i szeroko rozpowszechnionych.

Nazwa wywodzi się od Antigoro (nazwa doliny we włoskim Piemoncie) - miejsca pozyskiwania czystego antygorytu. Znane w gemmologii odmiany: bowenit i williamsyt.

Właściwości

Wzór chemiczny: Mg₃Si₂O₅(OH)₄ - zasadowy krzemian magnezu

Układ krystalograficzny: jednoskośny

Barwa: biały, żółtawy, różne odcienie barwy zielonej i żółtej, niebiesko-biały do niebieskiego. Intensywność barwy zielonej rośnie ze wzrostem zawartości Fe.

Rysa: biała

Połysk: szklisty, woskowy.

Twardość: 2,5.3,5 wg skali Mohsa; bowenitu 4.6

Gęstość: surowca gemmologicznego 2,44..2,69 g/cm³; bowenitu 2,58..2,62g/cm³

Łupliwość: doskonała w jednym kierunku;

Przełam: muszlowy lub drzazgowy; blaszki giętkie lecz niesprężyste.

Pleochroizm: odmiany zasobne w żelazo mogą wykazywać następujące barwy: bladozielonkawożółty i bladozielony

Widmo absorpcyjne: nie diagnostyczne; wyjątek bowenit - ostro zarysowane linie odpowiadające długości fali 492,0 i 464, o nm

Luminescencja: brak; wyjątek williamsyt - w bliskim UV występuje słabe świecenie o barwie bladozielonej.

Jest kruchy, ale pojedyncze płytki bywają giętkie i sprężyste. Tworzy kryształy płytkowe, tabliczkowe i łuskowe. Występuje w skupieniach ziarnistych, płytkowych. Przeważnie zawiera żelazo (wpływa na intensywność zabarwienia), rzadziej glin, chrom, nikiel, mangan.

Występowanie

Minerał wtórny, zwykle występujący jako główny składnik zbitych serpentynitów; powstaje z przeobrażenia oliwinu w ultrabazytach, gabrach, zasadowych skałach wylewnych.

Miejsca występowania:

Włochy - Antigoro, Piedmont,

Pakistan - przezroczysty, dobrej jakości, żółtozielony,

Nowa Zelandia - piękny ciemnoniebieskawozielony - bowenit,

USA - jabłkowozielony bowenit Dellaware River, Rhode Island; williamsyt - Rock Springs, Maryland],

Chiny, RPA, Afganistan, Kanada, Wenezuela, Australia, Wielka Brytania, Austria, Szwajcaria, Norwegia, Finlandia, RFN,

W Polsce - jako składnik serpentynitów w okolicach; Ząbkowic Śląskich, Szklar, Kowar.

Zastosowanie

W jubilerstwie ograniczone;

okazy fasetowane (williamsyt) należą do wyjątkowych rzadkości;

jako surowiec dekoracyjny i rzeźbiarski (bowenit)

ma znaczenie naukowe, jako wskaźnik charakteru i warunków przeobrażeń

jest poszukiwany i ceniony przez kolekcjonerów

wartościowy materiał zdobniczy, dekoracyjny i rzeźbiarski

używany jako imitacja jadeitu.

Antymonit

Antymonit

Antymonit

Antymonit, stibnit bardzo pospolity minerał z grupy siarczków

Nazwa pochodzi z gr. Anthemon - kwiat i z późnogrec. antimonion - wykwit, nawiązując do przypominających kwiaty szczotek krystalicznych tego minerału.

Właściwości

Wzór chemiczny: Sb₂S₃ siarczek antymonu

Układ krystalograficzny: rombowy

Twardość w skali Mohsa: 2

Gęstość: 4,63

Rysa: szara (do niemal czarnej)

Barwa: ołowianoszara, stalowoszara niekiedy z odcieniem niebieskawym bądź czerwonawym (rzadziej)

Przełam: muszlowy (w jednym kierunku bardzo dobrą, a w dwu pozostałych - niewyraźną)

Połysk: metaliczny

Tworzy ponad 100 różnych form kryształów. Zazwyczaj ma postać wydłużonych słupów z charakterystycznymi zbrużdżeniami i częstymi zbliźniaczeniami. Występuje w formie skupień pręcikowych, igiełkowych, promienistych, włóknistych, ziarnistych i zbitych. Najlepiej wykształcone kryształy występują w druzach w formie szczotek. Ich długość dochodzi do kilkudziesięciu cm. Jest miękki, giętki, nieprzezroczysty. Często pokryty niebieskawymi, czerwonawymi lub żółtawymi nalotami.

Występowanie

Powstaje w warunkach hydrotermalnych. Występuje w żyłach kwarcowych oraz w osadach niektórych gorących źródeł mineralnych.

