Wiesław Wernic

Wędrowny Handlarz

Cisza

Słońce zachodzi, ucicha wiatr,

Samotne ognisko płonie.

Pod ręką strzelba — trapera brat,

Po niebie obłoki gonią.

Chciałbym z obłokiem popłynąć w dal,

Do miejsc, gdzie nikt mnie nie czeka,

Gdzie preria śpi, a pluskiem fal

Podzwania nieznana rzeka.

I dotrzeć tam, gdzie rośnie bór

W zadumie swej mrocznej ciszy

I w grzmocie pian, gdzie spada z gór Potok ze skalnej niszy.

A kiedy wreszcie zróżowi świat

Zorza, gdy wstanie na wschodzie,

Chcę patrzeć, jak bóbr — nasz młodszy brat,

Opuszcza swój dom na wodzie.

Pochwycić chmurę, okiełznać ją

Niczym dzikiego konia,

Wskoczyć na grzbiet i przez mil sto

Prerii przemierzać błonia!

• Ładne. Sam pan ułożył?

• Gdzie tam! Nauczył mnie znajomek podczas pie­kielnie długiej i mroźnej nocy. Na Alasce. Byłem wów­czas cheechako.

• 
  Przybyszem?

• Tak, w języku czerwonoskórych, ale wśród bia­łych słowo to oznaczało coś nie bardzo dla mnie przy­jemnego: frajer albo... naiwniak. Wędrowaliśmy daleko. Kiedy dotarłem do Fort Yukon byłem już prawie „kwa­śnym chłopcem", a w Nome skwaśniałem do reszty.

— Nic a nic nie wiem o kwaśnych chłopcach — za­uważyłem popychając obcasem w głąb ogniska długie polano, którego koniec zdążył się zwęglić.

Drzewa mieliśmy pod dostatkiem, a w miarę jak za­chodziło słońce, wieczorny chłód coraz silniej dawał znać o sobie.

• Ba, pan nie był na Alasce.

• Nie byłem. Cóż to są „kwaśni chłopcy"?

• Ci, którzy nie znają tych wymyślnych proszków, jakie dodane do mąki czynią pieczywo pulchnym.

• Można jeść podpłomyki. Ja sam... — tu ugryzłem się w język i urwałem w połowie zdania.

Chciałem przecież powiedzieć, że setki razy wśród prerii i lasów spożywałem właśnie podpłomyki — twar­de placki z mąki i wody, zastępujące mi chleb przez długie miesiące wędrówek. Jednak tego nie powiedzia­łem nie chcąc pozbawiać się przyjemności zabawy. Jakiej zabawy? Później to wyjaśnię.

— Och — odparł mój towarzysz — kwaśni chłopcy są wybredni. Jeśli tylko mają okazję, robią zaczyn z mą­ki, która kwaśnieje i służy jako drożdże. Kiedy przy­byliśmy do Sitki, byłem miękki jak bułka z takiego cias­ta, ale nim doszliśmy do Yukonu, stwardniałem na su­char. Wiedziałem już bardzo wiele o Alasce, to na przy­kład, że gdy plunąć, a ślina zamarza w powietrzu, wiadomo: sześćdziesiąt stopni murowane, i jeszcze sporo o innych sprawach. Dlatego wróciłem cały i zdrowy, a mój brat stracił tylko jeden palec i tylko u lewej ręki, co nie jest, myślę, wielkim nieszczęściem.

• Odmrożenie — zgadłem bez trudu.

• Oczywiście, ale operacja odbyła się w warunkach, które pan uznałby za karygodne.

• To znaczy?

• Na przydrożnym kamieniu, jeśli można mówić o jakiejkolwiek drodze, i przy pomocy siekiery. Opero­wany wcale nie czuł bólu, a operujący musiał się spie­szyć, żeby sobie nie odmrozić dłoni.

• Nie było innego sposobu?

• Ba, każda zwłoka kosztowałaby mego brata kilka dalszych palców. Dlatego nie szukaliśmy ani stołu ope­racyjnego, ani szpitala. Gdzież ich tam zresztą szukać?

• Hal! — zawołałem. — Dorzuć drewna!

Przed wyruszeniem w drogę Norton przedstawił mi swego pomocnika: „To jest Hal Burns. Chłopak poczci­wy z kośćmi".

• Ryzykowna decyzja — wróciłem do przerwanej rozmowy. — Brudna siekiera i brudny kamień, w sumie: otwarta furtka dla gangreny.

• Nie taka bardzo ryzykowna, doktorze. W klimacie tamtejszej zimy wszystkie zarazki marzną na kość, na kamień, na śmierć. Pan nie ma pojęcia, co to jest alaskańska zima. A wiosna wcale nie lepsza. Wszystko top­nieje w oczach, wodospady grzmią pod byle skałką, śnieg ginie i powstaje jedno gigantyczne błoto, z którym dają sobie radę tylko łosie. Brr! Nigdy więcej do Alaski, doktorze, takie moje hasło! Chociaż na tej Alasce można zrobić niezły interes.

• Odkrył pan złoto?

• Nie. Komu wspomnę o Alasce, zaraz napomyka o złocie. Wprawdzie przywieźliśmy nieco złota, ale interes to skórki.

• Traperstwo?
  
  

• Coś w tym rodzaju. Nikt tu nie uwierzy, że sypia­łem na posłaniu ze srebrnych lisów. Ale z jakim trudem zdobytych! Obecna wyprawa to po prostu letnia woda. Wycieczka, świąteczny piknik, chociaż wydawać się może uciążliwa. Zwykle tak się dzieje za pierwszym razem, ale jak pan powróci do Milwaukee, kto wie? Może nawet zatęskni za następną przejażdżką?

— Zupełnie co innego opowiadał mi pan właśnie w Milwaukee.

— Święta prawda! Chciałem pana odwieść od zamiaru. Lękałem się kłopotów. Nie nadaję się do roli mamki, a przewidywałem mnóstwo nieprzyjemnych historii. Nie sprawdziły się. Z pana, doktorze, urodzony westman! Co prawda to dopiero początek drogi, ale począt­ki zwykle są najtrudniejsze. Hal, daj nam kawy!

Burns bez słowa przyniósł dwa pełne kubki.

• Kawa nieraz ratowała mi życie podczas tamtych wściekłych mrozów. Nie nudzę pana, doktorze?

• Słucham z ciekawością.

• Otóż, Alaska to nie tylko mrozy. Jeszcze Indianie.

• Chyba spokojni.

• Diabła tam! To tu są spokojni na tym niby-dzikim Zachodzie. Chociaż największy krzyk podnoszono wła­śnie tutaj, a nie tam, gdzie wszyscy czerwonoskórzy posiadają strzelby, chociaż broni nie wolno im sprze­dawać. A poza tym... jedzą psy! Fu!

Roześmiałem się.

• Słyszałem, że biali w tamtych stronach, gdy im głód dokuczy, również nie gardzą psami.

• Prawda — odparł niechętnie. — Mnie się to nie zdarzyło. Na szczęście.

• Jeśli czerwoni polują na psy, nie jest to jeszcze najgorsze.

• Żeby tylko na psy! Na ludzi również...

• Nie przesadza pan? Opowiadano mi wiele o walkach czerwonoskórych w Dakocie, Montanie, Nowym Meksyku i Arizonie, ale nic a nic o Alasce.

— Bo ludzi tam mało, przestrzenie ogromne, a wiadomości nie docierają do miast.

W tym twierdzeniu było sporo prawdy, ale chyba Norton miał dość powierzchowne informacje o ludach zamieszkujących Alaskę. Ten kraj należał do Stanów dopiero od dwudziestu lat, a minie jeszcze ze sto, zanim go będzie można dokładniej spenetrować. Powiedzia­łem więc tylko:

— Handluje pan z Indianami, ale jakoś nie cieszą się pana sympatią, czyżby ten handel był mało po­płatny?

Spojrzał na mnie ostro, tak że oczekiwałem wybuchu oburzenia. Ale pomyliłem się.

— Pan mnie krzywdzi, doktorze, takim podejrze­niem. Sympatia nie ma nic wspólnego z handlowym interesem. Żeby powiedzieć prawdę, to ja ich lubię i myślę, że z wzajemnością. Dlaczego? Dlatego, że nie jestem oszustem, nie wymieniam dziurawych koców na srebrne ozdoby nawajskie i nie wyłudzam złotego piasku za baryłki ognistej wody. Chociaż tak czyniło przede mną bardzo wielu wędrownych handlarzy. Ja lubię czerwonoskórych, ale to wcale nie znaczy, iż ich nie rozróżniam. Są tacy, są owacy. Podobnie jak i u nas. Przyznam, że niejeden raz dobrze zaleźli mi za skórę, ale pamiętam, że ze strony białych jakże często stosowano oszustwo, mord i wyzysk. Nie jestem traperem ani westmanem, nie mam na sumieniu ani jednego czerwo­nego wojownika, ale też wiem, że nie każdy z nich ma anielskie skrzydła u ramion.

—

Oczywiście. Jednak warto chyba pamiętać, że ich zbrojne wyprawy usprawiedliwiała nasza zachłan­ność. Szczuliśmy jedne plemiona przeciwko drugim. Czy nie tak?

— Ho, ho! — roześmiał się. — Widzę, że jest pan kandydatem na „brata" czerwonych twarzy. Jaka szko­da, że nie może pan do końca odbyć tej wędrówki w moim towarzystwie. Ułatwiłbym panu lepsze poznanie dawnych władców tej ziemi.

• Niestety — odparłem, z trudem zachowując po­wagę — jestem umówiony z przyjacielem w El Paso.

• Wiem, wiem. I przyznam szczerze, że nadal lękam się o tamtą część pańskiej drogi. Samotność, doktorze, to niezbyt przyjemne towarzystwo. Zwłaszcza dla kogoś, kto pierwszy raz wybiera się tak daleko.

• Jakoś dam sobie radę.

• Bardzo pan niefrasobliwy jak na lekarza.

— Moi pacjenci są innego zdania. Kiedyś... zresztą, mniejsza z tym — przerwałem. O mało się nie zdradzi­łem, że pracowałem jako chirurg w szpitalu w Milwaukee. Co prawda, wielu lekarzy było zatrudnionych w tamtym szpitalu, ale żaden z nich nie odszedł z takim hukiem, jak ja. Jeden z miejscowych dzienników zarzu­cił mi przecież wówczas (w 1880 roku), iż stosuję znachorskie metody leczenia! Poinformował czytelników, że wpuściłem na teren szpitala dwu czerwonoskórych i że zgodziłem się na zastosowanie ich metod w stosunku do pacjenta ciężko chorego. Tym pacjentem był znany traper i przyjaciel Indian — Karol Gordon, a niespodziewani goście — wodzami plemienia Czarnych Stóp. Gor­donowi groziła wówczas amputacja nogi, czego przecież nie mogłem dokonać wobec ostrego sprzeciwu pacjenta. I to nie był błąd, że dopuściłem Indian do Gordona, bo­wiem ich właśnie kuracja poskutkowała w sposób zdu­miewający. Operacja stała się zbędna, ale ja z trzaskiem wyleciałem z posady. A Karol Gordon stał się później moim nauczycielem, dzięki któremu zapoznałem się z urokami prerii, lasów i gór oraz ze zwyczajami czer­wonych narodów. Sprawa wówczas była głośna i Norton na pewno o niej słyszał. Gdybym wyznał, że pracowałem w szpitalu, musiałby szybko skojarzyć moją ochotę do wędrówek po Dzikim Zachodzie z tamtym wypadkiem, a na tym wcale mi nie zależało.

• Nie będę się spierał, doktorze, przecież panu zaw­dzięczam zdrowie, ale że mi pan szpetnie przymówił o niepopłatnym handlu, powiem, że trafił pan blisko celu. Na tych wędrówkach nie zarabiam ani milionów, ani tysięcy, ale też nie dokładam. Trochę traktuję to jak letnią wycieczkę. Pewnie to pana zdziwi?

• Nic a nic — odparłem szczerze, ponieważ coroczne wyprawy na Zachód od lat stały się moim zwyczajem. Ciągnęła mnie, mogła ciągnąć i Nortona tęsknota za rozległą prerią i za spokojem dalekich przestrzeni.

Urwaliśmy rozmowę wpatrzeni w łuny zachodu płonące nad horyzontem. Obozowaliśmy w naturalnym wklęśnięciu płaskiej jak taca łąki, porośniętej rzadką trawą. Koliste wzniesienie chroniło nas od wiatru i tylko na wypadek deszczu nie było odpowiednim obozowis­kiem: woda szybko wypełniałaby zagłębienie. Ale nic nie zwiastowało zmiany pogody. Niebo było bezchmur­ne, szumiał bór, czarną ścianą zaznaczający się na nie­dalekiej granicy prerii, gdzie płynął niewielki strumyk. Tam właśnie nad tym strumykiem poruszały się łby naszych spętanych wierzchowców. Jak na moje doświad­czenie — pozostawionych zbyt blisko leśnych zarośli, w których mogły się kryć najróżniejsze puszczańskie drapieżniki. Zwróciłem Nortonowi uwagę, starając się, aby nie zabrzmiała zbyt fachowo.

— Nie ma strachu, doktorze. Znam tę okolicę jak

własną kieszeń. Ten las nie kryje żadnego niebezpie­czeństwa dla naszych koni.

Taka pewność nie trafiła mi do przekonania. Wpraw­dzie na Dzikim Zachodzie w miarę upływu lat czworo­nodzy mieszkańcy czuli się coraz mniej pewnie — coraz więcej myśliwych uganiało się za cennymi skórami.

Nie znaczyło to jednak, by ziemie te upodobniły się do parku, w którym po drzewach śmigają tylko wiewiórki. Stanowczo, mój towarzysz był zbyt pewny siebie. Ale czy mogłem go przekonać nie zdradzając, że znam te tereny znacznie lepiej, niż on o tym sądził? Postanowi­łem więc zaostrzyć własną czujność, nastawić uszy na odgłosy leśne i mieć stale broń w zasięgu ręki.

Noc powoli nadciągała. Bladły purpurowe blaski za­chodu i wkrótce szarość pokryła niebo. Czerwony pas, wiszący jeszcze nad linią horyzontu, nabrał odcienia zielonkawego. Przygasał. Wiatr przestał dąć i nagle zapadła zupełna cisza, jakby ktoś przykrył prerię szkla­nym kloszem. Trzask pękniętego patyczka zabrzmiał jak wystrzał karabinu. Ale nie wywołał echa, wsiąkł natychmiast niczym woda w watę.

• Co u licha? — zdziwiłem się i w tym momencie niemal ogłuszył mnie mój własny głos, który natych­miast utonął w ciszy. — Czy spotkał się pan z czymś podobnym? — szepnąłem.

• Tak. Podczas wędrówek po Alasce. Ale to działo się w zimie, gdy nawet słowa zamarzają. Hm, wcale nie czuję wiatru, nawet ogień przygasł, zupełnie jak w oku cyklonu.

• Mam nadzieję, że pan się myli — odparłem.

Przeżyłem już kiedyś trąbę powietrzną na południo­wych równinach Kanady i miałem tego dość na całe życie.

Siedzieliśmy w milczeniu. Słychać było głośny chrzęst trawy wyrywanej końskimi zębami, a przecież nasze wierzchowce pasły się o dobrych kilkadziesiąt kroków od nas. Poczułem się jakoś nieprzyjemnie. Przeczucie nieszczęścia?

Przypomniałem sobie, jak Karol Gordon opowiadał, że wielu doświadczonych traperów, tych najlepszych z najlepszych, odczuwa jakiś niewytłumaczony lęk, gdy zbliża się niedostrzegalne jeszcze niebezpieczeństwo. Czyżbym wyrobił w sobie traperski instynkt?

Przyciągnąłem ku sobie strzelbę. Zaszurała po trawie, jakby ważyła kilka ton. Norton dostrzegł mój ruch, a raczej usłyszał, i rozejrzał się dokoła.

• Zauważył pan coś, doktorze? — zapytał szeptem.

• Nie — odparłem — jednak... nie potrafię tego wy­tłumaczyć... czuję się tak, jakbym siedział naprzeciw lufy rewolweru. Ale to pewnie skutki gwałtownej zmia­ny ciśnienia powietrza — wytłumaczyłem fachowo.

Przytaknął.

— Nerwy, nerwy, doktorze. Zdarza się tak, zwłaszcza gdy ktoś po raz pierwszy przeżywa takie zjawisko.

Nie mogłem dłużej usiedzieć w miejscu. Wstałem i począłem krążyć dokoła obozowiska, a moje stąpnięcia wywoływały trzask suchych traw, jakby po nich jechał ciężki wóz.

Szarzało coraz bardziej, zorze zapadły już w ziemię, mrok gęstniał i pierwsza gwiazda zabłysła na czernie­jącym niebie. Ale nadal nie działo się nic, co warte by­łoby naszej uwagi. Konie były spokojne. Dwa z nich ułożyły się już do snu, pozostałe szczypały trawę. Wróciłem.

• I cóż, doktorze?

• Nic. Wierzchowce nie zdradzają niepokoju. Chyba to...

Urwałem, bo w tej sekundzie dobiegł moich uszu tętent kopyt, jak gdyby szybko biegnącego kłusaka.

— Słyszy pan?

Norton poderwał się z ziemi.

— W cień! — rozkazał. — Za dobrze nas tu widać.

Ktoś gnał w naszą stronę z niewidocznej dali. Niezna­ny przybysz podczas nocy — trzeba być przygotowanym na każdą niespodziankę.

Skoczyliśmy poza krąg blasku rzucanego przez dopa­lające się polana.

Dudnienie kopyt zbliżało się, aż z czerni nocy wypadł czarniejszy jeszcze stwór. Zachrapał i zatrzymał się raptownie w migotliwym świetle ogniska. Koń!

Wyglądał jak potwór ze złej bajki. W drżącym świe­tle płomieni to nikł, to ukazywał się naszym oczom. Może właśnie z tego powodu wydawał się zdumiewająco wielki, a może dlatego, że stanął na samym szczycie naturalnego nasypu okalającego nasz obóz, a my leżeliś­my niżej?

Żaden z nas się nie podniósł. Czekaliśmy, tłumiąc oddechy, czy za spłoszonym zwierzęciem nie wychynie z mroku łeb jakiegoś drapieżnika albo nie zatętni pogoń zbrojnych jeźdźców. Ale nic, cisza.

Ognisko przygasało i już tylko jasna smuga różowiła nieruchome kopyta, potem i ona znikła. Ciemność zakry­ła zwierzę niby czarnym płaszczem. Podniosłem dłoń zaciśniętą na zamku sztucera.

Sytuacja się gmatwa

— No więc? Co panu dolega?

Ten człowiek wzbudził we mnie sympatię od pierw­szego spojrzenia. Zawodna to często ocena, ale ja coś niecoś znam się na ludziach. Jak przyszłość miała po­kazać — nie pomyliłem się.

Był to ostatni mój pacjent tego dnia. Zmęczony, mia­łem nadzieję, że przyszedł z jakimś głupstwem, któremu zaradzę w kilka minut. Otóż właśnie — nie.

— Nie wiem, doktorze — odpowiedział wolno. — Po prostu czuję się fatalnie już od kilku dni. Myślałem, że mi samo przejdzie, ale nie przeszło. Coś mnie kłuje pod łopatką, nie tak bardzo, można wytrzymać, ale ciągle pocę się jak bochen chleba w piekarskim piecu.

Wyjąłem termometr z szuflady biurka.

— Niech pan zdejmie marynarkę, będzie wygodniej.

Posłuchał. Rozpiął koszulę, włożył termometr pod pa­chę. Zerknąłem na zegarek i siedzieliśmy w milczeniu przez kilka minut. Miałem teraz okazję przyjrzeć się pacjentowi. Był to postawny, tęgi mężczyzna z czarną czupryną i gładko wygoloną twarzą, z piwnymi oczami, które patrzały bystro i wesoło. Policzki świeciły rumień­cami o nienaturalnej intensywności, co wzbudziło we mnie zawodową czujność. Zerknąłem po raz drugi na zegarek.

— Wystarczy. Niech pan pokaże.

Spojrzałem na termometr i gwizdnąłem.

• O, ho, ho!

• Co tam, doktorze?

• Prawie sto cztery stopnie. Nadaje się pan do szpitalnego łóżka. I to zaraz! Proszę zdjąć koszulę i po­łożyć się na kozetce.

Zbadałem go dokładnie.

— Co mi jest?

• Przeziębienie.

• Odetchnął z ulgą:

• Głupstwo...

— Niezupełnie. Podejrzewam początki zapalenia płuc. Musi pan mieć niezwykle silny organizm, jeśli przy takiej gorączce zdołał do mnie przyjść. Proszę się ubrać. Daleko pan mieszka?

Wymienił ulicę i numer domu.

Siadłem za biurkiem i zająłem się wypisywaniem bardzo długiej recepty.

— Niektóre leki są gotowe — zauważyłem — na inne trzeba poczekać.

• Aż tyle ich jest? — jęknął.

Uśmiechnąłem się. Pacjenci oceniają chorobę ilością lekarstw, jakie mają stosować.

— Nie jest tak źle — pocieszyłem go. — Mieszka pan sam?

• Z bratem i bratową. Czemu pan pyta, doktorze?

• Konieczna jest stała opieka. Zostanie pan przyku­ty, jak to się mówi, do łóżka na wiele dni, nie wolno wstawać. Więc albo opieka domowa, albo... szpital.

• Szpital? Nie, nie potrzeba. Jak to długo potrwa?

• Już powiedziałem: wiele dni. Szybkie wyzdrowie­nie zależy od trzech czynników: od właściwej diagnozy lekarza, od właściwych leków i właściwego postępowania chorego. Dwa pierwsze warunki spełniłem, jak mogłem najlepiej, teraz kolej na pana.

• Bardzo mi zależy na szybkim wyzdrowieniu.

• Każdemu zależy — wtrąciłem.

• Za miesiąc, najdalej za półtora powinienem ruszyć w daleką drogę.

• Niczego panu nie gwarantuję. Ostrzegam: zbyt szybkie opuszczenie łóżka spowoduje nawrót choroby. Jeśli to przytrafi się panu w drodze, sprawa będzie po­ważna, nawet bardzo.

• Rozumiem — mruknął. — Że też... Ale co tam, wyzdrowieję, doktorze, bo muszę! Z wiosną ruszam. Nie usiedziałbym w mieście ani godziny dłużej.

• Jedzie pan na odpoczynek?

• To są interesy handlowe.

• Hm... Ostrzegłem, reszta zależy od chorego. Idzie­my — zakomenderowałem.

• Pan również wychodzi? Do pacjenta?

• Nie, przespaceruję się kawałek, a przy okazji od­prowadzę pana.

I mimo jego sprzeciwów nie ustąpiłem.

Kiedy wychodziliśmy na ulicę, kazałem mu podnieść kołnierz płaszcza. Był mróz, ostatnie podrygi zimy przed nadchodzącą wiosną 1887 roku. Żachnął się twierdząc, że nie z takimi mrozami dawał sobie radę, ale posłuchał.

• A teraz — powiedziałem — proszę oddać moją receptę.

• Po co?

• O, tam jest apteka. Załatwię sprawę szybciej niż pan. Proszę zmykać do domu i kłaść się. Za małe pół godzinki przyniosę lekarstwa.

Zaprotestował, oświadczył, że on również wejdzie do apteki, bo nie może się zgodzić, aby lekarz odgrywał rolę posłańca. Zirytował mnie, więc odparłem nieco zło­śliwie:

— Niech się pan nie martwi, za tę usługę nie będę liczył. — I zaraz dodałem — Jeśli pan nie zastosuje się do moich poleceń, nic nie wyjdzie z zaplanowanej podróży. Ręczę za to.

Mruknął: „przepraszam" i powędrował dalej.

Sprawę w aptece załatwiłem w pół godziny, a w kil­kanaście minut, bo droga była krótka, znalazłem się na miejscu. Sprawdziłem numer domu — zgadza się. Ale recepta z wypisanym nazwiskiem pacjenta została w aptece. Zawahałem się.

Jakże, u licha, się nazywał? Chyba na literę „O"? Przez słabo oświetloną bramę (był już wieczór) wsze­dłem na klatkę schodową. Tam było nieco widniej. Za­trzymałem się przed drzwiami na parterze. Zerknąłem na metalową plakietkę — nazwisko wydało mi się zupeł­nie obce. Ruszyłem wwżej. Na pierwszym piętrze odczytałem: „Elizabeth i Francis Norton", a obok: „Ed Norton".

— Norton — powiedziałem półgłosem. — Oczywiście, że Norton. Jakie tam „O"!

Pociągnąłem za gałkę dzwonka. Otworzono. Na progu stanął mężczyzna, który nieco przypominał mego pa­cjenta.

— Pan doktor? — zapytał.

Przytaknąłem.

_:— Proszę, proszę bardzo.

W małym korytarzyku pomógł mi zdjąć palto, a póź­niej poprowadził do obszernego pokoju, spełniającego zapewne, sądząc po umeblowaniu, rolę salonu.

• Jak tam mój chory?

• Proszę spocząć. Ned już jest w łóżku. Powiedział, że do tej pory nie spotkał jeszcze tak energicznego lekarza. To prawda, bo Ned nigdy dotąd się nie leczył.

• Bardzo silny organizm — zauważyłem — jednak tym razem uległ.

• Czy to coś niebezpiecznego?

• Każda choroba stanowi niebezpieczeństwo. Pański brat, chyba się nie mylę?... musi leżeć i zażywać lekarstwa, które zapisałem. A przede wszystkim niech się uzbroi w cierpliwość. Za dwa, trzy dni... zobaczymy. Można do niego zajrzeć?

Gospodarz nie zdążył odpowiedzieć, gdy w głębi sa­lonu uchyliły się drzwi.

— Elsie, to pan doktor. Moja żona.
Uścisnąłem dłoń szczupłej blondynki.

— Ed już pytał o pana — powiedziała miękkim głosem. — Jest trochę zdenerwowany.

— To normalne przy takiej temperaturze. Prawie sto cztery stopnie. Czy pani jest cały czas w domu? Chory potrzebuje opieki, powinien leżeć, póki gorączka nie spadnie.

Wyjąłem z kieszeni butelki, proszki i pudełka.

• To dla niego — rzekłem. — Trzeba przypilnować, aby zażywał systematycznie. — Wyjąłem notes, wyrwa­łem kartkę i z pedantyczną dokładnością wypisałem go­dziny i nazwy specyfików.

• Rozumiem.

Poszliśmy do Eda. Od razu zauważyłem, że stan jego musiał się pogorszyć. Niezdrowe wypieki na policzkach nabrały jeszcze intensywniejszej barwy, oddychał nie­równo, a uśmiech, którym mnie powitał, wypadł bardzo blado. Dlatego rozmowę ograniczyłem do kilku słów. Zostawiłem swój adres, obiecałem wpaść następnego dnia i pożegnałem się, mimo że gospodarze chcieli mnie zatrzymać na wieczornym posiłku.

Nazajutrz nie otrzymałem żadnego alarmującego sy­gnału, więc dopiero wieczorem odwiedziłem Eda Nortona. Czuł się lepiej, temperatura spadła o kilka kresek, ale wraz z tym pożądanym zjawiskiem nastąpiło nieuchronne w takich wypadkach osłabienie organizmu.

Przepisałem środek na wzmocnienie serca i znowu po­dziękowałem za propozycję wspólnego spędzenia wieczoru.

Przez kilka kolejnych dni byłem stałym gościem Nortonów. Później moje wizyty stały się już niepo­trzebne. Pacjent wracał do zdrowia. Po miesiącu na­stąpił okres rekonwalescencji. Zaczął się kwiecień i zni­kły ślady zimy.

Któregoś dnia oświadczyłem, że przychodzę po raz ostatni. Zaleciłem spacery po mieszkaniu i odwiedzenie mnie, gdy poczuje się na siłach.

• Powinienem już szykować się do drogi — zauwa­żył. — Co pan o tym sądzi, doktorze?

• Odradzam. Nie wcześniej jak za jakieś dwa ty­godnie. Chyba to panu nie zrobi różnicy?

• Ależ doktorze, ja się umówiłem!

• To proszę uprzedzić, kogo trzeba, że się pan spóźni.

• Ba, to zbyt skomplikowana sprawa. Mam pisać do Mescalerów?

• Do kogo? — zdumiałem się.

• No, do Mescalerów. To taki odłam plemienia Apaczów, mają rezerwaty w Nowym Meksyku.

Siadłem z powrotem przy łóżku.

• Co pana łączy z Mescalerami? — zapytałem.

• Jestem wędrownym handlarzem. Prowadzę z bra­tem małe przedsiębiorstwo. Zauważył pan nasz sklep na dole?

Przyznałem, że nie zauważyłem.

• To jest magazyn konfekcji męskiej, ale poświęcony przede wszystkim ekwipunkowi wycieczkowemu. Klient znajdzie u nas wszystko, począwszy od specjalnego obuwia i ubrań, skończywszy na walizach, plecakach, siodłach i nawet namiotach.

• A broń?

• Mamy i to, w najlepszym gatunku.

• Interes się rozwija?

• Nie narzekamy. Na dobrą sprawę mógłbym już zaniechać wędrownego handlu. Jeśli go nadal prowadzę, to tylko w najdogodniejszych porach roku i raczej z przyzwyczajenia niż potrzeby. Dziwi to pana, do­ktorze?

• Wcale — odparłem szczerze. Sam przecież od lat brałem udział w dalekich wyprawach i wiedziałem, jak trudno zerwać z tym zwyczajem.

• A co pan sprzedaje? Artykuły ze swego sklepu?

Potrząsnął przecząco głową.

— One są dobre dla „bla­dych twarzy", ja handluję z czerwonymi. Tam potrzeby są nieco inne.

• Handel wymienny?

• Zgadł pan. Przeważnie za skórki. Dlatego w drogę wyruszam wiosną, nie jesienią.

• Rozumiem. Tylko futra zwierząt upolowanych zimą są pełnowartościowe.

• Widzę, że orientuje się pan...

• Różni u mnie się leczą, niekiedy autentyczni tra­perzy.

— To ciekawi ludzie — zauważył.

• A co pan sprzedaje Indianom? Jeżeli moje pytanie nie jest zbyt niedyskretne.

• Cóż znowu! Wożę świecidełka, ozdoby, noże, der­ki... — zawahał się.

• Czyżby dostarczał również broń palną? Ale nie miałem zamiaru ciągnąć go za język. Podniosłem się z krzesła.

• Niech pan wpadnie do mnie, porozmawiamy dłużej. Bardzo mnie zainteresowały pańskie wyprawy.

To nie był grzecznościowy zwrot. Rzeczywiście, za­interesowałem się wędrownym handlarzem, a powód tego zainteresowania był dość istotny. Jak już wspo­mniałem, Karol Gordon — mój były pacjent — od lat towarzyszył mi podczas wiosennych wypraw w góry,

prerie i lasy Dalekiego Zachodu. Te coroczne ucieczki z dusznego miasta stały się moim przyzwyczajeniem, którego nie potrafiłbym się wyrzec. Każdej zimy Karol wyprawiał się na północ, już beze mnie. Stamtąd wiosną powracał ze stosami cennych futer i zawsze znalazł czas, by wpaść do mnie, do Milwaukee. Ale w tym roku wcale nie z początkiem wiosny, lecz jeszcze przed wizy­tą Nortona zjawił się w moim mieszkaniu. Zanie­pokoiłem się, czy nie zdarzyło mu się co złego, lecz Karol był cały, zdrowy i w znakomitym usposobieniu.

• Cóż za niespodzianka! — wykrzyknąłem na jego widok.

• Ba — odparł ściskając moją dłoń z siłą żelaznych kleszczy. — Ba — powtórzył — w mojej niespodziance tkwi jeszcze druga niespodzianka. Pamiętasz Rainy Valley?

• Oczywiście.

• Wyobraź sobie, że otrzymałem wiadomość od Adamsa.

• To ten szeryf z Rainy?

• Ten sam. Wbrew temu, co nam obiecywał, pa­miętasz?... wcale nie zrzekł się godności szeryfa.

• No, no... Ale skąd ta wiadomość, byłeś w Arizonie?

• Nie w Arizonie. Jak zwykle: na północy.

• I tam odnalazł cię Adams?

• To dłuższa historia, pozwól, że nieco odsapnę.

• Przepraszam, ale sam mnie sprowokowałeś do pytań. Rozgość się, zaraz powiem Katarzynie (takie imię nosiła moja gospodyni, nieokreślonego wieku rudo­włosa Irlandka).

Karol otrzymał wszystko, co potrzeba gościowi wra­cającemu z dalekiej drogi. Na koniec siedliśmy za stołem i wówczas dowiedziałem się o przyczynie tak wczesnego powrotu mego przyjaciela. Początek tej relacji brzmiał zupełnie nieprawdopodobnie. Oto wiadomość od Adama dosięgła przypadkowo Karola, gdy bawił w Fort Benton, w Montanie, na pograniczu kanadyjskim.

— Ten Adams jest chyba jasnowidzem? — mru­knąłem.

Z dalszego opowiadania wynikło, że Adams, nie wie­dząc, gdzie go szukać, wysłał pismo do Waszyngtonu, na adres Rady do Spraw Indian. Dlaczego właśnie tam? Dlatego, że Karol w roku 1883 bawił na terenie Arizony jako wysłannik Rady celem zaspokojenia słusznych żą­dań plemienia Nawajów. Któryś z urzędników Rady wyniuchał, że poszukiwany przez Adamsa człowiek spędza zimy na polowaniach bądź w północnej Monta­nie, bądź nawet w kanadyjskiej prowincji Alberta. Ten sam przemyślny urzędnik polecił iluś tam szeryfom pogranicznych miasteczek, by odszukali trapera.

• Coś w rodzaju listu gończego — zauważyłem.

• Prawie. Mogło bowiem się zdarzyć, że któryś z mniej rozgarniętych przedstawicieli władzy, zamknął­by mnie w szeryfowskim więzieniu do wyjaśnienia sprawy!

Jednakże Karol miał ten przysłowiowy łut szczęścia. Odwiedził Fort Benton, gdzie szeryfem był jego serdeczny przyjaciel, Vincent Irvin, znający z opowiadań historię arizońskiej eskapady Karola. Przekazał mu wia­domość z Waszyngtonu. Karol przerwał polowanie, spa­kował manatki i przyjechał do mnie.

• Dziwna historia i jakoś mi się nie podoba. Czego chce Adams?

• Wiem tyle, co i ty. Sądzę jednak, że jeżeli mnie wzywa Rada, nie chodzi tu o prywatną sprawę Adamsa.

• Bardzo mi się to nie podoba — stwierdziłem. — Pewnie znowu mają jakieś kłopoty z Indianami. Czy musisz jechać do Waszyngtonu?

• 
  A jak ty byś postąpił na moim miejscu?

• Wzruszyłem ramionami.

• Ano widzisz! Więc nie miej do mnie pretensji.

• Jeśli skończyłeś jeść, przejdziemy do gabinetu. I ja mam niespodziankę, ale chyba przyjemniejszą od twojej.

• No, to chodźmy, ginę z ciekawości...

• Nie kpij.

Gdy zagłębił się w fotelu naprzeciw bierwion pło­nących w kominku, sięgnąłem do szuflady biurka.

• Masz.

• Co to?

• Po prostu: list.

• Od kogo?

• Czytaj.

Przebiegł szybko oczami pierwsze linijki pisma i spoj­rzał na mnie.

• Kto by pomyślał! Gonzales przypomniał sobie o nas!

• To my zapomnieliśmy o nim. Aż wstyd!

• Hm... mieliśmy szczery zamiar odwiedzić go.

• Ale nic z tego zamiaru nie wyszło. Czytaj dalej.

• Zaszeleściły kartki.

• Jest nieco rozżalony — zauważył po chwili.

• Cóż w tym dziwnego?

— Co on tu pisze? Ach, że ma zaszczyt przypomnieć o swym zaproszeniu. Cóż za pompatyczny styl!

Złożył kartkę i wsunął ją do koperty.

• I co ty na to?

• Zastanówmy się. Gonzales mieszka w Meksyku...

• Tylko tyle zapamiętałeś?

• I jeszcze coś więcej: że najkrótsza droga do majątku Gonzalesa prowadzi przez El Paso nad Rio Grande. Piekielnie daleko.

— Posiadasz nadzwyczajne wiadomości — bur­knąłem. — Lepiej powiedz szczerze, że nie chcesz je­chać.

— Bo to nie takie proste. Dotrzeć do El Paso to nie sztuka, ale co dalej? W którym kierunku? Nie mam pojęcia, gdzie leży hacjenda Gonzalesa.

• To ja ci powiem?

• Tak? Zdumiewasz mnie!

• Hacjenda Gonzalesa leży... na końcu języka, mój drogi!

• No, proszę. A niby w jakim to języku chcesz do­pytywać się o Gonzalesa?

— W hiszpańskim.

Wytrzeszczył na mnie oczy w komicznym zdumieniu.

— To chyba zabierzemy z sobą tłumacza?

• Ja będę tłumaczem.

• Podskoczył na fotelu!

• Ty?!

• Od kilku miesięcy pilnie studiuję hiszpański...

• Poddaję się! — wykrzyknął. — Janie, jesteś zdu­miewający!

• Dziękuję za uznanie. Jedziemy?

• A Waszyngton?

• Do licha z Waszyngtonem! — nie wytrzymałem. — Zresztą, przecież wrócisz po kilku dniach.

• A jeśli Adams potrzebuje pomocy? Czy niepokoił­by Radę, gdyby sprawa nie była poważna?

• To znaczy, że zamierzasz udać się do Rainy Valley?

• Nie wiem, o niczym z góry nie przesądzam.

• Pięknie, więc wędruj do swego Waszyngtonu i wracaj jak najszybciej, a przede wszystkim nie daj się wplątać w żadną kabałę. Co u licha?! Czy nie ma innych?

Przyrzekł mi, pół żartem, pół serio, że zastosuje się do
mej rady i że zrobi wszystko, co będzie mógł, aby nie odkładać raz jeszcze wizyty u Gonzalesa. Nie bardzo mu wierzyłem, więc wymogłem, że podpisał się na liście do meksykańskiego hacjendera, w którym zapowiedziałem nasz przyjazd. W terminie zresztą dość nieokreślonym, w każdym razie jeszcze przed nadejściem jesieni.

— Ten list zaraz wyślę — ostrzegłem — pamiętaj!

Później przegadaliśmy cały wieczór, wracając wspo­mnieniami właśnie do arizońskich czasów, kiedy to i szeryf Jerzy Adams z Rainy Valley, i Pedro Gonzales stali się naszymi przyjaciółmi. Następnego dnia Karol wyjechał, ja wysłałem list i ze zdwojoną energią wziąłem się do nauki hiszpańskiego. Chciałem opano­wać znajomość tego języka, aby nie uchodzić za nie­mowę po przekroczeniu granicy Meksyku. Gonzales biegle władał angielskim, więc później już żadnych kłopotów nie będzie. Z kolei nabyłem dokładną mapę meksykańskiego pogranicza i odnalazłem na niej — ku mej radości — małą rzekę o nazwie Conchos, wpada­jącą do Rio Grande. Ku niej mieliśmy wędrować prze­kroczywszy granicę, a potem z biegiem Conchos aż do ujścia strumienia, który miał nas doprowadzić prosto ku hacjendzie Meksykanina. Przed dwoma laty Gonza­les kupił nową posiadłość. Pisał o tym w swym liście, równocześnie przestrzegając przed wszelkimi próbami obrania innego kierunku — można łatwo zabłądzić.

Niecierpliwie czekałem na powrót mego przyjaciela. Zjawił się u progu moich drzwi dopiero po tygodniu. Starałem się odczytać z jego twarzy, z jakimi nowinami wraca: dobrymi czy złymi, ale niczego nie odgadłem.

Go-ja-tle

• Uzbrój się w cierpliwość, Janie, historia będzie dość długa.

• Zaczynaj, milczę jak głaz.

• A więc... wszystko ma swój początek w działalnoś­ci pewnego Indianina o imieniu Go-ja-tle, co tłumaczy się: Ten-który-ziewa.

• Jakiś dobroduszny jegomość — wtrąciłem.

• Tak można by sądzić, ale pozory mylą, a szkoda. Bo to był bardzo energiczny człowiek i znakomity wódz. Na nieszczęście, swoją energię skierował w niezbyt właściwym kierunku. Czy pamiętasz, Janie, wiadomości o rebelii w Arizonie, bodaj że w marcu ubiegłego roku? Bawiliśmy wówczas w Montanie.

• W Montanie byliśmy późną wiosną — sprosto­wałem.

— Mniejsza z tym. Przypomnę ci: z rezerwatu San Carlos uciekło wtedy około czterdziestu Indian, później był napad na dyliżans jadący z Fortu Davisa do Fortu Quitman. Pamiętasz?

• Tak, tak, oczywiście! — krzyknąłem. — Geronimo!

• Otóż to właśnie. Dla nas: Geronimo, dla nich: Go-ja-tle.

