Sztuka historyczna
Funkcje:
-ilustracja i utrwalenie wydarzeń historycznych (z perspektywy historycznej lub na żywo)
-propagandowe
-w celu pobudzenia do walki
-w celu ukazania środków artystycznych
-temat godny przedstawiania, modny (np. Akademizm)
W starożytności przedstawiano wydarzenia historyczne:
-kolumna Trajana w 113 r. (wojna z Dakami)
-Łuk Tytusa (zdobycie Jerozolimy przez Rzym w 70 r.n.e)
W renesansie i baroku rzadko przedstawiany temat, jednak są pojedyncze przykłady:
-„Bitwa San Romano” Paulo Ucello (1435-36)
-“Oddanie Brery” Velazquez
Po odkryciach w Herkulanum i Pompejach w I połowie XVIII wieku zainteresowano się na nowo historią i sztuką starożytną.
W Klasycyzmie tematy historyczne były tematem wysokim, godnym przedstawiania, często pretekstem do ukazania rozwiązań formalnych i środków artystycznych. Nawiązywały do wydarzeń im współczesnych.
- „Przysięga Horacjuszy” J.L. David (1784)
- „Porwanie Sabinek” J.L. David
-„ Śmierć Marata” J.L. David
Malarstwo romantyczne angażuje się we współczesność, jeśli sięga do przeszłości to do średniowiecznej. Zadawało pytania o sens walki, cierpień, sławiła wolność, tak jednostki, jak i narodu, opowiadając się zawsze po stronie uciśnionych.
- „Rozstrzelanie powstańców madryckich” Goya
-„Wolność wiodąca lud na barykady” Delacroix
Trzeba wspomnieć koniecznie o kierunku w sztuce europejskiej rozwijający się od XVII do XIX wieku, przede wszystkim w malarstwie i rzeźbie. Polegał na odwoływaniu się do zasad i ideałów sztuki antycznej oraz renesansowej, a także naśladowaniu dzieł uznanych za doskonałe, preferujący tematykę, historyczną, religijną i mitologiczną. Propagowany głównie przez Akademie Sztuk Pięknych. (akademizm)
-Henryk Siemiradzki „Pochodnie Nerona”
Malarzem przewodzącym nurtowi historycznemu był Jan Matejko (1838-93), który zajął w kulturze polskiej XIX wieku miejsce obok największych poetów romantycznych. Jego twórczość, w pełni świadomie kształtowana, miała wypełnić misję, głosić chwałę oręża polskiego, krzepić serca. Jednakże Matejko rozpoczął swoją twórczość od malowania obrazów rozliczeniowych (Stańczyk, Kazanie Skargi, Rejtan). Dopiero w drugiej fazie, rozpoczętej Unią Lubelską, pokazywał chwile największej chwały narodu polskiego (Bitwa pod Grunwaldem, Hołd pruski, Batory pod Pskowem i inne). Wszystkie obrazy były przesiąknięte historiozoficznymi teoriami Matejki, nigdy nie pokazywały wydarzeń zgodnie z rzeczywistością, ale poddawały je interpretacji zgodnej z wizją autora. Ich siła przekonywania, która do dziś niezmiennie porusza odbiorców, polegała nie tyle na wyrazie poszczególnych elementów, ile na kompozycji całości.
Realizm, Impresjonizm zrywają z malarstwem historycznym. W XX wieku mimo już wielu różnych nurtów, prądów w sztuce, abstrakcji, to twórcy jednak zawierają w swych dziełach pewne ważne, historyczne wydarzenia.
-„Guernica” Pablo Picasso1937
-Edward Dwurnik
Opisy obrazów
„Bitwa pod San Romano” Paolo Cello
Dzieło miało upamiętnić zwycięską bitwę Florentczyków z mieszkańcami Sieny, do jakiej doszło w roku 1432. Na pierwszym planie walczą ubrani w zbroje rycerze, ich konie stają dęba. Na drugim planie toczą się bardziej sporadyczne walki między piechurami, również motywy nie związane z tematem 9chart ścigający królika). Oddaje również jako jeden z pierwszych w tle pejzaż, jednocześnie stara się zachowanie prawdy historycznej: zbroje, herby, tarcze, kusze tych, jakich używali mieszkańcy Florencji Sieny na początku XIV wieku.
Przysięga Horacjuszy J.L. David
Jest to obraz o bardzo dokładnie przemyślanej kompozycji zamkniętej. Znajdujące się w tle trzy łuki arkadowe, sprawiają, że jest on podzielony na wyraźne trzy pionowe części. W każdej z nich umieszczone są postacie. W części lewej znajduje się trzech młodych, uzbrojonych mężczyzn. Stoją oni obok siebie, w wykroku, wszyscy wyciągają po jednej ręce w stronę starszego od nich mężczyzny, stojącego w środkowej części dzieła. On również stoi w wykroku, a w wyciągniętych w stronę młodzieńców rękach trzyma trzy miecze. Grupę w prawej części obrazu stanowią trzy kobiety i dwójka dzieci, obejmowanych przez jedną z nich. Są one wyraźnie pogrążone w smutku, rozpaczy. Wszystkie postacie ubrane są w stroje rodem ze starożytnego Rzymu. Punktem ogniskowym kompozycji jest miejsce, w którym stykają się wyciągnięte dłonie mężczyzn i miecze.