Miejsca występowania: Chiny - Kiangsi, Yunnan, Kuangtung, Japonia - Shikoku, Algieria - Konstantyna, Boliwia, RPA, Borneo - Bau, Sarawak, Ukraina - Nikitovka, Niemcy - Wolfsberg, Braunsdorf, Słowacja, Rumunia - Capnik, Baia Sprie, Chiusbaia, Włochy - Gosseto, Francja, USA - Kalifornia, Meksyk.

W Polsce spotykany jest na Dolnym Śląsku. Został stwierdzony w Złotym Stoku (Góry Złote), Boguszynie, Radzinowicach, Bystrzycy Górnej oraz Miedziance.

Zastosowanie

Główna ruda antymonu,

pierwiastek ten jest stosowany do produkcji różnych stopów,

w przemyśle gumowym, tekstylnym, szklarskim, ceramicznym, w medycynie.

Bywa używany do wyrobu kosmetyków, farb, i sztucznych ogni.

Jest minerałem bardzo cenionym przez kolekcjonerów oraz stanowi ozdobę wielu zbiorów muzealnych.

Najwspanialsze okazy (do 60 cm długości) pochodzą z Japonii. Są tam używane do wyrobu ozdób, podstawek pod doniczki, niskich płotków wokół ogrodów.

Już w starożytności wyrabiano z niego kosmetyki, jako medykament służył do leczenia oczu. Wykorzystywano go jako środek przeczyszczający i wymiotny.

Anyolit

Anyolit

Anyolit - regonalna, używana w gemmologii nazwa zielonej odmiany zoisytu.

Nazwa pochodzi od masajskiego anyoli = zielony, i nawiązuje do barwy tego minerału. Została odkryta w 1954r w Tanzanii.

Właściwości

Barwa: zielona - wywołana domieszką chromu. Bardzo często widoczne są czarne wrostki hornblendy i duże, zwykle nieprzezroczyste rubiny. Zazwyczaj występuje w formie zbitej.

Występowanie

Często współwystępuje z rubinami.

Miejsca występowania: Tanzania - okolice Longido.

Zastosowanie

Ma znaczenie kolekcjonerskie

ceniony kamień jubilerski i ozdobny (ze względu na kontrast barw).

do wyrobu drobnej galanterii, biżuterii

materiał rzeźbiarski

istnieje możliwość pomylenia z chloromelanitem i turmalinem.

Apatyt

Apatyt

Apatyt

Apatyt - minerał z gromady fosforanów. Należy do minerałów szeroko rozpowszechnionych występujących we wszystkich typach skał.

Nazwa pochodzi od gr. apatao = oszukiwać, zwodzić, łudzić, gdyż często bywa mylony z innymi minerałami.

Właściwości

Wzór chemiczny : Ca₅X(PO₄)₃ gdzie X = F, Cl, OH

Układ krystalograficzny - heksagonalny

Twardość w skali Mohsa - 5

Łupliwość - wyraźna

Rysa - biała

Przełam - nierówny, muszlowy

Gęstość - 3,16 do 3,23 g/cm³

Barwa - różne barwy lub bezbarwny

Połysk - szklisty, żywiczny

Tworzy kryształy sześcioboczne, o pokroju słupkowym, igiełkowym lub tabliczkowym. Często występuje w formie skupień zbitych, ziarnistych, nerkowatych. Jest kruchy, przezroczysty, wykazuje fluorescencję o bardzo różnych barwach. Jest izostrukturalny z mimetezytem, piromorfitem, wanadynitem. Stosunkowo twardy, daje się zarysować szkłem, stalą zwykłą oraz stalą narzędziową.

Występowanie

Krystaliczny apatyt występuje prawie we wszystkich skałach magmowych. Duże koncentracje apatytu znajdują się w pewnych partiach rud magnetytowych. Apatyt jest częstym składnikiem pegmatytów. Najładniejsze okazy spotykane są w druzach jako szczotki krystaliczne oraz w pustkach skał wulkanicznych.

Miejsca występowania: Niemcy, Szwajcaria, Meksyk, Kanada, Brazylia, Birma, Sri Lanka, Boliwia, Algieria, Kenia, Tanzania, RPA, Hiszpania, Finlandia, Portugalia.

W Polsce - spotykany w Górach Sowich (w hornblendytach), w okolicach Bielska -Białej i Żywca.

Zastosowanie

Źródło otrzymywania fosforu (do produkcji nawozów sztucznych, zapałek, produkcji kwasu fosforowego).

Ma znaczenie kolekcjonerskie i naukowe.

Czyste i ładnie zabarwione kryształy stosowane są w jubilerstwie: nadaje się im szlif fasetkowy i kaboszonowy.

Największe okazy znane są z Kanady (70 cm długości), USA (do 25cm),;

największy oszlifowany ma masę 147 kr (pochodzi z Kenii, jest żółtozielony).

Apofyllit

Apofyllit

Apofyllit - minerał z gromady krzemianów. Należy do grupy minerałów rzadkich .