Co pisały wtedy gazety? Geronimo był wodzem Apaczów, odłamu Chiricahua, jednego z najbardziej bitnych plemion indiańskich. Co prawda Geronimo po
dawał się za Apacza Mimbrenio, przewodził jednak grupie ChiricahuŁ Zresztą, nie ma to znaczenia. Napad na dyliżans, o czym przypomniał mi Karol, nie mógł przynieść chwały żadnemu wojownikowi, był bowiem atakiem na bezbronnych podróżnych. Jak to odkryto?

Oto pamiętnego dnia dyliżans ciągniony przez spło­szone konie wpadł na plac Fortu Quitman w Arizonie. Z niemałym trudem udało się go zatrzymać. Żołnierze ujrzeli obraz okropny: woźnica, przeszyty na wylot strzałą, leżał na koźle; dwu ludzi przywiązanych do kół pojazdu nie dawało znaku życia; wewnątrz dyliżansu spoczywały martwe ciała pasażerów, przygwożdżone pę­kami strzał do oparć ławek.

Tyle wiedziałem o tej tragicznej historii.

• I cóż z tym Geronimo? — zapytałem. — Słyszałem, że go schwytano.

• Tak. W sierpniu 1886 roku jego oddział otoczyło wojsko w dolinie rzeki Bavispe. Geronimo poddał się i wraz z towarzyszami przewieziony został na Florydę, a stamtąd do Alabamy, gdzie go dobrze pilnowano.

• To znaczy, że sprawa została ostatecznie zakończo­na.

• Otóż nie. Dla lepszej orientacji warto chyba, abyś dziejów Geronimo wysłuchał od początku. Jak myślisz, bo nie chciałbym cię zanudzić?

• Cóż znowu! Opowiadaj.

• Dowiedziałem się w Waszyngtonie wielu nie zna­nych mi szczegółów. Na przykład, że Geronimo urodził się w pobliżu źródeł Gila, na terenie dzisiejszego Nowego Meksyku, podobno w roku 1829. Mówię „podobno", ponieważ Indianie nie przywiązują większej wagi do dat swego urodzenia. W kilkanaście lat później na wios­kę, w której mieszkał Geronimo, a była to wioska Mimbreniów, napadły oddziały meksykańskiego generała Carosco i wymordowały całą prawie ludność. Geronimo ocalał, ponieważ bawił poza domem. Gdy wrócił, znalazł wśród zabitych zwłoki swojej matki, żony i trojga dzieci.

• Przepraszam, Karolu — wtrąciłem się — co robił generał meksykański na terenie Stanów?

• Zaraz cię zawstydzę. Zapomniałeś, że Nowy Me­ksyk i Arizona należały wówczas do Meksyku.

• Słusznie! I co dalej?

• Podobno rzeź Mimbreniów wytyczyła późniejszą ścieżkę życiową Geronima. Tak on sam twierdzi i chyba nie ma powodów w to wątpić. Najwyższy wódz Mimbre­niów po tej rzezi wykopał topór wojenny, a Geronimo stał się jego prawą ręką, pośrednicząc w zjednaniu dla wspólnej walki przeciw Meksykanom odłamów Apaczów: Chiricahua i Nedni. Kiedy w roku 1845 Nowy Meksyk został przyłączony do Stanów, Geronimo wielokrotnie przekraczał granicę i w okresie 1858-1873 zorganizował aż trzydzieści zbrojnych wypadów na Meksyk. W jednym z nich zdobył jakieś miasteczko, a wszystkich mieszkańców wymordował. Został schwy­tany w roku 1876 przez pewnego Indianina pozostające­go na rządowej służbie. Jednakże wkrótce odzyskał wolność. Wówczas udał się do Meksyku, gdzie zebrał wokół siebie sporą grupkę wojowników. Z tą grupką wędrował po tej i po tamtej stronie granicy i prawdo­podobnie jego to dziełem stał się napad (w kanionie Thompsona, w Arizonie) na karetę, w której odbywał podróż sędzia McComos z żoną i dzieckiem. Dorośli zostali zamordowani, dziecko (syn) uprowadzone. Po tym napadzie Geronimo wycofał się do Meksyku. Pogoń za nim prowadził generał Crook, dopadł go w górach Sierra Mądre. Nie widząc szans obrony, Geronimo zgo
  
  
  dził się zamieszkać w rezerwacie. Ale już po kilku ty­godniach z trzydziestoma wojownikami i prawie setką kobiet i dzieci, uciekł w góry. Jakoby przyczyną ucieczki miał być obowiązujący w rezerwacie zakaz picia piwa. Zorganizowano pościg. Dopiero zimą 1886 roku Geronimo znów został schwytany i umieszczony na te­renach rezerwatu San Carlos. Któregoś dnia zawitał do tego rezerwatu jakiś wędrowny handlarz i sprzedał Indianom sporą ilość wody ognistej. Pod wpływem alkoholu grupa dwudziestu wojowników i trzynastu ko­biet z sześciorgiem dzieci wymknęła się pod wodzą Geronimo z rezerwatu. W kilka tygodni później dokona­no napadu na dyliżans jadący do Fortu Quitman. Jak pamiętasz, głośno o tym było we wszystkich gazetach. Ale to nie koniec. Nieco później Geronimo dokonał napadu na farmę leżącą w dolinie Santa Cruz. Zabito kowbojów, poddano torturom żonę rolnika, porwano i uprowadzono córkę. Farmer dostał pomieszania zmy­słów. To wydarzyło się w kwietniu ubiegłego roku. Przez trzy miesiące trwała pogoń za Geronimo, który prze­dostał się na ziemie Meksyku. Według danych władz amerykańskich w okresie trzech miesięcy wojownicy Geronimo zabili sześćset osób. O zakończeniu tego dra­matu już wiesz. Geronimo ma dzisiaj pięćdziesiąt osiem lat i czuje się w pełni sił. Myślę, Janie, że to wyjątkowy okrutnik, któremu równych nie zapisała historia indiań­skich narodów.

• Ale też przyczyną był napad białych.

• Nie ulega wątpliwości.

— Czyżby znowu wymknął się na swobodę?

• Nie.

• Więc o co chodzi Adamsowi?

• O to, że jakaś drobna grupka Indian, najprawdo­podobniej dawnych towarzyszy Geronimo, buszuje gdzieś w okolicy Rainy Valley. Adams dowiedział się, że jej wysłannicy próbowali skłonić Nawajów, by przy­łączyli się do tej zbrojnej bandy. Trudno więc się sze­ryfowi dziwić, że podniósł alarm.

• Pięknie, ale dlaczego zwrócił się właśnie do ciebie?

• Uznał, że to najlepszy sposób zapobieżenia rebelii. Adams wie, że mamy przyjaciół wśród Nawajów, i dlatego prosi, abym pogadał z nawajskimi wodzami. Rada do spraw Indian popiera tę prośbę.

• Popiera — powtórzyłem z przekąsem. — Pewnie, nie potrzebują nawet palcem ruszyć ani podej­mować żadnej decyzji! Ale nie bardzo wierzę, aby Nawajowie skłonni byli do rebelii.

— Co tu znaczy wiara lub niewiara. Czy pamiętasz, jak przed czterema laty o mało nie doszło do powstania?

• Wcale nie zapomniałem. Ale tamto było aktem samoobrony.

• Byle pretekst może stać się podstawą rzekomej samoobrony. Zresztą tu, w Milwaukee, nie rozstrzygnie­my tej sprawy. Muszę odwiedzić Rainy Valley.

• To znaczy — powiedziałem w rozdrażnieniu — że zaproszenie Gonzalesa wrzucimy do śmieci, a twój podpis pod listem przyjmującym zaproszenie będzie tyle wart, co kartka papieru, na której go złożyłeś.

• Niepotrzebnie unosisz się, Janie. Pojedziemy do Meksyku, ale żeby nam starczyło czasu na tę eskapadę, muszę jak najszybciej ruszać na spotkanie z Adamsem.

• Konno?

— Nie! Z trzech powodów. Pierwszy: pogoda nie sprzyja takiej wycieczce. Drugi: jazda konna zajęłaby zbyt wiele czasu. Trzeci: nasze konie znajdują się w Fort Benton. Sprowadzać je to zwłoka czasu, a na­bywać nowego wierzchowca nie ma sensu. Skorzystam więc z kolejowego wagonu i sądzę, że Adams wynajdzie mi odpowiedniego kłusaka.

W tym miejscu warto wyjaśnić, że przed rokiem ba

wiliśmy (Karol i ja) w Montanie, gdzie właściciel pewnej farmy hodowlanej ofiarował nam dwa przepiękne ru­maki karej maści. Wracając z Montany do Milwaukee zostawiliśmy oba zwierzęta u wspólnego przyjaciela, szeryfa w Fort Benton. Karolowi podczas zimowych polowań koń nie był potrzebny, mnie — również. Cóż bym z nim począł w mieście, zimą?

Tak więc decyzja Karola wybrania komunikacji ko­lejowej była słuszna, ale nie przywróciła mi dobrego humoru.

• Nie wiem — powiedziałem — czy tak szybko uwi­niesz się, żeby na czas wrócić do Milwaukee.

• A po co do Milwaukee? Przecież będę znacznie bliżej El Paso. Po prostu dojedziesz do mnie w określonym terminie. Umówimy się...

• Pamiętam taką umowę — przerwałem — w Ari­zonie. Czekałem na ciebie, Karolu, w Rainy Valley przez cały dzień i gdyby nie przypadkowo spotkany znajomek, zmarłbym chyba z pragnienia i głodu o krok od saloonu!

• Jeszcze o tym pamiętasz? Doprawdy, nie moja to wina, że cię wówczas tak doszczętnie ograbiono.

• Ani moja!

Spojrzeliśmy na siebie dość groźnie i... jednocześnie wybuchnęliśmy śmiechem. Jakiż sens wypominać sprawy sprzed czterech lat?

• Więc dobrze, Karolu — odparłem udobruchany — spotkamy się w El Paso. Tylko oznacz termin.

• Poczekaj — zamyślił się. — Ogarnęły mnie wątpliwości. Z Milwaukee do El Paso... to piekielny kawał drogi. Czy aby dasz sobie radę?

— Podobny szmat drogi już kiedyś przebyłem — odparłem mając na myśli podróż z Milwaukee do Rainy Valley.

— Ale też spotkała cię niemiła przygoda. Myślę, że powinieneś przynajmniej część drogi do El Paso przebyć koleją.

— Z końmi?

— Nie, to zbyt kłopotliwe. Niech sobie nasze rumaki odpoczywają w Fort Benton. Znajdziemy inne w Nowym Meksyku. Jedź koleją, to nie tylko bezpieczniej, ale wypadnie szybciej.

Ten ostatni argument trafił mi do przekonania i nie spierałem się dłużej.

W dwa dni później Karol odjechał. Oto właśnie dla­czego zainteresowałem się moim pacjentem bardziej, niż tego wymagał mój lekarski obowiązek. Przecież wędrowny handlarz chciał odwiedzić siedziby Apaczów-Mescalerów w Nowym Meksyku, a więc udawał się w drogę, którą i ja musiałem przebyć, aby dotrzeć do El Paso! Jeden rzut oka na mapę wystarczył. Jakże wielkim dla mnie udogodnieniem byłoby przyłączenie się do Nortona. Długo rozmyślałem nad formą, w jakiej należy zwrócić się z taką propozycją. Nie chciałem stwarzać sytuacji, w której moja prośba zostałaby uwzględniona jedynie z wdzięczności za szybkie wyle­czenie, a w istocie z ukrytą niechęcią i obawą przed kło­potami, jakich mógł przysporzyć niezaprawiony do dalekich wędrówek lekarz. Ed Norton musiał mnie przecież uważać za zasiedziałego mieszczucha, nie obe­znanego z trudnościami piętrzącymi się na drodze wio­dącej przez ziemie Dzikiego Zachodu. Co prawda, mogłem rozwiać takie obawy ujawniając swe podróże odbyte z Karolem Gordonem. Ale czy Norton nie uznał­by mego oświadczenia za zwykłe samochwalstwo? I udając, że mnie wierzy — jeszcze bardziej przerazić się skutków nieproszonego towarzystwa? Więc, po na­myśle, zdecydowałem się nie ujawniać swojej „preriowej" przeszłości. Jeśli mi handlarz odmówi, nie będę go więcej nudził i udam się w drogę sam.

Przy kolejnej wizycie złożonej memu pacjentowi (był już rekonwalescentem, ale jeszcze przesiadywał w domu, zgodnie z moim zaleceniem) nawiązałem do naszej poprzedniej rozmowy o handlowych podróżach i wreszcie — aby przedłużyć czas pogawędki — przy­jąłem zaproszenie pani Elizabeth Norton na wieczorny posiłek.

Wkrótce zjawił się brat Nortona, jak się zaraz oka­zało, również uczestnik szeregu handlowych eskapad. Obecnie nie opuszczał już Milwaukee, pilnował sklepu. Rozmawialiśmy o tym i o owym, a ja starałem się podtrzymywać temat związany z dalekimi wędrówka­mi.

• Słyszał pan, doktorze — zagadnął Francis Nor­ton — o białych Indianach?

• Chyba Metysach?

— Nie, o białoskórych.
Uśmiechnąłem się sądząc, że to żart.

— Naprawdę, doktorze. Opowiadał mi pewien tra­per w Północnej Dakocie, że jeszcze w okresie poprzedzającym wojnę z Południem jakiś oddział Komanczów napadł na osiedle pograniczne. Został odparty, ale zanim odstąpił, Indianie wtargnęli do wnętrza któ­regoś z domostw i porwali kilkuletniego chłopca. Zabrano go do wsi czerwonoskórych, gdzie rósł pod opieką przybranej matki i przybranego ojca, którzy stracili własne dziecko podczas napadu bladych twarzy. Po kilkunastu latach, gdy chłopak wyrósł na młodzień­ca, w jakiejś potyczce z oddziałem wojska dostał się do niewoli. Uwagę zwróciła jego jasna cera i rysy twarzy. Poczęto badać, w jaki sposób trafił do Komanczów. Nie pamiętał, był przekonany, że jest urodzonym Indianinem, ale szczęśliwym trafem odnaleziono jego prawdziwą rodzinę: ojca, matkę i dwu braci! To była sensacja na całą okolicę. Zjeżdżali się sąsiedzi, gra­tulowali szczęśliwego powrotu i współczuli jeńcowi czerwonoskórych. I cóż pan powie, doktorze! Po roku chłopiec uciekł! Ktoś opowiadał, że widział go, jak wę­drował ku siedzibom Komanczów.

• Zadziwiająca historia — zauważyłem — ale to chyba rzadki przypadek.

• Podobno ongiś takie przypadki trafiały się często, a białym Indianom wcale nieźle się powodziło. Niektórzy doszli nawet do godności wodza.

— Coś jak z Samuelem Houston — przypomniałem sobie nagle. — Jako mały chłopiec uciekł z rodzicielskiego domu i zawędrował na tereny plemienia Cziro­kezów. Był bardzo gościnnie przyjęty. Dorósłszy lat męskich, został wybrany wodzem i parokrotnie kie­rował wyprawami przeciw bladym twarzom. Po kilku latach wrócił do cywilizacji i sprawował przez pewien czas funkcję gubernatora stanu Tennessee.

Porozmawialiśmy jeszcze o miejskich wydarzeniach, po czym pożegnałem się — nie mogłem się zdobyć na wystąpienie ze swoją propozycją.

W następnym tygodniu nie odwiedziłem Nortonów — zdrowie Eda Nortona nie wymagało już ani leków, ani lekarza. Jednak myśl o czekającej mnie samotnej wę­drówce nie dawała mi spokoju.

W końcu zdecydowałem się na jeszcze jedną wizytę, jednak tego samego dnia pod wieczór zjawił się u mnie Ed Norton.

• 
  Jestem zdrów i czuję się jak ryba w wodzie — oświadczył. — Przyszedłem nie na badanie, lecz żeby podziękować.

• Nie ma o czym mówić — zaprotestowałem.

• Owszem, jest o czym. Nie cierpię bezczynności, a tylko panu, doktorze, zawdzięczam, że dłużej nie potrzebuję leżeć.

• Więc niech pan jeszcze uważa. Pogoda fatalna i lepiej siedzieć w domu.

Machnął ręką i począł opowiadać o przygotowaniach do drogi.

• Czasu nie zostało wiele — stwierdził — a nie lubię się spieszyć. Najczęściej wtedy zapominam o przedmiotach, które są drobiazgami, ale których brak później bardzo się odczuwa.

• Kiedy pan wyrusza?

• Sądzę, że w maju.

• Do Nowego Meksyku?

• Właśnie tam.

— Wybrałbym się z panem — powiedziałem nagle.

Wybałuszył oczy i zakaszlał się. Podejrzewam, że w ten sposób chciał ukryć wybuch trochę niegrzecznej wesołości. No, pewnie! Jakże inaczej zareagować na propozycję zasiedziałego mieszczucha, nie mającego pojęcia o trudach dalekiej wędrówki? Potem zauwa­żył, że do Nowego Meksyku to: „Ho, ho! Szmat drogi!" I że drogę tę, co najmniej w połowie, należy przebyć na końskim grzbiecie, jako że linie kolejowe jeszcze nie wszędzie docierają.

— Jeżdżę konno — stwierdziłem.

Skrzywił się zabawnie. Czułem, że traktuje moją propozycję jako szczyt idiotyzmu i nie wie, jak mi ją wyperswadować.

— Jeździ pan zapewne, doktorze, na wycieczki za miasto, ale moja wyprawa trwa wiele dni. Proszę wierzyć, porządnie bolą kości po paru dniach spędzonych w siodle. Dokąd pan zamierza dojechać.

• Do El Paso.

• Do El Paso... — jęknął. — Czy pan sobie zdaje sprawę, doktorze, z trudów tak dalekiej drogi? Propo­nuję raczej skorzystać z kolei, a ostatni odcinek drogi przebyć w dyliżansie. Tam, na południu, jeszcze kursu­ją dyliżanse. Nie najlepsza to forma podróży, ale bez­pieczniejsza od jazdy na końskim grzbiecie.

• Trochę się pan pomylił — odparłem. — Nie odby­wam przejażdżek konnych za miasto.

• Więc jeździ pan tylko po ulicach?

• Nie. Nawet nie mam konia w Milwaukee.

• Och, to jeszcze gorzej! Odwiedza pan pewno zna­jomych, którzy utrzymują stajnię... Jeszcze raz odra­dzam, szczerze odradzam.

• Znowu pan się myli. Mimo że nie mam tu konia ani przyjaciół posiadających wierzchowce, potrafię spędzić na siodle cały dzień, od świtu do zmroku.

Zaraz pożałowałem tych słów, zabrzmiały jak samo­chwalstwo. Ale też Norton nieco mnie zdenerwował. Do licha! Przecież na końskich nogach przebyłem już setki mil, a nocleg z siodłem pod głową nie stanowił dla mnie żadnego problemu. No tak, lecz skąd mógł o tym wiedzieć mój pacjent?

— To taki z pana chwat, doktorze?

Zabrzmiało to nieco jak ironia, ale pohamowałem się.

— Nie będę się narzucał ani przysparzał panu kłopotów. Pojadę sam.

Zdaje się, że sprawiłem mu ulgę tą decyzją. Od razu rozpromienił się.

— Tak będzie najlepiej — stwierdził skwapliwie. — Podróż pociągiem pozwala na oglądanie krajobrazu z pozycji znacznie wygodniejszej niż na siodle końskim. No i bezpieczeństwo! Tamte strony to jeszcze dziki kraj.

• 
  
  
  Nie wybieram się koleją.

• Jak to?

• Właśnie pojadę na siodle — odparłem bawiąc się przerażeniem, jakie odmalowało się na jego obliczu.

• Na koniu do El Paso?

• Właśnie do El Paso. Mam się tam spotkać z moim przyjacielem.

• To również lekarz?

• Nie, znakomity westman i traper zarazem. Mój dawny pacjent.

• I to on panu tak poradził?

• Oczywiście — odparłem, z trudem zachowując powagę.

• Osłupienie widoczne na twarzy Nortona mogło rozśmieszyć najbardziej ponurego człowieka.

• Doktorze, niech pan zaniecha tego zamiaru, który może z pana zrobić... pacjenta.

Pokręciłem przecząco głową.

• Doktorze! Tyle panu zawdzięczam... To, prze­praszam, szalony pomysł. Niech się pan zastanowi. Nie mogę dopuścić, aby z mego powodu wpadł pan w tara­paty.

• Cóż znowu?! — wykrzyknąłem. — Pańska osoba nie ma tu nic do rzeczy. Moja podróż do El Paso została zdecydowana, zanim jeszcze pana poznałem.

• Ale czy przemyślana? W drodze spotka pan na pewno różnych ludzi. Czerwonoskórzy nie aniołki, ale najgorsi to biali, którzy się włóczą bez celu. Czy pan potrafi obchodzić się z bronią?

• Polowałem dość często.

• A z bronią krótką? Tamci potrafią walić z koltów i to bardzo celnie. Widziałem niejeden raz.

• Mówiono mi o tym — odparłem celowo niedba­łym tonem.

• To prawda. Czy nie lepiej byłoby, aby ten pański przyjaciel przyjechał do pana?

Roześmiałem się.

— Niestety, to niemożliwe. Widzę, że się pan o mnie bardzo troszczy, ale proszę mi wierzyć, dam sobie radę.

Moja odpowiedź, a przede wszystkim ton mego głosu znowu wprawiły Nortona w panikę.

• Nie będę dłużej nudził, ale bardzo proszę, zanim pan wyjedzie, przyjść do nas w najbliższych dniach. Bardzo proszę.

• Przyjdę pojutrze.

Pożegnał się szybko i odszedł, a ja wpadłem w bardzo wesoły nastrój. Poczułem bowiem, że jeszcze nieco uporu z mej strony i wówczas już nie ja, lecz sam Nor­ton namawiać będzie do wspólnej wyprawy. Byłem w ostateczności zdecydowany na samotną podróż, ale o ileż łatwiej przebyć taką drogę w towarzystwie wę­drownego handlarza, znającego szlak lepiej ode mnie!

Zgodnie z obietnicą odwiedziłem Nortonów w umó­wionym terminie, spodziewając się dalszego ciągu roz­mowy zaczętej w moim gabinecie. Zawiodłem się. Ani Ned, ani jego brat Francis, ani pani Elizabeth nie nawiązali do interesującego mnie tematu. Ja również nie poruszyłem go. Kiedy późnym wieczorem żegnałem się z gospodarzami Ned, jak gdyby sobie nagle przy­pomniał:

• Ach, doktorze, wyleciało mi to z głowy. W niedzie­lę, jeśli tylko pogoda dopisze, wybieramy się za miasto na konną przejażdżkę. Czy nie przyłączyłby się pan do nas? Tak na cały dzień.

• Chętnie, ale nie mam wierzchowca.

• Głupstwo! Znajdzie się koń ze wszystkim, co trze­ba do jazdy.

To zaproszenie wyjaśniło przyczynę, z powodu której Ned już więcej nie usiłował straszyć okropnościami drogi do El Paso. Po prostu — chciał mnie wypróbować. Taki mały spisek, którego cel natychmiast odgadłem.

A z tego wynikało, że (zapewne po naradzeniu się z bratem) rozważał na nowo możliwość wspólnej podró­ży. Pomysł nieco naiwny. Jakże bowiem jednodniowa wycieczka mogła stać się wystarczającym sprawdzia­nem moich umiejętności jeździeckich i wytrzymałości fizycznej? Ale, niech tam!

W niedzielę wczesnym rankiem stawiłem się przed domem, a raczej — przed sklepem braci Nortonów. Ujrzałem gotowe do drogi konie, które trzymał za uzdy jakiś chłopak. Zdziwiłem się, bo koni było aż cztery. Czyżby ten chłopiec miał nam towarzyszyć?

Okazało się jednak, że czwartym jeźdźcem była pani Elizabeth. Próba mej sprawności nie wyglądała groźnie, skoro w niej uczestniczyć miała kobieta.

Ruszyliśmy poprzez prawie jeszcze puste ulice. Naj­pierw stępa, później lekkim kłusem, aż zostały za nami ostatnie domki przedmieścia, a świeża zieleń podbie­gła ku obu krańcom drogi. Pogoda była piękna, słońce zdążyło dźwignąć się nad horyzont, wiał rzeźwy wiatr. Drogą jechaliśmy nie więcej niż godzinkę. Francis Norton, posuwający się na czele naszej kawalkady, skrę­cił w wąską steczkę odbiegającą od gościńca i ruszył cwałem. Po długich zimowych miesiącach była to pier­wsza moja wyprawa i wiedziałem, że jej konsekwencje na pewno w jakimś stopniu odczuję. Jeśli nie zaraz, to następnego dnia. Bałem się tylko, aby te drobne i przemijające szybko dolegliwości nie zostały zauważone przez Nortonów. Postanowiłem więc, cokolwiek się przytrafi, nadrabiać miną.

Tymczasem gnaliśmy cwałem, a w tym cwale pani Elizabeth podążała zaraz za swym mężem. W pewnej chwili uderzyła konia cuglami, że zerwał się jak szczu­pak wyciągany z wody, i natychmiast wyminęła na­szego przewodnika w odległości nie większej od cala. Wiedziałem (któż o tym nie wie?), że jazda na damskim siodle jest czymś znacznie trudniejszym niż na męskim, ponieważ nie można trzymać wierzchowca udami i kolanami, przez co łatwiej spaść, zwłaszcza przy sko­ku. Pani Elizabeth musiała być dobrą amazonką, kto wie, czy nie najlepszym jeźdźcem z naszej czwórki? Tak więc pomyliłem się sądząc, że obecność kobiety ograniczy próbę mych jeździeckich umiejętności. Teraz znalazłem się w szeregu tuż za Francisem, przed Edem. Posuwaliśmy się nadal cwałem, aż do chwili, w której, Francis zwolnił biegu. Spojrzałem z boku i dostrzegłem przyczynę: wąską dróżkę przegrodzoną prymitywną za­sieka palików. Ujrzałem, jak pani Elsie zamiast za­trzymać wierzchowca, trzasnęła go szpicrutą, pochy­liła się na siodle, ściągnęła cugle i przeskoczyła nad płotkiem.

• Brawo, Elsie! — zawołał Francis. — Ale nie pój­dziemy w twoje ślady. — Odwrócił się ku mnie i powie­dział: — Trzeba nieco rozebrać płotek.

• Niech pan poczeka — odparłem.

• O co chodzi, doktorze?

Zaiste chyba diabeł mnie skusił. Uderzyłem konia piętami, pognałem, jak mogłem najszybciej.

Przez kilka lat Karol Gordon niezłą mi dawał szkołę jazdy, ale teraz znajdowałem się po zimowej przerwie, a poza tym nie znałem zwierzęcia, na którego grzbie­cie jechałem, a zwierzę nie znało mnie. To nie żart! Jeśli wierzchowiec nie wyczuwa tego, co chce uczynić jeździec, każda szybsza jazda może skończyć się kata­strofą. Dlatego powtarzam: diabeł musiał mnie podkusić do postępku tak nierozważnego. Resztka rozsądku nakazała mi wysunąć stopy ze strzemion. Cóż gor­szego bowiem, jak spaść z nogą uwięzioną w strze­mieniu i być wleczonym później przez rozpędzone zwierzę?

Usłyszałem wołanie, wspiąłem konia ani na sekundę za wcześnie, ani na sekundę za późno i gładko przesko­czyłem zaporę.

• Doskonale, doktorze! — zawołała Elsie Norton. — Gdzie pan się tego nauczył?

• Mam przyjaciela, zamiłowanego koniarza. To jego zasługa.

Tymczasem obaj bracia uporali się z płotkiem, obni­żyli go do wysokości umożliwiającej przeprowadzenie koni.

— Ho, ho, doktorze — odezwał się Ned — ale z pana tajemniczy człowiek. Inny z taką umiejętnością jazdy na pewno pochwaliłby się przede mną, a pan zaledwie napomknął, że umie trzymać się na siodle. I ja w to nie bardzo wierzyłem! Gdzież pan się tego nauczył? Przecież nie w Milwaukee?

Powtórzyłem swą odpowiedź.

Ruszyliśmy dalej, aż ścieżka zginęła w zielonym kobiercu traw ciągnącym się het, daleko, ku wodnej tafli jeziora wielkiego jak morze, Michigan, które po­przez podobne, śródlądowe morza: Huron, St.Clair, Erie, Ontario i rzekę Świętego Wawrzyńca, łączy się z Oceanem Atlantyckim. Olbrzymi szlak wodny! Jezioro Michigan jest mi znane, nad jego brzegami leży przecież moje rodzinne Milwaukee, ale co innego nietknięta gospodarką człowieka, malownicza w swej pierwotności przyroda, a co innego brudny i zadymiony port.

Było pusto, cicho i pięknie. Z lewej strony ograni­czała pole widzenia czarna ściana lasu, biegnąca z niewidocznej dali aż prawie ku samej wodzie, której powierzchnię marszczył w drobniutkie fale łagodny i ciepły, prawdziwie wiosenny wiatr. Ten obraz natych­miast skojarzył się w mym umyśle z widokiem dzi­kiej przyrody, tyle razy obserwowanym podczas wędrówek, jakie przy boku Karola Gordona odbywa­łem poprzez prerie, bory i doliny majestatycznych gór. Teraz zatęskniłem za tamtymi wyprawami.

Francis Norton powiódł naszą kawalkadę w stronę lasu. Wówczas dostrzegłem w cieniu pierwszych drzew niewielki domek z długą, poprzeczną werandą. Przed werandą sterczały dwa drągi połączone poziomą belką, wzorem saloonów małych miasteczek Dzikiego Zachodu.

Przywiązaliśmy konie do belki. Wnętrze budynku również było jakby kopią prawdziwego saloonu, ba, umieszczony nad wejściem brzmiał: „Grey Owl's Saloon. Z boku widniał wizerunek szarej sowy, ale różnił się bardzo od rysunków zdobiących autentyczne oberże tego typu — zbyt dobrze był wykonany. Wszystko tu było tylko podobne: sala o podłodze z surowych desek, długie ławy, szynkwas obity błyszczącą blachą i rzędy butelek na półkach. Jak dobrze to pamiętałem! Tu je­dnak z obrazem saloonu Dzikiego Zachodu nie zgadzał się widok stołów przykrytych śnieżnobiałymi obrusami ani strój posługacza odzianego w olśniewający kitel, ani porcelanowe talerze i błyszczące srebrem sztućce.

Ten „Grey Owl's Saloon" był po prostu gospodą dla miejskich snobów, którzy nigdy nie wąchali zapachów prerii, stroje traperskie oglądali tylko na rysunkach, a polowali na... wiewiórki w podmiejskich lasach.

Przyjemnie jednak było siedzieć w tej przestronnej sali i spożywać potrawy znacznie w smaku lepsze od antylopiej polędwicy, bardziej okopconej i przypalonej niż upieczonej na obozowym ognisku!

Szczęśliwego dnia trafiliśmy do tego zakątka, bo, jak nas poinformował kelner, od wiosny do późnej jesieni pełno tu każdej niedzieli, a nawet w zimie sporo gości przyjeżdża saniami z Milwaukee.

Gdy zakończyliśmy posiłek i wskoczyli na siodła, Francis Norton powiódł nas wzdłuż linii lasu, w kie­runku jeziora, a później skręcił, aż wyjechaliśmy na polanę z jednej strony osłoniętą gąszczem drzew, z dru­giej otwartą na niezmierną taflę wody. Tu rozkulbaczyliśmy konie i spoczęli na derkach rozłożonych wśród gęstej trawy. Rozmowa toczyła się na temat mego

„nadzwyczajnego" skoku, co mnie nieco krępowało. Więc szybko zacząłem mówić o jeździeckich umieję­tnościach pani Elsie, wyrażając szczery podziw. Okazało się teraz — a rzecz wyjaśnił Francis Norton — że pani Elsie należy do klubu jeździeckiego w Milwaukee, że dwukrotnie brała udział w konkursach hippicznych, zajmując raz drugie, raz trzecie miejsce. Z kolei za­gadnąłem Neda o jego przygody podczas handlowych wędrówek. Nie dał się prosić i w ten sposób sprawa mego skoku poszła w zapomnienie.

Nie przytaczam anegdot Neda, zbyt wiele zajęłyby miejsca, a nie wszystkie na to zasługują. Kiedy skończył opowiadać zwrócił się do mnie Francis:

— Nie zapolowałby pan, doktorze?

Musiałem zrobić bardzo zdziwioną minę, bo szybko wyjaśnił:

• Mam dubeltówkę.

• Gdzie?

— Przywiozłem w futerale przy siodle.

• A na cóż tu polować?

• Niestety, zwierzyna godna strzału dawno się stąd wyniosła, ale pozostały wiewiórki.

• Bardzo lubię te zwierzątka — odparłem — i nie widzę powodu, by je mordować.

Zmieszał się, więc żeby jakoś złagodzić przykrość, zaproponowałem:

— Możemy postrzelać do celu...

Dobrze przecież wiedziałem, że chodziło nie o polo­wanie, ale o wypróbowanie mego oka i mej ręki.

• Ba — odparł — cel będzie nieruchomy.

• Niekoniecznie...

Wstałem i zbliżyłem się ku wodzie. Za linią traw ciągnęła się wąska i długa, piaszczysta plaża. Począłem ją przemierzać w różnych kierunkach, aż zaintrygowany Francis podszedł z dubeltówką w ręku.

• Czego pan szuka?

• O, jest! — zawołałem schylając się po wbitą w piach metalową puszkę. — Proszę — powiedziałem — oto, czego nam potrzeba. Chce pan ruchomego celu, mam go. Kto zaczyna?

Zrozumiał.

— Pan ma pierwszeństwo, doktorze.

Wręczył mi dubeltówkę, a ja mu podałem blaszankę.

— Niech pan rzuca — powiedziałem.

Zamachnął się i cisnął w górę, niezbyt wysoko. A warto pamiętać, że przy strzelaniu do rzutków im niżej się rzuci, tym gorzej dla strzelającego. Musi mieć szybki refleks, w przeciwnym wypadku, zanim zdąży się złożyć, rzucony przedmiot upadnie na ziemię. Tak więc czas celowania ograniczony jest do sekundy. Jednakże strzał z dubeltówki nabitej śrutem daje duży rozrzut — trafić znacznie łatwiej niż jednym pociskiem.

Kiedy blacha zajaśniała w słońcu, pociągnąłem za cyngiel. Puszka podskoczyła tak, że zdążyłem wypalić i z drugiej lufy. Znowu trafiłem. Nie, nie była to wielka sztuka dla osoby obeznanej z palną bronią. Francis pogratulował mi tak szczerze, że albo musiał podejrzewać mnie do tej pory o całkowitą nieumiejętność posługiwa­nia się bronią palną, albo też sam był bardzo kiepskim strzelcem.

Na żelaznym szlaku

Szarzało. Daleka, pusta płaszczyzna, ciemniejąca z każdą chwilą i już prawie czarna na krańcach ho­ryzontu — otaczała nas z trzech stron. Z czwartej za­mykał widoczność maleńki budynek stacyjny oraz długi sznur towarowych wagonów. Dostrzegłem, jak w głębi budki maszynisty błysnęło czerwono. Zapewne palacz otworzył drzwiczki pieca. Od parowozu wprost ku na­szemu ognisku posuwała się szybko czarna sylwetka człowieka.

— Hal — rozkazał Norton — zbierz naczynia. Pewnie wkrótce ruszymy.

Hal podniósł się wolno i podreptał ku torom, pobrzę­kując kociołkiem i patelnią. W sylwetce sunącej ku nam rozpoznałem kierownika pociągu.

— Za pięć minut odjazd! — krzyknął w naszą stronę.
Poszedł dalej, wzdłuż szyn, ku ostatniemu z wagonów błyskającego czerwonym punkcikiem nocnej latarni.

— Trzeba zagasić.

Norton wstał z pnia, wytarł dłonie o spodnie i począł butem przydeptywać żarzące się głownie. Pomogłem mu.

Na tej małej stacyjce pociąg stał pół godziny, właści­wie nie wiadomo po co, ale taki był rozkład jazdy. Korzystając z przerwy w podróży — nie pierwszej — uwarzyliśmy kolację przy obozowym ognisku.

— Idziemy, doktorze. Prawdopodobnie w nocy lunie deszcz. Podróż wagonem ma jednak swoje dobre strony.

Przytaknąłem i spojrzałem w górę. Niebo w kolorze ołowiu pokrywały niskie chmury. Nie ukazał się nawet ślad wieczornej zorzy.

Wdrapaliśmy się do wnętrza wozu, gdzie pachniało sianem i końskim potem. Cztery wierzchowce zajmo­wały część wagonu, oddzieloną deskami, ale dla nas i dla bagażów sporo jeszcze pozostawało miejsca. Usia­dłem w drzwiach. Parowóz zagwizdał żałośnie, szczę­knęły łańcuchy, zgrzytnęły bufory i powoli począł odsuwać się ku tyłowi stacyjny budynek, za nim — kępa drzew, jakieś krzaki i wodna pompa. Maszyna zadudniła, szarpnęło powtórnie, koła poczęły wystuki­wać swą monotonną melodię.

Jak doszło do tego, że znalazłem się w pociągu razem z Ed Nortonem i jego pomocnikiem Hal Burnsem? Że jechałem żelaznym szlakiem ku południowemu zacho­dowi?

Potwierdziło się moje przypuszczenie, że wycieczka nad jezioro Michigan była rodzajem próby moich westmańskich zdolności. Co prawda, próby bardzo po­wierzchownej, jednak widać wystarczającej dla wędrownego handlarza, bo w dwa dni później Ed Norton sam zaproponował mi wspólną podróż. Oświadczył, że prze­myślał wszystko jeszcze raz i doszedł do wniosku, że dam sobie radę z trudami dalekiej jazdy. Oczywiście — nie odmówiłem. Norton zagadnął mnie o osobiste wy­posażenie, bo — jak twierdził — miejskie ubranie ani nie pasuje, ani nie nadaje się do biwakowania na prerii.

Rzecz jasna, posiadałem odpowiedni strój. Jednakże nabyty bodaj że przed sześciu laty i stale używany podczas kolejnych wędrówek z Karolem, znajdował się w pożałowania godnym stanie. Dlatego chętnie przystałem na propozycje Nortona, że zaopatrzy mnie we
wszystko, co w długiej podróży przez pustkowia jest nieodzownie potrzebne. Nie było z tym kłopotu, prze­cież właśnie sklep braci Nortonów dostarczał myśliwym i ludziom wybierającym się na Dziki Zachód broni, odzieży, siodeł, worów do wody i mnóstwa innego sprzętu. Sklep Nortonów, jak to wkrótce stwierdziłem, liczył sobie dość słono za sprzedawany towar, dla mnie jednak zastosowano specjalną obniżkę cen. Bezstronnie muszę przyznać, że sprezentowano mi ekwipunek pierwszorzędnej jakości. Długo go dobierali i dopasowywali obaj bracia i to nie bez porady pani Elsie. Tak oto na­byłem jelonkową kurtę i spodnie, buty o podeszwach z bizoniej skóry oraz szerokoskrzydły kapelusz odporny na wszelkiego rodzaju kaprysy aury. Chcieli jeszcze dobrać pas i broń, ale te przedmioty zachowały mi się w doskonałym stanie. Zdziwili się bardzo, gdy ich o tym poinformowałem. Zdziwienie wzrosło przy odmowie kupna siodła z uprzężą. Moje dotychczasowe nadal było znakomite.

• Więc jednak wyprawiał się pan na dłuższe wy­cieczki — stwierdził Ed Norton.

• Przecież o tym wspominałem.

Miałem więc wszystko, poza... koniem. Mój wierzcho­wiec znajdował się w Fort Benton, razem z koniem Karola. A Fort Benton leży w Montanie (o czym już mówiłem) nad Missouri. Jest to odległość niewiele mniejsza od tej, która oddziela Milwaukee od celu mej podróży — El Paso. Na szczęście, i w tym pomogli mi Nortonowie. Wynaleźli rosłego kasztanka, który pod­dany próbom jazdy, zdał egzamin celująco. Ot, i było po kłopocie.

Później Ed Norton zaznajomił mnie szczegółowo z trasą podróży. Mieliśmy wyruszyć we trójkę, bo Nortonowi towarzyszył jak zwykle pomocnik, młody chłopak o nazwisku Burns. Konie zabieraliśmy aż cztery, po jednym dla każdego z jeźdźców oraz jucznego luzaka, mającego dźwigać toboły z towarami przezna­czonymi na sprzedaż. W drodze powrotnej ich miejsce miały zająć skórki futrzane zakupione od czerwonoskórych. Większa część drogi zaplanowano odbyć kole­ją, razem ze zwierzętami. Sądziłem, że wsiądziemy do któregoś z wygodnych, dalekobieżnych ekspresów, a konie umieścimy w wagonie towarowym. Omyliłem się. Bracia Nortonowie byli dobrymi handlowcami i li­czyli każdy wydany cent. Wyjaśniono mi, że jazda pośpiesznym pociągiem jest zbyt kosztowna, że daleko lepiej i prawie równie wygodnie można dojechać do celu... towarówką, a kilka dni różnicy w czasie nie ode­gra roli.

• Ale przecież w pociągu towarowym nie ma miejsc dla pasażerów.