Do oddania iluzji przestrzeni wykorzystana została perspektywa linearna (zobacz także: perspektywa). Całość jest bardzo realistyczna, a podstawą dzieła jest bardzo dokładny rysunek. Obraz namalowany został gładko; nigdzie nie widać duktu pędzla.
Kolorystyka obrazu jest raczej stonowana, utrzymana w barwach ciepłych. Jest bardzo dużo różnych żółci, brązów i ugrów, widać również sporo błękitów i bieli. Wzrok przyciąga duża, czerwona plama, którą tworzy okrycie mężczyzny po środku. Na obrazie widoczne są liczne kontrasty światłocieniowe, zwłaszcza na szatach postaci.
Temat obrazu, przysięga Horacjuszy, zaczerpnięty został z opowieści ze starożytnego Rzymu. Bracia (trzej mężczyźni po lewej), przed wyruszeniem na decydującą bitwę z - również trzema - Kuriacjuszami, ślubują ojcu (postać w środku), że albo zwyciężą, albo zginą. Kobiety po prawej smucą z powodu tej tak dramatycznej i drastycznej decyzji. Kobieta w białej szacie, siostra Horacjuszy rozpacza tym mocniej, że jeden z Kuriacjuszy to jej narzeczony, więc, zależnie od wyniku walki, straci brata lub ukochanego.
Przysięga Horacjuszy to zdecydowanie klasyczny obraz Jacquesa-Louisa Davida, w pełni wpasowujący się w wymogi epoki. Bazuje na bardzo dokładnym rysunku anatomicznym i perspektywicznym, temat pochodzi wprost z historii starożytnej. Mistrzowsko zinterpretowany przez Davida ideał antyczny, sprawił, że pokazane po raz pierwszy w 1785 roku dzieło zostało bardzo entuzjastycznie przyjęte.
"Wolność wiodąca lud na barykady" E.Delacroix
Jeden z nielicznych obrazów alegorycznych namalowanych pod wpływem aktualnych wydarzeń politycznych we Francji. Został namalowany w rok po francuskiej rewolucji lipcowej. Obraz ten jest międzynarodowym symbolem wolności i solidarności społecznej. Zauważymy to po postaciach obecnych na nim. Wspólnie walczą o wyzwolenie przedstawiciele mieszczaństwa, paryskiej ulicy, inteligencji i reszta ludności tego miasta. Jednak ich realizm kontrastuje z centralną postacią Wolności. W swej pozie i draperii szat przywołuje ona na myśl antyczne boginie, co nadaje temu wydarzeniu wymiar epicki i podkreśla jego rangę. Autor połączył realistyczne szczegóły z alegorycznym przedstawieniem.
Dzieło Delacroix jest całkowitym zaprzeczeniem estetyki klasycyzmu i cechuje je apologia wolności, silna emocjonalność i dramatyczny temat. Jest w nim romantyczny patos widoczny w postaci kobiety niosącej trójkolorowy sztandar i karabin. Temat tego dzieła wyraźnie ukazuje idee rewolucyjne. należy zwrócić uwagę na przewagę linii ukośnych powodującą dynamiczny układ kompozycji oraz intensywne, zdecydowane barwy podkreślające ten ruch. Kolorystyka obrazu jest w niektórych punktach zgaszona, w innych rozjaśniona z akcentem czerwonej plamy na sztandarze. Dominuje swobodna gra barw i światła.
Pochodnie Nerona Henryk Siemiradzki
(inny tytuł to Świeczniki chrześcijaństwa) to obraz olejny autorstwa namalowany w roku 1876 w Rzymie. Obraz przedstawia scenę z czasów cesarza rzymskiego Nerona. W roku 64 spłonął Rzym, o co Neron oskarżył chrześcijan, którzy schwytani zostali przywiązani do pali w ogrodach słynnego Złotego Domu Nerona. Na obrazie uchwycone jest oczekiwanie cesarz i jego świty na rozpalenie pochodni z pojmanych męczenników.
„Guernica” Pablo Picasso
Jest wyrazem hołdu złożonemu hiszpańskiemu miastu Guernica, które zostało zbombardowane przez Legion Kondor z niemieckiego Luftwaffe. Malarz bardzo przeżywał wojnę domową w Hiszpanii i zaczął angażować się politycznie. Obraz został zamówiony przez rząd republikański dla wystawienia w hiszpańskim pawilionie podczas Wystawy Światowej w 1937 roku w Paryżu.
Obraz przedstawia chaos, śmierć i strach ludzi, które sprowadza wojna na spokojne miasteczko.
Tragedia miasta Guerniki została podkreślona poprzez użytą kolorystykę - czerń, biel i różne odcienie szarości. Cierpienie wyraził artysta poprzez postacie i rekwizyty: szczątki ludzkie, płaczące kobiety, leżącego wojownika, powalone zwierzęta: konia i byka - ofiary wojennych potworności. Nad całością zaś góruje mitologiczny grecki bóg wojny - Ares.