Nazwa pochodzi od gr. apophyllein = łuszczyć się (R.J.Hauy).

Właściwości

Wzór chemiczny: KCa₄[(F, OH)(Si ₄O₁₀)₂] x 8 H₂O - uwodniony krzemian potasu i wapnia

Układ krystalograficzny: tetragonalny

Twardość: 4,5 -5

Gęstość: 2,3 -2,4

Rysa: biała

Barwa: bezbarwny, biały czasami: żółtawy, czerwonawy, niebieski, brązowawy rzadko zielony.

Przełam: nierówny

Połysk:

Łupliwość: wyraźna, jednokierunkowa

Tworzy kryształy słupkowe, tabliczkowe, izometryczne. Niekiedy wykazuje pionowe prążkowanie. Występuje w skupieniach zbitych, ziarnistych i blaszkowych. Jest kruchy, przezroczysty.

Występowanie

Minerał wtórny tworzący się dzięki procesom hydrotermalnym. Występuje w pęcherzach i szczelinach skał zasadowych, wylewnych: bazaltach, melafirach. Spotykany jest w druzach pegmatytów i granitów oraz w żyłach kruszcowych. Współwystępuje z : heulandytem, skolecytem, kalcytem, prehnitem, natrolitem i analcymem.

Miejsca występowania: Indie - Lanaula (najwspanialsze kryształy), Brazylia - Rio Grande do Sul. USA, Kanada, Wielka Brytania, Dania, Islandia, Rosja, Czechy, Niemcy, Włochy.

W Polsce spotykany druzach pegmatytowych granitoidu strzegomskiego, w Górach Izerskich i Rudawach Janowickich.

Zastosowanie

Ma znaczenie naukowe

ma znaczenie kolekcjonerskie (najbardziej cenione kryształy - różowe i zielone)

bywa stosowany w jubilerstwie i jako kamień ozdobny.

Aragonit

Aragonit

Aragonit w ochtińskiej jaskini aragonitowej na Słowacji

Aragonit - minerał z gromady węglanów, polimorficzna odmiana węglanu wapnia. Należy do minerałów pospolitych i szeroko rozpowszechnionych.
Nazwa wiąże się z miejscem występowania - Molina de Aragon (Hiszpania).

Właściwości

Wzór chemiczny : CaCO₃ - węglan wapnia; występują domieszki węglanów Pb, Sr, rzadziej Zn

Układ krystalograficzny : rombowy

Barwa : bezbarwny, biały, szary, żółty, zielony, niebieskozielony, lawendowy, czerwony, brązowy

Rysa : bez barwy

Połysk : szklisty, żywiczny

Twardość w skali Mohsa : 3,5 - 4

Gęstość : 2,947 g/cm³

Łupliwość : wyraźna w jednym kierunku

Przełam : muszlowy, kruchy

Pleochroizm : brak

Widmo absorpcyjne : nie diagnostyczne

Luminescencja w bliskim ultrafiolecie wykazuje bladoróżowe, żółte lub zielone świecenie. W dalekim ultrafiolecie kryształy dają żółtawe, żółtawoczerwone lub białe świecenie.

Zazwyczaj tworzy kryształy tabliczkowe, słupkowe, igiełkowe. Często występują zbliźniaczenia (czasami wielokrotne). Występuje w skupieniach ziarnistych, zbitych, pręcikowych, promienistych, groniastych, naciekowych. Czasami tworzy wykwity (kwiat żelaza). Jest kruchy, przezroczysty. Często zawiera domieszki: ołowiu (tarnowicyt), cynku (nicholsonit), strontu i pierwiastków ziem rzadkich. Reaguje z kwasem solnym. Jest izomorficzny z witerytem, stroncjanitem, cerusytem. W warunkach panujących na powierzchni Ziemi przekrystalizowuje w kalcyt i tworzy z nim paramorfozy.

Występowanie

Jest produktem niskotemperaturowych procesów hydrotermalnych; występuje w pęcherzach pogazowych. W kawernach wapiennych i strefach utleniania złóż kruszców, w osadach gorących źródeł (składnik grochowców).
Miejsca występowania: Hiszpania, Austria, Wielka Brytania, Peru, Włochy, Chile, Meksyk, Grecja, USA, kraje Afryki Południowo-Zachodniej oraz Słowacja.

W Polsce występuje w okolicach Kłodzka, Ząbkowic Śląskich i Szklar. Spotykany jest w Górach Świętokrzyskich i okolicach Tarnobrzega.

Zastosowanie

W jubilerstwie rzadko ze względu na miękkość. Oszlifowane kryształy są zwykle bezbarwne.

Ma znaczenie naukowe.

Interesujący dla kolekcjonerów.

Czasami wykorzystywany jako kamień ozdobny.

Do wyrobu biżuterii artystycznej.

---