• Są, doktorze — roześmiał się Ned. — Widzę, że pan nigdy nie jeździł towarówką. Są miejsca dla pasażerów, jeśli jadą razem ze swoim towarem. Ja wynaj­muję cały wagon i podróżuję z końmi. Najlepsza gwarancja, że nikt ich nie ukradnie, a poza tym rzecz wypada znacznie taniej.

• Jeszcze taniej byłoby zrezygnować z przewozu zwierząt.

Potrząsnął przecząco głową.

• Wiozę sporo towaru. Musiałbym go oddać na ba­gaż, a na południu nabyć trzy wierzchowce i dwa juczne. Za każdą cenę. Cóż bym bowiem bez nich począł? I tak będę potrzebował jeszcze jednego luzaka.

• To zrezygnować z pociągu.

• To się nie opłaca. Droga trwałaby zbyt długo, a na jedzenie wydałbym więcej niż wynosi koszt biletów kolejowych.

Nie spierałem się dłużej. Norton posiadał doświad­czenie.

Jednakże niecałą podróż mieliśmy odbyć żelaznym szlakiem. Jedynie do granic terytorium Nowego Me­ksyku. Tam, posuwając się konno, Norton chciał od­wiedzić niektóre miasteczka, aby pozbyć się części swe­go towaru, wreszcie dotrzeć do rozległych rezerwatów indiańskich i wymienić resztę wiezionych rzeczy na futra lub na skóry bizonie. Liczył, że te zwierzęta nie zostały jeszcze do reszty wytępione.

I oto, któregoś wieczoru opuścił stację kolejową w Milwaukee długi pociąg towarowy, a w jednym z jego wagonów jechała nasza trójka. We wnętrzu było przytulnie i ciepło, a jednocześnie przez uchylone drzwi wpadało świeże powietrze. Z tłumoków i bagaży po­robiliśmy niezłe legowiska i gdy deszcz padał — chwa­liłem pomysł Nortona. Nie tylko zresztą dlatego. Byłem również zabezpieczony przed przypadkowym towarzy­stwem nie zawsze miłych współpasażerów, mogłem spać o każdej porze dnia i nocy i stale mieć na oku własnego konia. Że podróż była nieco monotonna?

Na pewno z wysokości siodła świat wygląda cieka­wiej, ale za to w pociągu strugi deszczu nie lecą za kołnierz i nie trzeba przerywać jazdy przy większej ulewie lub dla odnalezienia brodu na rzece.

Nieco kłopotu przysparzało nam przyrządzenie gorącego posiłku. Nie sposób było go warzyć we wnętrzu wagonu, a pociąg albo nie zatrzymywał się wtedy, gdy nadchodziła pora posiłku, albo zatrzymywał się na wielkich i ludnych węzłowych stacjach, gdzie nie można rozpalać ogniska.

To były najgorsze chwile w naszej podróży. Godzina­mi trwało odłączanie i przyłączanie nowych wagonów. Zjeżdżaliśmy z torów na tory, w hałasie hamulców, szczęku buforów, gwizdach parowozu i nawoływaniach obsługi. Kiedy jednak wreszcie ruszaliśmy poza pano­ramę ponurych, zakurzonych budynków, kiedy wiatr rozwiał dymy — od razu wracał mi humor.

Za najprzyjemniejsze uważam postoje na małych stacjach, gdy można było wysiąść, napoić konie, roz­palić ognisko i zagotować potrawę starym traperskim sposobem.

Z kierownikiem pociągu zapoznaliśmy się jeszcze przed odjazdem, a ponieważ byliśmy jedynymi pasażerami, kierownik — który nudził się setnie — odwiedzał nas na każdym prawie postoju i uprzedzał, jak długo ma trwać przerwa.

Tak więc z Milwaukee nie gnaliśmy, bo to przesada, ale jechaliśmy na pewno szybciej, niż gdybyśmy pędzili galopem — przez Chicago, dorzeczem Illinois, aż prze­skoczyliśmy z łomotem kół most nad Missisipi. Daleki Zachód zbliżał się ku nam, a w miarę jak się zbliżał, malały wielkie miasta, znikały skupiska domów, rzedły kolejowe przystanki i nikły orne pola pokryte wio­senną runią. Coraz częściej podbiegała pod tory naga przestrzeń dziko rosnących traw, to znów las, odpowia­dający echem na gwizd parowozu, podchodził do szyn tak blisko, że gałęzie drzew uderzały o ściany wagonów.

Pociąg głucho dudnił w ciemnym tunelu puszczy, a migające przed oczami pnie i witki krzewów stwa­rzały złudzenie błyskawicznego pędu.

Niekiedy zatrzymywaliśmy się na skrajach lasów, gdzie leżały polana poukładane w stągi, przygotowane do zabrania przez maszynistę — najtańszy opał w tych stronach. We trójkę pomagaliśmy obsłudze, a gdy ostat­nia szczapa wędrowała na parowozowy tender, odpo­czywaliśmy chwilę, wdychając zapach igliwia i mchów, wilgotny zapach wiosny. Potem maszyna gwizdała, kierownik pociągu machał ręką, wskakiwaliśmy do po­ciągu, ruszał sznur wagonów z monotonnym stukotem, który usypiał. Nie zawsze jednak spaliśmy. Często Ed Norton opowiadał o swych handlowych wyprawach, o drogach, które nie były drogami, lecz ścieżkami wy­deptanymi przez antylopy, rzadziej przez bizony.

O strumieniach bez nazw, szumiących wodospadach, piaskach bezwodnych pustyń i zdradliwych bagnach leśnych ostępów.

Ten świat nie był mi obcy, ale się z tym nie zdradza­łem. Słuchałem rad handlarza udając powagę, bo cho­ciaż słuszne — były mi dobrze znane. Opowiadał mi, jak można, jeśli ma się nieco wprawy, rozniecić ogień bez użycia zapałki. Pogrzebał w tobołkach i wydobył z nich punks: wrzecionowaty patyk z twardego drzewa o jednym końcu płaskim, drugim zakończonym ostro, oraz zwykłą deseczkę. Cierpliwie trzeba wiercić paty­kiem w desce, aż drewno się zwęgli i zabłysną dro­bniutkie iskierki, wtedy wystarczy nieco suchego mchu, aby z iskry buchnął płomień. Obejrzałem ten przyrząd, ale widać nie potrafiłem udać zainteresowania, bo Norton począł mi zachwalać zalety takiego punksa, między innymi tę, że łatwo można go samemu wykonać — wystarczy zwykły kozik i kawałek drewna, natomiast, gdy zgubi się zapałki, to niemal katastrofa.

Udając naiwnego zapytałem:

— A jak deseczka nasiąknie wilgocią?

Przyznał, że w takim wypadku nie da się rozniecić ognia, ale dodał natychmiast, że mokre zapałki są równie bezużyteczne.

W naszym pociągu jechało tylko trzech pasażerów, to znaczy legalnych pasażerów, znanych obsłudze. Okazało się jednak, że z towarowek chętnie korzystają, jak tylko mogą, inni wędrowcy. Kim oni są?

Po prostu trampami. Włóczęgami, którzy potrafią wśliznąć się do wagonów towarowych, mimo że obsłu­ga tam zagląda. Zauważyłem, że kolejarze naszej towarówki coraz częściej i tym dokładniej sprawdzają zawartość wozów, im większa jest stacja, na której wypada postój. Początkowo nieco mnie to dziwiło. Sądziłem bowiem, że chodzi o ochronę przed złodziejami, ale na dużej, ludnej stacji trudniej o kradzież wiezionych towarów. Gdy odwiedził nas kierownik pociągu, zagadnąłem go w tej sprawie.

• Oczywiście — odparł — wciąż kontrolujemy stan zabezpieczenia towarów w wagonach, ale mamy już obecnie kilka pustych i jednocześnie otwartych, które odczepimy dopiero na Dalekim Południu. Te puste wagony sprawdzamy najczęściej.

• Nieproszeni pasażerowie?

• Właśnie to.

• Przepisy nie pozwalają — stwierdziłem.

• Właśnie to. Chociaż... — tu ściszył głos — niekiedy przymykamy oczy, jeśli taki jadący na gapę nie jest zawodowym trampem.

• Zawodowy tramp? — zdziwiłem się.

• Widzi pan... gdy znajdę w wagonie człowieka, którego nie stać na opłacenie biletu za przejazd oso­bowym pociągiem, a konieczność życiowa zmusiła go do podróży... macham ręką.

• A skąd pan wie, kim jest taki pasażer?

• Trzeba mieć doświadczenie. Dobre oko również. Wtedy się pozna, kto to taki. Przeważnie jednak podróżują zawodowi włóczędzy. Ludzie, którzy nigdzie nie zagrzeją miejsca, nigdzie nie pracują, chyba dorywczo. Najczęściej żebrzą lub kradną. Nie są to wielkie kra­dzieże, skoro nadal korzystają z towarówek.

• Przecież mogą jeździć na gapę osobowymi?

• To zbyt wielkie ryzyko, bo jeśli złapie ich kontro­la, nie wyrzuca po prostu, jak my to robimy, ale wzywa policję, spisuje protokół i jeśli jegomość nie ma czym zapłacić kary, musi ją odsiedzieć. Tego lękają się naj­bardziej. Nam brak czasu na takie ceregiele. Zresztą nas jest zaledwie trzech, nie licząc maszynisty i palacza, i nikt nie może pozostać na stacji dla dopilnowania sprawy. A na małych stacyjkach najczęściej nie ma
  
  policjanta i do najbliższego szeryfa kilka mil drogi. Wyciąga się trampa za kołnierz i pilnie baczy, aby nie zdążył z powrotem wskoczyć do wagonu.

• Po co ci ludzie tak jeżdżą?

• Mnie to również ciekawiło, ale prawdy dowiedzia­łem się dopiero od jednego z takich pasażerów. To nie był typowy tramp. Jechał do Kalifornii do brata, który przyrzekł mu dobrą posadę. Nie od razu w to uwie­rzyłem. Przekonała mnie dopiero treść listu, który mi pokazał i zaświadczenie z pracy wystawione w Nowym Jorku. No, i pozwoliłem mu jechać dalej. Ale inni? Łgali, aż się kurzyło. Ci są najgorsi, stare wygi. Ja ich uważam po prostu za ludzi chorych. Jeżdżą latami, to tu, to tam, bez względu na porę roku i oczywiście bez żadnej istotnej potrzeby. Powiadają, że ich kolej za­czarowała. Słyszał pan coś podobnego?

• Szukają przygody — zauważyłem.

• Być może. Na szczęście nie lubią zbytnio ryzyko­wać. Dlatego nie ma wśród nich kandydatów na bandytów. Nie są westmenami ani poszukiwaczami skar­bów niezbadanych ziem. W ogóle unikają wszelkiego chodzenia, wolą jeździć. Rekrutują się przeważnie z wielkich ośrodków miejskich, dlatego kręcą się po węzłowych stacjach, a nie ma ich na przystankach ani podrzędnych stacyjkach obsługujących wyłącznie wiejskie osiedla.

• Kto wie? Gdyby mieli konie, może staliby się kowbojami czy traperami?

• Niech pan w to nie wierzy. Każdy z nich mógłby mieć konia, gdyby trochę popracował u farmera. Ale gdzie im w głowie praca! Posiedzi taki przez kilka dni w jednym miejscu i już gna ku szynom, byle złapać jakiś dalekobieżny i przenieść się na drugi koniec kraju. To dziwny klan. Wspomagają się wzajemnie, mają ulu­bione miejsca, w których umieszczają swe dziwne znaki ostrzegające: na przykład przed zbyt ostrą obsługą po­ciągów czy przed zbyt srogą policją. W takich miejscach wpisują swe nazwiska, a raczej przezwiska lub prze­zwiska kolegów, których poszukują. Widziałem te na­pisy niejeden raz na obudowie stacyjnych zbiorników na wodę, na słupach sygnalizacyjnych, na pompach. To ich takie prywatne urzędy pocztowe. No, tu powinniśmy stanąć — dodał nagle.

Parowóz zagwizdał, szczęknęły hamulce. Ujrzałem kilka domków, jakiś potok biegnący wzdłuż torów, na koniec budynek stacji. Zanim nasz wagon się zatrzymał, kierownik wyskoczył.

• I co pan na to? — zagadnąłem Nortona. — Wi­dział pan kiedy trampa?

• Zapewne niejednego. Mówię „zapewne", bo tru­dno odróżnić trampa od normalnego pasażera. I dopiero kiedy ten ostatni wsiada spokojnie do osobowego wozu, a ten pierwszy skacze do znajdującej się w biegu towarówki, wiadomo, kto jest kim. Tak trafia się za dnia. Podczas postoju nocnego obsługa ma ciężką służbę i często nie upilnuje się przed nieproszonymi pasażera­mi. Powiem panu, doktorze, że przed sześciu laty, jak jechałem przez Kansas City, pociąg zatrzymywał się na tej stacji aż siedem razy. Przez trampów. Ledwie minęliśmy ostatnie budynki, już wiedziałem, co się święci. Ujrzałem wzdłuż torów rozstawionych ludzi. Pojedynczo. Jeden od drugiego o jard, o dwa. Rzecz na tym polega, że w ciągu dnia niełatwo jest wśliznąć się do wagonu niepostrzeżenie. Dlatego ustawiają się za stacją, gdzie pociąg już jedzie pełną parą, a obsługa nie może biegać po wagonach, bo między towarowymi nie ma przejść. Ale wtedy obsługa się zawzięła. Siedem razy przystawaliśmy, siedem razy wypędzano trampów z wagonów i gnano ku tyłowi. Bo na końcu jedzie plat­forma, a na niej któryś z konduktorów, więc tam już
  
  skoczyć się nie da. Dlatego każdy doświadczony tramp, gdy go wygonią, gna co sił w nogach ku lokomotywie, by zająć dogodne do skoku miejsce. Ale nie każdemu się to udaje. Pociąg rusza gwałtownie i od razu pędzi. Ryzyko skoku jest wielkie, co odstręcza mniej od­ważnych. Opowiadano mi o wielu trampach, którzy zginęli pod kołami. W Kansas, gdyśmy trzeci raz się zatrzymali, nawet obsługa parowozu wzięła udział w nagonce. Nielegalni pasażerowie pryskali na obie strony toru, aż się kurzyło, lecz dopiero za siódmym razem pociąg został z nich oczyszczony. Siódmy raz za­trzymaliśmy się akurat na moście. To było bardzo sprytnie pomyślane. Wypędzeni z wagonów nie mogli uciekać na boki, musieli biec ku tyłowi pociągu. Potem nawet nie próbowali nas doścignąć. Nigdy pan o takich nie słyszał?

• Słyszeć, słyszałem, ale chciałbym kiedyś porozma­wiać z takim trampem.

• Po co, doktorze? To nie są przyjemni ludzie, nie­kiedy nawet niebezpieczni. Lepiej nie kusić licha.

Nie przeczuwałem wówczas, jak szybko spełnią się moje życzenia. Stało się to w dwa dni po wieczorze (o którym już wspominałem) zapowiadającym deszcz. Niedługo czekaliśmy. Gdy pociąg ruszył, spadły krople, a później nieprzenikliwa, zimna ciemność okryła zie­mię. Spałem znakomicie, kołysany stukotem kół, bo jechaliśmy całą noc bez przerwy. Rankiem ujrzałem na nowo niebo barwy ołowiu, zasnute deszczem, i zupełnie pustą dal. Humory się nam popsuły. Norton zagadywał i nadrabiał miną starając się rozruszać mnie i Burnsa, ale bez skutku. Dokuczał nam chłód i wilgoć. Marzy­liśmy o kubku gorącej kawy, której nie mogliśmy przecież zagotować. Kiedy wreszcie pociąg zatrzymał się, siąpiący deszczyk przeszedł w ulewę. Nawet kie­rownik nas nie odwiedził, jak czynił to każdego ranka.

Norton oświadczył, że kładzie się z powrotem spać, ja siadłem na tobołku i gapiłem się w szarą dal żałując, że nie zabrałem ze sobą żadnej książki. Z nudów spróbo­wałem pociągnąć za język Burnsa. Nie udało się. Zawsze odpowiadał monosylabami i należał do najbar­dziej małomównych ludzi, jakich zdarzyło mi się spo­tkać.

Dopiero następnego ranka przejaśniło się, ale ziemia, jak daleko sięgnąć wzrokiem, świeciła wilgocią, upstrzo­na kałużami i rozlewiskami. O rozpaleniu ogniska nie było co marzyć. Na którymś z kolejnych postojów przywędrował kierownik pociągu z wiadrem pełnym wrzątku. Przyjęliśmy go z entuzjazmem. A skąd wrzą­tek? Z parowozu. Woda nie była zbyt smaczna, lecz gorąca! Zaparzyliśmy mnóstwo kawy i podróżowali dalej razem z gościem, ponad trzy godziny. Wreszcie słońce przepędziło resztki chmur, ziemia poczęła pa­rować i zrobiło się znacznie cieplej. Wówczas wypadł następny przystanek. Kierownik wysiadł zapowia­dając krótki postój. Wyskoczyłem i ja rozprostować zdrętwiałe mięśnie, a Hal Burns poszedł z wiadrami do strumyka płynącego przez nagą równinę, żeby napoić konie. Począłem spacerować wzdłuż wagonów. Wypeł­nione towarem i opatrzone odpowiednimi nalepkami z nazwą stacji docelowej, były na głucho zamknięte i zaplombowane. Natomiast puste wagony miały drzwi szeroko rozsunięte, aby można było szybko sprawdzić, czy wewnątrz ktoś się nie ukrył. Szedłem zerkając raz po raz w głąb pustych wagonów, aż przystanąłem przy jednym z ostatnich. Drzwi były częściowo zasunięte. Spojrzałem przez szparę — półmrok, pusto, ale wydało mi się, jakby w kącie tkwiła jakaś czarna sylwetka. Chwyciłem za antabę i wskoczyłem. Ktoś rzucił się ku zamkniętym po przeciwnej stronie drzwiom. Nie ustą­piły. Położyłem mu rękę na ramieniu, czułem, że drży.

— Nie bój się, nie jestem kolejarzem.

Odwrócił się. Wówczas, mimo mroku, ujrzałem jego twarz skurczoną strachem, pobladłą i rozbiegane oczy. Sądząc po wzroście, nie mógł mieć więcej niż czter­naście, piętnaście lat. Młodociany tramp.

— Pan jest... łaps? — zapytał drżącym głosem.
Wiedziałem, co to określenie znaczy, więc odparłem:

— Nie jestem policjantem. Jestem pasażerem i jadę w tym pociągu.

Od razu poweselał.

• Kolega ze szlaku? — szepnął.

• Nie — zaprzeczyłem. — Zwykły pasażer.

Od strony parowozu dobiegł głos konduktorskiej świstawki.

— Ruszamy — stwierdziłem i mocniej zacisnąłem dłoń na jego ramieniu. — Nie wyskakuj — przestrzegłem. — To pusta stacyjka, żadnego budynku w pobliżu. I przestań się bać nareszcie! Nie zjem cię.

Pociąg drgnął i potoczył się z wolna.

— Doktorze! Doktorze!

Ujrzałem wychyloną z któregoś wagonu głowę Nortona.

— Jestem tutaj! — wrzasnąłem. — Przyjdę na najbliższym przystanku!

Pomachał ręką i znikł.

— No — rzekłem cofając się w głąb — teraz możemy swobodnie porozmawiać.

Stacyjka została daleko w tyle, a chłopak uspokoił się widać, bo przestał się trząść. Może uznał, że podczas jazdy nie mogę mu zrobić nic złego.

• Dokąd jedziesz?

• Do Kalifornii.

• Do jakiej miejscowości?

• Wzruszył ramionami:

• Albo ja wiem?

• Nigdy dotąd nie byłeś w Kalifornii?

• Nigdy — a po chwili milczenia dodał: — Nie myślałem, że to tak daleko...

• Masz tam znajomych, krewnych?

• Pokręcił przecząco głową.

• Pierwszy raz w drodze?

• Po co te pytania? — żachnął się. — Czego pan chce?

• Poradzić w kłopocie.

Milczał i tylko groźnie błyskał oczami. Wyglądał na osobnika nieufnego, nieco dzikiego, zamkniętego w sobie. Jeśli nie zdążył rozsmakować się we włóczędze, może da się go jeszcze ocalić?

• Co chciałeś znaleźć w Kalifornii? — zapytałem starając się mówić głosem spokojnym i przyjacielskim.

• Złoto — odparł zupełnie serio.

• Jak wpadłeś na taki pomysł?

• Słyszałem, że tam znaleziono złoto. Prawda?

• Owszem, ale zbyt późno się o tym dowiedziałeś. Złoto znaleziono przed czterdziestoma laty i przypuszczam, że to, co z tego złota jeszcze pozostało, nadaje się już tylko do wydobywania przy pomocy maszyn kruszących skały, a nie łopatą i sitem. Zresztą — ro­zejrzałem się po wagonie — widzę, że nie wieziesz ani jednego, ani drugiego.

I teraz nastąpiło coś dla mnie nieoczekiwanego. Chłopiec nic nie odpowiedział, odwrócił się, zgarbił, po­chylił głowę. Odgadłem: płakał. Odczekałem kilka mi­nut, żeby mógł się opamiętać.

— No, no — powiedziałem — może znajdzie się jaka rada. Powiedz, co ci się przydarzyło?

Jąkając się zdradził mi swą tajemnicę: został okra­dziony!

Dalsze wyjaśnienia musiałem z niego wyciągać z tru­dem i powoli. Podróżował z towarzyszem, starszym od

niego, z Chicago, gdzie mieszkał i gdzie właśnie poznał tamtego. To była banalna historia. Stary nie wiekiem, lecz doświadczeniem włóczęga łatwo namówił na wspólną podróż zupełnie „zielonego" wyrostka. Dlacze­go?

Słowo po słowie dowiedziałem się i tego. Mój młody towarzysz wiózł tłumoczek sporządzony ze zniszczonego koca, a w tym tłumoczku miał zapasowe obuwie, zmianę bielizny i nieco prowiantu. Ale to jeszcze nie wszystko. Zabrał z domu — bo mieszkał z rodzicami — wszystkie oszczędności. Nie było wiele, ale jednak około dzie­sięciu dolarów. Po co wyruszył w tę drogę? Padła roz­brajająco naiwna odpowiedź: od lat marzył o dalekiej podróży i wolne chwile spędzał na dworcu kolejowym w Chicago obserwując przyjeżdżające i odjeżdżające pociągi. Tam właśnie spotkał przyszłego kompana po­dróży. A że bał się wyruszyć w świat samotnie, ucie­szyła go propozycja wspólnej eskapady.

• Powiedział mi, że się nazywa Fred, że jedzie do Kalifornii i może mnie zabrać pod warunkiem, że mu przyniosę pieniądze i żywność na drogę.

• Dużo chciał?

• Pięćdziesiąt dolarów. Nie miałem tyle. Zaczął na­mawiać, abym poprosił rodziców, albo...

• I jak postąpiłeś?

• Odmówiłem.

• To był twój pierwszy mądry postępek. A co on na to?

— Bardzo się zmartwił i zaproponował, żebym mu dał to, co mam przy sobie. Powiedziałem, że nie dam, aż będziemy w drodze. No i... później umówiliśmy się. Zabrałem z domu jedzenie, ile mogłem, i wieczorem pobiegłem na dworzec.

— Nie sądziłeś, że rodzice zaczną cię szukać, że mogą przypuszczać, że stało się coś złego?

• Zostawiłem kartkę z wyjaśnieniem. Na dworcu spotkałem Freda. Wyprowadził mnie kawałek za mia­sto, a później poszliśmy torami do miejsca, gdzie stały towarowe wagony.

• I ten Fred nie wydał ci się podejrzany?

• Nie przyszło mi to do głowy, był taki dla mnie miły.

• I co dalej?

• Kazał mi milczeć. Powiedział, że mogą nas złapać strażnicy.

• Myślę — przerwałem mu — że dzięki tym straż­nikom od razu wtedy cię nie ograbił. Ale mów dalej.

• Bardzo się wtedy bałem — wyznał szczerze — lecz wstyd mi było zawrócić. Doszliśmy do towarowego pociągu. Stał na bocznym torze. Fred powiedział, że ten pociąg zaraz rusza do Kalifornii. Skradając się jak Indianie, wskoczyliśmy do pustego wagonu. Wtedy Fred zażądał, żebym mu oddał pieniądze. Powiedziałem, że dam, jak ruszymy. Staliśmy jeszcze z godzinę, wresz­cie poczułem, że jedziemy. Wtedy wręczyłem Fredowi pieniądze.

• A on uciekł.

• Prawda, ale nie zaraz. Jechaliśmy kilka dni i wszystko się nam udawało. Fred mówił, że to dlatego, że nie ma w tym pociągu poza nami żadnych innych trampów i konwojenci myślą, że jest „czysty”.

• Kiedy on uciekł?

— Fred?
Skinąłem głową.

• Powiedział, że idzie po wodę, było wtedy zupełnie ciemno.

• Kiedy?

• Wczoraj. Na takiej małej stacyjce. Bardzo się przeraziłem, gdy pociąg ruszył, a Fred nie wrócił. Nie wiedziałem, co począć, już chciałem wyskoczyć, ale
  
  pociąg jechał tak szybko... Później poczułem głód i szukałem swego tobołka. Nie znalazłem — zakończył z westchnieniem.

• Biedny chłopak.

• Jak pociąg stanie, pójdziesz ze mną.

• Dokąd? — przestraszył się.

• Do nas, do naszego wagonu.

• Nigdzie nie pójdę.

• Nie bądź głupi — zgromiłem go. — Przecież od wczoraj nic nie jadłeś. Chcesz się rozchorować? W ten sposób nigdy nie dojedziesz do Kalifornii.

• A nie wyda mnie pan?

• Możesz być spokojny, dostaniesz jeść i położysz się spać.

• A pan dokąd jedzie?

• Do Meksyku.

• To może... może mógłbym się przyłączyć?

• Wybij to sobie z głowy. Sądzę, że będzie najlepiej dla ciebie, jak wrócisz do Chicago. Słyszysz? Przystajemy.

Hamulce rozpoczęły już swą charakterystyczną mu­zykę. Jeszcze koła się obracały, gdy wyskoczyłem.

— Chodź — rozkazałem — musimy się spieszyć!
Posłuchał. Chwyciłem go za rękę i pobiegliśmy, ile tchu w piersiach... Nim sznur wagonów znieruchomiał, obaj wgramoliliśmy się do wagonu.

— A to kto? — zdumiał się Norton.

— Mój znajomy — odparłem krótko. — Trzeba mu pomóc, ale przede wszystkim nakarmić. Od wczoraj nic nie miał w ustach.

Bizony

Wysiedliśmy w małym miasteczku, skąd kolejowy szlak biegł ku zachodowi, a nasz — skręcał na południe. Wyleciała mi z pamięci nazwa tego miasteczka, chociaż zachowałem jego obraz: niskie domki i szeroka ulica, po której toczył się właśnie wóz kryty półokrągłą bu­dą — bliźniaczy tym, jakie wyruszały z pierwszymi osadnikami na Daleki Zachód. Na tej ulicy dostrzegłem sklep z okropną werandą-przybudówką, przed nią wbite w ziemię paliki do przywiązywania koni. Norton za­ciągnął mnie do wnętrza i ku memu zdziwieniu począł się targować o fantastycznie kolorowe derki. Kupił ich cały stos. Derek tych nie zabraliśmy natychmiast, lecz po nabyciu konia, co poprzedzone zostało wizytą u ko­wala. Tam nasze wierzchowce otrzymały nowe podko­wy, a Ned — adres osoby, która miała konia na zbyciu. Poszliśmy potem do saloonu, prawdziwego saloonu Dalekiego Zachodu. Okropna brzydota łączyła się z nieodpartym urokiem wydeptanej podłogi z surowych desek, ze stołami niczym nie nakrytymi i z obsługują­cym gości właścicielem, barmanem, kelnerem i kucha­rzem w jednej osobie.

Przyznam, że po tak długiej jeździe pociągiem nieco odwykłem od chodzenia, a wędrówka z Nortonem, tu, tam i z powrotem, dała mi się we znaki. Z przyjemno­ścią siadłem na prymitywnej ławie i oparłem łokcie
na blacie stołu. Salka była pusta i cicha, za niskimi drzwiczkami, które pozwalały bez otwierania zajrzeć do wnętrza saloonu lub wyjrzeć na zewnątrz, biegła pusta ulica, skąd słychać było tylko potupywanie na­szych koni przywiązanych do palików.

Przy stole pojawił się kelner-barman-kucharz i w chwilę później piliśmy piwo („Kto wie, kiedy je znowu łykniemy, doktorze") i krajaliśmy wielkie plastry zim­nej pieczeni. Była znakomita.

A mały tramp? Cóż z nim się stało? Odjechał w kierunku swego domu, do Chicago i mam nadzieję, iż przybył tam bez przeszkód. Zanim dotarli­śmy do Kansas City, dał się przekonać. Nie bez trudu. Wydaje się, że jego upór wynikał przede wszystkim ze wstydu, że się tak dał oszukać pierwszemu-lepszemu włóczędze, więc chciał pokazać, że nie jest niedołęgą i potrafi sam wędrować.

Wytłumaczyłem mu, że trampy potrafią wyprowadzać w pole bardziej doświadczonych i starszych od niego, ale za to jemu już nigdy się to nie przytrafi po takim doświadczeniu. Chłopak był niegłupi i po krótkim na­myśle przyznał mi rację. Na osłodę dodałem, że w jego wieku „podróż na gapę" z Chicago do Kansas jest wielkim osiągnięciem, ale lepiej, aby się tym nie chwalił. W Kansas City kupiłem mu bilet do Chicago, Ned zaopatrzył go w żywność i chłopak odjechał.

Wypiliśmy piwo, zjedli pieczeń i nieco ociężali wsko­czyli na siodła. Ned nie chciał nocować w miasteczku. Powiedział, że nie ma tu hotelu, a on nie będzie spał u nieznajomych ludzi.

— Mam sporo towaru, doktorze, łatwiej go upil­nuję na pustkowiu niż tutaj.

Przyznałem mu rację i powlekliśmy się sznurem pięciu koni poza granicę ostatnich zabudowań i jeszcze dalej, dopóki zmrok nie położył kresu wędrówce. Ale właśnie wówczas dobrnęliśmy do brzegów szeroko rozlanego strumienia. Na jego przeciwległej stronie rosło nieco krzewów i kilka drzew. Tam rozbiliśmy obóz. Hal Burns rozpalił ognisko, właściwie nie wiado­mo po co, bo byliśmy najedzeni i żaden z nas nie zamie­rzał nic pitrasie. Na moją uwagę Norton odparł, że noce są jeszcze chłodne, a ta będzie na pewno zimna dla doktora, „który nie przywykł do noclegów pod gołym niebem". Nic na to nie rzekłem, zaprotestowałem do­piero wówczas, gdy po wypaleniu fajek na dobranoc, Norton zdecydował się wyłączyć mnie z nocnej warty.

— Powinien się pan stopniowo przyzwyczajać, dok­torze.

Mój protest nie odniósł skutku. Myślę, że nie z po­wodu troski o moje zdrowie, lecz z powodu troski o... towar. Na pewno obaj towarzysze przypuszczali, że pod­czas warty zdrzemnę się niejeden raz i nie zauważę złodzieja, gdyby taki tu się zakradł!

Otuliłem się pledem, pod głowę podsunąłem siodło, broń położyłem obok i ze stopami wyciągniętymi w kierunku żarzącego się ognia — zasnąłem.

Może istotnie byłem bardzo zmęczony podróżą, a mo­że tak na mnie podziałało powietrze dalekich przestrzeni, dość że spałem jak niedźwiedź w zimowej gawrze. Kiedy otworzyłem oczy, słońce już stało ponad linią horyzontu, co jak dla westmana i trapera oznacza bar­dzo późną godzinę.

• Czemuście mnie nie obudzili?

• Musi pan dobrze wypocząć, doktorze. Czekają nas nie byle trudy.

Muszę przyznać, że ich troskliwość mocno mnie zde­nerwowała. Humor wrócił mi dopiero podczas pakowa­nia się do dalszej drogi, która miała coraz bardziej oddalać nas od żelaznego szlaku. Znajdowaliśmy się już w granicach Teksasu — jak mnie zapewnił Norton, który tę trasę wielokrotnie przebywał. Teraz mieliśmy dotrzeć do doliny Południowego Canadianu i posuwając się ku jego źródłom osiągnąć terytorium Nowego Meksyku. Nie była to najkrótsza z wiodących do celu dróg, ale najwygodniejsza. Najkrótsza wiodła bowiem przez pustynne, bezwodne połacie Liano Estacado, rozciąga­jącego się od doliny rzeki Pecos na zachodzie, po źródła Brazos i Południowej Colorado — na wschodzie.

Na Liano nie byłem nigdy, ale Karol Gordon zapuścił się kiedyś w te niegościnne ziemie. Opowiadał później o krainie płaskiej, otwartej i bezludnej, znaczonej gdzieniegdzie kępami kaktusów, gdzieniegdzie nagimi jak słupy ogrodzenia pniami jukki. Trzeba posiadać sporo odwagi, a przede wszystkim... worków z wodą, żeby udać się w tamte strony. Wielu już próbowało i w piaskach zginęły całe karawany ludzi, którzy pra­gnęli skrócić sobie drogę ze wschodu na zachód. Ed Norton nie chciał ryzykować, i słusznie.

Ruszyliśmy, mając słońce po prawej stronie, prościutko na południe. Naszą karawanę prowadził Hal Burns, wiodąc na linkach oba juczne zwierzęta. Norton i ja zamykaliśmy kawalkadę, bacząc na juki. Zmienia­liśmy kolejność tylko wtedy, gdy na horyzoncie uka­zywały się postacie jeźdźców lub pieszych. Trafiało się to jednak bardzo rzadko. Olbrzymi obszar Teksasu, mimo że już od 1845 roku posiadał prawa stanu, a ko­lonizacja zaczęła się jeszcze wcześniej, bo za hiszppańskiego, później meksykańskiego panowania, był ciągle jeszcze niemal bezludny. Przed siedmiu laty sza­cowano mieszkańców tego kraju na półtora miliona na obszarze 267 tysięcy mil kwadratowych. Jak okiem sięgnąć, ciągnęła się lekko sfalowana równina, porosła rzadką trawą. Na tej równinie napotykaliśmy co pewien czas małe strumyki o brzegach zarośniętych krzakami dającymi upragniony cień, gdy słońce stawało u szczytu nieba i wcale nie wiosenny upał spadał na ziemię. Nad tymi zbiornikami kryształowo czystej wody gasiliśmy pragnienie i poili konie. Wszystkie strumienie płynęły ku południowi. Zwróciłem na to uwagę Nortonowi. Przyznał mi rację dodając, że świadczy to o właściwym kierunku naszej wędrówki, bo wszystkie te rzeczki wpadają do Canadianu albo jego dopływów.

— Niech pan jednak nie sądzi, doktorze, że właściwy kierunek jest zawsze łatwy do określenia. Niejeden raz musiałem się nad nim dobrze nabiedzić, chociaż wę­druję tędy co roku.

W kilka godzin po tej rozmowie spostrzegłem w spo­rej odległości przed nami coś, co przypominało niekształtną plamę ciemnej barwy.

— Niech pan spojrzy — powiedziałem. — Ki li­cho?

Norton przyłożył dłoń do czoła, bo słońce raziło w oczy.

— Nie mam pojęcia — odparł po chwili.

— Plama się porusza.
Znowu spojrzał.

• Antylopy... — odparł niepewnie — albo... grupka jeźdźców. Bodajby to byli Indianie!

• Dziwne życzenie.

• Nie takie znów dziwne. Tutaj wolę spotkać czerwonoskórych niż blade twarze. Czerwoni nie złupią wędrownego handlarza, bo on im dostarcza kul i pro­chu, ale biali? Ileż to razy napadali na niewinnego człowieka tylko dlatego, że wiózł towar. Oczywiście, nie mam na myśli wszystkich białych buszujących po Dzikim Zachodzie...

Wyciągnąłem z juków przy siodle lornetkę. Nie rozstawałem się z nią nigdy podczas wypraw w nieznane strony, gdyż możliwość dalekiej obserwacji czę­sto pozwala uniknąć niebezpieczeństwa. Ta lornetka stała się przyczyną wesołości Nortona. Kiedy ją ujrzał w mych rękach pierwszy raz, stwierdził z udaną powa­gą, że nie wybieramy się do teatru ani na rodeo. Nie zareagowałem wtedy na tę uwagę. Teraz przyłożyłem szkła do oczu.

— To nie są jeźdźcy — stwierdziłem. — Możemy spokojnie wędrować dalej.

— Antylopy?

• Nie.

• Więc cóż pan widzi?

• Nie jestem pewien — odparłem.

• Czyżby mustangi?

• Nie mustangi.

• Doktorze, drżę z niecierpliwości.

• Przecież tu nie teatr ani rodeo — pozwoliłem so­bie na złośliwość.

• Przepraszam, dostałem nauczkę. W przyszłości nigdzie się nie ruszę bez lornetki.

— Niech pan spojrzy przez szkła.
Ledwie zerknął, a już krzyknął.

— Bizony! Co za traf! Będzie pan miał okazję przyjrzeć się tym wspaniałym zwierzętom. Pędźmy jak najszybciej, bo jeszcze nam uciekną.

Nie uciekły. Zbliżyliśmy się tak, że gołym okiem mogłem rozróżnić poszczególne sztuki, policzyć je w przybliżeniu: od osiemdziesięciu do stu okazów tego wymierającego gatunku największych (obok szarego niedźwiedzia) czworonogów Północnej Ameryki pasło się przed nami. Wiedziałem — opowiadał mi Karol — że jeszcze nie tak dawno można było z okien pociągów jadących na zachód obserwować stada liczące tysiąc i więcej egzemplarzy. A gdy takie stado przebiegało przez tory, pociąg musiał stawać, mimo że specjalne sikawki umieszczone w parowozach wyrzucały pod silnym ciśnieniem strumienie wody, by rozpędzić stado. Trzeba było nieraz czekać tak godzinę, dwie... Czymże więc była ta maleńka grupka, jaką teraz napotkaliśmy? Piesztką ocaloną od zagłady, wędrującą — jak zwykle o tej porze — z południa na północ.

Wjechaliśmy na spore wzniesienie, skąd rozciągał się widok na płytką dolinkę przeciętą strumykiem. Właśnie przeciwległym grzbietem dolinki wędrowały bizony. Sądziłem, że przejdą bokiem, ale pomyliłem się. Idący na czele przewodnik stada skręcił w dół zbocza, za nim ruszyły inne.

• Doktorze, o coś pana poproszę.

• Słucham.

• Niech pan dopilnuje naszych jucznych. Urządzimy z Halem małe polowanie. Zgoda?

• Jak to? To ja mam się przyglądać?

• Ktoś musi przypilnować naszych bagaży... prze­praszam, doktorze, nie to chciałem powiedzieć. Polowa­nie na bizony to niebezpieczna rozrywka. Hal i ja wie­lokrotnie braliśmy udział w takich łowach. Nie mogę się zgodzić, żeby pan ryzykował.

Już miałem zamiar odpowiedzieć, że i ja polowałem na te wspaniałe zwierzęta, ale powstrzymałem się. Postanowiłem do końca grać rolę greenhorna. Zapyta­łem tylko:

• Cóż pan pocznie z taką górą mięsa? Przecież nie zabierzemy z sobą.

• Oczywiście, że nie. Tylko najsmaczniejsze kawał­ki. Nie o mięso mi chodzi, ale o skórę! Nie ma na świecie bardziej odpornego surowca, nie ma lepszego na buty, siodła, pasy.

• Dlatego wkrótce zniknie z powierzchni ziemi ostatni bizon — odparłem zgryźliwie.

Nie odpowiedział. Trzepnął konia cuglami, wydobył strzelbę.

— Hal! Zajedziemy je z boku.

Burns rzucił mi linkę od jucznych i obaj skręcili w lewo. Ruszyli grzbietem wzniesienia, wreszcie zje­chali ku rzeczce. Bizony, zaspokoiwszy pragnienie, pasły się teraz na łączce. Dotychczas nas nie zauważyły. Nic dziwnego — zwierzęta te mają kiepski wzrok, po



dobno dlatego, że im kudły opadają na oczy. Za to węch posiadają znakomity, ale teraz właśnie wiatr dął w na­szym kierunku.

Siedziałem na koniu z linką w dłoni, ale gdy obaj moi towarzysze oddalili się spory kawałek, zeskoczyłem z siodła, wyjąłem kołki z juków i wszystkie trzy zwierzęta uwiązałem. Niech sobie Norton nie wyobraża, że będę tkwił przy koniach! Zabrałem sztucer i zeszedłem kilkanaście kroków po zboczu, po czym siadłem.

Bizony nadal pasły się spokojnie i tylko przewodnik stada, olbrzym z brodą sięgającą do kolan, potrząsał potężnym łbem i odwracał głowę raz w prawo, raz w le­wo. Norton i Burns skręcili teraz ku wodzie, przebyli strumień i poczęli wjeżdżać na przeciwległe wzniesie­nie dolinki. Odgadłem ich plan: mieli zamiar zaatakować stado od tamtej strony i wpędzić je w wodę. Pomysł był niezły, ale miał jedną zasadniczą wadę: wganiając do strumienia, jechało się pod wiatr, a w takiej sytuacji zwierzęta musiały zwietrzyć myśliwych jeszcze przed przystąpieniem do akcji. Dziwne, że o tym nie pomyślał Norton. Może dlatego, że stracił głowę na widok stada, a może dlatego, że nie był tak doświadczo­nym myśliwym, za jakiego się przedstawiał.

Skutek błędnego postępowania zaraz się ujawnił. Rozproszone dotąd stado poczęło zdradzać niepokój. Zwierzęta przestały szczypać trawę. Te, które tarzały się na brzegu, zerwały się na nogi, a brodaty olbrzym zadarł łeb wietrząc.

Wstałem i zeszedłem jeszcze niżej. Czułem, że lada chwila całe stado rzuci się do ucieczki. Ujrzałem, jak Norton i Burns rozdzielili się. Pierwszy pogalopował dalej, równolegle do rzeczki, drugi począł zjeżdżać ku wodzie. Teraz bizony zbiły się w zwartą gromadę, a póź­niej runęły w bok. Kiedy Burns zjechał na dno doliny, gnały już we wściekłym galopie wzdłuż brzegu. Wtedy właśnie ukazał się Norton. Zamiast jechać równolegle z gnającym stadem, co stwarzało możliwość celnego strzału w lewy bok, wysunął się przed czoło stada. Nie mogłem pojąć, w jakim celu. Podniosłem się i spraw­dziłem sztucer.

Bizony, gdy Norton zabiegł im drogę, skręciły ku nurtowi rzeczki. Znalazłem się w niezbyt bezpiecznym miejscu, więc ruszyłem szybko w górę strumienia. Po kilkudziesięciu krokach zatrzymałem się i odwróciłem. Hal Burns gnał w kierunku stada. To był zupełny bez­sens. Należało bowiem stado rozbić na poszczególne sztuki, nie zbijać je w gromadę, co tylko utrudnia strzał i nie pozwala na wybór upatrzonego egzemplarza.

Bizony roztrąciły racicami wodę, aż bryznęła rzęsistą fontanną. Wtedy dostrzegłem, jak jeden odłączył się od grupy i skierował się w bok, w stronę Nortona. Norton powinien był natychmiast zawrócić. Nie uczynił tego. Jak się później dowiedziałem, poniósł go koń. Przera­żony wierzchowiec gnał w stronę rzeczki, wpadł w jej nurt, a za nim pędził bizon. Prosto ku mnie.

Norton zauważył mnie i coś krzyknął, ale wśród tę­tentu i plusku wody nie zrozumiałem słów. Jeździec już dosięgał brzegu, na którym stałem, gdy bizon rozbryzgiwał wodę w środku nurtu. Przyłożyłem kolbę do ramienia i czekałem, aby minął mnie Norton. Nie minął! Tuż przy brzegu jego koń zapadł się w bagienko aż po kolana, a jeździec przeleciał przez łeb i z chara­kterystycznym plaśnięciem upadł na mokrą ziemię.

Bizon biegł w poprzek rzeczki wprost na nieszczęsne­go konia, który w panicznej trwodze szarpał się i zapa­dał coraz głębiej. Spojrzałem na Nortona. Nadal leżał nieruchomo. Skoczyłem w bok. W ten sposób jako cel miałem nie łeb gnającego byka, lecz jego całą sylwetkę. Trzykrotnie pociągnąłem za cyngiel, za trzecim razem rozpędzone zwierzę zatrzymało się raptownie i powoli

osunęło w wodę. Podbiegłem do konia, schwyciłem go za cugle tuż przy pysku. Sprawa nie była łatwa i gdyby nie Burns, który właśnie przygalopował, nie dałbym rady. Razem wyciągnęliśmy z błota drżące ze zmęczenia zwierzę. Dopiero po tym zawróciłem w stronę Nortona. Siedział spoglądając dokoła nieprzytomnym wzrokiem.

• Jak się pan czuje?

• Oj doktorze! Nie wiem, czy skręciłem kark, czy nie, ale żebra mnie bolą, jakbym wszystkie połamał. Oj...

• Może pan wstać?

Podałem mu rękę. Podniósł się wolno, ciągle stękając.

Ująłem go pod ramię i zaprowadziłem na suchsze miejsce.

• Teraz proszę się położyć.

• Posłusznie wykonał polecenie.

• A bizony? — zapytał.

— Już ich nie ma — odezwał się Burns. — Został tylko jeden. Ten, którego upolował doktor. Gdyby nie trafił, byłoby po panu.

— Drugi raz ratuje mi życie — stęknął.
Ukląkłem przy nim i rozpiąłem mu bluzę.

• Z choroby wyleczyłby pana każdy lekarz — za­uważyłem — a co się tyczy tego bizona, przypuszczam, że zadowoliłby się koniem. Czemu pan gnał do rzeki?

• Koń mnie poniósł.

• Sporo w tym pańskiej winy.

• Jak to?

• Teraz proszę leżeć spokojnie.

Zbadałem go. Żadna z kości nie była naruszona, chy­ba dzięki temu, że upadł w miękkie błoto, cały był też tym błotem ubabrany.

— I co, doktorze?

— Sińce na pewno będzie pan miał, ale to wszystko.
Pomogłem mu wstać i chciałem wprowadzić na wzniesienie.

— Chwileczkę, doktorze — powstrzymał mnie. — Gdzież ten bizon? O, widzę! — ucieszył się. — Nie może leżeć w wodzie. To cenna skóra i chętnie ją od pana kupię.

• Ode mnie?

• Przecież pan go zastrzelił.

• Ale pan polował, nie ja. W najlepszym więc wy­padku należy mi się połowa skóry. Proszę ją przyjąć na pamiątkę naszej wspólnej wędrówki, bizoniej pie­czeni nie odmówię.

• Skoro tak... Hal, rozładuj nasze juczne i wyciągnij nimi bizona z wody. Trochę odsapnę, potem zdejmiemy skórę. Uff... jak mnie boli. Co za pech? Żeby nie ten narwany wierzchowiec, mielibyśmy niejedną skórę.

Drgnąłem.

— Czyżby chciał pan zmasakrować całe stado?

Spojrzał na mnie zdziwiony.

— I zostawić kilka ton mięsa na pożarcie kujotom — dodałem. — Zaczynam się cieszyć, że pan runął z siodła. Chodźmy.

Powlókł się w milczeniu. Dopiero gdy osiągnęliśmy grzbiet wzniesienia, stwierdził półgłosem:

• Nie mogę pana zrozumieć, doktorze. Nigdy pan nie polował?

• Wiele razy, ale przenigdy nie zabijałem zwierzyny ponad potrzebę. Albo tylko w obronie własnej lub inne­go człowieka.

Zabrzmiało to trochę patetycznie, ale byłem wściekły na Nortona.

Obóz rozłożyliśmy niedaleko rzeczki, w której leżała „góra mięsa". Pomogłem Burnsowi sprowadzić konie, napoić je, a później przy pomocy linek przywiązać do rogów bizona. Zwierzęta z dużym wysiłkiem wycią­gnęły bizona z wody. Odszedłem, gdy przywlókł się Norton. Zdejmowanie skóry trwało dość długo. W tym czasie zdążyłem zebrać sporo uschłych patyków, wędru­jąc wzdłuż rzeki, a nawet skonstruować prymitywny rożen. Na koniec rozpaliłem ogień i dopiero wówczas zjawili się moi towarzysze dźwigając skórę i spory ka­wał mięsa. Burns zajął się kucharzeniem, ale mimo naj­lepszych wysiłków pieczeń okazała się twarda, o nie­przyjemnym, ostrym zapachu. Zgodnie stwierdziliśmy, że zabita sztuka to był stary osobnik, zbyt żylasty jak na nasze zęby. Po tym nieudanym posiłku Burns zajął się nacieraniem wewnętrznej strony skóry drzewnym popiołem, co miało zapobiec kurczeniu, wysychaniu




i pękaniu. Kiedy zakończył tę pracę, miało się już ku zachodowi. Tak więc spotkanie z bizonami przerwało naszą podróż prawie na cały dzień.

Ledwie zmierzchło, a Norton począł sobie mościć po­słanie, powiedział: „dobranoc" i — nieco postękując — owinął się derką.

• Kto ma czuwać? — zapytałem.

• Nikt, doktorze. Ludzi w okolicy nie ma, a zwie­rzęta czeka nad rzeczką świetny posiłek, więc dadzą nam spokój.

Nie bardzo mi to trafiło do przekonania, ale nie mo­głem namawiać Norton a na wartę. Kiedy Hal Burns, uznający za obowiązującą go decyzję szefa, również poszedł za jego przykładem, wziąłem sztucer i ruszy­łem na przechadzkę wokół naszego obozowiska.

Było ciemno i w górze poczęły przebłyskiwać gwiaz­dy. Wkrótce ukazał się księżyc i rozświetlił daleki obszar prerii. Zrobiło się widno jak w dzień. Powędro­wałem na grzbiet wzniesienia, poniżej którego bezsze­lestnie toczył swe wody strumień. Tuż przy brzegu czerniała masa bizoniego mięsa. Jeszcze nie zgromadzili się przy nim nocni biesiadnicy. Wiedziałem, że na pewno przyjdą, znęceni zapachem, który ja już czułem. Zatoczywszy krąg wróciłem do ogniska żarzącego się wiśniową barwą nadpalonych drewien. Odwiązałem od siodła derkę, siodło ustawiłem jako oparcie dla pleców i w ten sposób ulokowałem się przy ognisku. Dokoła było cicho i ta cisza podziałała na mnie usypiająco. Kiedy zbudziłem się, nadal trwała noc, ale już nie tak spokojna. Od rzeki niosły się naszczekiwania kujotów. Nocne bractwo ucztowało. Czy tylko preriowe psy?

Chyba im biesiadę musiał przerwać jakiś większy drapieżnik, którego woń poczuły nasze konie. Cała piątka skupiła się w pobliżu ogniska. Nie spały i nie pasły się. Miały głowy zwrócone w stronę rzeki i nerwowo strzygły uszami. Ten widok skłonił mnie do po­wtórzenia wędrówki. Jednak w najbliższym sąsiedztwie nic nie odkryłem. Norton słusznie twierdził, że mięso bizona uchroni nas od wizyty czworonogów. Stwier­dziwszy ten fakt położyłem się i zasnąłem.

Obudził mnie ranny wietrzyk i zapach kawy. Prze­tarłem oczy. To Burns krzątał się przy rozpalonym na nowo ognisku. Norton jeszcze leżał, owinięty po czubek nosa brązowym kocem.

— Co nowego, Hal? — zagadnąłem.

— Zaraz będzie kawa, tylko upiekę podpłomyki. Jada pan boczek?

— Oczywiście, a co słychać z naszym bizonem?

— Zostały tylko kości.

Wstałem i powędrowałem ku rzeczce z mydłem i ręcznikiem — przedmiotami, które wzbudziłyby śmiech prawdziwego westmana. No, ale ja nie byłem „prawdziwym". Burns powiedział prawdę, rogaty łeb i kości — oto co znalazłem zamiast bizoniego mię­sa.

Zdjąłem obuwie, ściągnąłem odzież i zanurzyłem się w wodzie, w najgłębszym miejscu. Sięgała pasa i zimna była jak lód. Natychmiast wyskoczyłem szczękając zę­bami. Namydliłem się i znowu wskoczyłem, nie na dłu­go. Po czym wytarłem się szorstkim ręcznikiem. Resztki snu wyparowały ze mnie jak wrząca woda z garnka.

Wróciłem do ogniska, pełen energii i dobrego hu­moru.

— Jak pan się dziś czuje? — zagadnąłem Nortona.

• Dzień dobry, doktorze. Trochę mi przeszło, ale nie całkiem.

• Proszę ściągnąć koszulę. Jeszcze raz sprawdzę.

Opukałem go i osłuchałem dokładnie, ale poza sińca­mi, które teraz wystąpiły na skórze, nic więcej nie odkryłem.

— Proszę się cieszyć, że nie upadł pan na kamie­nie — zauważyłem. — A teraz dajcie mi kawy.

Od pamiętnego spotkania z bizonami minęło kilka dni, podczas których coraz bardziej zbliżaliśmy się do Canadianu, w jego górnym biegu. Jak zapowiedział Norton, już nazajutrz mieliśmy przekroczyć granicę Nowego Meksyku. Ale zanim to się stało, podczas wie­czornego biwaku ukazał się nam czarny koń, o którym już wspomniałem. Koń wyglądający na nocną zjawę.

Nocny gość

Zerwałem się pierwszy. Pierwszy chwyciłem za cugle chrapiącego ze zmęczenia i przerażenia zwierzęcia.

— Ostrożnie — zaszeptał za mymi plecami Norton.

Nie odpowiedziałem. Na grzbiecie konia siedział, ra­czej leżał człowiek z dłońmi wplątanymi w grzywę, z głową przytuloną do karku. Dotknąłem ramienia ta­jemniczego jeźdźca. Nawet nie drgnął.

— Trzeba go ściągnąć. Hal, niech pan odłoży strzelbę, sam nie dam rady.

Ale i we dwóch dopiero z wielkim trudem zdjęliśmy jeźdźca z siodła. Najwięcej kłopotu sprawiło rozgięcie zaciśniętych kurczowo na końskiej grzywie palców — koń się płoszył. W końcu zupełnie bezwładne ciało zsunęliśmy z grzbietu.

• Ostrożnie — powiedziałem. — Tak, teraz połóżmy go. Hal, dorzuć do ognia.

• I spętaj zwierzę — dodał Norton. — Cóż za nie­spokojne stworzenie! Czy on żyje, doktorze?

• Sprawdzimy.

Płomień rozbłysł i począł migotać, bo z ciemności dmuchnął wiatr. Ukląkłem obok nieruchomego ciała. Zbadałem puls. Bił, chociaż bardzo słabo.

• Żyje — powiedziałem. — Trzeba teraz poszukać przyczyny omdlenia.

• To jasne, doktorze. Musiał pędzić strasznie długo, wyczerpała go taka jazda, ja sam...

• 
  
  
  
  
  Przyjrzał się pan koniowi? — przerwałem. Nie wygląda na to, żeby odbył długą drogę, a nasz gość, jak widać, wcale nie ułomek. Tacy nie mdleją nawet po najdłuższej jeździe. Nie! Przyczyna musi być inna.

• Ba, jaka?

• Właśnie jej szukam. .

Nieznajomy miał na sobie grubą kamizelkę, a pod nią flanelową koszulę. Palcami rąk wyczułem, jak pierś podnosi się i opada w wyraźnie wyczuwalnym oddechu. Nie odkryłem żadnego widocznego obrażenia ciała, mimo że Hal przyświecał mi łuczywem.

• I co, doktorze? — niecierpliwił się Norton.

• Jak dotychczas... nic. Potrzebna mi woda.

• Hal — zakomenderował handlarz — skocz do rzeczki.

W parę minut później chlusnąłem wiaderkiem na twarz leżącego. Poruszył głową i otworzył oczy. Wymamrotał coś niezrozumiale, usiłował powstać, ale tylko jęknął i opadł z powrotem na trawę.

— Co wam jest? — zapytałem.

— Piekielnie boli — stęknął. — Tak mnie urządził...
Reszty zdania nie dosłyszałem. Zamknął oczy i leżał nieruchomo, ciężko dysząc.

— Musimy go przewrócić — stwierdziłem. — No... razem...

Dotknąłem pleców.

— O, u licha! Hal, niech pan weźmie drugie łuczywo i dorzuci do ognia. Źle widzę.

Rzeczywiście źle widziałem, za to moje palce trafiły na lepką prawie już zaskorupiałą powłokę, przypominającą w dotyku klej. Dobrze wiedziałem, co to takiego.

— Hal, jeszcze wody! Ten człowiek jest ranny. Słyszy mnie pan? — zwróciłem się do leżącego.

Coś mruknął.

— Jak pan się czuje?

• Źle — stęknął nie odwracając głowy. — Plecy mnie pieką jak ogniem.

• Zaraz temu zaradzimy. Trochę poboli. Ma pan szczęście, że trafił pan na lekarza.

• Na lekarza? — mruknął.

• I to jakiego! — wtrącił się Norton.

• Trzeba odlepić koszulę, przyschła do rany, tylko powinszować.

• Czego?

— Umarłby pan z upływu krwi.

Nic nie odpowiedział. Zlałem mu plecy wodą, a kiedy materiał nieco zmiękł, poczęliśmy — Norton i ja — rozbierać nieszczęśnika. Kiepsko nam szło, przede wszystkim dlatego, że nie chciałem przysparzać ranne­mu dodatkowego bólu, po drugie — że mimo wody ma­teriał nadal przylegał do rany, po trzecie — przeszka­dzała nam zła widoczność. Z wielkim trudem zdołaliśmy ściągnąć kamizelkę, z koszulą poszło jeszcze gorzej. Spocony z wysiłku zdołałem wreszcie oderwać flanelę od ciała. Natychmiast popłynęła krew. Przyniosłem swą podręczną apteczkę, obmyłem ranę i nałożyłem opa­trunek. W tych warunkach szukanie kuli, która, jak stwierdziłem, nie przeszła na wylot, nie mogło dać wy­ników. Dlatego, obandażowawszy pacjenta, powiedziałem:

— Kuli poszukamy jutro.

— To nie od kuli — jęknął przewróciwszy się na
bok. — Dostałem nożem...

Zrobiło mi się wstyd. Nie rozpoznałem przyczyny zranienia — to należało położyć na karb złej widocznoś­ci, ale zawsze.

• Tym lepiej — mruknąłem. — Czy jest tu w po­bliżu jakiś saloon?

• Na takim pustkowiu?

• No, to gdzież pana w ten sposób urządzono?




• Gdzie? Właśnie na pustkowiu.

• A kto?

• Żebym ja to wiedział...

Wzruszyłem ramionami. Nie chciał zdradzić tajemni­cy — jego sprawa. Pomogłem mu wstać, a później umieściliśmy leże niedaleko ogniska, gdzie ułożył się jak mógł najwygodniej. Napojony kawą, co uznałem za konieczne wobec takiego osłabienia, prawie natych­miast zasnął.

• Co z nim będzie, doktorze? — odezwał się Nor­ton.

• Jeśli nie zajdą jakieś komplikacje, za parę dni z powrotem znajdzie się na końskim grzbiecie. Miał szczęście, że koszula zatamowała upływ krwi i że tra­fił na nas.

• Więc jutro nie ruszy się stąd.

• Wiem, że panu się spieszy. Niestety, jutro nie będzie zdolny do jazdy.

Handlarz nie pytał więcej. Rozstawiliśmy warty, które miały się zmieniać co dwie godziny. Należało za­chować ostrożność. Tajemniczy jeździec stanowił do­wód, że okolica nie jest bezludna, jak się nam wyda­wało. Kto wie, może nawet naszego gościa ścigano? Jednak noc upłynęła spokojnie, a jedynym skutkiem czuwania była moja senność.

Ziewając i przeciągając się wstałem ze swego lego­wiska, zbudzony brzękiem garnczków, trzaskaniem po­lan w ognisku i zapachem kawy unoszącym się nad ko­ciołkiem. To Hal, który pełnił końcową wartę, krzątał się teraz przy przyrządzaniu rannego posiłku. Norton jeszcze spał, mimo że słońce dawno wspięło się na niebo, co według zwyczajów i miary Dalekiego Zachodu świadczyło o bardzo późnej godzinie.

Mój pacjent także drzemał. Chwilę przysłuchiwałem się równemu oddechowi, potem odszedłem w stronę lasu, gdzie wśród sitowi ciurkał strumyczek i gdzie pasło się stado naszych koni, a między nimi wierzcho­wiec nocnego gościa. Dawno nie oglądałem tak wspa­niałe prezentującego się zwierzęcia! Było kruczoczarne, czernią przechodzącą w granat, z jedną białą strzałką na czole.

„Czyżby koniokrad?" — pomyślałem nagle, wspo­mniawszy liche odzienie naszego gościa.

Opluskałem się w wodzie i wróciłem do obozowiska. Norton już wstał.

• Mamy piękny dzień, doktorze — powitał mnie wesoło.

• Co porabia mój pacjent?

• Jak pan widzi.

Wskazał na otuloną derką postać.

— Niech sobie jeszcze pośpi — odparłem. — Tylko mu na dobre to wyjdzie, a teraz...

Ująłem Nortona pod ramię i powiodłem w stronę lasu.

• Czy pan zwrócił uwagę na uprząż i na konia na­szego przybysza?

• No, było dość ciemno...

• Więc niech się pan teraz przypatrzy.

• Rozejrzał się dokoła i cicho gwizdnął.

• Ho, ho! To zwierzę jest warte... jest warte...

• Mniejsza z tym, ile. Na pewno bardzo drogi koń, a nasz niespodziewany przybysz jakoś nie wygląda na właściciela,

• Hm, podejrzewa pan, że daliśmy schronienie ko­niokradowi? Jednak ja oglądałem jeszcze gorszych obdartusów z nie mniej wspaniałymi wierzchowcami. Tu, na Dalekim Zachodzie, do pewnych spraw należy przykładać inną miarę.

Pouczywszy mnie w ten sposób, chciał wrócić do ogniska. Zatrzymałem go.

• 
  
  Chcę obejrzeć uprząż — powiedziałem — ale tak, żeby tego nikt nie zauważył.

• Dobrze, jakoś to urządzę. Pan jest podejrzliwy, doktorze.

• Tylko... ostrożny. Cóż pan wie o tym człowieku?

• Istotnie, nic.

• Więc spróbujmy dowiedzieć się.

Wróciliśmy w samą porę, bo Hal kończył pieczenie ostatniego podpłomyka, a ranny już się przebudził i siedział okryty kocem. Na mój widok usiłował wstać. Natychmiast go powstrzymałem.

• Żadnego wysiłku! — rozkazałem. — Dopóki nie obejrzę rany.

• Dowiedziałem się, kto mnie wyciągnął z biedy — odparł powoli. — Dziękuję.

• Każdy postąpiłby podobnie.

• Nie każdy — zaprotestował słabo. — Na przykład ten, który mnie tak dziabnął...

• W czasie bójki?

• Żeby to! Podszedł do mnie znienacka i ciachnął! Nawet nie wiem, kto.

• Tylu ich było?

• Pięciu. Dobrze, że koń znalazł się pod bokiem i że trafiłem do was.

• Koń trafił — sprostowałem — bo jeździec nie władał ani ręką, ani nogą.

Uśmiechnął się z widocznym wysiłkiem. Ten uśmiech, ta twarz, ten głos wydały mi się znajome.

• Och — stęknął — gdy się poruszę, zaraz mnie rwie. Czy to duża rana?

• Duża, nieduża. Podczas wczorajszych ciemności niewiele mogłem zobaczyć. Sprawdzę teraz, ale najpierw... kawa.

Hal, jak zwykle milczący, podał wydzielone porcje. Wędzony boczek na podpłomyku nigdzie tak nie smakuje, jak na prerii. Sprawdziłem to wielokrotnie. I ni­gdy człowiek nie zjada tyle, co podczas dalekiej wędrówki konnej. Dlatego przestałem się dziwić traperom, którzy po pochłonięciu funta pieczeni twierdzili, wcale nie żartem, że zdołali zaspokoić pierwszy głód! Znałem jednego z takich. Jadł za pięciu, a przecież był zawsze szczupły, nawet chudy. Mieszczuch, który by spróbował tak się odżywiać, popadłby szybko w żołądkowe dole­gliwości albo roztył się do karykaturalnych rozmiarów. Jednakże wadą traperskiego odżywiania jest całkowity brak owoców i jarzyn. W przeciwieństwie do Indian, których jadłospis nie ogranicza się do potraw mięsnych (jedzą leśne jagody, kukurydzę w rozmaitych posta­ciach, a lecznicze wywary z ziół znane są czarownikom wszystkich plemion), traper nie zna niczego poza mię­sem, bo też w swym wędrownym życiu nie ma możli­wości ani zdobycia, ani tym bardziej dźwigania ze sobą szybko psujących się owoców lub jarzyn. Co najwyżej nosi nabytą w jakimś miasteczku mąkę, i to w niewiel­kiej ilości. Odżywianie się wyłącznie mięsem powodu­je nadkwasotę żołądka, przypadłość dokuczliwą i na dłuższy okres nawet groźną dla organizmu człowieka.

Zawsze po kilku miesiącach pobytu na Dzikim Za­chodzie, gdzie mięso stanowiło podstawę pożywienia, wracałem do Milwaukee stęskniony za kapustą, ziem­niakami, fasolą, pełen marzeń o śliwkach, jabłkach i wiśniach. Ale teraz znajdowałem się dopiero na po­czątku wielkiej i dalekiej drogi, więc boczek na go­rącym podpłomyku był dla mnie znów smakowitą nowością.

Po rannym posiłku zająłem się naszym gościem. Stękał i kwękał, gdy zdejmowałem bandaże, a jeszcze bardziej, gdy zabrałem się do odlepiania przyschłego opatrunku.

Rana się nieco zaskorupiła. Stanowiło ją długie



i wąskie cięcie. Uderzającemu albo drgnęła ręka, albo też uderzony pochylił się i to mu ocaliło życie. Ostrze noża trafiło w żebro i ześliznęło się czyniąc paskudne na oko, ale w istocie mało niebezpieczne skalecze­nie.

Norton, który z zainteresowaniem przyglądał się „operacji", mruknął coś na temat „znakomitych leków indiańskich", zwłaszcza pewnego ziela, które przyłożone do rany usuwa ból i szybko goi.

• Ma pan to ziele? — zapytałem.

• Nie.

• To może go poszukamy?

• Ba, nawet nie wiem, gdzie rośnie.

— No to — uśmiechnąłem się — poprzestaniemy na tradycyjnym sposobie leczenia.

• Pan jest naprawdę lekarzem? — zapytał ranny. — Takim, co w mieście przyjmuje pacjentów?

• Jestem.

• I leczy pan ludzi na prerii?

• Od przypadku do przypadku. No, gotowe.

• Czy to coś poważnego?

• Gdyby było coś poważnego, nie siedziałby pan tak swobodnie i nie zjadł tak obfitego śniadania. Myślę, że nawet gorączka nie wystąpiła. Organizm silny, a rana, jak na Dziki Zachód, powierzchowna. W sumie, za kilka dni będzie pan brykał jak młody jelonek, a na pamiątkę zostanie tylko blizna.

• I mogę jechać konno?

• Dzisiaj... nie radzę. Opatrunek zacznie trzeć ranę i doprowadzi do zaognienia. Dlatego nie trzeba schylać się zbyt często.

• Muszę uprać koszulę i kamizelkę.

• Lepiej to odłożyć na później.

• Doktorze — wtrącił się Norton — coś panu po­każę.

— Proszę leżeć spokojnie — poleciłem pacjentowi i wstałem.

Odeszliśmy kilka kroków od ogniska.

• Będzie mógł utrzymać się w siodle? — zagadnął szeptem.

• Na pewno, jeśli nie nastąpią komplikacje.

• O, toś mnie pan pocieszył! A ileż czasu trzeba na zagojenie?

• Niech pan rusza — odparłem. — Za dwa, trzy dni dopędzę was.

Potrząsnął energicznie głową.

• Nigdy na coś takiego nie przystanę. Uważam, że jestem odpowiedzialny za pana, a na samotnego wędrowca czyha tu wiele niebezpieczeństw. Przede wszy­stkim niesłychanie łatwo zabłądzić. A co będzie, gdy pańskiemu pacjentowi nagle się pogorszy?

• Więc co pan proponuje?

• Znalazłem się w rozterce, ale przecież nie zosta­wię rannego człowieka. Dziś nie ruszymy się stąd, a ju­tro... zobaczy się. Odpowiada to panu?

• Porządny z pana chłop, Norton. Dziękuję.

• Nie ma za co.

• Oglądał pan uprząż?

— Tak. Właśnie dlatego odciągnąłem pana na bok. To wspaniała uprząż. Nikt nie używa podobnej na Dzikim Zachodzie. Zbyt wiele kosztuje, a złodziejów tu nie brak.

• Sądzi pan, że gościmy koniokrada?

• Może... Proszę go spróbować pociągnąć za język.

• Spróbuję.

Kiedy wróciliśmy, nieznajomy, owinięty w koc, zno­wu spał.

• Wygląda na to, jakby przez kilka nocy czuwał — stwierdził szeptem Norton.

• Niekoniecznie. Jest bardzo osłabiony upływem
  
  
  
  
  
  krwi. Weźmiemy go na spytki, gdy odpocznie. A gdzież to Hal?

Rozejrzałem się. Hal klęczał nad brzegiem strumie­nia, dostrzegałem tylko czubek jego głowy.

— Pewnie nabiera wody — zauważył Norton. — Ale cóż teraz poczniemy, doktorze? Tyle wolnego czasu i nic do roboty! Bardzo to nudne.

Miał rację. Przymusowy postój na prerii nie należy do przyjemności.

— Hm, można by iść do lasu na małe polowanie — rozważał głośno Norton — ale ani to pora, ani bezpiecznie. Rozsądek nakazuje trzymać się razem. Ten ranny jegomość nie daje mi spokoju. Przecież wiozę towar za dobrych paręset dolarów! Ech, legnijmy na słonku. Dogrzewa coraz mocniej.

Tak też postąpiliśmy. Leżałem, przymknąwszy oczy, aż złapał mnie sen. Odrabiałem zaległości minionej nocy. Kiedy się ocknąłem, było już dobrze po południu. Norton spał obok. Jeszcze się nie obudził. Niezmordowany i milczący Hal coś tam pitrasił przy skąpym ogniu. Pachniało mięsem, mąką i jeszcze czymś, czego nie potrafiłem odgadnąć. W chwilę później okazało się, że to najprawdziwsza grochówka. Zbudziliśmy Nortona i mego pacjenta i szybko zabraliśmy się do jedzenia.

— Wydaje mi się — powiedziałem do rannego — że już jutro będzie pan mógł jako-tako utrzymać się na siodle. Radzę udać się do najbliższego miasteczka i tam przez kilka dni odpocząć.

— A wy dokąd jedziecie?

Nie przypadło mi do smaku takie pytanie, więc odpo­wiedziałem niezbyt grzecznie, jak odpowiada się w tych stronach na pytania osób zbyt ciekawych. Wskazałem palcem przed siebie i powiedziałem krótko:

— Tam — a później machnąłem ręką za siebie i dodałem: — stamtąd.

Chyba zrozumiał, bo wyraz zakłopotania odmalował się na jego twarzy.

• Przepraszam — powiedział półgłosem. — Gdybym mógł... przyłączyć się. Chociaż na kilka dni.

• O, to już nie zależy od mej zgody. Proszę się zwrócić do szefa — wskazałem na Nortona.

Moja odpowiedź musiała go zaskoczyć. Nie powtórzył pytania. Oceniłem, że nie zalicza się do tych bezczelnych typów, które próbują wbrew wszystkiemu na­rzucać swe towarzystwo i pokrywać niewyrobienie życiowe tupetem. Uznałem go za człowieka skromnego i zapisałem mu to na plus.

• Nie — odezwał się Norton — nie możemy sko­rzystać z pańskiej propozycji. Udzielenie pomocy ran­nemu to był nasz obowiązek, ale na tym rzecz się kończy.

• To znaczy, że mnie pan wypędza — mruknął ranny. — Nie mam ani kawałka jedzenia, ani broni...

• Podzielimy się zapasami i każdy ruszy w swo­ją stronę. Preria jest szeroka, starczy miejsca dla każdego.

• Gdybym mógł wrócić... — szepnął na pół do sie­bie, na pół do nas. — Ale to niemożliwe.

• Nie pytaliśmy się — przerwałem — o powód noc­nej wizyty. Nie nasza to sprawa, ale od nas zależy dobieranie sobie towarzyszy.

Powiedziałem to specjalnie ostrym tonem, licząc, że w ten sposób spowoduję naturalny odruch oburzenia, że przybysz wreszcie zdradzi swą tajemnicę.

Przyszedł Hal i — jak zwykle bez słowa wyjaśnie­nia — rozłożył na trawie dwie sztuki mokrego ma­teriału: koszulę i kamizelkę nieznajomego. Uprał.

Ranny zauważył to i aż poczerwieniał na opalonej twarzy.

• Dziękuję — powiedział — mogłem sam to zrobić.

• Nie mógł pan — odparłem — nie wolno się schylać. Teraz to wyschnie, otrzyma pan żywność, a ju­tro o świcie rozstaniemy się, co będzie pięknym za­kończeniem naszego spotkania. Wobec... pańskiego mil­czenia — dodałem po krótkiej przerwie. — Chyba mówię zrozumiale?

Skinął głową.

— Znałem kiedyś pewnego doktora — odezwał się — i dużo mu zawdzięczam. Panu również, ale nie o tym chciałem mówić. Nazywam się Lewis Stone. Byłem tra­perem, poszukiwaczem metali, kowbojem. Wiodło misję różnie, ale ostatnio bardzo kiepsko. Dlatego zgodziłem się wziąć udział w wyprawie myśliwskiej. Wciągnął mnie do niej przygodny znajomy, ale od początku wszystko mi się nie podobało.

Umilkł.

— Kiepska płaca? — zapytałem, aby go skłonić do dalszego mówienia.

— Płaca była dobra, tylko że zupełnie nie wiedzia­łem, co mam robić, a ja lubię wiedzieć. Myślałem, że będę tropicielem zwierzyny i opiekunem czuwającym nad myśliwymi, a skończyło się na tym, że rąbałem drzewo, nosiłem wodę, czyściłem i karmiłem konie, rozbijałem namioty, a nawet szorowałem garnki. A poza tym... oni nie mają pojęcia, jak zachowywać się na prerii...

— I dlatego postanowił pan uciec — zauważył Nor­ton.

— Nie dlatego. Zawarłem umowę na trzy miesiące i byłbym jej dotrzymał, gdyby... Jak już powiedziałem, tę pracę naraił mi pewien znajomy kowboj, który się wynajmuje do pilnowania bydła w lecie, a zimą rzuca robotę i ucieka do miasta. Nic złego o nim nie słyszałem. Ściągnął mnie do St. Louis razem z dwójką innych i tam przedstawił jakiemuś panu. To musiał być wielki pan. Powiadam: wielki, bo miał lokaja ubranego niby ge­nerał, w czerwoną kurtkę ze złotymi lampasami. Nigdy takiego dotąd nie oglądałem. Ten wielki pan nazywał się Roger Deen, syn fabrykanta, facet strasznie bogaty. To on zaprojektował wycieczkę na Dziki Zachód i do niego zgodził mnie znajomek. Wyprawa była zwariowa­na od samego początku: lokaj, kuchcik i nas, świeżo zwerbowanych, czterech. Ruszyliśmy na koniach, ale i z wozem wyładowanym namiotami i różnym sprzętem. Takim, jaki tylko wariat mógłby zabierać w te strony. Nie uwierzycie, gdy powiem, że przywieźli z miasta stół i krzesła, że ten stół przed każdym posiłkiem lokaj nakrywa białym obrusem i podaje potrawy na tacy! Słyszał kto o czymś takim?!

Uśmiechnąłem się.

• Pan nie wierzy, doktorze?

• Nie takie dziwy oglądałem.

• No, właśnie! Oni wiozą żelazny piecyk do goto­wania, naftowe lampy, świeczniki i mnóstwo tym podobnych rzeczy. Najgorsze, że ci ludzie zupełnie nie pasują do tych stron.

• Jak to: nie pasują? — zapytał Norton.

• Powiem panu tyle, że jedna z pań...

• Pań! — zdziwiłem się. — Tam są kobiety?

• Zapomniałem powiedzieć, że Deen zabrał na swą zwariowaną wyprawę żonę i jej siostrę. Otóż jedna z tych kobiet zapytała mnie, czy nie można by złapać w sidła bizona! Słyszycie! Bizona w sidła! A tamci mężczyźni...

• Poczekaj, Stone — znowu wtrąciłem się. — Opo­wiadasz tak chaotycznie, że nie sposób się zorientować. Kto towarzyszy Deenowi?

• Mówiłem: żona, jej siostra i jeszcze taki jegomość, koleżka Deena. Nazywa się... Scudder.

• To już wszyscy?

• Wszyscy. Ten Scudder właśnie chciał zapolować na pumy, żeby przywieźć piękne futro z wyprawy. Co za szczęście, że w tych stronach nie ma pum! Takie polowanie kiepsko by się skończyło. Co prawda Rathmoor...

• Stop! — krzyknąłem. — Kto to jest Rathmoor?

• Nie mówiłem? — zdziwił się. — Tak się właśnie nazywa mój znajomek, który mnie wciągnął do wyprawy. Ten Rathmoor wiele mu obiecywał, nawet polo­wanie na pumy, chwytanie grzechotników, ściganie antylop i inne cuda, tylko na łapanie bizonów w sieci przystać nie chciał. Nawet jak na jego łgarstwa... było tego za wiele. Długo jechaliśmy, aż przywlekliśmy się w te okolice; z tabunkiem koni, z wozem. Jakie to konie, możecie sprawdzić, na jednym z nich tu przybyłem.

Przyznać muszę, że i obaj mężczyźni, i kobiety umieją trzymać się na siodle, jak na miejskich ludzi. Więc powiadam, jak tu przybyliśmy, a po drodze nie spotka­liśmy nic godnego do polowania, Deen począł się krzywić. Tak go podbechtały kobiety. Powiedział Rathmoorowi, sam to przypadkiem słyszałem, że ich oszu­kuje, bo wodzi po bezdrożach, na których nawet ko­mara się nie uwidzi. Rathmoor przysięgał, że to nie jego wina. Zbyt wolno jedziemy, zbyt wiele czasu traci się na różne kolacyjki, na ranne ubieranie się. Jeszcze tam różnych różności mu nagadał. Potem dodał, że zwierzyny jest w bród na terenie Nowego Meksyku, a nie tutaj. Rathmoor miał sporo racji, ale nieco prze­solił swym ostrym tonem. Widziałem, jak Deen poczer­wieniał na twarzy i nie wiem, na czym by się to skoń­czyło, gdyby nie Florence (to jego żona). Przybiegła usłyszawszy gromki głos Rathmoora, odciągnęła męża na bok i coś mu tam tłumaczyła. Wreszcie Deen przy­szedł do nas (do Rathmoora i do mnie) i powiedział, że poczeka kilka dni, lecz jeśli i wówczas nie pokażą się bizony, pumy i antylopy, zwolni nas z pracy, bo nie dotrzymaliśmy obietnicy.

Rathmoor tylko wzruszył ramionami, wziął mnie pod ramię i prawie siłą odprowadził, nawet się nie obejrzawszy. A kiedy znaleźliśmy się odpowiednio daleko, zapytał, czy widziałem kiedy większego wariata. Zaprzeczyłem, bo przecież trzeba być głupcem, aby tu, na pustkowiu, odprawiać jedynych ludzi znających właści­wą drogę. Tego dnia i dwu następnych nic więcej się nie wydarzyło. Nawet Deen bardzo grzecznie się do nas odzywał, a Rathmoor postępował tak, jakby nic między nim a Deenem nie zaszło. Ale którejś nocy, bardzo późno, kiedy nawet kuchcik i lokaj poszli spać, wy­ciągnął naszą trójkę daleko za obóz. Tu muszę wspo­mnieć, że na nas czterech ciążył obowiązek całonocnych wart, więc nawet gdyby ktoś ze śpiących obudził się i spotkał nas przypadkiem, nie mógłby mieć żadnych podejrzeń. Bardzo byłem ciekaw, o co Rathmoorowi chodzi. Kiedy usiedliśmy, powiedział, że trzeba „zmięk­czyć" tych greenhornów, bo w przeciwnym wypadku zaczną nami pomiatać. Jak to zrobić? Ano, skoro świt należy wymówić im pracę. Jeśli się nie przelękną, wsiądziemy na konie i odjedziemy. Nie za daleko, ale tak, byśmy mogli ich śledzić, sami będąc niewidoczni. Po kilku dniach, kiedy się najedzą strachu i z kretesem zabłądzą, wrócimy podyktować warunki. Nie powiem, żeby się mnie to podobało, ale milczałem. Wtedy odezwał się Chudy Bob. Podobno nazywa się Creddle, ale zawsze słyszałem, jak nań wołano Bob albo Chudy, bo rzeczywiście bardziej przypomina szkielet niż ży­wego człowieka! Ten jegomość nie podobał mi się od pierwszej chwili, gdy go ujrzałem w St. Louis, ale po­myślałem wtedy, że Rathmoor wie, kogo sobie dobiera. Ten Chudy Bob teraz powiedział, że przecież wyprawa greenhornów może spotkać przypadkowo jakiegoś tra­pera, który doprowadzi ich do najbliższego miasteczka, a tam już sobie dadzą radę.

"I co nam wtedy z tego przyjdzie? — zapytał. — Tylko stracimy dobrze płatną pracę. Ja radzę zabez­pieczyć się".

„W jaki sposób?" — zapytałem.

„W jaki? Zabierzemy co najlepsze ich konie i zwieje­my nocą. Jeśli później nawet znajdą przewodnika, my zarobimy nieźle na koniach. Wiecie chyba, co są warte? Jeśli przewodnika nie znajdą, zgłosimy się po kilku dniach i podyktujemy warunki. Ręczę, że będą tak prze­rażeni, iż przystaną na wszystko i wybaczą nam taką sztuczkę."

Myślałem, że Rathmoor oburzy się. Gdzie tam! Za­śmiał się, a reszta mu zawtórowała. Z wyjątkiem mnie.
Przecież ci ludzie planowali rabunek. Ja się trzymam daleko od takich spraw. Zaraz też odezwałem się, że na mnie niech nie liczą. Ani przy ucieczce, ani przy ra­bunku. Umilkli, a później Chudy burknął, że ślamazarów nie potrzeba.

Pewnie doszłoby do kłótni, żeby nie Rathmoor. Pamiętam, jak powiedział ostro:

„Ty, Chudy, nie obrażaj mego przyjaciela! Stone nie jest ślamazarą i nigdy nie był. Zapamiętaj sobie!".

Po takiej uwadze nikt już nie ośmielił się mnie za­czepić i narada skończyła się na niczym. Myślałem, że Rathmoor zrezygnował ze swego planu. Ale gdzie tam! Tylko udawał i żeby nie przypadek, nic bym o tym nie wiedział. To zdarzyło się w nocy. Trzymałem pierwszą wartę wieczorną, a kiedy Rathmoor przyszedł mnie zluzować, począłem szukać miejsca do spania. Wreszcie odkryłem jakiś dołek, w sam raz dla mnie...

— Streszczaj się — wtrąciłem — inaczej nie skoń­czysz do rana.

Musiałem tak powiedzieć, bo Stone zaplątał się w szczegóły, które nie mogły nas interesować. Przy­pomniał mi w ten sposób bardzo wielu traperów, którzy po tygodniach przymusowego milczenia, gdy spotykają ludzi, stają się wodospadami gadatliwości i każdą swą opowieść przedłużają zupełnie zbędnymi opisami. A po­za tym nabrałem pewności, że Stone'a już raz w swym życiu musiałem spotkać. „Lewis Stone, Lewis Stone" — powtarzałem w myślach i nagle otworzyła się w moim mózgu jakaś klepka. Lewis! Już wiedziałem. A czy on mnie poznał, czy też moja sylwetka zatarła się w jego pamięci?

• I co się stało później? — przynagliłem.

• Dołek był kiepski albo może to... przeczucie? Słyszałem od mądrych ludzi o przeczuciach, które ostrzegają...

Teraz zniecierpliwił się Norton:

• Doktor miał rację, w ten sposób nie dojdziemy do żadnego mądrego końca. Co nas obchodzi jakiś dołek?

• Przepraszam. Chcę wytłumaczyć dokładnie, że­byście mi uwierzyli.

• Dalej, dalej... — ponagliłem go.

• Właśnie mówię... Począłem wałęsać się tu i ów­dzie. Zajrzałem do koni, które rozłożyły się w trawie, pokręciłem się dokoła wozu, w którym spali kuchcik i lokaj, wreszcie obszedłem trzy namioty. Jeden z nich zajmował Deen z żoną, drugi siostra żony, trzeci koleżka Deena...

• Nie obchodzą nas te szczegóły — zauważyłem.

• Rozumiem. We wszystkich namiotach i w wozie było ciemno i cicho. Rzecz normalna, natomiast dziwne mi się wydało, że podczas tej wędrówki nie spotkałem żadnego z naszej czwórki. Gdzież się podział Rathmoor, który objął po mnie wartę? Gdzie inni? Postanowiłem ich odszukać. Zacząłem podejrzewać, że się zebrali na jakąś naradę, i to w tajemnicy przede mną. To mi się bardzo nie podobało.

Znalazłem ich bez wielkiego trudu. Pewnie sądzili, że już od dawna śpię, i gadali zbyt głośno jak na nocną ciszę. Może się nawet pokłócili, bo nagle usłyszałem głosy. Przypadłem do ziemi. Wtedy najlepiej zorientować się w kierunku, skąd dźwięk dobiega. Nie jestem tro­picielem śladów, ale przecież nieraz podchodziłem zwierzynę, więc miałem nieco wprawy. Odkryłem ich we wgłębieniu gruntu, jakieś sto kroków od naszego obozowiska. Gdybym nawet stąpał jak bizon, nie do­słyszeliby mnie. Tak się zagadali. Postaci nie rozróżniałem, było zbyt ciemno. Pozna­wałem je po głosie. Właśnie odezwał się Rathmoor. Powiedział coś w tym rodzaju (bo dokładnie nie pa­miętam):

„Chudy, wal zaraz do koni, weź siodła i przygotuj do drogi trójkę, którą wybrałem. Nie pomylisz się?"

Chudy, od razu go poznałem po głosie, mruknął, że nie jest ślepy. Jego buty zaszeleściły w trawie o kilka cali od mej głowy i odszedł.

„A co zrobimy ze Stone'm?" — zapytał ten drugi.

„Nic — odpowiedział Rathmoor. — Niech sobie z nimi zostanie".

Wycofałem się tak szybko, jak tylko to było możliwe bez spowodowania nadmiernego hałasu. Przyznaję, że nie wiedziałem, co mam począć. Czy pobiec do namiotów i obudzić Deena, czy też gnać za Chudym? Doszedłem do wniosku, że zanim podniosę alarm i zanim zaspany Deen zdobędzie się na decyzję, tamci zdążą uciec albo — gorzej jeszcze — zaatakują nas. Dlatego skierowałem się nie ku namiotom, ale w stronę koni. Pomyślałem, że w takich ciemnościach Chudy nie od razu mnie pozna. Wykorzystam zaskoczenie i powalę go, zanim Rathmoor nadejdzie, a później załatwię Rathmoora i jego koleżkę.

• Co to znaczy „załatwię"? — wtrącił się Norton. — Chciałeś ich zabić?

• Gdzie tam! Nie znoszę mokrej roboty. Po prostu miałem zamiar ogłuszyć i związać. O resztę niechby się Deen martwił. Źle kalkulowałem?

• Świetnie — odparłem — ale nic z tego nie wyszło.

• Skąd pan wie?

• Bo w przeciwnym wypadku nie siedziałbyś tu z nami.

• Ano tak. Musiałem kapinkę zgłupieć po tym wszystkim. Prawda, nic z tego nie wyszło. Skoczyłem na Chudego, gdy dopinał popręg przy siodle, ale w tej samej chwili wpadli tamci dwaj. Wtedy Chudy ryknął: „To Stone! Dalej na niego!"

Wiedziałem, że nie dam rady: trzech na jednego. Musiałem czym prędzej zniknąć. Koń stał tak blisko, że tylko ręką sięgnąć. Trzasnąłem Chudego pięścią w gło­wę, złapałem za cugle, nogę wsunąłem w strzemię i wtedy ktoś mnie dziabnął. Nawet nie bardzo zabolało. Wskoczyłem na siodło i pognałem prosto przed siebie i nie wiadomo gdzie. Później musiałem zemdleć, bo już nic więcej nie pamiętam. To wszystko.

• No tak — mruknąłem — paskudna historia.

• Co ja mam teraz robić, doktorze?

• Najpierw umyć się — odparłem żartem. — Nie wyobrażasz sobie, jaki jesteś brudny. Chodź, zaprowa­dzę cię do strumienia.

Pomogłem mu wstać i powlekliśmy się pod las, gdzie woda ciurkała po piaszczystym dnie. Stone ukląkł ostrożnie na brzegu i niemrawo spłukiwał brud z twa­rzy i szyi. Przyglądałem się temu przestrzegając, żeby nie zachlapał pleców i opatrunku. Wreszcie, gdy ukoń­czył swą toaletę i siadł przy mnie, zapytałem półgłosem:

— Tak więc, Złoty Lewis, zostałeś koniokradem?

Złoty Lewis

Wytrzeszczył na mnie oczy. Wydało mi się, że nawet pobladł pod opalenizną.

• Pan się myli...

• Mam dobrą pamięć. Ty jesteś Złoty Lewis. Pa­miętasz Arizonę?

• Nie wiem, o czym pan mówi?

— Wiesz, wiesz. Widziałeś mnie w pueblo Nawajów, w gospodzie „Arizonac" w Rainy Valley... I ja ciebie tam widziałem. Czemu jesteś taki niewdzięczny, że nie chcesz przyznać się osobie, która już raz wyciągnęła cię z biedy?

Drgnął, jakby go grzechotnik ukąsił.

• Więc to był pan, doktorze?

• Świetnie udajesz, Lewis — stwierdziłem.

• Ależ nie! Zapomniałem, to było tak dawno...

• Wyciągnąłem cię z biedy nie po to, żebyś kradł konie.

• Nie jestem złodziejem — zaprotestował energicz­nie. — Przysięgam, że wszystko, co opowiedziałem, jest prawdą.

• To znaczy, że stałeś się koniokradem z przypadku. Myślę, że konia należałoby zwrócić.

• W jaki sposób? Tamci na pewno zrobiliby ze mnie koniokrada, jeśli już nie zrobili.

• Tym bardziej należy zwierzę oddać właścicielowi. Pomogę ci w tym, Lewis.

• Dziękuję, doktorze. Ale co za przypadek? Chyba już minęło ze cztery lata, prawda?

• Co porabiałeś przez ten czas?

• Wróciłem do eksplorerstwa.

• Z jakim skutkiem?

• Trafiłem na bonanzę. Zebrałem złota, ile tylko mogłem zmieścić w jukach, i ruszyłem do miasta.

• Po czym wydałeś wszystko po saloonach.

• Zgadł pan. Pieniędzy starczyło mi aż do wiosny. Wówczas ruszyłem z powrotem do swej kopalni skar­bów.

• I nie trafiłeś.

• Ja bym nie trafił? Wystarczy, żebym raz zerknął na okolicę, a już wszystko mam w głowie. Trafiłem nie zmyliwszy drogi ani o cal. Zabrałem z sobą jucznego i dobrze się rozglądałem, czy kto za mną nie jedzie. To była mała, ustronna dolinka z siklawą walącą z sa­mego środka pionowej skały. Dalej strumyk torował sobie drogę pośród głazów, aby zniknąć bez śladu w roz­padlinie. Kiedy po raz drugi przybyłem do dolinki, wyglądała, jakby uległa trzęsieniu ziemi. Przecierałem oczy i sprawdzałem drogę. Powędrowałem na lewo i na prawo. Przed siebie i do tyłu. Po raz pierwszy przeląk­łem się, że zbłądziłem. Ani śladu wodospadu, ani śladu potoczku, pionowa ściana zmieniła się w łagodną po­chyłość, a dno dolinki jeżyło się od kanciastych głazów, między którymi leżały zwały piachu i drobnych ka­myków. Ale ja nadal szukałem. Szukałem swego ma­jątku pogrzebanego pod ziemią. Czasem zdarza się, że zbocze góry, które runęło, odsłania ukryte skarby. Tu nic się nie odsłoniło. W ten sposób skończyła się moja bonanza. Żebym wrócił tej samej jesieni, byłbym bogaczem jak ten Deen. Takiego mam pecha!

• Nie przesadzaj, Lewis. Już niejednemu wydarzyła się podobna przygoda. No, wracajmy.




• 
  
  Doktorze — zaniepokoił się — czy pana towa­rzysze wiedzą, że ja jestem Złoty Lewis?

• Nie wiedzą i nie dowiedzą się, ja im tego nie zdradzę, ale warunek!

• Jaki?

• Nie powiedz nikomu, gdzie i kiedy spotkaliśmy się za pierwszym razem. Ja tu uchodzę za mieszczucha i greenhorna i nie pragnę zmieniać tej opinii. Dlaczego, to moja sprawa.

• Przyrzekam, doktorze.

• Świetnie! Chodźmy.

A teraz — kilka słów wyjaśnienia poświęconych Złotemu Lewisowi czy też Lewisowi Stone, jak kto woli. Wspomniałem uprzednio, że w 1883 roku bawiłem kilka miesięcy wraz z Karolem Gordonem w Arizonie, głównie w okolicach małego miasteczka o nazwie Rainy Valley, a oprócz tego — na terytoriach plemienia Nawajów, z wodzami, z którymi zawarliśmy wieczystą przyjaźń. Nasz pobyt w tamtych stronach związany był (o czym również już wspomniałem) z koniecznością likwidacji bandy rabusiów noszącej nazwę „Słońce Arizony". Nie była to grupka luźno z sobą związanych urwipołciów i zabijaków, lecz zwarta organizacja, nieco wzorowana na głośnym Ku-Klux-Klanie, licząca chy­ba ponad setkę członków podległych tajnemu kierow­nictwu i rzadko kiedy nawzajem się znających. Dla celów rozpoznawczych posługiwali się hasłem i oznaką wykutego w metalu stylizowanego słońca. Banda dała się we znaki nie tylko farmerom, ale i Nawajom, a kie­dy bezradność szeryfów i niechęć osadników do ryzyka rozzuchwaliły napastników, Nawajowie postanowili wykopać topór wojenny. I dopiero ten fakt, głośno roztrąbiony na całą Arizonę, skłonił władze administra­cyjne w odległym Waszyngtonie do właściwej oceny sytuacji. Niestety, ten sam Waszyngton nie dostarczył środków umożliwiających szybką likwidację ogniska niepokoju. I właściwie tylko Karol Gordon — za­opatrzony w pełnomocnictwo Rady do Spraw Indian — przy mojej skromnej pomocy potrafił nie tylko uspokoić wzburzonych Indian, ale nawet, umiejętnie posługując się czerwonymi wojownikami, doprowadzić do całko­witej likwidacji „Słońca Arizony". Pomagało nam wówczas kilku dzielnych ludzi, między nimi: Adams, szeryf Rainy Valley, oraz pewien bogaty hacjender meksykański: don Pedro Gonzales, którego właśnie te­raz jechałem odwiedzić.

A Lewis Stone?

Był jednym z najmniej znaczących członków bandy. Nosił przezwisko Złoty Lewis, ponieważ dawniej zajmował się eksplorerstwem, głównie poszukiwaniem złota. Jak zdołałem się zorientować, wciągnięto go w szeregi „Słońca Arizony" przy pomocy szantażu: albo uczestnictwo w bandzie i prawo swobodnego szukania minerałów, albo groźba przepędzenia Lewisa poza gra­nice terytorium Arizony. Złoty Lewis nie należał do bohaterskich ryzykantów walczących samotnie (naj­częściej w powieściach) o słuszne prawa. Wolał szukać złota jako członek „Słońca Arizony" niż... nie szukać go wcale.

Zetknąłem się z nim po raz pierwszy, kiedy był jeń­cem Nawajów. Podczas realizowania planu opracowa­nego przez Karola Gordona, który to plan przyjęliśmy za jedyny prowadzący do celu, a celem było wykrycie uczestników bandy „Słońca Arizony". Wykorzysta­liśmy fakt, że członkowie bandy najczęściej nie znali się wzajemnie. Mnie została powierzona rola jednego z wtajemniczonych — znałem hasło porozumiewawcze, a nawet rozporządzałem znaczkiem z wizerunkiem stylizowanego słońca.

Przedsięwzięcie było niebezpieczne, wymagające nie lada sprytu i szybkiej orientacji. To właśnie ja — za zgodą Nawajów — uwolniłem Złotego Lewisa. Jeniec okazał się człowiekiem tak naiwnym, że dziwnie łatwo przeprowadzone „uwolnienie" nie wzbudziło w nim podejrzeń. Później — dzięki mimowolnej po­mocy Lewisa — udało się nam ujawnić dwuosobowe kierownictwo bandy. W wyniku zbrojnego starcia wielu bandytów poległo, wielu dostało się do niewoli, a mię­dzy nimi i Lewis. Ponieważ jednak wykazał całkowitą skruchę i pomógł w zidentyfikowaniu herszta bandy, postanowiliśmy powtórnie przywrócić mu wolność. Nie było to zamierzenie łatwe do wykonania. Oficjalny przedstawiciel władzy, szeryf Rainy Valley, sprzeciwił się naszej propozycji. Na nic zdały się proś­by. Wszystkich schwytanych — a wśród nich i Lewi­sa — pod dobrą strażą przetransportowano do fortu Huachuca. Zanim jednak transport dotarł do miejsca przeznaczenia, Złoty Lewis zdołał umknąć. Szeryf nie robił z tego powodu żadnych wymówek, ale przez kilka kolejnych dni pokazywał nam obu (Karolowi i mnie) bardzo posępne oblicze i stał się dziwnie małomówny. Później jakoś mu to przeszło, a przy rozstaniu oświad­czył z humorem, że nie rości do nas pretensji, a nawet skłonny jest przypuszczać, że Złotemu Lewisowi pomo­gły w ucieczce nadprzyrodzone siły!

Tak to się wówczas sprawa zakończyła, a o Złotym Lewisie nic już więcej nie słyszałem. Sądziłem, że opu­ścił Arizonę raz na zawsze w obawie przed spotkaniem szeryfa Rainy Valley łub przed zdemaskowaniem przez któregoś z farmerów.

Z opowiadania Lewisa wynikało, że nie pomyliłem się, a pchnięcie w plecy świadczyło chyba o jego uczciwości.

Ciekaw byłem opinii Nortona, więc zapytałem go w cztery oczy, co sądzi o Lewisie Stone.

• Wydaje się, że to człowiek uczciwy. Niejeden w jego sytuacji, bądź ze strachu, bądź z chęci zysku, przyłączyłby się do tamtej trójki, a nie występował przeciw nim.

• Wydaje się czy też: na pewno? — zagadnąłem.

• Och, w tych czasach najtrudniej o pewność. Cóż my o nim wiemy, poza tym, co sam powiedział? Dlatego mówię: wydaje się.

Z kolei zwróciłem się do Hala:

• Wygląda na uczciwego człowieka — odparł — z większym szczęściem niż rozumem.

• Dlaczego? — zapytałem rozbawiony taką odpo­wiedzią.

• Bo gdyby miał lepiej w głowie ułożone, nie on uciekłby, ale jego kumple. A gdyby miał mniej szczęś­cia, leżałby teraz z nożem wbitym w serce.

Wygłosiwszy tę wyjątkowo długą orację, oddalił się. Nad wieczorem zbadałem znowu ranę Stone'a. Nie znalazłem obrzęku ani zaczerwienienia.

• Będę mógł jechać? — zapytał.

• Sądzę, że tak. Wyjątkowo zdrowy organizm i wy­jątkowo czysta rana.

• To mogę ruszać razem z wami?

• Po tym, coś nam opowiedział, tak! Ale biada ci, jeśli skłamałeś.

Znowu zaklął się na wszystkie świętości, że mówił szczerą prawdę.

Nadeszła noc parna i duszna. Parny i duszny był ranek. Zwierzęta okazywały zdenerwowanie, ludzie zlani byli potem. Leniwie i sennie likwidowaliśmy nasz biwak. Norton już nie wspominał o rozstaniu ze Stone'em. Hal milczał jak zwykle. Więc Lewis osiodłał swego wspaniałego wierzchowca i ruszył za nami. Zauwa­żyłem, że starał się trzymać jak najbliżej mnie, jakbym był jakimś piorunochronem mogącym go ustrzec przed nieszczęściem. Ano — już dwa razy wyciągnąłem go z biedy. Ale teraz rozmyślałem, czy Lewisowi nie szy­kuje się trzecia bieda? Jeśli spotkamy „wyprawę my­śliwską", skutki mogą być nieoczekiwane. Komu uwie­rzy ten jakiś Deen? Zbójeckiej trójce (która pewnie już oskarżyła Lewisa o ucieczkę ze skradzionym koniem) czy naszemu towarzyszowi? A jeśli jemu — jak zachowa się Rathmoor, Chudy Bob i ten trzeci?

Jakże teraz żałowałem, że przy mym boku nie jedzie Karol Gordon. Wymyśliłby coś właściwego.

Cały czas posuwaliśmy się w milczeniu. Ja — pogrą­żony w rozmyślaniach, inni — przygnębieni zapewne duchotą. Upał wzmógł się, chociaż słońce skrywały chmury. Kark mego konia począł lśnić od wilgoci. Po przebyciu kilku mil niebo zaciągnęło się jeszcze ciem­niejszą oponą i zerwał się gorący wiatr, nie przynoszą­cy ochłody. Norton powstrzymał wierzchowca, a kiedy się z nim zrównałem, odezwał się apatycznym głosem:

• Nieźle nas rozgrzewa, co? Zanosi się na burzę, doktorze, albo na coś jeszcze gorszego.

• Trąba powietrzna?

• Tak myślę. Przydałaby się nam teraz jaka jaski­nia albo chociaż skrawek lasu.

Rozejrzał się dokoła. Jak okiem sięgnąć, ciągnęła się lekko sfalowana równina bez żadnej kępki drzew czy krzewów. Szara mgiełka wisiała nad krańcami horyzontu, a nie­bo wydawało się tak niskie, że wystarczyło podnieść rękę, by dotknąć czarnych chmur.

— Jedziemy dalej — zdecydował handlarz. — Zmoknąć na siodle, czy zmoknąć na ziemi... cóż za różni­ca?

Oczywiście, różnicy nie było, więc jechaliśmy aż do chwili, gdy pierwsza błyskawica przebiegła niebo trójpalczastym rozgałęzieniem, a w kilka sekund później daleki pomruk grzmotu wypełnił przestrzeń.

• Czy zatrzymamy się, szefie?! — zawołał Hal wiodący juczne konie w tylnej straży naszej kawal­kady.

• Spróbujemy jeszcze kawałek. I tak zmarnowa­liśmy cały dzień.

To było pod adresem Stone'a i nie spodobało mi się, ale nawet nie mruknąłem. Adresat — również.

Jechaliśmy więc dalej. Błyski na niebie powtarzały się coraz częściej i trwały coraz dłużej. Grzmoty przy­bierały na sile, aż zlały się w jeden przejmujący łos­kot, tak że konie poczęły kłaść uszy po sobie i płoszyć się. Spadły pierwsze grube krople. Deszcz gęstniał, wreszcie drżąca firanka wody uniemożliwiała widocz­ność.

— Zsiadamy — zarządził Norton. — Nie widzę drogi i boję się, że zamiast do Canadianu dojedziemy do źródeł Rio Grande.

Co prawda, nigdy w tym miejscu nie istniała żadna droga, ale handlarz miał na myśli kierunek jazdy i wolał niedowierzać swemu instynktowi.

Przemoczeni od stóp do głów, zatrzymaliśmy się w szczerym pustkowiu.

• Jak tam rana? — zatroszczyłem się o Lewisa. — Ta kąpiel nie wyjdzie jej na dobre.

• Cóż począć doktorze! Ale czuję się nieźle.

Zeskoczyliśmy z siodeł i trzymając zwierzęta za cug­le, stali gromadką, sieczeni przez upusty niebieskie. Niebo rozświetlało się i gasło, pioruny strzelały niczym baterie dział, a tym odgłosom towarzyszył potężny szum wody, niczym wodospadu Niagary. Wiatr pędził fale dżdżu ukośnie, tak że biły w nas niczym strumienie
wyrzucane z wylotów strażackich sikawek. Jak to długo trwało — trudno mi określić, lecz chyba ponad godzinę. Potem grzmoty poczęły się oddalać, błyskawice migo­tały coraz krócej i jakby nieco przerzedziła się nieprzenikliwa zasłona chmur. Jednak deszcz ani wiatr nie ustawały. Czułem na plecach lodowaty prysznic i dobrze musiałem zaprzeć się w ziemię, aby utrzymać równowagę. Nie rozmawialiśmy, zajęci trzymaniem płoszących się wierzchowców, zresztą szum wody za­głuszał słowa. Ktoś trącił mnie w ramię. Odwróciłem się i ujrzałem Stone'a. Wyglądał jak przysłowiowa zmo­kła kura.

• O co chodzi? — krzyknąłem.

• Ktoś jedzie! — wrzasnął.

Rozejrzałem się dokoła, ale nic nie dostrzegłem. Po­trząsnąłem głową na znak przeczenia.

— Nie mylę się — zahuczał mi nad uchem — wyraź­nie słychać turkot.

Słyszał turkot po rozmokłej od deszczu ziemi i w szumie, który tłumił każde słowo!

— Niech pan spojrzy, doktorze. Tam!

Spojrzałem. Za drżącą zasłoną deszczu nie rysował się żaden kształt, a przecież Stone się nie mylił. Zapamiętałem sobie to zdarzenie i odtąd przykładałem wiel­ką wagę do tego, co Lewis usłyszał. Bo oto nagle za wodną ścianą ujrzałem wehikuł podskakujący na nie­równościach gruntu. Wóz kryty półokrągłą budą, cią­gniony przez dwa konie, gnał ku nam.

— A cóż to za wariat! — zakrzyczał Norton. — Na siodła!

Ledwie zdążyliśmy wykonać rozkaz i nieco odsko­czyć, gdy minął nas rozbryzgując błoto i wodę, pędzący pojazd. Wyglądało na to, że nikt nim nie kierował, bo nagle wóz zakolebał się, konie skoczyły w bok i pognały dalej. Szarpnąłem cuglami i ruszyłem za znikającym w półmroku kształtem. W minutę znalazłem się tuż przy przednich kołach, w sekundę później — na linii końskich łbów.

— Doktorze! Teraz, teraz!

To był głos Stone'a. Widać ruszył równocześnie ze mną, bo dostrzegłem go po przeciwległej stronie za­przęgu.

— Cugle, doktorze!

Podjechałem tak blisko, że wyciągnąwszy rękę chwy­ciłem za uździenicę biegnącego z lewej strony zaprzę­gu konia. To samo uczynił Stone z drugim koniem. I oto, po kilku jardach coraz wolniejszego biegu, chra­piąc ze zmęczenia i przestrachu, konie stanęły w miej­scu. Dopiero teraz zauważyłem, że jednak ktoś nimi kierował. Na koźle tkwił mężczyzna o twarzy szarobiałej jak ściana świeżo otynkowanego domu. Widziałem, że drżały mu dłonie, gdy przywiązywał lejce i obracał korbką hamulca.

— Hamulec zawiódł? — zagadnąłem.

— Zaciął się... bardzo wam dziękuję, moi ludzie.

„Moi ludzie"? Na sekundę zaniemówiłem ze zdumienia.

— O, jest koniokrad! — wykrzyknął nagle niezna­jomy dostrzegłszy Stone'a.

Zeskoczył z kozła, a za nim spod budy wyjrzały jesz­cze dwie postacie. Jedna — ubrana w czerwony fraczek ze złotymi guzikami. To mi się najbardziej rzuciło w oczy. Miałem więc przed sobą lokaja, o którym opowia­dał Lewis, a jeśli tak — to powożącym musiał być Deen. Nieczęsto spotyka się czerwono ubranych lokajów na Dzikim Zachodzie!

Następny pasażer wozu okazał się Chińczykiem. A więc — kucharz. Tak oto burza przygnała ku nam ludzi, których wcale nie pragnęliśmy spotkać. Ale gdzie po­działa się reszta „myśliwskiej wyprawy"?

Deszcz ustał, widnokrąg poszerzył się, lecz nie ukazał nam żadnej nowej postaci.

— Koniokrad — powtórzył przybysz. — Poznałem go. Czy on jest z wami?

To „z wami" zostało skierowane wyłącznie do mnie, jako że Norton i Hal pozostali daleko w tyle i byłem jedynym towarzyszem Stone'a.

— On jest z nami — odparłem naśladując ton głosu mego rozmówcy. — Ale to nie koniokrad.

Przysunąłem się do Lewisa i szeptem pytałem:

• Deen? Skinął głową.

• Henry! — krzyknął Deen. — Podaj mi strzelbę.

• Tak jest, sir.

Czerwony fraczek zniknął pod budą wozu. Nie było go widać dość długo, aż zniecierpliwiony Deen wetknął głowę do wnętrza pojazdu.

— Prędzej, niedołęgo!

— Nie mogę znaleźć, sir. Musiała wypaść podczas tej piekielnej jazdy.

• Głupstwa gadasz! Szukaj lepiej.

• Głowa Deena znowu wyjrzała spod budy.

• Gdzie pana towarzysze? — zapytałem.

• Co to was obchodzi — burknął.

• Nic a nic — odparłem tym samym tonem. — Sądzę po prostu, że samotne kobiety nie odnajdą właściwego kierunku jazdy.

• Nic mnie nie obdchodzi, co sądzicie. Henry! Gdzie moja strzelba, u licha!?

• Nie ma, sir.

Czerwony fraczek wyjrzał na światło dzienne.

— Wydaje mi się, sir, iż pańska strzelba została w kaburze przy siodle.

— Do diabła! Chyba prawda. Henry, trzeba by poszukać pań...

• Tak jest, sir. Czy pojedziemy wozem?

• Zwariowałeś? Nie będą więcej powoził tymi sza­lonymi końmi. Tak, zostaniemy tutaj, póki tamci nie przyjdą.

• Ośmielę się zauważyć — wtrąciłem — że jeśli nie odnajdą kolein wozu, nigdy tu nie trafią.

• Jechały za nami, dopóki burza nie przepłoszyła zwierząt.

• Lewis — szepnąłem — idź do Nortona i powiedz mu, co się stało. Ja ruszę koleinami wozu, gdybyś mnie nie zastał po powrocie, goń moim tropem.

Skierowałem wierzchowca w jedną stronę, Stone — w drugą.

— Hej! Człowieku!

To było do mnie, ale nawet się nie obejrzałem. Po­galopowałem szlakiem głęboko wyżłobionym w mięk­kiej ziemi. Znaki kół nie biegły prosto. Raz skręcały w prawo, raz w lewo, ale były tak doskonale widoczne, że nie potrzebowałem zwalniać szybkości.

Naga płaszczyzna ciągnąca się przede mną nadal była pusta, ale nie traciłem nadziei. Koleiny wozu mu­siały wreszcie doprowadzić mnie do miejsca, w którym cała kawalkada jechała jeszcze razem, a odciski koń­skich kopyt nie mogły zniknąć bez śladu, zwłaszcza przy takiej gromadzie jeźdźców: dwie kobiety, kolega Deena, no i trzech pomagierów razem z Rathmoorem. Ale tych ostatnich raczej należało się obawiać niż liczyć na ich pomoc.

Wóz musiał przebyć sporą drogę, zanim do nas do­tarł, bo nadal poza odciskami kół nic więcej nie potra­fiłem dostrzec. Słońce wytoczyło się na środek nieba, a nad prerią wstała mgiełka parującej wilgoci. Koleiny biegły zygzakiem, aż w którymś miejscu zatoczyły sze­roki łuk i znikły za obłym wzniesieniem — dziwacz­nym wybrykiem natury przypominającym kolejowy


nasyp. Tak było równo usypane i tak prosto biegnące ze wschodu na zachód.

Za tym wzniesieniem odnalazłem liczne odciski kopyt towarzyszące koleinom. W kilku miejscach darń została stratowana, jakby odbyło się tu stampede. Odtąd ślady kół ciągnęły się równo ku południowi wraz z towarzy­szącymi odciskami kopyt. Zeskoczyłem z siodła i po­cząłem badać te odciski. Nie mogłem się mylić: przeszło tędy nie sześć wierzchowców, tylko trzy! Tu muszę wyjaśnić, że chociaż podkowy w oczach laika nie różnią się między sobą, nieco bardziej doświadczony tropi­ciel potrafi je bez trudu rozróżnić. A ja miałem za sobą dobrą szkołę Karola Gordona. Wskoczyłem na siodło i zawróciłem do miejsca, gdzie koleiny wozu odtoczyły się od odcisków końskich podków. Wła­śnie stało się to przed wzniesieniem. Od tego punktu ślady koni rozbiegały się we wszystkich kierunkach, ale żaden z nich nie przekraczał nasypu. Tu więc ulec musiała rozproszeniu cała kawalkada.

Trzy tropy końskie! Teraz już nie mogłem się mylić. Tylko trzech jeźdźców odłączyło się od wozu. Było to dla mnie zagadką, której nie mogłem rozwiązać. Ruszy­łem pierwszym lepszym śladem, coraz bardziej oddala­jąc się od kolein wozu, niekiedy ginących wśród szeroko rozlanych kałuż. Dlatego musiałem co pewien czas przystawać, zawracać, niekiedy krążyć dokoła jak pies węszący zagubiony trop. Na koniec, niespodziewanie, zauważyłem ciemny punkt poruszający się wśród pre­rii. Uderzyłem wierzchowca po zadzie i pomknąłem galopem, rozbryzgując wodę i błoto. Teraz już widzia­łem wyraźniej — jeździec! I on mnie dostrzegł, ponie­waż odległość między nami poczęła gwałtownie ma­leć.

Zatrzymałem się na chwilę, przyłożyłem lornetkę do oczu i pognałem znowu. Jeźdźcem była kobieta.

Podjechałem na dwa kroki od wierzchowca, na któ­rym siedziała amazonka w pomiętej, mokrej, pokrytej błotem sukni, bez nakrycia głowy, z włosami potarganymi, twarzą śmiertelnie bladą.

• Pani Deen? — zapytałem.

• Nie, to moja siostra. Spadł pan jak z nieba — od­parła, z trudem łapiąc oddech. — Gdzie reszta?

• Wóz i trzech ludzi napotkaliśmy po drodze. Trze­ba tam wracać.

• Jestem okropnie zmęczona. Sądziłam, że przyj­dzie mi zginąć na tym straszliwym pustkowiu... Kim pan jest?

• Podróżnym. Jedźmy. Na pytania i odpowiedzi przyjdzie czas później.

Uśmiechnęła się blado.

• Słusznie. Pan jest traperem. Zawsze marzyłam, żeby poznać prawdziwego trapera.

• Nie jestem traperem. Czy może pani jechać nieco szybciej?

• Spróbuję.

Odtąd posuwaliśmy się w milczeniu. Nie zadawałem pytań, a nawet przyhamowałem tempo jazdy zauwa­żywszy, że moja towarzyszka ledwo trzyma się w siodle. Tak dotarliśmy do wzniesienia przekreślającego ukoś­nie prerię, a gdy konie wspięły się na jego grzbiet, krzyknąłem:

— Stone! Hej, Stone!

Trójka konnych zjeżdżała właśnie po zboczu. Na mój głos — zatrzymali się.

• Florence! Florence! — zawołała moja towarzysz­ka. — Gdzieście się podzieli?! Szukałam was...

• A my ciebie. Żeby nie ten człowiek — wskazała na Stone'a — nadal byśmy się błąkali. Cóż to za okrop
  ność taka burza! Jestem cała przemoczona i trzęsę się z zimna. Spieszmy się!

• Dokąd jedziemy?

• Ten człowiek wie, gdzie zatrzymał się nasz wóz.

• Ten człowiek? Przecież to koniokrad! Z tamtej bandy!

• Pani się myli — wtrąciłem. — Lewis Stone nie jest i nigdy nie był koniokradem. Jeśli chcecie dowie­dzieć się prawdy, jedźcie z nami. Jeśli nie, wolna droga. Chodź, Lewis, niech ci państwo się namyślą.

Zaciąłem konia i lekkim kłusem ruszyłem wzdłuż

starych śladów. Stone skoczył za mną i zrównał się z moim wierzchowcem.

• Gdzie ich znalazłeś? — zapytałem.

• Po tej stronie tego dziwnego nasypu. Jechali wzdłuż, myśląc, że to wynik robót ziemnych pod budo­wę linii kolejowej. Przypuszczali, że napotkają robot­ników.

• Zadziwiające! Nie zwrócili uwagi, że wzniesienie pokryte jest trawą?

• Widać im to do głowy nie przyszło. Prawdziwy cud, że jeszcze żyją po tym wszystkim. Burza ich zaskoczyła w drodze, byli zupełnie bezradni. Pan jeszcze nie wie, że Rathmoor zwiał ze swymi kumplami. Dowiedziałem się od tej spotkanej pary. To jest żona Deena i jego przyjaciel, Frank Scudder. Stracili naj­lepsze konie.

• To znaczy, że Rathmoor nie zrezygnował ze swe­go planu.

• Ani na sekundę! Tej samej nocy, jak mnie zrani­li, odjechali. Pewnie zaraz po mojej ucieczce. Deen i ca­łe towarzystwo jest przekonane, że byłem wspólnikiem.

• Dziwne, że wobec tego dali ci się prowadzić.

• Wcale nie dziwne. Oni mnie nie poznali.

• Chyba kpisz ze mnie, Lewis?

• Gdzieżbym śmiał? Trudno panu uwierzyć, ale tamci w ogóle przez cały czas jakby mnie nie dostrzega­li. Tylko Ella Gardy, wie pan, siostra Florence, niekiedy dawała mi polecenia i dlatego zapamiętała moją twarz.

Zerknąłem nieznacznie wstecz. Cała trójka posuwała się za nami. Widać doszli do wniosku, że dłuższe pozostawanie na pustkowiu narazi ich na niebezpieczeństwo większe od spotkania z „koniokradem".

Dojechaliśmy na koniec do miejsca, w którym obo­zował Norton z Halem i dokąd — jak stwierdziłem — przywędrował już wóz.

Handlarz na mój widok pomachał ręką i zaraz pod­biegł.

• Nie mogę zrozumieć tego faceta z wozu — wyznał szeptem. — Od pół godziny domaga się, żebym szukał jego towarzyszy.

• Już jadą za nami. Znaleźliśmy całą trójkę.

• A reszta?

Powtórzyłem Nortonowi to, co usłyszałem od Sto­nes. Zauważyłem, jak handlarz z ulgą odetchnął.

• Nic lepszego nie mogło nas spotkać. Nie obeszłoby się bez awantury przy spotkaniu Rathmoora ze Stone'em. A jeśli chodzi o tych z wozem, im prędzej się z nimi rozstaniemy, tym lepiej. Nie uważa pan, doktorze?

• Zgadzam się. Myślę, że po stracie najlepszych wierzchowców i ucieczce przewodników odejdzie im chętka do włóczenia się po tych stronach. Stone jeden wystarczy, żeby ich doprowadzić do najbliższego miasteczka.

• Niech pan pogada z tym Deenem, a przekona się, że wcale mu ta chętka nie minęła. Ciągle gada o polowaniu. Kiedy zobaczył naszą skórę bizonia, zaczął do­pytywać się, gdzie spotkaliśmy stado, a później koniecz­nie chciał ją kupić. Odmówiłem. Za wyroby z tej skóry dostanę dziesięć razy tyle, co on dawał.

Nie zdążyłem zapytać, ile wynosiła proponowana kwota, bo nadjechała trójka zagubionych. Dostrzegli wóz i wydali chóralny okrzyk radości. Zeskoczyli z sio­deł i obstąpili Deena. Rozmowa trwała długo i była bardzo głośna. O czym mówili — nie wiem. Wraz z Nortonem odeszliśmy na bok, do miejsca, gdzie Hal krzą­tał się przy niewielkim ognisku. Juki leżały obok, spę­tane konie pasły się opodal.

— A teraz, Lewis — powiedziałem ściągaj koszulę. Muszę cię opatrzyć.

Skwapliwie wykonał polecenie. Oczywiście, cały opa­trunek przemókł. Wydezynfekowałem ranę, nałożyłem nowy bandaż. Po czym zapaliłem fajkę.

Dzień miał się ku końcowi. Słońce swym błyszczą­cym kręgiem już dotykało linii horyzontu. Norton siadł obok mnie, a Stone — kilka kroków dalej. Milczeliśmy obserwując, co robią nasi sąsiedzi. Widziałem, jak spod budy wozu powyciągano najrozmaitszy sprzęt, jak usta­wiono namioty, jak lokaj w czerwonym fraczku i Chińczyk wynieśli dziwnego kształtu przedmiot zaopatrzony w śmieszny okrągły komin i bardzo męczyli się nad rozpaleniem ognia. To była żelazna kuchenka przeno­śna. Przedmiot w tych stronach chyba jeszcze przez nikogo nie oglądany. Kiedy wreszcie komin zadymił, a Chińczyk napełnił wodą garnki i ustawił je na żelaz­nym blacie kuchenki, ujrzałem, jak lokaj powynosił z wozu krzesła, z kolei spory, prostokątny, przypomina­jący skrzynkę przedmiot.

— To składany stół — wyjaśnił Stone i zachichotał: — Takiego cyrku nigdy dotąd nie oglądałem.

Stół został rozstawiony, otoczony krzesłami, nakry­ty obrusem, na którym pojawiły się talerze, w koń­cu...

• Lichtarze! — Norton z uciechy klepnął się dłonią po udzie. — Lichtarze ze świecami!

• Z prawdziwego srebra — dorzucił Lewis.

• I zapalają?

• Jasne. Jak wiatr nie za bardzo wieje, wszystko jest w porządku, ale przy większych podmuchach, ga­sną.

• I co wtedy? Przerywają posiłek czy jak?

• Lokaj zapala na nowo. Niekiedy po kilkanaście razy. Widziałem.

Przystrojony świecznikami i nakryty obrusem stół, ustawiony wśród nagiej płaszczyzny, wyglądał tak groteskowo, że nie mogłem powstrzymać się od śmiechu.

— Deen idzie do nas — szepnął Stone.

Zerknąłem w stronę namiotów i zająłem się czysz­czeniem fajeczki.

— Nie zwracajmy na niego uwagi — powiedziałem. — Rozmawiajmy o czymkolwiek.

Handlarz kiwnął głową.

— Jutro ruszamy o świcie. Będzie teraz pogoda mu­rowana. Jak pan się czuje, doktorze, po dzisiejszej jeź­dzie? Dla nieprzywykłych do takich wypraw to olbrzy­mi wysiłek!

Ujrzałem, jak Lewis szeroko otworzył usta ze zdzi­wienia. Po czym szybko je zamknął i począł kaszleć. Spojrzałem nań ostro i szybko odpowiedziałem:

• Znakomicie. Jak tam teraz twoja rana, Lewis?

• Zapomniałem o niej.

• Wspaniały dowód zdrowia — stwierdziłem.

• Mam dla was propozycję — zabrzmiał nagle obcy głos.

Uderzyłem raz jeszcze główką fajki o podeszwę buta, a później wolno odwróciłem się. Deen.

— Propozycje? — zdziwił się Norton. — Najpierw niech pan usiądzie. W tych stronach nie wypada mówić stojąc, gdy inni siedzą.

Deen rozejrzał się dokoła.

— Henry! Ej, Henry! Przynieś krzesło!

Rozkaz został wykonany bardzo szybko.

— A więc — odezwał się Deen siadając — chcę was zaangażować na czas mojej podróży. Sto dolarów dla każdego i wyżywienie. Dodatkowo po pięć dolarów za każde zwierzę, które ja albo ktoś z mego otoczenia upoluje. Zgoda?

Mimo woli wzruszyłem ramionami i chociaż język mnie świerzbił, pozostawiłem odpowiedź Nortonowi.

— Nie jesteśmy traperami, nie jesteśmy tropiciela


mi. Już panu o tym mówiłem. Mamy własne interesy i dlatego odmawiamy.

• Namyślcie się.

• Czy to wszystko? — zagadnął Norton niezbyt grzecznie.

• Nie. Jeszcze jest druga sprawa. Moja szwagierka rozpoznała w nim — tu wskazał na Stone'a — jednego z tych, ludzi, którzy nas okradli i opuścili. Obejrzałem wasze konie. Jest wśród nich mój wierzchowiec z moją uprzężą. Słyszałem, że na Dzikim Zachodzie koniokra­dów stawia się przed sądem prerii i przykładnie ka­rze. Nie wiem, czy ten człowiek to wasz towarzysz, czy nie, ale ma natychmiast zwrócić cudzą własność, a póź­niej stanie przed sądem.

• I któż ma go sądzić? — nie wytrzymałem.

• Oczywiście, my!

• Poszkodowani mogą oskarżać, ale nie mogą wy­rokować — wtrącił Norton.

• To się jeszcze okaże. Oddajecie konia czy nie?

• Nie tak ostro — odparłem. — Nikt z nas nie za­przecza pańskiej własności, wierzchowiec zostanie zwrócony, oczywiście w zamian za konia Stone'a, któ­rego wam pozostawił. Czy nie tak, Stone?

Lewis skinął głową.

— No właśnie. A sądu żadnego nie będzie, ponieważ nie ma kogo sądzić.

• Jak to? Sami przyznaliście, że koń jest mój.

• Przyznaliśmy. Ale Stone'owi należy się przede wszystkim podziękowanie, że wam tego konia ocalił. Jeśli Stone jest złodziejem, to z równym prawdopo­dobieństwem ja jestem sachemem plemienia Nawajów.

• Nic nie rozumiem. Jeśli mój koń jest u was, to znaczy, że został skradziony, a nie istnieje kradzież bez sprawcy.

— Bardzo pan to mądrze wywiódł, lecz to wszystko nieprawda.

Deen zerwał się z krzesła, twarz mu poczerwieniała.

— Niech pan siada, Lewis, mów! Opowiedz o wszy­stkim dokładnie, od samego początku. Proszę nie przerywać — dodałem widząc, że Deen chce się wtrącić.

Lewis spojrzał po nas i zaczął. Od samego początku, to znaczy od chwili zaangażowania go przez Rathmoora. Milczeliśmy, dopóki opowieść nie dobiegła końca.

• I co pan na to?

• Dziwna historia — mruknął Deen.

— Chce pan obejrzeć plecy Stone'a?

Pokręcił głową.

— Wy we trójkę wyglądacie na uczciwych ludzi, ale on? Może daliście się nabrać?

— Znam Stone'a od czterech lat — zapewniłem.— Nigdy nie kradł.

• Przypuśćmy — mruknął podnosząc się z krze­sła. — Omówię tę sprawę z przyjaciółmi, a wy odeślij­cie mego wierzchowca.

• Może go pan zaraz zabrać.

• Przyślę lokaja — odpadł.

Odwrócił się i odszedł dostojnym krokiem.

• To większy dureń, niż sądziłem — powiedział Nor­ton. — Jeśli napotka ludzi mniej od nas cierpliwych, nie zobaczy więcej St. Louis.

• Spróbuję wytłumaczyć...

• Nic mu pan nie potrafi wytłumaczyć, doktorze — wtrącił się Stone. — Ten jegomość uważa, że zjadł wszystkie rozumy. Może tam na Wschodzie, w mieście, istotnie jest bardzo mądry, ale tu nie potrafi odróżnić antylopy od mustanga.

• Przesadzasz, Lewis. Liczę na to, że jeśli nie Deen,
  
  
  to ktoś z jego otoczenia jest bardziej rozsądny. Jak się nazywa ten jego przyjaciel?

Zanim padła odpowiedź, zjawił się człowiek w czer­wonym fraczku.

• Mam odprowadzić wierzchowca — powiedział.

• A gdzie koń Stone'a? — zapytałem.

• Jaśnie pan nic mi o tym nie mówił.

• Lewis — rozkazałem — idź z nim i odszukaj swo­je zwierzę. Jeśli nie chcą nam ufać, to sami nie zasłu­gują na wiarę.

Lokaj nie odezwał się, a kiedy Stone ruszył w stronę namiotów, podreptał za nim.

• Pan jest nadzwyczajny, doktorze — ucieszył się handlarz.

• Źle postąpiłem?

• Nie można lepiej. Z pana, doktorze, byłby świetny westman!

• Cóż to ma wspólnego z koniem Lewisa?

• To, że nie daje pan sobie dmuchać w ognisko. W tych dzikich stronach ceni się tylko odważnych i mądrych, a pan posiada i jedno, i drugie. A w ogóle... nie mogę pojąć, w jaki sposób i kiedy nauczył się pan tak celnie strzelać i tak świetnie jeździć?! Stone już mi opowiadał o zatrzymaniu wozu.

• Zatrzymaliśmy obaj. Bez Stone'a nie dałbym rady.

• Przypuśćmy. Pan coś przede mną ukrywa.

• Co takiego?

• Na przykład: skąd pan zna Stone'a?

• To był przypadek.

• Przecież nie spotkał się pan z nim w Milwaukee?

• Nie — przyznałem niechętnie. — To rezultat pe­wnej wycieczki.

• W okolice Milwaukee?

• Stone już wraca — zauważyłem, żeby pominąć kłopotliwe dla mnie pytania. — Prowadzi konia — dodałem.

Za Stone'em kroczył lokaj.

• Jak tam było? — zagadnąłem.

• Bardzo gładko, ale jeszcze coś dodam, tylko osio­dłam karego, Henry nic się na tych sprawach nie zna.

• Nie jestem groomem — oburzył się lokaj.

• Ja również, ale nie masz czego się boczyć, praca przy koniach to piękna robota, lepsza od twego obnaszania tacy.

Nie usłyszałem, co odpowiedział „czerwony fraczek", bo poszli do koni.

• No Hal — zagadnął Norton — co nam dasz? Czuję okropny głód.

• Grochówka na mielonym grochu, boczek, podpło­myki i czarna kawa.

• Znakomicie, chociaż zaczynasz się powtarzać. Grochówka była już dwa razy, boczek... z dziesięć.

• Niech pan co upoluje, szefie.

• Ba, od kilku dni marzę o antylopiej pieczeni, ale tu dokoła zwierzyna jakby wymarła. Słyszał kto, żeby po prerii wędrowało więcej ludzi niż czworonogów? Świat się psuje, doktorze. Przed kilkunastu laty, gdy wróciłem z bratem z Alaski, podczas pierwszej wypra­wy do Nowego Meksyku każdego dnia oglądałem stada bizonów, mustangów, antylop. Już nie wspomnę o dzi­kich indykach. Jak tak dalej pójdzie, trzeba będzie zwinąć sklep. Któż jeszcze zaryzykuje kupno myśli­wskich przyborów? To smutne. Hal, pospiesz się!

Wrócił Stone i siadł przy mnie.

— Załatwione — stwierdził krótko. — Nie macie pojęcia, jak oni się kłócą! Kiedy zabierałem konia, spierali się zawzięcie o to, czy mają jechać dalej, czy wracać. Najbardziej złościł się Scudder. Myślałem, że się

pobiją. Byli tak zacietrzewieni, że na mnie nie zwrócili uwagi.

• Nie mogą ani jechać dalej, ani wracać bez twej pomocy — powiedział Norton.

• Uważają mnie za koniokrada.

• Chyba Deen już zmienił zdanie — wtrąciłem się — i więcej nie będzie mowy o żadnym sądzie prerii. Zobaczysz. Dlatego jeśli do ciebie się zwrócą, Lewis, powinieneś im pomóc. Wybawisz ich i nas z wielkiego kłopotu, bo przyznam, że nie potrafiłbym tych bez­radnych ludzi pozostawić na pustkowiu.

• A ja nie mógłbym opuścić pana, doktorze — dodał Norton. — Mam obowiązek czuwania, póki je­steśmy w drodze.

• Dziękuję, nie jestem małym chłopcem. Chyba dał­bym sobie radę.

— W moim towarzystwie, doktorze. W moim towa­rzystwie, ale nie z tamtymi. Pan nie ma jeszcze prze­cież doświadczenia.

Pouczony w ten sposób, nie zaprotestowałem. Poło­żyłem się na suchej już trawie. Głosy moich towarzyszy brzmiały coraz mniej wyraźnie, aż na koniec przestałem je słyszeć.

Obudził mnie Hal. Zgasły już wieczorne zorze, a na szarówce nieba poczęły połyskiwać pierwsze gwiazdy.

— Wszystko gotowe.

Hal podał mi parującą miseczkę. Spróbowałem.

• Hal — stwierdziłem — jesteś najdoskonalszym kucharzem świata. Gdyby nie fakt, że mam gospody­nię...

• Przesadza pan, doktorze — zaprotestował Nor­ton. — Grochówka cuchnie dymem, jest przypalona, zbyt gęsta i nieco przesolona. Nic podobnego nie wziął­by pan do ust w Milwaukee. Idę o zakład! Czego jednak nie dokazuje świeże powietrze prerii? Przyprawia każ­de danie cudownym smakiem. Ale to już nie zasłu­ga Hala, chociaż, przyznać muszę, lepiej gotuje ode mnie.

• Jednak ta grochówka jest wspaniała.

• Dziękuję — odparł Hal. — Jeśli kiedykolwiek za­pragnę zmienić miejsce pracy, zgłoszę się do pana, doktorze.

• Doskonale!

Tak to pogadywaliśmy sobie, aż w pewnej chwili Norton zauważył:

— Oto mamy iluminację. Spójrzcie do tyłu.
Odwróciłem się. Mrok okrył ziemię, a w tym mroku gorzały migotliwie jasne plamy.

• Świeczniki — powiedziałem. — Nasi myśliwi za­siedli do stołu. Pójdę do nich, gdy zakończą ucztę.

• Z sąsiedzką wizytą? — zażartował handlarz.

• Po prostu chcę ich uprzedzić, że jutro ruszamy w dalszą drogę. Czy nie tak?

• Jasne.

• Więc niech się zdecydują na Stone'a. Poprowa­dzisz ich Lewis?

Westchnął.

• Wolałbym z wami. Obrzydła mi już służba u Deena.

• Zastanów się, Lewis. Pomyśl, jak byś się czuł znalazłszy się w ich sytuacji?

• Doktor mądrze mówi — poparł mnie Norton. — Chodzi tylko o to, żeby zgodzili się skorzystać z twej pomocy.

Lewis powtórnie westchnął, ale już nie zaprotesto­wał.

Zapadła ciemność, zaczęliśmy sobie szykować nocne legowiska, potem losowaliśmy przy pomocy patyczków kolejność nocnej straży. Uznaliśmy ją za konieczną.

Ponieważ było nas teraz czterech (bo Stone został mil­cząco uznany za pełnoprawnego członka naszej gru­py) — na każdego wypadało zaledwie po półtorej go­dziny: od dziewiątej wieczorem do czwartej nad ranem. Wtedy czyni się widno i każdy prawdziwy traper za­czyna szykować się do drogi.

Tym razem wypadło mi czuwanie w samym środku najczarniejszej nocy. Przyciągnąłem siodło, rozłożyłem pled i teraz postanowiłem udać się do sąsiadów.

— Niech pan poczeka, doktorze — odezwał się Hal — ktoś się tu zbliża.

Z ciemnej dali posuwał się ku nam migocący pło­mień.

• Tajemniczy duch prerii — zażartowałem.

• Założę się, że to ten „czerwony" jegomość z kan­delabrem i informacją dla nas. Ciekaw jestem, jaką? — zauważył Norton. — Hal, dołóż do ognia. Trzeba gościa przyjąć jak najlepiej.

Światło zbliżało się, na koniec ujrzeliśmy w kręgu płomienia ogniska i w żółtym blasku czteroramiennego świecznika „czerwony fraczek". Lichtarz-kandelabr trzymał lokaj lewą ręką. W prawej niósł jakiś podłużny przedmiot. Dopiero gdy zapłonęły mocniej polana, stwierdziłem, że tym przedmiotem był metalowy pół­misek.

„Czerwony fraczek" zbliżył się do Nortona (widać uznał go za najważniejszą osobę w naszej grupie) i powiedział:

— Pan Deen przysyła wam poczęstunek.

Zdaje się, że we czwórkę zaniemówiliśmy, zdumie­nie odebrało nam głos. Najszybciej odzyskał go Norton.

— Powiedz swemu panu — odezwał się ostro — że poczęstunki przyjmujemy tylko od przyjaciół. A to — sięgnął do kieszeni — masz za fatygę.

Zabrzęczało na metalowym półmisku. Handlarz należał raczej do oszczędnych ludzi, jeśli więc zdobył się na taki gest, musiały mu dobrze dopiec usłyszane sło­wa!

— Poczekaj — rozkazał widząc, że lokaj zawraca.

Dmuchnął na świece.

— Tak będzie lepiej. Powiedz swemu panu, że spacerowanie z ogniem po prerii zawsze grozi pożarem. Idź!

„Czerwony fraczek" ani mruknął, odwrócił się na pięcie i zniknął w ciemnościach.

— Coś podobnego! — wybuchnął Norton. — Coś po­dobnego....

Myśliwi

Wreszcie dotarliśmy do koryta Canadianu.

— Rozpoczyna się najprzyjemniejsza część drogi — obwieścił mi Norton. — Znajdziemy lasy i cieniste gaje, pastwiska o soczystej trawie i mnóstwo zwierzyny.
Jeśli jej dotąd nie wybito... — dodał.

Brzeg był niski, piaszczysty, a woda cicho płynąca wyglądała jak zakropiona czerwonym winem, tak w niej odbijały się różowe barwy zachodu. Przed spłachciem plaży rosły kępy liściastych drzew, dalej — wysokie krzaki, jeszcze dalej — wśród gęstych traw widniały wydeptane, wąskie ścieżki.

• Widzi pan, doktorze?

• Możemy spodziewać się nocą licznych gości.

• Nie ma strachu! Raz tylko spotkałem w tych stronach niedźwiedzia, brunatnego misia, który nie wchodzi w drogę człowiekowi, a poza tym... antylopy. Pieczeń z antylopy bardzo by się nam przydała, nie sądzi pan?

• Jestem tego samego zdania. Gdzie rozbijemy obóz?

• Na piasku wilgoć, ale poczekajmy jeszcze chwilkę, aż się karawana przywlecze.

Mówiąc o karawanie Norton miał na myśli wóz i całe towarzystwo od trzech dni dotrzymujące nam drogi.

Jak to się stało?

Żeby to wyjaśnić, muszę się cofnąć w czasie, aż do opisanego już wieczoru, podczas którego Deen usiłował nas zjednać „poczęstunkiem", co odczuliśmy jako obra­zę. Jednak — natychmiast po odejściu lokaja — wybrałem się z nie proszoną wizytą do sąsiadów. Lichtarze już pogasły, ze stołu zdjęto talerze i obrus, natomiast ustawiono naftową lampę z imponującym białym klo­szem. Mżyła dokoła bladym światłem. W tym świetle zauważyłem dwie osoby: mężczyznę i kobietę. Siedzieli zwróceni do mnie plecami. Podszedłem.

— Przepraszam — powiedziałem głośno.

Odwrócili się. To był Deen i jego żona.

— Przepraszam — powtórzyłem. — Pora nieco spó­źniona, ale pewne sprawy powinny być rozstrzygnięte jeszcze dzisiaj.

Nie podnieśli się, Deen nie poprosił mnie, abym usiadł.

• O co chodzi? — zapytał.

• O to — odparłem — że jutro, zaraz o świcie, ru­szamy w drogę. Warto chyba, aby państwo do tego czasu coś postanowili.

• Nie bardzo rozumiem. Co ma wspólnego wasz odjazd z nami?

• To — odparłem, z trudem zachowując spokój — że zostaniecie sami na tym pustkowiu, bez osoby, która by orientowała się, w jakim kierunku należy jechać.

• Przecież proponowałem wam dobrą zapłatę za to­warzyszenie w podróży.

• Mamy własne sprawy do załatwienia.

• Więc ruszacie jutro rano?

• Potwierdziłem.

• Pojedziemy za wami.

— Obawiam się, że zanim spakujecie swoje bagaże, nas tu już dawno nie będzie. Zresztą, niewiele mnie to obchodzi. Powiedziałem, co myślę o tej sprawie, a jeśli
miałbym radzić, to radzę porozumieć się ze Stone'em. On potrafi poratować was w kłopocie.

• Mam go prosić? Tego koniokrada?

• Bezpodstawne oskarżenie. Przecież chcąc was ocalić, o mało nie postradał życia. I nawet nie otrzymał słowa podzięki. Powtarzam: bez pomocy Stone'a nie potraficie dojechać do żadnego osiedla.

• Nie dam się zastraszyć — burknął Deen. — Skąd pan wie, czy potrafimy, czy nie?

• Przepraszam — wtrąciła się Florence. — Wydaje się, Roger, że nie masz racji. Za skarby świata nie chcę znowu błąkać się tak, jak to nam się przytrafiło podczas burzy. Gdyby nie Stone, błąkałabym się razem z Frankiem na pewno jeszcze do tej pory.

• Burza może przytrafić się każdemu.

• Na pewno, ale gdyby wśród nas znajdowali się ludzie z doświadczeniem, nie doszłoby ani do popłochu zwierząt, ani do rozproszenia się naszej grupy.

Mruknął coś pod nosem, a ja pomyślałem, że Florence Deen jest znacznie rozsądniejsza od swego małżonka.

• Musimy porozmawiać ze Stone'em — powiedzia­ła. — Ella się myli i ty się mylisz, nie po raz pierw­szy.

• O czym myślisz?

• Przypomnij sobie, jak cię przestrzegałam przed tym Rathmoorem. Nie podobał mi się od samego początku. On i tamci dwaj. Tylko Stone właśnie różnił się od tego towarzystwa. Pamiętasz?

• Być może coś takiego mówiłaś, ale bez żadnych dowodów. Ja brałem pod uwagę fakt, że Rathmoor świetnie orientuje się na prerii.

• To prawda — powiedziałem. — Rathmoor zna prerię, ale przy dobieraniu przewodników czy tropicieli zwierzyny o powodzeniu wyprawy decyduje również uczciwość tych ludzi.

— Skąd mogłem wiedzieć...

• Przestań, Roger — zdenerwowała się Florence. — Co było, to było. Chodzi teraz o to, w jaki sposób mamy wędrować dalej. Jeśli ty nie chcesz, ja porozmawiam ze Stone'em,

• Oszalałaś? Nie wypada, to nie kobieca sprawa.

• Co nie jest kobiecą sprawą? — ozwał się z mroku nowy głos.

• Ella! Chodź do nas. Może we dwoje damy radę Rogerowi. Jest nieznośny.

W bladym świetle lampy ujrzałem sylwetkę mej naj­nowszej znajomej. Teraz już w niczym nie przypomina­ła wystraszonej amazonki resztką sił trzymającej się w siodle.

• O! — zawołała. — Jest mój wybawca. Czemu pan stoi? Proszę usiąść. Nigdy nie gawędziłam z prawdziwym traperem. Ale o co wam idzie? — zwróciła się do małżeństwa. — Planujecie wyprawę na bizony? Zwąt­piłam, czy kiedykolwiek zobaczę te zwierzęta. A może to tylko wymysł rysowników? Może bizony nigdy nie istniały?

• Ella, Ella, nie czas na żarty — zgromiła ją Flo­rence. — Jutro musimy jechać dalej.

• Co za szczęście! Sądziłam, że tu zostaniemy na zawsze.

• Ella, przestań! Słuchaj...

Tu powtórzyła wiernie wszystko, z czym przysze­dłem.

• A więc tak? Cóż, mogłam się mylić. Jeśli ten Stone nie jest koniokradem, weźmy go ze sobą. Ja nie będę oporządzać koni, a Henry i kucharz nic się na tym nie znają.

• Jeden Stone nie da rady — zauważył Deen. — Proponowałem tym ludziom pracę u mnie, ale odmówi­li — zakończył z żalem.

— Pewnie zbyt mało chcesz zapłacić, Roger, ty skąpcze!

Teraz rozwinęła się chaotyczna dyskusja nad wyso­kością wynagrodzenia dla mnie, Nortona i Hala. Stone nie był brany pod uwagę. Siedziałem jak na szpilkach nie wiedząc, czy mam się śmiać, czy oburzać. Wreszcie skorzystałem z przypadkowej pauzy w rozmowie.

• Każdy chyba — powiedziałem dobitnie — pragnie nieco pospać tej nocy, a ta rozmowa trwa zbyt długo i w ogóle jest niepotrzebna. Żaden z nas, poza Stone'em, nie przyjmie pracy. Już wspomniałem, że podróżujemy we własnych interesach.

• Roger — krzyknęła Ella — ten traper ma rację! Po co tyle gadania o sprawie, której nie załatwimy! Oni przecież nie chcą z nami jechać. Poślij natychmiast Henry'ego po Stone'a i załatw wreszcie.

• Twierdziłam tak samo — odezwała się Florence. — Na co jeszcze czekasz, Roger? Jeśli ci traperzy nie chcą...

• Nie jesteśmy traperami — wtrąciłem szybko.

• Ella odwróciła się gwałtownie:

• A kimże jesteście?

Ton pytania nie był grzeczny, ale odpowiedziałem bardzo spokojnie:

— Ja jestem lekarzem...

Klasnęła w ręce:

• A to cudownie! Nigdy nie spotkałam wędrownego lekarza!

• Znachora — mruknął Deen.

Udałem, że nie słyszę tej obrazy. Nie miało sensu rozpętywanie kłótni.

• Kogo pan leczy? — zapytała Ella. — Traperów? A może czerwonoskórych? To byłoby wspaniałe!

• Ani jednych, ani drugich. W ogóle na prerii nikogo nie leczę. Niekiedy niosę pomoc rannym, ale to przypadek, jak ze Stone'em.

• Słyszałam. Podobno dostał pchnięcie nożem od tych zbójów. Ale — zmartwiła się — jak ranny będzie mógł nas prowadzić? On sam potrzebuje opieki.

• Tutejsi ludzie mają twarde życie — odpowiedzia­łem. — Rana jest powierzchowna. Dobrze ją opatrzyłem i Stone już dziś nie odczuwa bólu. Za trzy dni zapomni o wszystkim.

• A pan to skąd? — zmieniła nagle temat.

• Z miasta.

• To skąd pan zna tutejszych ludzi?

• Miałem okazję poznać Dziki Zachód.

• A dokąd pan jedzie?

• Do El Paso — odpowiedziałem i natychmiast po­żałowałem odpowiedzi. Po cóż wtajemniczać we własne sprawy obcych, i do tego bardzo niesympatycznych lu­dzi?

• A gdzie to El Paso?

• Nad meksykańską granicą.

• To musi być bardzo daleko.

• Potwierdziłem.

• A pańscy towarzysze? Koledzy po fachu?

— Wierzę, że to panią interesuje, ale pora doprawdy mocno spóźniona i chyba czas powziąć decyzję.

Umilkła, pewnie urażona moją odpowiedzią. Odezwa­ła się Florence:

— Proszę mnie zaprowadzić do Stone'a.

To już był zupełnie inny ton. Czyżby tak oddziaływa­ła informacja, że jestem lekarzem?

• I ja idę — zdecydował sie Deen.

• I ja! — zawołała Ella.

Nie przytoczę szczegółów rozmowy między tą trójką a moim pacjentem. Powiem jednak, że bez interwencji


Florence nic z tej gadaniny by nie wyszło. Z winy Deena. Swym pogardliwym traktowaniem ludzi każdego zrażał. Na szczęście Florence uderzyła w inną nutę. Udobruchała Stone'a, podziękowała za próbę ratunku, zapytała o jego zdrowie. I tak doszli do porozumienia. Ale żeby to porozumienie było jasne — i ja dodałem coś niecoś. Polegało ono na wyraźnym sprecyzowaniu obowiązków Stone'a. Miał być przewodnikiem i tylko przewodnikiem. Ani rąbanie drzewa na opał, ani nosze­nie wody do garnków nie miały wchodzić w zakres jego pracy.

— No — zauważyła wesoło Ella — teraz Roger i Frank będą musieli pokazać, że są prawdziwymi mężczyznami, a nie piecuchami zwalającymi robotę na innych.

I tak się to zakończyło. Kiedy odeszli, powiedziałem:

• Tylko nie ustępuj na jeden krok, Lewis, bo znowu zrobią z ciebie posługacza. I pamiętaj, zabierz się do nich grzecznie, ale ostro. Niech tych dwu wielkich panów i te dwie eleganckie panie posmakują prawdzi­wego życia na prerii. Na dobre im to wyjdzie.

• Właśnie — przytaknął Norton. — Niech stward­nieje skóra na delikatnych rączkach. Brawo, doktorze! Ujął pan sprawę jak należy i przytarł im nieco rogów. Będziesz jechał za nami, Stone? W razie czego możesz na nas liczyć. No, teraz chyba pora nieco się zdrzemnąć.

Z westchnieniem ulgi oparłem głowę na siodle i owi­nąłem się kocem.

Nazajutrz wstałem, gdy czerwone zorze rozświetliły niebo, ale miejsce Stone'a już było puste. Dostrzegłem, jak uwijał się w obozie sąsiadów. Zdaje się, że wziął do serca me rady, bo nim skończyliśmy ranny posiłek, tamci już czekali, gotowi do drogi. Obie kobiety i jeden mężczyzna siedzieli na koniach, pozostali skryli się w wozie, a gdy ruszyliśmy, za nami zaturkotały koła.

Jechaliśmy prościutko ku dalekiej rzece, która musia­ła (jak twierdził Norton) przeciąć nam drogę. Juczne konie ograniczały naszą szybkość, więc i wóz Deena bez trudu za nami nadążał. Podczas pierwszych godzin jazdy nie utrzymywaliśmy żadnej łączności z tamtą grupą. Dopiero koło południa przycwałował Stone.

• Są ponurzy jak najgorsza noc przed burzą — po­informował.

• Stało się co?

• Nie, ale musiałem rankiem ich poganiać. Teraz wyglądają jak zaspane sowy. Są wściekli, że muszą mnie słuchać. Pytali, czy pan jest naprawdę lekarzem.

• I cóż im rzekłeś?

• Szczerą prawdę.

Zaraz się okazało, iż „szczerą prawdą" Lewisa była zręcznie ułożona bajeczka o przypadkowym spotkaniu ze mną w jakimś saloonie małego miasteczka, gdzie go zwaliła z nóg gorączka, z której go szybko wyciągnąłem. W ten oto sposób Stone sfałszował historię naszej zna­jomości. Nie miałem mu tego za złe. Ze względu na Nortona i mnie było to na rękę.

Ale właśnie Norton zainteresował się:

• Cóż to za miasteczko?

• Nazwa wyleciała mi z głowy — odparłem szybko i żeby zmienić temat zagadnąłem: — A co oni na to?

• Ucieszyli się. Deen oświadczył, że w razie czego pomoc lekarska na miejscu.

• Patrzcie go — mruknął handlarz. — Jaki wy­godny! Dokąd chcesz ich zaprowadzić, Lewis?

• Najpierw w pobliże Pecos, a później ku jakiej­kolwiek linii kolejowej, żeby mogli wrócić do St. Louis.

• Pecos — powtórzyłem. — Podobno nad rzeką Pecos leżą tereny Apaczów odłamu Mescalero? Uważaj, Lewis. Jeśli twoi podopieczni zechcą tam polować, wpadniesz w tarapaty.




• 
  
  
  
  
  
  
  Słusznie! — potwierdził me słowa Norton. — W dorzeczu Pecos istotnie rozciągają się ziemie Mescalerów. Wiem o tym, ponieważ niejeden raz odwie­dzałem indiańskie wioski, i teraz tam zmierzam. Spory jeszcze szmat drogi przejedziemy razem, doktorze, za­nim pana puszczę do El Paso. A co się tyczy polowania, należy przedtem poprosić o zezwolenie. Kto wie, może nawet zapłacić? Ale skoro i ja tam się udaję, rzecz da się załatwić. Czerwonoskórzy bardzo szanują wędro­wnych handlarzy, zwłaszcza uczciwych! — tu stuknął się palcem w pierś. — A ja zawarłem z wojownikami Mescalerów sporo znajomości. Pamiętaj o tym, Stone, gdyby tamtym przyszła chętka postrzelać nad Pecos.

• Już mnie zagadywali, kiedy urządzę polowanie.

• Urządź nad Canadianem. Gdy bawiłem tam w ubiegłym roku, widziałem sporo zwierzyny. I chyba jeszcze trochę jej zostało, bo to bezludne strony.

• To może lepiej zrezygnować z Pecos? Ale, ale... Ja tu przyjechałem z poleceniem, to jest raczej: z prośbą. Ta panna Ella pyta, czy może z panem porozmawiać, doktorze.

Norton wytrzeszczył oczy, a i ja byłem zaskoczony. Cóż takiego wydarzyło się, że osoby, które traktowały mnie niegrzecznie, nagle proszą o rozmowę?

• Przypadł jej pan do serca, doktorze — zażartował handlarz.

• Sądzę, że po prostu uwierzyli w mój lekarski dyplom, a ponieważ Ella rozmawiała ze mną najdłużej, uznali, że można jej użyć za pośrednika. Ciekaw jestem, o co im chodzi? Jedziemy, Lewis.

Nie przebyłem i połowy odległości dzielącej nas od wozu, gdy naprzeciw wyskoczył ku mnie jeździec. To Ella Gardy gnała odważnym galopem.

— Dzień dobry, doktorze! Wczoraj pytałam pana o tyle rzeczy, a pan mi nawet na połowę pytań nie odpowiedział. Lewis — zwróciła się do Stone'a, który zatrzymał się obok mnie — pan Deen ma jakieś kłopoty z koniem. Zobacz, co tam takiego.

Jak się wieczorem dowiedziałem, Deen nie miał ża­dnych kłopotów z powożeniem, był to więc tylko pre­tekst do pozbycia się świadka.

Później ruszyła wolno, a ja z nią, za jucznymi Hala. Teraz miałem okazję dokładnie przyjrzeć się towarzyszce. Chyba nie liczyła sobie więcej niż osiemnaście-dziewiętnaście lat, sądząc z wyglądu i... zachowania się, chwilami prawie dziecinnego. Była ubrana w strój, któ­ry mógł wzbudzić zazdrość niejednej elegantki wiel­kiego miasta na wschodzie kraju, ale tu nie pasował. Zresztą wszyscy uczestnicy tej zwariowanej wyprawy nie pasowali do prerii Dzikiego Zachodu.

• Cóż pani chciałaby jeszcze wiedzieć.

• Jeszcze?! — zawołała wybuchając śmiechem. — Ależ ja nic do tej pory się nie dowiedziałam, prawie nic. Wiem tylko, że udaje się pan do El Paso, gdzieś strasz­nie daleko. Czy jedzie pan do pacjenta?

• Mam spotkać się z przyjacielem.

• A ten Norton, to kto to?

• Wędrowny handlarz.

• Biedny! Musi zarabiać w tak trudny sposób.

• Norton ma sklep na Wschodzie i wcale nie jest biedny. To tylko dawne przyzwyczajenie pcha go w te strony, równie dobrze mógłby już nie handlować.

• Ale komu on tu sprzedaje? Przecież to pustkowie.

• Norton handluje z Indianami.

• Klasnęła w dłonie:

• Z prawdziwymi Indianami?

• 
  Z najprawdziwszymi. Czy zresztą mogą istnieć jacyś nieprawdziwi?

• I nie boi się?

Z trudem powstrzymywałem śmiech.

• A pani nie bała się przywędrować w te strony?

• Roger i Frank zapewniali mnie, że nie ma tu ża­dnego niebezpieczeństwa. Po prostu wakacyjna przejażdżka połączona z polowaniem. Wszystko mieli robić ludzie, których Roger wynajął. Któż mógł przypuszczać, że nas oszukają i uciekną? Mieliśmy takie dobre wierzchowce — westchnęła — a ocalał tylko jeden, dzięki Stone'owi. To smutne.

Nie zdawała sobie sprawy z sytuacji.

• Ta wakacyjna wycieczka, jak ją pani nazwała, mogła się skończyć tragicznie. Gdyby nie nasza obecność w pobliżu...

• Sądzi pan, że zginęlibyśmy? — zapytała pobla­dłszy z wrażenia.

• Tak to wyglądało. Wątpię bowiem, czy znaleźli­byście odpowiednią drogę, a przede wszystkim, czy potrafilibyście odszukać się wzajemnie.

• Rozumiem. A cóż ten Norton sprzedaje czerwonoskórym? — zmieniła nagle temat rozmowy.

• Proszę jego zapytać.

• To pan nie wie?

• Wiem, że na pewno nie wozi wódki, a reszta mnie nie interesuje.

• Gdzie pan poznał Nortona?

• W Milwaukee. To mój były pacjent.

• A ten drugi?

• Hal? To pracownik Nortona. Bez niego nie dałby sobie rady w drodze.

• Pewnie. I kto by upilnował złota?

• Jakiego złota? — zdziwiłem się.

• No, tego, którym Indianie płacą za towary. Przecież czymś muszą płacić, a dolarów na pewno nie mają.

Roześmiałem się głośno.

• Przepraszam, ale to wydało mi się bardzo zaba­wne. Handel jest wymienny, proszę pani. Norton przyjmuje zamiast pieniędzy skóry zwierzęce i robi na tym dobry interes. Kto pani naopowiadał o tym indiań­skim złocie?

• Czytałam w jakiejś powieści, że czerwonoskórzy znają miejsca, w których leżą pokłady złotego pyłu, a niekiedy nawet całe bryły. Czy to nieprawda?

• Autor miał bujną fantazję. Zdarza się, iż niektórzy z czerwonoskórych znają złotodajne tereny, ale rzadko z nich korzystają.

• Dlaczego? Przecież to wielkie bogactwo?

• Indianie nie przywiązują takiej wagi do bogactwa, jak my. Złotem płacą niechętnie, ponieważ zwraca to uwagę i ściąga na ich tereny poszukiwaczy, ludzi nie zawsze uczciwych i nieprzebierających w środkach dla zdobycia majątku.

Pokiwała głową, nie bardzo jednak przekonana. Tak mi się wydało.

— Och, chciałabym zobaczyć Indian! Ciekawa je­stem, czy wyglądają tak samo jak na rysunkach.

Nie zdążyłem odpowiedzieć. Usłyszałem głuche ude­rzenia kopyt o ziemię.

• Ella! — ozwał się obcy głos. — Florence cię prosi.

• Akurat teraz? Prowadzę tak ciekawą rozmowę. Przepraszam, panowie się nie znają. To jest Frank Scudder, a to pan doktor...

Wymieniłem swoje nazwisko i w zamian otrzymałem dość sztywny ukłon. Do tej pory jakoś nie zetknąłem się ze Scudderem, teraz miałem okazję przyjrzeć mu się z bliska. Był jakby przeciwieństwem Deena. Tam­ten — raczej niski, z widocznymi oznakami skłonności do tycia, ten — chudy jak patyk i wysoki. Czy równie






zarozumiały jak jego przyjaciel, nie zdołałem już stwierdzić, ponieważ Ella rzuciła mi krótkie: „Do zo­baczenia!" i wykręciła koniem. Scudder popędził za nią.

• No i co, doktorze? — odezwał się Norton, gdy się z nim zrównałem. — Czy kolejna propozycja zatrudnienia nas w charakterze aniołów-stróżów, czy też skarga na Stone'a?

• Nic z tych rzeczy. Po prostu, towarzyska poga­wędka, której ostatecznego celu nie potrafię odkryć. Ta młoda pani ma takie wyobrażenie o Dzikim Zachodzie, jak ja o mieszkańcach Patagonii albo... jeszcze gorzej.

W ciągu następnych trzech dni Ella parokrotnie przyłączała się do naszego towarzystwa, chyba na prze­kór tamtym, bo gdy tylko dłużej z nami zabawiła, zja­wiał się Frank Scudder i pod byle pozorem skłaniał do powrotu. Tak wędrowaliśmy dalej. Drogę torował Nor­ton, któremu towarzyszyłem najczęściej, dalej jechał Hal z jucznymi, po nim następowała przerwa długości kilkudziesięciu jardów, wreszcie posuwał się wóz w otoczeniu konnych. Najzabawniejsze było, że Deen, mimo iż jechał trop w trop, w ogóle się z nami nie po­rozumiewał. Wieczorami przychodził tylko Stone, żeby omówić z Nortonem kierunek drogi na następny dzień i poplotkować na temat swych chlebodawców. Bardzo mnie ubawił opowiadaniem, jakich to musiał użyć wy­biegów, aby zmusić Deena i Scuddera do odbywania nocnych wart. Nagadał im o niebezpieczeństwie gro­żącym ze strony kujotów (odzywały się każdej nocy). Uwierzyli w ich krwiożerczość, chociaż powszechnie wiadomo, że są to stworzenia tchórzliwe. Obaj męż­czyźni dali się nabrać i „w obronie kobiet" zdecydowali się na odbywanie dyżurów.

— Diabła tam warte jednak takie czuwanie — stwierdził Stone. — Ubiegłej nocy przyłapałem Deena, jak drzemał! Jeszcze kucharz-Chińczyk najlepiej się sprawuje, za to nie umie obchodzić się z bronią, a lokaj nie lepszy od pana. Gdyby to były mniej spokojne stro­ny i gdyby nie wasze sąsiedztwo, nie mógłbym przes­pać ani jednej nocy.

Trzeciego dnia — jak już wspomniałem — dotarliśmy do Canadianu. Licząc od Milwaukee, przebyłem już dwie trzecie drogi dzielącej mnie od celu, a Norton, którego cel znajdował się bliżej — znacznie więcej.

Kiedy wreszcie wóz nadciągnął nad brzeg i Stone do nas przygalopował, wspólnie ustaliliśmy rozmieszcze­nie dwu obozowisk poza plażą, aby umożliwić zwie­rzętom dostęp do wody. Później rozpoczęły się przy­gotowania do wieczornego posiłku i noclegu. W naszej grupie przebiegające sprawnie i szybko, u naszych sąsiadów — nieskoordynowanie i wolno, mimo na pe­wno sporych wysiłków Stone'a.

Jak zwykle, kiedy już bagaże zostały zdjęte z koń­skich grzbietów, a ognisko rozpalone, ruszyłem na krótki spacerek wokół biwaku, z nieodstępną lornetką zawieszoną na pasku. Obszedłem w wielkim promieniu najbliższy teren, aż dotarłem do brzegu pokrytego tra­wą, który dźwigał się stromo nad korytem rzeki. Rozglądałem się za śladami zwierząt, potem przyłożyłem szkła do oczu. Przesuwałem je powoli, najpierw wzdłuż linii różowiejącego horyzontu — był pusty. Opuściłem nieco szkła i wtedy, po tamtej stronie Canadianu, ale hen, hen, dostrzegłem ciemny punkt poruszający się przez prerię.

• Lewis! — zawołałem dostrzegłszy go, jak zmie­rzał w stronę naszego obozowiska. Podałem mu lor­netkę. — Tam! — powiedziałem.

• Samotny jeździec albo co najwyżej dwu — stwier­dził. — Czyli nie ma strachu, doktorze.

• Ciekaw jestem, jak się zachowają, gdy nas za­uważą?.

• 
  
  
  
  Podjadą.

• Skąd taka pewność?

• Namioty. Żadna banda trampów nie wozi z sobą namiotów. Płachty namiotowe widać z dużej odległości. Będą sądzili, że to oddział wojska i wobec tego nic im nie grozi. Jeśli oczywiście... nie mają niczego na sumieniu.

• Właśnie! Ale zdarza się, że wojsko niekiedy zmusza napotkanych traperów do odgrywania roli przewodników. Nie każdemu to w smak.

Ciemny punkt, najpierw coraz bliższy, tak że w szkłach lornetki wyraźnie rozróżniałem dwie syl­wetki, później począł rozmazywać się w miarę zapa­dających ciemności, na koniec — znikł. Albo więc szlak nieznajomych wędrowców prowadził w innym kierun­ku, albo też spostrzegli nas, ale woleli nie ryzykować spotkania. Powiedziałem o tym Nortonowi, przyjął informację obojętnie.

Noc zapowiadała się ciepła, nie było powodu do pod­sycania płomienia naszego ogniska.

• Przed świtem spróbuję zapolować — poinformo­wał mnie handlarz. — Co pan na to?

• Idę.

• Świetnie. Pan ma celne oko i na pewno nie wróci­my z pustymi rękami.

Zbudził mnie, gdy czarna jak smoła ciemność poczęła się ledwie przecierać, a cisza była tak intensywna, że nasze kroki brzmiały w niej jak stąpania stada bizonów, chociaż w rzeczywistości sunęliśmy po miękkiej trawie jak dwa koty, bezszelestnie skradające się za zdobyczą. Norton nie powiódł mnie drogą najkrótszą ku wodzie. I słusznie. Bliskość obozu, koni i ludzi mogła odstraszyć porannych wędrowców prerii. Ruszyliśmy równolegle do koryta rzeki. Rozgrzałem się tym marszem, a jedno­cześnie chłodne powietrze wypłoszyło ze mnie resztki snu. Tak dotarliśmy do trzech samotnych drzew rosną­cych w punkcie, w którym nurt Canadianu skręcał ła­godnym łukiem, gdzie brzeg był niski, pokryty pia­skiem.

Drzewa wyrastały o krok jedno od drugiego, tworząc trójkątny placyk — doskonałe schronienie dla dwu osób.

Umieściliśmy się możliwie najwygodniej i wysunęli spoza pni lufy strzelb skierowane ku rzece. Teraz należało już tylko uzbroić się w cierpliwość i zdać na myśliwskie szczęście. Zwierzyna mogła przywędrować do wodopoju właśnie tutaj, albo... kilkadziesiąt jardów dalej i uciec nam sprzed nosa. Co prawda, liczne odciski racic na piasku świadczyły o dobrym wyborze miejsca, ale wiatr mógł zmienić kierunek, zadąć w stronę nadchodzących zwierząt i zdradzić im naszą obecność. Wiele już razy przeżywałem takie poranne polowa­nie, ale tego rodzaju wrażenia nie traciły na świeżości. Więc i teraz, jak dawniej, z trudem hamowałem znie­cierpliwienie i chęć zmiany pozycji, która najpierw wydawała się bardzo wygodna, a później coraz bardziej dokuczliwa. Jednakże nie wolno było poruszać się. Leżałem nadal nieruchomy jak kloc obok równie nie­ruchomego Nortona i wytrzeszczałem, ile się dało, oczy na wodę migocącą w ciemnościach i na spłacheć piachu szarzejący w odległości kilku zaledwie kroków. W koń­cu ujrzałem, jak na jasną płaszczyznę wypełzł bez­szelestnie bury cień. Znieruchomiał, to znowu się poruszał, aż nachylił nad samiutką granicą lądu i wody. Pił.

Nie takiej zwierzyny oczekiwaliśmy! Ten kujot mógł całkowicie przekreślić nasze marzenia o antylopiej pieczeni. Kiedy odszedł, odetchnąłem z ulgą. Niestety, po chwili pojawił się drugi przedstawiciel tego samego ga­tunku, a po nim trzeci.

— Warto by je odpędzić — szepnąłem.

Norton mruknął coś niezrozumiale. Jak na komendę obie szare sylwetki uniosły łby, skoczyły w bok i rozpłynęły się w mroku. Nie wiem, czy to był przypadek, czy efekt mego szeptu, dość że miejsce dla następnych nocnych gości zostało opróżnione. Oby nadeszli.

Jakże dłużył się czas! Początkowo orzeźwiony rannym chłodem, teraz czułem coraz większą senność. I chyba w dobrym momencie Norton trącił mnie w ra­mię. Jeszcze chwila — a popadłbym w drzemkę.

Uniosłem głowę, bezszelestnie przyciągnąłem kolbę sztucera, tak że przywarła do ramienia. Malutkie stadko zwierząt zbliżyło się ku wodzie. Antylopy. Jako pier





wszy szedł przewodnik, z łbem dumnie uniesionym. Wietrzył. Przystanął i rozglądał się dokoła. Na szczęście dla nas, nie było wiatru. W chwilę później piątka czworonogów zatrzymała się na krańcu piaszczystej łachy. Co chwila opuszczały i podnosiły łby.

— Teraz — szepnął Norton.

Nakierowałem muszkę na cel. Najbliższa antylopa stanęła bokiem. Nacisnąłem cyngiel. Grzmotnęło, aż echo poszło, ale nim przebrzmiał głos mej broni, ozwał się następny, nie mniej donośny. Antylopy uskoczyły błyskawicznie i znikły wśród nadbrzeżnych traw. Na pustej plaży pozostały dwa ciała pięknych zwierząt.

— Czy nie za wiele tej pieczeni? — zapytałem pod­nosząc się.

Norton ujął mnie za dłoń.

— Doktorze — powiedział szeptem — przecież ja nie strzelałem!

Chwycił mnie mocniej i pociągnął ku ziemi.

• Co?

• Nie strzelałem — powtórzył. — Jeszcze ktoś tu obok nas poluje.

• Może Stone?

• To przyłączyłby się do nas.

• Może Deen lub Scudder? Mogli się wybrać na polowanie nie uprzedzając Stone'a. Po nich wszystkiego wolno się spodziewać.

— To tylko przypuszczenie, pewności żadnej. Lepiej poleżmy, zanim ukaże się tajemniczy myśliwy.

Spoczywaliśmy więc nadal. Ustąpił nocny mrok, a różowe zorze zapowiedziały nadejście dnia. I dopiero wówczas dostrzegłem sylwetkę człowieka. Wysunęła się z nadbrzeżnych zarośli, przemknęła przez nagi spłacheć piasku, schyliła nad jedną z ubitych antylop i z dziwną lekkością zarzuciła ją sobie na plecy, po czym odeszła.

Zanim jednak ten człowiek zniknął w zaroślach, od­wrócił się i zawołał:

— Ej! Zabierzcie swoje mięso!

To nie był ani Deen, ani Scudder, ani Stone.

• Kogo tu diabli przynieśli? — szepnął handlarz. — Coś mi się widzi, doktorze, że ta bezludna okolica nagle zmieniła się w rojny szlak. Nie uważa pan?

• Podejrzewam, że to jeden z tych dwu jeźdźców, których obserwowaliśmy i którzy nagle zniknęli nam z oczu.

• Kto wie? No, idę.

• Idziemy — poprawiłem go.

• Nie, nie. Proszę zostać i patrzeć. Tak będzie lepiej. Nie znamy tego typa, który zniknął w trawach.

• Ale przecież się nam pokazał? Zresztą... niech pan idzie.

Ostrożność Nortona okazała się zbyteczna. Przy­ciągnął antylopę do miejsca, w którym spoczywałem, a później we dwóch ruszyliśmy mocno obciążeni ku obozowisku. Zorze już przygasły, a nad ziemią ukazał się rąbek słonecznej tarczy. Byłem zmęczony, zziębnię­ty i głodny. Jakże mnie uradował cieniutki pióropusz dymu unoszący się nad środkiem naszego obozu. Nie­zmordowany Hal dokładał drew i gałęzi, a garnek z wodą wisiał na zaimprowizowanej poprzeczce. Obok siedział Stone i obłupywał z kory gruby i prosty kołek.

• Jak się masz, Lewis, co nowego?

• Usłyszałem strzały, doktorze, więc przybiegłem. Jak się dowiedziałem, że to polowanie, pomyślałem, że przyda się rożen.

• I nie pomyliłeś się. A co porabia twoja gromad­ka?

• Śpią jak susły i moja opieka teraz im niepotrze­bna.

Zabrał się z Halem do ściągania skóry, a ja, zapaliw


szy węgielkiem fajkę, opowiedziałem o tajemniczym myśliwym znad rzeki.

• Traper? — zagadnął Stone.

• Prawdopodobnie.

• Może jeden z tych, których widzieliśmy przez lornetkę?

• I to prawdopodobne.

• Dlaczego nie przyszedł do nas?

Wzruszyłem ramionami. Skądże mogłem wiedzieć?

• Jak obudzę moich niedołęgów, pójdę nad rzekę. Warto wiedzieć, kogo mamy pod bokiem.

• Słusznie — stwierdził Norton. — Hal podaj rożen. Trzeba spróbować, ile warta ta antylopa.

Jak się okazało — była warta bardzo dużo, przynaj­mniej jej pierwszy kawałek.

Wczesny ranek minął nam przy zwykłych zajęciach, ale do nich doszła jeszcze konieczność upieczenia całej „góry" mięsa. Nie mogliśmy go transportować w stanie surowym. Szybko uległoby zepsuciu. Więc kiedy Hal posprzątał i umył naczynia, zabrał się do spółki z Nortonern do ćwiartowania zwierzęcia. A Stone wyruszył do swoich i już po chwili słyszałem jego grzmiący głos, ja­kim budził śpiochów. Ja zabrałem mydło i ręcznik (jak by mnie wyśmiał przeciętny westman, raczej stronią­cy od wody) i pobiegłem ku rzece. Zrzuciłem z siebie ubranie i beztrosko się wykąpałem. Po czym prawie biegiem, żeby się rozgrzać, skierowałem w stronę na­szego biwaku, ale w połowie drogi zwolniłem kroku. Cztery osoby siedziały wokół ogniska. Jeśli Stone zdą­żył wrócić — to kim był ten czwarty? Chyba Deen? A do niego wcale mi się nie spieszyło.

Wlokłem się teraz noga za nogą mając nadzieję, że zanim dojdę, nieproszony gość oddali się. Nic z tego. Tkwił na tym samym miejscu, ba, rozmawiał, żywo gestykulując rękami.

Najwolniejszy nawet marsz w końcu musi doprowa­dzić do mety. Znalazłem się tak blisko ogniska, że roz­różniałem głosy, a i tamci, musieli mnie zauważyć. Deen odwrócił się, a ja mimo woli stanąłem — to wcale nie był Deen! Zupełnie ktoś inny, nie znany. A ten drugi? Znowu pomyłka. Nie Stone, lecz człowiek, którego ujrzałem po raz pierwszy w życiu.

Tajemnicze złoto

Norton podniósł się, Hal zdejmował z rożna kolejny piat pieczeni.

• Dzień dobry — odezwałem się, co wypadło nie­zbyt mądrze, jako że dzień już dawno się rozpoczął, ale nie wiedziałem, jak mam przywitać tych obcych.

• A, dobry, dobry... — zaśmiał się jeden z przyby­szów. — Nawet dla nas bardzo dobry. Któż by się spodziewał znaleźć na tym pustkowiu wędrujący sklepik, i to wówczas gdy kończy się proch i braknie kul?

• Mamy gości — powiedział niepotrzebnie Nor­ton. — To oni polowali nad rzeką.

Cisnąłem ręcznik z mydłem i siadłem.

• Czemu nie pokazaliście się wcześniej?

• Ba, lepiej wiedzieć, z kim będzie się miało do czy­nienia. Taka gromada ludzi! Ale sprawdziliśmy i oto właśnie targujemy się o proch i kule.

• Z daleka?

• Z Albuquerque.

Albuquerque leżało nad Rio Grande w jej górnym biegu. Wiedziałem o tym, ale jak daleko stąd? Chyba jednak piekielny kawał drogi.

— Jesteśmy traperami — poinformował nieznajomy. — Sprzedaliśmy skórki, właśnie w Albuquerque, a teraz wracamy na wschód.

Mogło to być prawdą, mogło być kłamstwem. Wyglądali istotnie na traperów, w odpowiednio zniszczonej odzieży, opaleni na ciemny brąz i w obliczach tak za­rośniętych, jakby od roku nie tknęła ich brzytwa. Je­den z nich nosił zarost ciemny, drugi — jasny. To wszystko, co mogłem zaobserwować, bo brody i wąsy zniekształcały zarys twarzy. Czy wracali pieszo, czy konno? Bo koni nigdzie w pobliżu nie zauważyłem. Co prawda, traperzy polowali raczej bez koni, ale oni przecież mieli pieniądze na kupno wierzchowców i poza tym — jak dostarczyli skórki do Albuquerque? Na włas­nych grzbietach?

Norton jakby przeczuł moje wątpliwości, bo powie­dział:

• Konie mają w pobliżu, nad rzeką.

• Woleliśmy podejść bez naszych człapaków — wy­jaśnił brunet. — Przyprowadź je, Jonas.

Drugi brodacz, ten o jasnym zaroście, dźwignął się i odszedł w kierunku rzeki.

„Widać jestem zbyt podejrzliwy — pomyślałem. — To są autentyczni myśliwi i nic więcej. Dziwne tylko, że skórki sprzedali tutaj, a nie zawieźli ich na wschód, gdzie otrzymaliby za nie parokrotnie więcej".

Tak sobie pomyślałem, ale natychmiast zgromiłem sam siebie za nieuzasadnioną nieufność. Konie wkrótce zostały przyprowadzone. Jeden rzut oka wystarczył, aby stwierdzić, że musiały mieć za sobą długą drogę.

— Hal — odezwał się Norton — jak skończysz z mię­sem, idź do Stone'a i powiedz mu, że zaraz ruszamy. Jeśli pragnie nam towarzyszyć, niech popędzi swoich nierobów.

Usłyszawszy to wziąłem się do pakowania manatków i siodłania wierzchowca. Unikam pośpiechu, jeśli tylko można zawczasu przygotować się do jazdy. Najlepszy to sposób, żeby o niczym nie zapomnieć i później nie



wracać po zgubę. Kiedy ukończyłem oporządzanie ko­nia, wróciłem do ogniska. Nieznajomych już nie za­stałem.

• Poszli do sąsiadów — wyjaśnił Norton.

• Po co?

Wzruszył ramionami.

• Albo ja wiem? Pewnie przez ciekawość. Jeśli ty­godniami wędrują we dwójkę, ciekawi są nowych ludzi, zwłaszcza takich cudaków.

• Opowiadał pan o Deenie?

• Ano, gadało się o tym i o owym. Wyśmiewali się z namiotów, więc im wyjaśniłem, kim są właściciele.

• Czy to było konieczne?

• Uważa pan, że popełniłem błąd?

— Nie wiem, ale gadulstwo nie jest chyba zaletą.

Roześmiał się.

— Może, ale nie tu, na prerii. Oj, doktorze, od razu poznać, że pan nie wędrował po pustkowiach. Smutno przy ognisku, gdy nie ma do kogo ust otworzyć, a wówczas najmilszym gościem taki, który dużo i długo mówi.
Coś panu pokażę.

Sięgnął do kieszeni i podał mi na dłoni kilka nie­kształtnych kamyków, zabrudzonych ziemią, o żółto-zielonkawym odcieniu.

— Wie pan, co to jest?

Oczywiście, że wiedziałem, ale nie zdradziłem się z tym, dopóki przy pomocy noża nie spróbowałem twardości grudek. Nacięcia błysnęły.

• Złoto — stwierdziłem. — Zapłacili za proch?

• Zapłacili dolarami, a to-to wypadło jednemu z kieszeni, jak wyciągał pieniądze. Poprosiłem, żeby mi odstąpił kilka grudek. Przystał, ale policzył sobie więcej, niż to warte. Będzie co pokazywać w Mil­waukee.

Zwróciłem nacięty kamyk.

• Niech pan zatrzyma, doktorze. Na pamiątkę.

• Przecież pan zapłacił?

• E tam! Proszę to przyjąć.

• Dziękuję. Mówili, skąd mają?

— Powiadali, że im w Albuquerque częściowo ure­gulowano rachunek za futra złotem. Prawdopodobne.

• Trochę dziwne, żeby eksplorer nabywał futra.

• A któż twierdzi, że skórki sprzedali eksplorerowi? Agent mógł nabyć złoto, a później zabrakło mu pieniędzy, więc resztę należności pokrył złotem.

• Możliwe. Prędko ruszamy?

• Za chwilę. No Hal, bierz się do roboty, bo słonko już wstępuje na niebo.

Nie mylił się, czas było ruszać, ale dopiero po pół godzinie znaleźliśmy się na siodłach. Spojrzałem w le­wo. Stożki namiotów już znikły, zaprzęgano konie do wozu.

• Naprzód, doktorze! Stone na pewno nas dogoni, a jeśli nie dogoni, niech sobie sam daje radę.

• A tamci?

• Jacy tamci?

• Traperzy. Widzę, że zostawili tu swoje zwierzęta.

• Nie mamy obowiązku na nich czekać. Naprzód.

Klepnąłem konia po zadzie i wyjechaliśmy umiarko­wanym kłusem. Przy takiej szybkości nawet najcięższy wóz łatwo mógł nas doścignąć. Droga była równa jak stół, a jej kierunek wskazywała dolina Canadianu, któ­rego brzegiem nadal jechaliśmy. Od czasu do czasu od­wracałem się, ale poza Halem, wiodącym za nami juczne konie, nie dostrzegałem nikogo więcej. Gdy więc słońce dosięgło szczytu nieba, ściągnąłem cugle.

• Może im się co przydarzyło? — powiedziałem do handlarza.

• Dadzą sobie radę, doktorze.

• Nie jestem tego pewien. Lepiej byłoby poczekać.

Westchnął.

• Prawdę powiedziawszy, wcale nie martwię się ta­kim rozstaniem. Czuję tego Deena i całą jego gromadę jak kulę u nogi. Pan nie?

• Gdyby nie kobiety — odparłem — nie zwracał­bym na nich żadnej uwagi.

• Jest przecież Stone, a prócz niego czterech męż­czyzn.

• Niedołęgi. A sam Stone może okazać się zbyt słaby.

• O czym pan mówi? Cóż im mogło się przytrafić? Napad dzikich zwierząt? Zatarg z czerwonoskórymi? W tych stronach? Co najwyżej koło odpadło od wozu, ale na to i ja im nic nie poradzę.

• A ci traperzy?

• Czuję, doktorze, że wpadli panu w oko. Uważam, że już dawno ruszyli na wschód.

• A jednak...

• Więc zgoda. Widzi pan tę kępę drzew? Tam po­czekamy na tych łazęgów, chociaż wcale na to nie zasługują.

Czarna kępa z bliska okazała się sporym laskiem młodych drzewek. Zapewne kiedyś porywisty wiatr musiał tu przynieść i rozrzucić nasiona pinii. Po latach wyrósł piniowy zagajnik. Pokrywał cypel urwistego brzegu, za którym rzeka łagodnym łukiem skręcała ku południowi. Tu przystanęliśmy, zeskoczyli z siodeł, ale nie zdjęli ani uprzęży, ani juków. Z dużą ulgą roz­ciągnąłem się w cieniu drzew. Norton i Hal Burns zaraz mnie naśladowali.

— Pan musi mieć miękkie serce, że tak o nich się troszczy, a ja — równie miękkie, bo nie potrafiłem odmówić.

Handlarz wrócił do przerwanego tematu, ale że po­wiedział to głosem żartobliwym, nie żachnąłem się.

• Bardzo to ładnie o panu świadczy — odparłem. — Nie zapomnę tego i w wypadku następnej choroby...

• Nie, nie! Byle nie leżenie w łóżku — zaprotesto­wał z zabawnym przestrachem. — Jest pan najlepszym lekarzem na świecie i życzę powodzenia na... innych.

Roześmiałem się.

Preria nadal była pusta i otwarta na wszystkie strony świata. Tylko na północy, bardzo stąd daleko, majaczyły ledwie dostrzegalnymi konturami jakieś wysoczyzny. Minęła już prawie godzina. Zauważyłem, jak Norton począł się niepokoić. Raz po raz wstawał i wychodził na skraj lasku, powracał, krążył dokoła. Nie odezwał się, ale odgadłem, że ma dosyć czekania.

— Ruszajmy — powiedziałem smętnie.

Zaraz się rozpromienił i kiwnął głową na znak apro­baty. Wskoczyliśmy już na siodła, gdy Hal wyciągnął rękę:

— Patrzcie! Jadą!

Nie omylił się. Przez równinę posuwała się mała ka­walkada.

• Więc wszystko w porządku — zauważył han­dlarz — nie mamy potrzeby dłużej czekać. Chyba pan zadowolony, doktorze?

• Ruszajmy — powtórzyłem.

Pomyślałem, że zapewne Deen i jego towarzystwo porządnie zmarudzili przy zwijaniu obozu, co stało się przyczyną spóźnienia.

Po tej pierwszej zbytecznej przerwie w podróży, po raz drugi zatrzymaliśmy się, aby dać odsapnąć zwie­rzętom. Ale karawana Deena nie zrównała się z nami, dopiero późnym wieczorem, gdy na dobre przerwaliśmy podróż, przy ognisku zjawił się Lewis Stone, ponury jak gradowa chmura.

• Cóżeście się tak zawieruszyli?

• To nowy pomysł Deena.

• 
  Nowy pomysł? — zażartował Norton. — Zdradź go nam, będzie powód do śmiechu.

• Wcale mi nie do śmiechu. Zamierzam rzucić tę robotę.

• Uspokój się, Lewis — powiedziałem. — Opowia­daj wszystko od początku, co ci na wątrobie leży. Pokłóciłeś się z Deenem?

• Nie, ale znalazłem się w bardzo głupiej sytuacji. Czy pan wie, doktorze, że Deen przyjął na przewo­dników tych dwu traperów?

• To ciekawe. No cóż, będzie ci teraz lżej.

• Nie, nie podoba mi się ta sprawa! — krzyknął. — Deen z nimi gadał na osobności. Później zebrało się całe towarzystwo i nad czymś tam radzili, beze mnie.

• Przesadzasz, Lewis — powiedział Norton. — Nie­potrzebnie się denerwujesz. Cóż ci to przeszkadza, że sobie radzą?

• Jestem ich przewodnikiem i zobowiązałem się, że doprowadzę Deena do najbliższej stacji kolejowej. Jako przewodnik odpowiadam za bezpieczeństwo ludzi, których prowadzę. Czy nie tak?

• Oczywiście.

• Więc dlaczego przyjmują do pomocy nieznanych włóczęgów i to bez porozumienia się ze mną? Dlaczego coś tam obgadują za moimi plecami? To przez te narady opóźnili wyjazd przeszło o godzinę, mimo że nalegałem o pośpiech. Nie będę ukrywał, wolę trzymać się blisko was, a nie pozostawać sam na sam z tymi niedołęgami.

Wierzyłem, że mówił szczerze. Sytuacja wyglądała denerwująco, jednak nie należało działać w zdenerwo­waniu. Dlatego powiedziałem:

• Uspokój się, Lewis. Cóż z tego, że Deen rozmawia z traperami? Rób, co do ciebie należy, i nie zwracaj uwagi na tamtych.

• A jeśli przestaną mnie słuchać?

— Dopiero wówczas będziesz miał prawo cisnąć całą robotę do licha. Skoro Deen przybrał sobie nowych pomocników, a wyglądają na prawdziwych traperów, nie zginie nawet bez twojej pomocy.

Tak to uspokajałem Lewisa, a gdy Norton mnie po­parł, Stone, opuszczając nas nocą, przyrzekł zachować rozsądek i umiar w postępowaniu.

Gdy zniknął w ciemnościach, raz jeszcze rozważyłem sytuację. Poczęły mnie ogarniać coraz większe wątpliwości i w końcu gotów byłem przyznać rację Lewisowi. Myślałem o tym przez długie godziny spoczynku, nie mogąc zasnąć i tylko udając sen, aby uniknąć pytań Nortona.

Nazajutrz o świcie Stone znowu się nam pokazał. Powiedział, że traperzy obiecali doprowadzić Deena do wspaniałych terenów łowieckich i że wobec tego Deen postanowił nie wracać na wschód, lecz odbyć wyprawę tak, jak ją pierwotnie zaplanował.

— I co pan na to, doktorze?

Wzruszyłem ramionami.

• Nic — odparłem. — Jeśli ci to nie odpowiada, możesz każdego dnia zrezygnować ze swych obo­wiązków.

• Ba... — odparł — myślałem o tym wczoraj, ale jak rzecz rozważyłem na zimno to... — zawahał się — Deen nieźle płaci, a u mnie się nie przelewa.

Było jasne: Stone — wbrew temu, co mówił ostatnie­go wieczoru — nie potrafi zdecydować się na wybór. A ja uważałem, iż sytuacja nie wymaga gwałtownych rozwiązań. Dlatego poradziłem krótko:

— Zostań, zobaczysz, jak wszystko się dalej ułoży, i... możesz liczyć na mnie.

Opuścił nas pełen wahań, ale nieco pocieszony. Tego dnia nie wydarzyło się nic więcej godnego uwa­gi. Wędrowaliśmy nadal wzdłuż Canadianu, słońce do




grzewało coraz silniej, a nocami zrywał się z dalekich gór chłodny wiatr i oziębiał rozpaloną ziemię. Górskie szczyty rosły w oczach z każdą przebytą milą, rozległa płaszczyzna prerii poczęła się zwężać, drogę raz po raz przecinały strumyki wlewające swe wody do Canadianu, dość płytkie, nie stanowiące przeszkody.

— Nim minie miesiąc, pozostaną po nich tylko wy­schłe łożyska — wyjaśnił Norton, gdy przejeżdżaliśmy przez kolejny nurt, chyba piąty czy szósty tego dnia. — Dopóki śniegi na szczytach, dopóty wody w tych rzeczkach.

Teren począł stopniowo dźwigać się, przechodząc w płaskowyż. Wiedziałem, że góry ograniczające od północnego wschodu tę płaszczyznę stanowią odgałęzienie Gór Skalistych o hiszpańskiej nazwie Sangre de Cristo. Za ich grzebieniem toczy swe wody Rio Grande, ma­jąca źródło w innym paśmie — San Juan. Tak daleko nie zamierzaliśmy wędrować. Potrzebowaliśmy jedynie przebyć górny Canadian w miejscu, które znajduje się najbliżej górnego biegu rzeki Pecos. Dalej prowadzić nas miała właśnie dolina tej rzeki — najwygodniejszy szlak na południe. Moje wiadomości potwierdził Norton, ale kiedy go zapytałem, po czym rozpozna miejsce, w którym powinniśmy zmienić kierunek jazdy, klepnął się po czole, roześmiał i odparł:

— Po prostu to się wie, doktorze. Nie pierwszy raz tędy jadę.

Coraz częściej ukazywały się nam samotne drzewa pinii, niekiedy całe gaje, zarośla złożone z coraz wyższych jałowców, a gdzieniegdzie skupiska krzaków szałwii, rosnących w suchym i gorącym klimacie Nowe­go Meksyku dopiero na wysokości około pięciu tysięcy stóp.

Następnego dnia, podczas krótkiego postoju w naj­gorętszej, południowej porze dnia, przygalopowała do nas Ella Gardy. Byliśmy zaskoczeni wizytą.

• Dzień dobry wszystkim! Jak się pan ma, dokto­rze?

• Znakomicie — odparłem podnosząc się z ziemi. — Czy się co wydarzyło?

• Och, nic nowego. Przyjechałam zapytać, czemu nas pan unika?

— Cóż, pani szwagier praktykuje dziwne sposoby odnoszenia się do ludzi. Nie podobają mi się.

• Nie mógł odgadnąć, że pan jest lekarzem.

• Ba, kiedy się o tym dowiedział, nazwał mnie zna­chorem. Pan Deen powinien bardziej zważać na to, co mówi. Zwłaszcza w tych stronach, w których ludzie bardzo ostro odpowiadają na zarzut kłamstwa. A poza tym... sądzę, że należy traktować jednakowo grzecznie i trapera, i lekarza.

Zauważyłem, że się zmieszała.

— Bardzo mi przykro, doktorze. Ja wiem, że Roger wydaje się dość dziwny przy pierwszym poznaniu (pomyślałem, że raczej arogancki), ale z niego dobry czło­wiek. Proszę wierzyć.

Nie odpowiedziałem, nie trafiło mi to do przekonania. Chyba opacznie zrozumiała moje milczenie, bo powese­lała.

— Widzi więc pan, że nie można sądzić ludzi po pozorach.

— Staram się — mruknąłem.

Zeskoczyła z konia, zerknęła na Nortona.

— Proszę mnie poprowadzić ku rzece, tam jest na pewno chłodniej.

Spełniłem jej życzenie, chociaż stanowiło tylko pre­tekst dla rozmowy w cztery oczy. Nad rzeką było rów­nie gorąco jak na prerii.

— Usiądźmy — zaproponowała, gdy zatrzymaliśmy, się na brzegu.

Zgodziłem się milcząco. Spojrzała na mnie raz i drugi. Wyglądało na to, że nie wie, jak zacząć rozmowę.

• Chce się pana o coś zapytać. Czy pan nadal musi towarzyszyć temu handlarzowi?

• Nikt mnie do tego nie zmusza. Korzystam z okazji, aby nie wędrować samotnie po pustkowiach. Dlaczego pani się o to pyta?

• Sądziłam, że pan ma jakiś udział w wędrownym handlu.

Zaprzeczyłem.

• Więc mógłby pan się od niego odłączyć?

• Oczywiście, ale w jakim celu?

— Aby w dalszej drodze towarzyszyć nam.
Pokręciłem głową.

— To nie jest możliwe. Spieszę na umówione spotka­nie w oznaczonym miejscu z oznaczoną osobą. Towarzyszę Nortonowi, ponieważ jego szlak wiedzie w tym samym kierunku.

Pomarkotniała.

— Jakże nazywa się to miejsce? Ach, już sobie przy­pomniałam! El Paso, prawda?

Nie miałem zaufania ani do Deena, ani do jego to­warzyszy i dlatego odparłem:

— Nazwa nie odgrywa w tym wypadku żadnej roli, ta miejscowość leży stąd bardzo daleko.

Poruszyła się gwałtownie, jakby zamierzała odejść, ale została.

• Wielce z pana tajemniczy człowiek, nie będę do­ciekać, czy cel pańskiej drogi znajduje się na ziemi, czy na... księżycu. Gdyby jednak leżał na naszym szla­ku?

• Nie leży. Przecież Stone ma was doprowadzić do najbliższej stacji kolejowej.

• To pan nic nie wie? Myślałam, że ten kowboj do­niósł panu o zmianie naszych planów.

• Nie doniósł — powiedziałem ostro. — Wspominał o takim projekcie.

• Ci dwaj traperzy obiecali doprowadzić nas do miejsc, w których pasą się bizony. Czy to nie wspania­łe?

Nie potwierdziłem i nie zaprzeczyłem.

• I dlatego nie jedziemy do żadnej stacji kolejo­wej — wyjaśniła.

• A dokąd?

• Nie wiem — wyznała z komiczną szczerością.

• A ci traperzy wiedzą?

• Oczywiście!

• Życzę powodzenia.

• Sądziłam, że pan przyłączy się do nas.

• Niestety...

Rozmowa poczęła mnie nużyć. O co naprawdę cho­dziło EUy Gardy? Czy to był tylko kaprys, czy też za taką propozycją kryło się coś, o czym nie mogłem wie­dzieć?

• Widzi pan, doktorze, ja... ja nie powiedziałam jeszcze wszystkiego. Roger chce być zabezpieczony.

• Przed czym? — zdumiałem się.

• No... bo w razie czego... Widzi pan, ci traperzy są bardzo sympatyczni, ale Roger obawia się powtórzenia tamtej historii.

— Z koniokradami?

Przytaknęła.

• Łatwo uniknąć niebezpieczeństwa. Po prostu na­leży odprawić tych ludzi.

• Ale wówczas musielibyśmy wracać.

• Tak będzie najlepiej. Zupełnie nie rozumiem po­stępowania pani szwagra. Czy nie zdaje sobie sprawy z niebezpieczeństwa? Proszę go przekonać, że powrót
  
  
  w bardziej ludne okolice to najlepsze zakończenie wa­szej wędrówki.

• Roger nie ustąpi.

• Przykro mi — powiedziałem wstając — że nie potrafię w niczym pani pomóc i że nie mogę z wami jechać jako... strażnik.

• Jeszcze chwilę, doktorze — odezwała się prosząco.

Siadłem.

• Czy pan umie dotrzymać tajemnicy?

• Doprawdy nie rozumiem, o co chodzi.

— Niech pan przyrzeknie zachować to dla siebie, sprawa jest bardzo ważna.

Uśmiechnąłem się.

• Dobrze, jeśli ta pani tajemnica nie wyrządzi ni­komu krzywdy.

• Cóż znowu! Teraz panu powiem, że ci dwaj tra­perzy odkryli złoża złota.

• A to rzeczywiście coś nowego — odparłem żar­tobliwie. — I namawiają was do wzięcia udziału w wyprawie. Tacy są hojni, że pragną podzielić się skarbem!

• Dlaczego pan kpi ze mnie?

• Dlatego, żeby zwrócić pani uwagę na nieprawdo­podobieństwo tej propozycji. Przypadkowo spotkani ludzie zdradzają wam informację, na której mogliby dobrze zarobić. Czy to nie dziwne?

• Oni nie mają pieniędzy na eksploatację złoża.

• To znaczy, że złoto tkwi w skale, którą należy kruszyć mechanicznie.

• Nie znam się na tym, ale chyba jest właśnie tak, jak pan powiedział.

• A nie opowiadali, w jaki sposób dokonali tego od­krycia?

• Pokazywali grudki złota.

• I twierdzili, że to one naprowadziły ich na ślad?

• — Właśnie tak.

Już chciałem powiedzieć, że ci sami ludzie opowia­dali Nortonowi, jakoby nuggety otrzymali za skóry, ale powstrzymałem się. Ella Gardy nie wyglądała na osobę, która by potrafiła zachować dyskrecję, a mnie zależało na tym, aby ci prawdziwi czy rzekomi odkrywcy złota nie dowiedzieli się o moich wątpliwościach.

Nigdy nie zajmowałem się poszukiwaniem skarbów ziemi. Wiedziałem jednak, że złoto może występować w postaci samorodków — kawałków czystego metalu, w postaci pyłu zmieszanego z piaskiem lub we wnętrzu skał, skąd najtrudniej je wydobyć. Najczęściej są to skały kwarcowe i skały pochodzenia wulkanicznego, które należy kruszyć. Jeśli w pobliżu takich złoto­nośnych skał znajdowały się pokłady rodzimego złota, ci dwaj traperzy mogli na nich tyle zarobić, że starczy­łoby im na pewno pieniędzy nawet na zakup kruszących urządzeń. Słyszałem również, że odkrywcy złoto­dajnych skał po prostu sprzedawali wiadomość o tym przedsiębiorstwom zajmującym się eksploatacją. Albo też sprzedawali teren, jeśli stanowił ich własność.

Zapytałem:

• A jaką rolę pragnie mi wyznaczyć pani szwagier?

• Już mówiłam, że Roger nie bardzo ufa tym lu­dziom, szuka więc sprzymierzeńców. Roger powiedział, że za taką przysługę da panu udział w kopalni.

• Jeśli taka kopalnia w ogóle istnieje. Nie, proszę pani, ja się do takiej roli nie nadaję. Proszę to powie­dzieć swemu szwagrowi. Bardzo jestem ciekaw, czy pani propozycja została uzgodniona z traperami?

• Och, nie! Postawili za warunek, że Roger nikomu nie powie. Że nie zdradzi tajemnicy przed tym handlarzem i jego towarzyszami.

• Ale ja przecież jestem towarzyszem Nortona.

• Roger uważa pana za osobę godną zaufania.

• I dlatego zawiódł zaufanie tamtych. Zbyt to dla mnie zagmatwane. Ostrzegam panią i niech pani ostrzeże swego szwagra przed lekkomyślnością. Nie wiem, do czego zmierzają ludzie, których uważamy za traperów, ale chyba do niczego dobrego dla waszej gromadki.

Ż wyrazu jej twarzy widziałem, że moje słowa nie trafiają do przekonania. Zastanowiłem się chwilę: jakże odwieść od fatalnej decyzji Deena i jego towarzyszy?

• Proszę mnie posłuchać: jutro zwichnie pani nogę.

• Coo?! — zdumiała się. — Jest pan jasnowidzem?

• Nie posiadam takich zdolności. Dlatego zwichnie pani nogę „na niby".

• Po co?

• Żebym miał okazję odwiedzić wasz obóz.

• Przecież może pan przyjść do nas w każdej chwili!

• Potrzebuję pretekstu, żeby nie budzić niczyich po­dejrzeń co do celu mej wizyty.

• Bardzo pan ostrożny.

• W tych okolicach ostrożność jest niezwykle wska­zana.

• Nie będę się z panem spierać — odparła wsta­jąc. — Kiedy mam zwichnąć nogę?

• Jutro, koło południa, w czasie przerwy w podróży. Przyśle pani po mnie Stone'a. Proszę nikomu ani sło­wa!

• Obiecuję — odparła krótko.

Odprowadziłem ją do naszego obozowiska. Wskoczyła na siodło, machnęła ręką i odjechała. Norton spojrzał na mnie bacznie. Usiadłem i opowiedziałem mu o wszy­stkim. Złamałem przyrzeczenie tajemnicy, ale przecież chodziło — kto wie? — może nawet o życie kilku osób, a w takiej sytuacji pomoc handlarza stawała się bardzo cenna. Wysłuchał mnie w milczeniu.

• Niech się pan w to nie miesza, doktorze. Oni nie są warci pańskiej troski.

• Wierzy pan w te pokłady złota?

— Nie odpowiem: ani tak, ani nie. Mogą istnieć złotodajne skały, z których wydobycie kruszcu wymaga wiele wysiłku i pieniędzy na urządzenie. Ale jeśli to wszystko kłamstwo, niech się Deen martwi, skoro taki chciwy!

Dałem spokój dalszej rozmowie, tym bardziej że nie posiadałem żadnych dowodów obciążających tych prawdziwych czy udanych traperów. Postanowiłem dowodów poszukać, ale o tym nie wspomniałem Nortonowi.

Nazajutrz, podczas południowego postoju, przygnał do nas Stone.

• Ta panna Gardy zwichnęła sobie nogę — powie­dział. — Prosi, żeby pan przyszedł i zbadał. Ale ja myślę, że to tylko pańskie fanaberie, że ona po prostu udaje, bo jej pan wpadł w oko.

• Z czego to wnosisz? — zapytałem rozbawiony.

• Ja wiem, doktorze, co znaczy zwichnięcie nogi. Boli piekielnie, nie można kroku uczynić, a ona co prawda kuleje, ale jest taka zadowolona, jakby to było ciastko z kremem, a nie zwichnięcie.

U celu naszej drogi powitał mnie Roger Deen, bardzo grzeczny i bardzo przepraszający za wezwanie. Reszta towarzystwa nie raczyła mnie zauważyć.

Ella Gardy kiepsko udawała. Podczas badania rze­komo zwichniętej w kostce nogi była tak wesoła, że zmusiło mnie to do drobnego okrucieństwa. Ścisnąłem jej nogę powyżej pięty tak silnie, że „pacjentka" krzyk­nęła.

• Oj! Co pan robi?!

• Przepraszam. Zwichnięcie musi boleć.

Na słowie „musi" położyłem specjalny akcent.

Nie wiem, czy mnie zrozumiała, czy też tylko obra­ziła się za taki nietakt, dość, że do końca mej wizyty pokazywała twarz zachmurzoną, jak przystało na osobę


dotkniętą bolesną przypadłością. A o to mi właśnie cho­dziło.

Przyniosłem swą podręczną apteczkę, sporządziłem niby-okład na rzekome opuchnięcie i obandażowałem nogę w kostce. Kiedy ukończyłem ten zabieg, zjawiła się Florence Deen.

— Dzień dobry, doktorze. Jak tam nasza inwalid­ka? — zapytała bez cienia troski w głosie.

Albo więc przejrzała grę swej siostry, albo też była osobą o sercu oschłym, nieczułym na cierpienia innych.

— Och, głupstwo — odparłem. — Jutro nie pozosta­nie śladu bolesności. To tylko lekkie naciągnięcie mięśnia. Ale radzę nie forsować nogi.

Powiedziawszy to począłem pakować swe manatki rozłożone na specjalnie w tym celu przyniesionym krześle. Na drugim spoczywała moja pacjentka.

— Proszę, doktorze, niech pan usiądzie. Mamy jeszcze chwilę czasu. Ta ustawiczna jazda poczyna mnie nużyć. A pana? — I nie czekając na odpowiedź zawo­łała: — Henry, Henry! Przynieś jeszcze jedno krze­sło!

Człowiek w czerwonym fraczku wyrósł jak spod ziemi i szybko wykonał polecenie.

— A teraz przynieś szklanki i piwo — rozkazała Flo­rence. — Napije się pan z nami, doktorze?

Siedliśmy w trójkę, jedno obok drugiego. „Czerwony fraczek" elegancko odkorkował butelki i równie elegancko napełnił szklanki. Piwo pięknie pachniało chmielem. Od chwili pożegnania się z ostatnią stacją kolejową i ostatnim miasteczkiem piłem tylko wodę lub kawę. Jakże mi teraz smakował inny napój! Wychyliłem z pół szklanki i zaryzykowałem pytanie:

• Jakże sprawują się traperzy?

• Sympatyczni ludzie, tylko... trochę nieokrzesani.

• Ba, oni zwykle są tacy. Jeśli nawet któryś z nich poprzednio nabył ogłady na Wschodzie, tu szybko się jej oduczy. Nie jest to przecież największa wada.

• A jaką pan uważa za największą?

• Brak poczucia uczciwości, obojętność na cudzą krzywdę.

• Och, ci dwaj na pewno są uczciwi. Pod tym względem nic nie można im zarzucić.

• To niełatwo stwierdzić po kilku zaledwie dniach znajomości.

Florence machnęła lekceważąco ręką.

— Nie jesteśmy ślepi. Jeśli cokolwiek zauważymy, odprawi się ich.

Powiedziała to takim tonem, jakby chodziło o służą­cych, którym dostojna dama gdzieś w wielkim mieście wymawia pracę.

— A jeśli oni nie zechcą odejść? — zapytałem.

• Jak to? To niemożliwe!

• Bardzo możliwe. Będą na przykład nadal za wami jechać. Albo... przed wami, albo gdzieś z boku. Tacy ludzie, proszę mi wierzyć, potrafią być dokuczliwi.

• Pan chyba żartuje? Zresztą... jest Roger, jest Frank. Oni dadzą sobie radę. A poza tym liczę na pana i na pańskiego handlarza. Nie pozwolicie zrobić krzy­wdy kobietom, jestem tego pewna.

Otóż to właśnie! Najpierw potraktowano mnie, Nortona i Hala jako niegodnych towarzystwa, a teraz apelowano o pomoc.

• Gdzież ci traperzy? — zmieniłem temat rozmowy.

• Interesują pana?

• W takim samym stopniu, jak każdy inny wędro­wiec spotkany na prerii.

• Rozumiem. Udali się nad rzekę łowić ryby. Ot tam — wskazała kierunek ruchem dłoni. — Chce pan sprawdzić? Zaprowadzę pana.

Skwapliwie przyjąłem tę propozycję.

— Ale pani — zwróciłem się do Elly, bo zauważyłem jej chęć przyłączenia się do nas — nie może forsować nogi.

Skrzywiła się zabawnie, jednak nie zaprotestowała.

Do doliny Canadianu doszliśmy bardzo szybko. Stam­tąd Florenee poprowadziła mnie w górę rzeki do wy­sokiego brzegu, dźwigającego się kilka stóp nad poziom wody. Wówczas ich ujrzałem. Siedzieli obróceni plecami w uskoku gruntu, poniżej skarpy, na której przysta­nęliśmy. Położyłem palec na ustach. Florenee spojrzała na mnie ze zdziwieniem, ale nie odezwała się.

Tamci rozmawiali, dość głośno, słyszałem wyraźnie każde słowo.

• ... nie warto. Widziałeś, co on wiezie? Koce, jakieś świecidełka, kule i proch. Co nam po tym?

• Możemy wymienić na skóry.

• A co ze skórami? Wieźć je na wschód? Taki szmat drogi?

• To daje niezły zarobek.

• A zarabiaj sobie! Człowieku, nie pomyślałeś, że mogą nas szukać?

Jakiś kamyczek obsunął się pod moją stopą, potoczył w dół i pacnął wprost w kapelusz jednego z rozmawiających. Podnieśli głowy.

• Jakże wypadł połów? — zagadnąłem niefrasobli­wym głosem.

• Połów? — szczerze zdziwił się brunet.

Jego towarzysz natychmiast się zorientował i pospie­szył z wyjaśnieniem.

— Mieliśmy łowić, to prawda. Ale w pobliżu nie rośnie żaden uczciwy patyk nadający się na wędkę.
Jakem Jonas!

Kłamał. Kilkadziesiąt kroków stąd gęstniał pas wy­sokich krzewów, których długie witki świetnie nada­wały się na wędziska. Ten fakt obudził moją nieufność.

— Są w tych rzekach duże ryby?

— W Angelo łapaliśmy pstrągi za każdym rzutem wędki. Ci głupi czerwonoskórzy nie łowią ryb.

To było prawdą. Apacze i Nawajowie rzeczywiście nie łowią i nie jedzą ryb właśnie dlatego, że przez ich ziemie płyną rzeki obfitujące w pstrągi. Mieniące się plamy na łuskach pstrągów kojarzą się indiańskim wojownikom z objawami ospy i odry, które ongiś zdzie­siątkowały oba plemiona. Uważają więc, że jedzenie ryb mogłoby na nowo wyzwolić ducha chorób.

— No — powiedziałem — muszę już wracać.

Potrzebowałem spokoju, aby się zastanowić nad zna­czeniem fragmentu przypadkowo zasłyszanej rozmo­wy.

— Odprowadzę pana kawałek.

Ruszyliśmy znowu brzegiem. Po kilkunastu krokach Florence zagadnęła:

— Elly rozmawiała wczoraj z panem?

• Tak.

• I pojedzie pan z nami?

• Już mówiłem pani siostrze: moja droga wiedzie w zupełnie innym kierunku.

• Szkoda — westchnęła. — Roger bardzo sobie życzy, aby w naszym towarzystwie znajdował się le­karz. W razie wypadku. Roger potraktowałby to jako pracę zawodową.

• Niestety. Muszę się spieszyć, bo cel mej podróży bardzo daleki.

• Bardzo żałuję. Żegnam.

Rozstaliśmy się w połowie drogi dzielącej moje obozowisko od Deena. Florence nie wspominała ani słowem o złocie. Czyżby Elly samorzutnie zdradziła tajemnicę? Cóż teraz miałem począć z tym wszystkim? Zostawić na pastwę losu gromadkę tych naiwnych za­rozumialców? Za kilka dni obaj z Nortonem skierujemy się ku dolinie Pecos, a Deen ze swymi traperami ruszy na poszukiwanie skarbu, w którego istnienie już całko­wicie zwątpiłem. To były podejrzane typy ci rzekomi traperzy. Podsłuchany fragment rozmowy dotyczył przecież Nortona i jego towaru. Mieli zamiar obrabo­wać handlarza, a jeśli tego zaniechają, to tylko dlatego, że Deen stanowił dla nich bogatszy i łatwiejszy do osiągnięcia łup!

Spisek

Nad wieczorem odwiedził nas jak zwykle Lewis Stone. Utarło się bowiem, iż każdego dnia, po zapadnię­ciu zmroku, przychodził spożyć z nami kolację. Nie od­powiadało mu bowiem ani towarzystwo lokaja i kucha­rza (bo z nimi miał jadać), ani jakość potraw. Polubiłem go, a każde odwiedziny stawały się dla mnie okazją usłyszenia nowinek o Deenie. Norton przyzwyczaił się do tych wizyt, a Hal miał tyle głosu w tej sprawie, co ryba w wodzie.

Tego wieczoru oczekiwałem Lewisa z dużą niecier­pliwością. Byłem ciekaw, jak zareagowało towarzystwo Deena na moją odmowę uczestniczenia w myśliwskiej wyprawie.

— Co nowego? — zagadnąłem ujrzawszy wyłaniają­cą się z mroku znajomą postać.

Rozczarował mnie:

• Nic nowego, doktorze.

• A myśliwska wyprawa?

• Nikt o niej nawet nie wspomniał. Wydaje mi się, że jeszcze długo będziemy jechać za wami.

• Jak z traperami?

• Nie rozmawiam z nimi. Nie odstępują Deena, jadą na czele kolumny, a mnie kazano pilnować kobiet i wozu. Zupełnie jakbym był lokajem — stwierdził z goryczą.

• 
  
  Nie narzekaj, Lewis. Być lokajem to także pra­ca, wcale nie gorsza od innych.

• To nie dla mnie — burknął. — Ten przyjaciel Deena, Frank Scudder, kręci się ciągle obok wozu. Myślę, że dlatego, aby mieć na oku Ellę Gardy. To dziw­ny jegomość, doktorze. Prawie się nie odzywa, ale jak się odezwie, to takim samym, jaśniepańskim tonem, jak Deen i wszyscy inni.

• A ci traperzy?

• Już o nich mówiłem.

• Gdzie śpią i gdzie jedzą? Razem z Deenem?

• Stone roześmiał się hałaśliwie.

• Co też pan mówi? Gdzieżby tak się pospolitował?

• Więc sami sobie gotują?

• Nie. Deen posyła im jedzenie przez lokaja. Na tacy, pewnie srebrnej, ale do własnego stołu nie do­puszcza.

• I jak spędzają noce?

• Podejrzewam, że w ogóle nie śpią. Gdy zostałem sam na tym gospodarstwie, zapędziłem wszystkich mężczyzn do wartowania, razem z Deenem i Scudderem. Tak to trwało, póki nie zjawili się ci dwaj i póki Deen nie wszedł z nimi w konszachty. Teraz oni trzy­mają nocne warty, na zmianę ze mną, kuchcikiem i lokajem. Deen i Scudder wycofali się z tego obo­wiązku.

• Cóż za durnie — mruknąłem do siebie, ale widać zbyt głośno, bo Lewis aż prychnął z zadowolenia.

• Święta prawda, doktorze. Ci traperzy kręcą się bez przerwy po obozie, w nocy również, nawet gdy nie mają warty. Powiedziałem o tym Deenowi, ale odprawił mnie z niczym. Mówił, że to bardzo dobrze, że w ten sposób chronią nas przed niebezpieczeństwem.

• Jednak muszą kiedyś spać.

• Pewnie, że muszą. Nawet rozpalają oddzielne ognisko, chociaż nic na nim nie gotują.

• Gdzie trzymają konie?

• Zawsze w pobliżu ogniska. Przepraszam... dlacze­go pan o to pyta?

• O, tak sobie. Zwykła ciekawość. Dobrze wiedzieć, kogo ma się za sąsiadów.

Przyznał mi rację, skończył swój posiłek, pożegnał się i zniknął w ciemnościach. Odczekałem kilka minut, po czym podniosłem się.

• Co takiego, doktorze? — zdziwił się Norton. — Dokąd pan chce iść w takiej ciemnicy?

• Zapomniałem zapytać, jak się czuje Ella Gardy.

• Zapyta się pan jutro.

• Nie, nie — zaprzeczyłem i nie czekając odpowie­dzi pobiegłem za Lewisem.

Zdumiał się na mój widok.

• Co się stało?

• Głupstwo. Pokaż mi miejsce, gdzie rozłożyli się traperzy.

• Zaraz tam pana doprowadzę.

• Nie trudź się, wystarczy, gdy mi pokażesz. Nie chcę, aby mnie dostrzegli.

Ruszyliśmy w kierunku obozowiska Deena. Noc już zapadła i w ciemnościach zauważyłem pompats^czne i zupełnie niepasujące do otoczenia zapalone świeczni­ki. Towarzystwo musiało akurat jeść kolację. Lewis przystanął.

— Proszę spojrzeć. To tam.

Kilka jardów w bok ujrzałem ciemniejszy od nocy pas krzewów, nad którymi gorzała mała łuna.

— Widzi pan? Za tymi krzakami. Już rozpalili
ogień. Konie powinny stać w pobliżu.

— Świetnie. Dziękuję ci, Lewis. Dobranoc.

Odwróciłem się i odszedłem. Kroki Stone'a ucichły, a ja pomaszerowałem z powrotem do swoich.

• No i jak tam? — zagadnął Norton. — Panienka zdrowa?

• Czuje się coraz lepiej.

Siadłem przy ogniu i począłem medytować, jak by wyrwać się chociaż na godzinkę, nie zwracając uwagi towarzyszy. Los przyszedł mi z pomocą.

Co wieczór ustalaliśmy kolejność nocnych dyżurów. Teraz wypadła na mnie pierwsza, najwcześniejsza straż. Norton i Hal położyli się i prawie natychmiast zasnęli, bardzo widać strudzeni drogą. Dołożyłem nieco drewna do ogniska, żeby ze szczętem nie wygasło, i począłem krążyć, zataczając coraz większe koła, aż w ten sposób dotarłem do kępy dzikiej szałwii.

Ukląkłem, a później położyłem się wśród silnie pa­chnących liści, na koniec — wytarzałem się. Wróciłem do ogniska. Norton i Burns nadal pogrążeni byli w głę­bokim śnie. Odszedłem. Czy postąpiłem lekkomyślnie? Nie sądzę. Moim towarzyszom nie mogło nic grozić. Nie­daleko pasły się konie, a w niewielkiej odległości wznosiły się namioty Deena i jego towarzystwa. Żaden dwunożny napastnik nie odważyłby się zbliżyć do tak licznego zgromadzenia ludzi, a czworonożnego natych­miast zwietrzyłyby konie. Jedyne niebezpieczeństwo stanowili dwaj traperzy, ale właśnie ku nim zmierza­łem.

Było ciemno, jednak nie w takim stopniu, by uniemo­żliwiało to widoczność. Dlatego po przejściu kilkudziesięciu kroków, gdy już dostrzegłem blask ognia, przypa­dłem ku ziemi i pozostałą część drogi począłem przebywać czołgając się. Nie wiedziałem, czy zastanę jednego, czy dwu łudzi przy ogniu, czy jeden z nich akurat nie odprawia warty przy namiotach Deena. Za­pomniałem zapytać o to Lewisa.

Męcząca była taka wędrówka. W pobliżu celu musia­łem odpocząć. Rozciągnąłem się w trawie, z ustami przy samej ziemi, mokry od potu i ciężko dyszący. Niejeden raz praktykowałem, pod czujnym okiem Karola, ten sposób podchodzenia, jednak zimowe miesiące przymu­sowej bezczynności pozbawiły mnie osiągniętej wpra­wy.

Minęło kilkanaście minut, zanim oddech mój się uspokoił. Uniosłem głowę. Różowa łuna, widoczna nad pasmem krzewów, świeciła tak samo intensywnie. Natężyłem słuch. Wówczas w ciszy nocy dobiegł mych uszu tępy dźwięk, jaki wydają kopyta końskie uderza­jące w ziemię. Gdzieś w pobliżu musiały stać traperskie mustangi. Zdążyłem się im przyjrzeć i nie miałem wąt­pliwości, że to zwierzęta bardzo czujne. Jeśli jeszcze przeszły uprzednio indiańską tresurę — a wyglądało to prawdopodobnie — potrafiły parskaniem' zwrócić uwagę swoich panów. Dlatego właśnie wytarzałem się w szałwii, której mocna woń musiała zneutralizować zapach człowieka.

Wydało mi się, że uderzenia kopyt słyszałem z pra­wej strony, skręciłem więc w lewo, ale przez to dro­ga mej wędrówki wydłużyła się. Cal po calu i coraz wolniej, gdyż ryzyko wzmagało się z każdym moim ruchem, podchodziłem ku drzewom, aż znalazłem się tak blisko, że poprzez zasłonę rzadkich w tym miejscu liści i witek ujrzałem płomień i dwu ludzi niedbale obok rozciągniętych. Zanim ich ujrzałem, już usłyszałem, Rozmawiali. Jakże mi ta okoliczność sprzyjała!

• Pięknie zaplanowałeś, Jonas, ale jeśli się nie odłą­czą, co wtedy?

• Nie kłopocz się, Clay. Coś wymyślę. Zresztą oni się kochają jak kot z myszą, a ten Deen tylko dlatego wlecze się za nimi, że nie ma tu innej drogi na zachód.

• Nie, nie! To Stone nie chce się z tamtymi rozstać.




• Postaram się, żeby ten Stone pożarł się z Dee­nem. Zrobię to, jakem Jonas.

• Po co?

• Nie masz tyle rozumu, co mój koń. Stone to stary wyga, jeszcze by nam przeszkadzał. On ciągle łazi do tego handlarza i pewnie donosi o wszystkim, co tu pod­słuchał. Jak się pokłóci z Deenem, odejdzie. Wtedy zrobimy coś, żeby zostać na drodze, a jak tamci odjadą, powędrujemy w góry. Jakem Jonas! Po złoto!

Roześmieli się obaj.

• Jak to sobie wyobrażasz?

• Pomyśl, Clay. Na przykład, trzaśnie koło u wozu. Bez wozu nie ruszą. My zaczniemy reperować, nie spiesząc się. Handlarz się zniecierpliwi i nie będzie czekał. Jakem Jonas!

• Nieźle — stwierdził Clay. — Widziałeś, co oni wiozą?

• 
  
  Same głupstwa niewarte i centa. Wolę konia Deena i to, co Deen ma w swej sakiewce. Starczy na dwu.

• Widziałeś?

• Aha, podejrzałem. Powiadam ci, bracie, starczy na rok. A jeszcze do tego te pierścioneczki, bransoletki i kolczyki... Towarzystwo nadziane jest forsą. Żona Deena ma całe łapy upierścienione.

• Prawda.

• Więc widzisz, co tam łasić się na te graty w wo­zie?

• A co z nimi?

• Z wozem? Zostawimy.

• Pytam o ludzi.

• Pal ich licho, przecież... — tu przerwał raptownie. To był błąd z jego strony.

Zamieniony w słuch teraz zamieniłem się we wzrok. Widziałem, jak Jonas pozornie niedbałym ruchem przyciągnął ku sobie strzelbę, jak ujął ją za lufę w okolicy zamka i niby bawił się bronią. Później podkurczył prawą nogę. Gdyby nie nagła przerwa w rozmowie, pewnie nie zwróciłbym uwagi na te manewry. Teraz widziałem już, co nastąpi, i ukryłem twarz w trawie. Karol niejeden raz pokazywał mi strzał z kolana. Aby nie spłoszyć przeciwnika, przykłada się kolbę nie do ramienia, lecz do uda, i odpowiednio podnosząc lub opuszczając kolano nastawia lufę na cel. Rzecz to bardzo trudna i trzeba być znakomitym strzelcem, aby nie chybić. Kto wie, może właśnie Jonas należał do tych nie chybiających myśliwców? Jego doświadczenia wolałbym nie próbować na własnej skórze.

Jonas musiał mnie dostrzec, ściślej — nie mnie, lecz moje oczy. Stara to prawda, że oczy każdego stworzenia w nocy błyszczą. Niełatwo to zauważyć, jeśli jednak wzrok obserwatora przypadkiem skieruje się we właś­ciwą stronę — odkryje intruza. Oczywiście, wzrok doświadczonego obserwatora, bo człowiek z miasta nic nie dostrzeże.

Leżałem nieruchomo, bojąc się każdego ruchu, na­wet własnego oddechu.

• Cóżeś tak zamilkł? — usłyszałem.

• Chyba konie się płoszą.

• Zdaje ci się.

• Pójdę sprawdzić.

Zerknąłem poprzez szparę w gałęziach. Jonas pod­niósł się, odwrócił i zniknął w zaroślach, w kierunku przeciwnym od miejsca, w którym się znajdowałem. Nie miałem ani sekundy do stracenia. Zacząłem się wycofywać tyłem, niczym rak. Jak najciszej, ale i jak najszybciej. Byle dalej od linii krzewów. Kiedy odle­głość oceniłem za dostateczną — ległem nieruchomo. Wówczas ujrzałem zamazaną sylwetkę człowieka. Jonas skradał się dokoła. Zbliżył się do mnie tak, że jeszcze kilka kroków — a zostałbym zdemaskowany. Na szczę­ście, zawrócił. Krążył jeszcze tu i tam, wreszcie zniknął w krzakach. Nadal jednak leżałem nieruchomy. Jonas nie odkrył mnie, ale był groźnym, bo chytrym przeciw­nikiem. Minęło wiele minut, zanim rozpocząłem dalszy odwrót.

Kiedy przebyłem połowę drogi (tak mi się wydawa­ło) dzielącej mnie od obozowiska Nortona, podniosłem się i powędrowałem na nogach, ale skulony we dwoje, co chwila przystając i nasłuchując. Nieco później wyprostowałem się i zmieniłem kierunek marszu: ruszy­łem ku rzece. Dotarłem do brzegu i do piaszczystej plaży, na której moje obuwie musiało pozostawić wy­raźne ślady. Doszedłszy do granicy wody, począłem się cofać aż ku porośniętej trawą płaszczyźnie. Dopiero w tym miejscu odwróciłem się i poszedłem ku naszemu obozowisku. Moi towarzysze nadal spali.

Dlaczego właśnie tak postąpiłem? Jonas, chociaż mnie nie odnalazł, i chociaż mógł przypuszczać, że blask oczu był po prostu złudzeniem, na pewno nie wyzbył się po­dejrzeń. Byłem przeświadczony, że rankiem dokładnie przeszuka najbliższą okolicę wokół swego obozowiska. Jeśli trawa, którą musiałem dobrze pognieść, nie pod­niesie się pod wpływem rosy, traper odkryje moje ślady i ruszy za nimi. Wówczas dojdzie do rzeki i do plaży. Cóż stwierdzi? Że dwu ludzi weszło do wody. Na pewno zacznie szukać, w którym miejscu z niej wyszli, i miej­sca takiego nie odnajdzie.

Tak sobie całą sprawę obmyśliłem, nie mając jednak pewności, czy podstęp się uda.

Zbudziłem Hala, bo nadeszła godzina jego warty. Powiedziałem, żeby pilnie uważał, owinąłem się w derkę i zasnąłem. Nic się więcej tej nocy nie wydarzyło, po­zwolono mi spać aż do świtu. Kiedy się zbudziłem, Nor­ton rozpalał ognisko, a Hal rozplątywał się z koców.

Jak zwykle chwyciłem za ręcznik i pognałem ku rzece. Nadłożyłem nieco drogi, żeby stwierdzić, czy z moich nocnych wędrówek nie pozostał ani ślad, poza odciskami butów na piasku. Rosa zrobiła swoje.

Bardzo zadowolony, wróciłem do obozu. Wtedy właś­nie nadszedł Stone. Przywitał się krótko i siadł przy ogniu jakiś markotny.

• Oho — zauważyłem — coś się musiało przydarzyć.

• Zgadł pan, doktorze — odpowiedział.

• Żadna sztuka, wystarczy spojrzeć na twoją twarz. Wyglądasz, jak grabarz. Napij się kawy, może ci przejdzie.

• Nie przejdzie — mruknął ponuro. — Deen to ło­buz! Nagadał na mnie jednemu z tych traperów.

• A on ci wszystko powtórzył — stwierdziłem przypomniawszy sobie podsłuchaną rozmowę. Przecież to Jonas zapewniał swego towarzysza, że skłóci Stone'a z Deenem. Jakże szybko zabrał się do rzeczy!

Lewis szeroko otworzył usta i spojrzał na mnie zdu­mionym wzrokiem.

— Skąd pan o tym wie?

Nie mogłem powstrzymać się od śmiechu.

— A skąd ty byś wiedział? Klepnął się w czoło.

• Rzeczywiście, musiałem całkiem zgłupieć.

• Więc cóż ten traper?

• Dałem mu słowo, że Deenowi o niczym nie po­wiem.

• To jasne — zauważyłem. — W przeciwnym wy­padku okazałoby się, że Deen o niczym takim nie wie. Chytrze pomyślane.

• Ale dlaczego?

• Dlatego, że jaki ten Deen jest, taki jest, ale się przed ludźmi nie krępuje ze swymi poglądami. Gdyby miał do ciebie pretensje, szybko byś jej wysłuchał. Cóż ci ten traper nagadał?

• Powiadał, że Deen nazwał mnie leniem i złodzie­jem!

• Uspokój się, Lewis. To kłamstwo, Deen tego nie mówił.

• Skąd pan wie?

• Posłuchaj! Tym traperom widać bardzo zależy na tym, żebyś przestał pracować dla Deena. Naopowiadali ci różnych bzdur, których nie możesz powtórzyć Deeno­wi, licząc, że cię to zniechęci do dalszej z nim podróży.

• Ale dlaczego?

• Nie wiem, nie jestem wszechwiedzący — odpar­łem nie decydując się na ujawnienie swych domysłów i podsłuchanej nocą rozmowy. — Myślę, że jeszcze niejeden raz któryś z tych traperów powie ci w wielkiej tajemnicy, że Deen na ciebie psioczył. Udawaj, że w to wierzysz, ale nie rób awantury. Musisz mi to przy­rzec, Lewis.

• 
  Nie rozumiem... — wyjąkał.

• Zrozumiesz później, jeśli mi ufasz.

• Zgoda, przyrzekam. Cóż jednak się stanie, gdy któryś z tych traperów naskarży na mnie przed Deenem?

• To nieprawdopodobne. Deen zaraz zrobiłby kon­frontację i kłamstwo zostałoby wykryte.

• A jeśli mnie nie uwierzy?

• Wtedy ja ci pomogę.

• Postąpię, doktorze, jak pan sobie życzy.

• Świetnie. Czy macie zapasowe koła do wozu?

• Zaskoczyło go to pytanie.

• Koła do wozu? O co chodzi?

• No, gdyby koło trzasnęło, czy można je wymie­nić?

• Oczywiście, mamy nawet dwa koła na zapas.

• A gdzie te zapasowe koła się znajdują?

• W wozie. Sam je tam wkładałem, zanim ruszy­liśmy w drogę.

Pogadaliśmy jeszcze chwilę, po czym Lewis odszedł obiecując wpaść na wieczorny posiłek.

• Do czego pan zmierza? — zagadnął Norton. — Nie mogę zrozumieć, o co tu chodzi.

• Wyjaśnię panu, ale uczynię to dopiero w drodze. Nie chcę, aby ktokolwiek mi przeszkodził lub... podsłuchał.

Spojrzał na mnie zdziwionym wzrokiem, ale nawet nie mruknął. Więc też dopiero gdy ruszyliśmy, gdy Hal wyprowadził juczne konie, opowiedziałem handlarzowi o wszystkim. O przypadkowo usłyszanym fragmencie rozmowy nad rzeką, o podsłuchanej rozmowie traperów. Pominąłem milczeniem zachowanie się Jonasa, gdy spostrzegł błysk moich oczu. Po prostu dlatego, że zbyt zaskakująco wyglądałoby postępowanie mieszczucha, za jakiego uchodziłem, wobec groźby zdemaskowania.

Ale i to, co Nortonowi opowiedziałem, wystarczyło, aby się zdumiał.

— Doktorze — powiedział półgłosem — pan pracuje w policji?

Z kolei ja się zdziwiłem.

• Jak pan wpadł na taki pomysł?

• No... po prostu... zachował się pan jak stary doś­wiadczony agent śledczy. Tego nie potrafiłby dokonać amator.

Roześmiałem się.

• Daję panu słowo, że nigdy nie pracowałem dla policji i nie jestem niczym z nią związany.

• Wobec tego ma pan wrodzony genialny dar odszu­kiwania właściwych śladów wśród niewłaściwych ścieżek. Pan mnie stale zadziwia, odkąd wyjechaliśmy z Milwaukee. Gdzie się pan uczył podchodzenia? Ci traperzy wyglądają na ludzi bardzo ostrożnych i prze­biegłych, więc jeśli potrafił ich pan podsłuchać, to nie mógł być tylko zbieg okoliczności. Pan musi być bardzo wprawny w podchodzeniu.

• Nie wiem, czy bardzo — odparłem uradowany taką pochwałą — po prostu staram się. Zdradzę panu, że nauczył mnie tej sztuki pewien traper, ten sam, z którym mam się spotkać.

Popatrzał na mnie nieco podejrzliwie.

— Myślę, że jest pan lepszy, niż dotąd sądziłem, je­dnak ta nocna wyprawa była nie byle jakim ryzykiem.
Przecież ten Jonas mógł dostrzec pańskie tropy wiodą­ce do naszego obozowiska.

Wyjaśniłem, jak wyglądał mój odwrót z nocnej wy­prawy.

— Słusznie pan postąpił, doktorze. Jeśli pan jeszcze nie jest, to wkrótce będzie znakomitym westmanem. Teraz już nie wątpię, że te dwa draby są zwykłymi zbójami. Deen ma wyjątkowego pecha!

• 
  To tylko naiwność połączona z... głupotą.

• A Stone?

• Za Stone'a mogę ręczyć. Kiedyś dostał już dobrą nauczkę i sądzę, że mu bardzo pomogła do wkroczenia na uczciwą ścieżkę.

• No proszę, ciekawa historia!

— Bardzo ciekawa — przyznałem — ale to jego pry­watna sprawa.

• Rozumiem. A mówił mu pan o tej nocnej wypra­wie?

• Lewis Stone jest na pewno porządnym człowie­kiem. Niestety, wielki z niego gaduła. Dlatego pewne sprawy zataiłem.

• Hm, ma pan słuszność.

• A co pan o tym wszystkim sądzi?

• Cóż? Tamci chcą nas oddzielić od Deena, później skręcić gdzieś w bok, a przedtem sprowokować Stone^!a do zrezygnowania z pracy. Później obskubią Deena i je­go towarzystwo, z czego się tylko da.

• Na to wygląda. Ale ja dopuszczam jeszcze inne zakończenie tej sprawy: po prostu zamordują Deena.

• Możliwe, chociaż mało prawdopodobne. Wynika to nawet z tego, co pan podsłuchał.

• Dlaczego?

• Bo musieliby zamordować aż sześć osób! Co praw­da, kraj jest dziki i bezludny, jednak... Czy wyobraża pan sobie, doktorze, jaki huczek powstałby po wykry­ciu takiej zbrodni?

• Po wykryciu... — mruknąłem sceptycznie.

• Oczywiście! Taka sprawa nie dałaby się długo ukryć. Na pewno Deen opowiadał wszystkim znajo­mym w St.Louis o swej wyprawie. Jeśli nie wróci w terminie (bo przypuszczam, że jakiś termin oznaczył), poczną go szukać krewni i przyjaciele, a wówczas tym dwu traperom zrobiłoby się nieco ciasno, chociaż tu takie pustkowie. Zresztą... po co mają zabijać? Zaskoczą Deena, zmuszą go do oddania pieniędzy bez jednego strzału.

• To również ryzyko. Zostawią świadków napadu, świadkowie zawiadomią szeryfów, zrobi się huczek nie lada.

• Może tak, może nie. Rabunek a morderstwo to inne konsekwencje. Kto wie, czy Deen, lękając się śmieszności, nie zatai wszystkiego? Cóż dla niego może zna­czyć jakaś tam kwota, którą wiezie z sobą? Będzie szczęśliwy, że uszedł z życiem. Niech pan pomyśli, dok­torze: najpierw kradną mu konie, później całe towarzystwo tylko dzięki naszej pomocy unika rozproszenia na prerii, wreszcie Deen w sposób nieświadczący dob­rze o jego rozumie przyjmuje do pracy dwu złodzieja­szków, aby na koniec stać się ich ofiarą. Czy pan, doktorze, chwaliłby się przed światem tego rodzaju własnym postępowaniem?

• Hm... raczej nie.

• No, widzi pan!

• Nawet jednak, wykluczając morderstwo, usiło­wanie rabunku to chyba wystarczający powód, abyśmy się tą sprawą zajęli, nie sądzi pan?

• Zapewne, zapewne... Ale powiem panu, doktorze, że jeśli ten rabunek nastąpi, to jeszcze nieprędko.

• Z czego pan to wnioskuje?

• Proszę spojrzeć — zatoczył ręką półkole. — Jak daleko wzrokiem sięgnąć, nie istnieje żadna inna droga dla czterokołowego pojazdu. Tamte góry to właśnie Sangre de Cristo. Ten łańcuch będzie się ku nam i ku rzece zbliżał z każdym dniem. Tylko tam właśnie mo­gliby uprowadzić Deena i jego gromadkę ci dwaj rabu­sie. Ale ja wiem, że nie ma przejazdu dla wozu przez dzikie wąwozy i przełęcze. Deen nie zgodzi się na pozo­stawienie pojazdu, cóż by począł bez namiotów, składanej kuchni i mnóstwa innych rzeczy, które uważa za niezbędne? Żeby się odłączyć od nas, na czym bardzo zależy tym traperom, muszą skręcić gdzieś w bok. Nie­prędko znajdą takie miejsce.

• Przecież mogą dostać się na drugi brzeg Canadianu?

• Mogą, ale nasza droga tam właśnie prowadzi, ku źródłom Pecos. A poza tym w okolicy Pecos kraj jest ludniejszy, bo i rezerwaty Indian, i sporo osadników. Oni o tym dobrze wiedzą i właśnie dlatego będą próbo­wali opóźnić pod byle pozorem jazdę, aby się od nas oderwać. Myślę, że jeszcze przed tym pozbędą się Sto­nes. To zresztą wynika z podsłuchanej przez pana rozmowy. Z Deenem, Scuderem i resztą bezradnego towarzystwa bardzo łatwo dadzą sobie radę. Rozumie pan, doktorze?

• A jeśli Deen stawi opór?

• Do takiej ostateczności nie dojdzie. Przypuszczam, że którejś nocy, gdy nas już nie będzie w pobliżu, te dwa draby zwiążą śpiących, opróżnią im kieszenie i zwieją.

• A my będziemy się temu z daleka przyglądać?

• Tego nie powiedziałem, doktorze, ale trzeba się najpierw dobrze zastanowić, jak tamtych ustrzec, a samemu nie dostać po skórze.

• Pan nie wie, że najpierw Ella Gardy, a później Florence Deen namawiały mnie, żebym się do nich przyłączył w charakterze osoby opiekującej się ich zdro­wiem. To na pewno pomysł Deena. Widać nie czuje się bezpiecznym, a jednocześnie kusi go obiecane złoto. Z jednej strony strach, z drugiej chciwość.

Norton cicho gwizdnął.

• Widzę, że ma pan swe tajemnice. Czy to wszystko?

• Wszystko.

• Można wiedzieć, co pan zdecydował?




• Odmówiłem.

• I słusznie. Zamiast pomóc, sam mógłby stać się jeszcze jedną ofiarą. Obecnie posiada pan dużą swobo­dę ruchu, przyłączywszy się do tamtych, znajdzie się pod stałą obserwacją traperów. A poza tym... kto wie, czy właśnie panu, z całego towarzystwa, nie groziłaby śmierć? Obok Stone'a, byłby pan najgroźniejszym ich przeciwnikiem.

• Ponuro pan to widzi. Nie jestem takim miejskim niedołęgą, jak pan przypuszcza.

• Już nie przypuszczam, ale w żadnym wypadku nie zostawię pana samego wśród tych zbójów.

• Więc co mamy czynić dalej ?

— Cierpliwie czekać.

Żachnąłem się.

• Proszę mnie zrozumieć. Dopóki jadą za nami, dopóty nic się nie wydarzy, a od Stone'a będziemy mie­li zawsze dokładne informacje.

• Stone nie jest orłem — mruknąłem niezadowolo­ny z projektu.

• Na pewno nie, jednak posiada oczy i uszy. To chyba wystarczy.

Nie było sensu spierać się o zwiadowcze zdolności Lewisa, znałem go przecież dłużej i lepiej od Nortona i wiedziałem, kiedy nań można liczyć, kiedy nie.

• Myślę — powiedziałem — że należałoby z tą his­torią zapoznać Hala.

• Oczywiście, uczynię to przy pierwszej okazji.

• Bardzo mi przykro, że wciągam pana w te niebez­pieczne sprawy.

• Ani słowa, doktorze! Za kogo mnie pan uważa? Czy sądzi pan, że potrafiłbym przyglądać się spokojnie kombinacjom pary łobuzów?

Pomyślałem, że Norton wart jest znacznie więcej, niż go dotąd oceniałem, i zrobiło mi się bardzo wesoło.

Mój plan

Czekać! Tak przecież brzmiała rada Nortona. Ale łatwiej było to powiedzieć niż wykonać. Każde czeka­nie, prędzej czy później, budzi odruch zniecierpliwienia, a człowiek działający pod wpływem zniecierpliwienia popełnia głupstwa.

W mojej sytuacji dodatkowym czynnikiem mogącym wyprowadzić z równowagi była... obawa. Lęk, że zanim zacznę działać, obaj traperzy wykonają swój zamiar. Żywiłem wątpliwość, czy koniecznym warunkiem uda­nia się ich przestępczego zamiaru było wyprowadzenie Deena i jego gromadki w bezludne, górskie wąwozy. Czy wobec takiej wątpliwości nie powinienem go już teraz ostrzec?

Napomknąłem o tym Nortonowi. Stanowczo mi odra­dził.

• Nie uwierzy. Zapyta, skąd pan o tym wie. Kto odkrył tajemnicę rzekomego złota? I cóż wtedy? Opowie pan o wszystkim?

• Nie mogę tak postąpić.

• A więc uprzedzenie Deena o niebezpieczeństwie minie się z celem, a nawet może jego sytuację, a naszą również, jeszcze pogorszyć.

• Przypuszcza pan, że zwierzy się ze wszystkiego tym traperom?

• Właśnie tak sądzę.

• Wobec tego spróbuję porozmawiać z Elly Gardy.

• Popróbować można, byle ostrożnie. Jednak... ta Elly nie wygląda na poważną osobę i dlatego wątpię, aby coś pan w ten sposób osiągnął.

Na tym stanęło. Ba, lecz spotkać się z Elly, bez zwró­cenia czyjejś uwagi, nie było sprawą łatwą. Miałem nadzieję, że szwagierka Deena zjawi się któregoś południa w naszym obozowisku. Z wodna to była nadzieja. Tylko Stone przychodził z regularnością zegarka, zawsze pod zachód słońca, ale wiadomości, które przynosił, były bardzo skąpe.

Tak mijały dni, jeden podobny do drugiego. Nic się nie działo poza tym, że — jak stwierdziłem — Norton zaniechał przy byle okazji udzielania mi zbawiennych rad. Widać przestał mnie już uważać za stuprocentowe­go greenhorna.

Wreszcie któregoś wieczoru Stone przyszedł z infor­macją, że „towarzystwo" o świcie wyrusza na polowa­nie.

• Z kobietami? — zapytałem.

• Nie. Tylko Deen, Scudder i tamtych dwu.

• Ciebie nie zabierają?

• Deen kazał mi pilnować obozu — odpowiedział ponuro. — Oni na pewno skorzystają z okazji — wy­znał — i obsmarują mnie przed Deenem.

• Już ci tłumaczyłem, Lewis, że nie postąpią w ten sposób z obawy przed konfrontacją.

• Jak pan powiedział? Konfro...

• Konfrontacją. To taki termin sądowy, określa je­dnoczesne przesłuchanie dwu osób w wypadku, gdy każda z nich twierdzi coś wręcz przeciwnego.

• Rozumiem, ale myślę, że Deen raczej im uwierzy niż mnie. Oni go zupełnie opętali.

• Wie pan co, doktorze — wtrącił się Norton — a gdyby tak wybrać się na polowanie, oczywiście, od
  
  
  dzielnie? Bizonia pieczeń już się skończyła, antylopę właśnie dojadamy, a na smażony boczek jakoś nie mam chęci. Od dwu dni obserwuję tropy na prerii. Gdyby tak spróbować?

— Można. Szkoda, że pan nie wpadł na ten pomysł wczoraj. Dwie grupy myśliwych będą sobie wzajemnie przeszkadzać.

• Wstaniemy wcześniej, pójdziemy dalej.

• Kiedy Stone się pożegnał, zagadnąłem handlarza:

• Chce pan ich mieć na oku?

— Ależ nie! Ani Deenowi, ani Scudderowi nie może teraz nic grozić. To tylko moja myśliwska żyłka tak mnie gna.

Zjedliśmy resztkę zapasów mięsa, po czym szybko wymościłem sobie leże. Wiedziałem bowiem, że Nortona „wcześniej" mogło tylko oznaczać czas na wiele godzin przed świtem. Chciałem się wyspać.

Wylosowałem ostatnią wartę, i kiedy Hal mnie obu­dził, gwiazdy świeciły na niebie. Zerwałem się sądząc, że grozi nam niebezpieczeństwo, i dopiero po chwili uprzytomniłem sobie, że to moja kolejka czuwania. Nie trwała jednak długo. Niezmordowany Hal nie położył się. Rozdmuchał żar w ognisku i zagotował kawę. Po czym zbudził Nortona. Wypiliśmy po kubku wrzątku, wzięli broń, naboje i ruszyli w kierunku rzeki.

Czułem wilgoć unoszącą się w powietrzu. Chyba mgła, bo co pewien czas czyniło się tak przeraźliwie ciemno, że traciłem z oczu idącą przede mną czarną sylwetkę Nortona. Później zbudził się łagodny wietrzyk i pojaśniało, ale na krótko. Prawdopodobnie wiatr pędził mgłę gęstymi falami, a gdy się w taką falę wkro­czyło, widoczność spadała do zera.

Nie odzywałem się. Skupiłem uwagę na postaci mego towarzysza, starając się dotrzymać mu kroku i nie zgubić w tej ciemnicy. Na szczęście jego buty lekko skrzypiały — gdy zawodził wzrok, ratował mnie słuch. Musieliśmy przewędrować szmat drogi, zanim Norton zatrzymał się, i to tak nagle, że o mało na niego nie wpadłem.

— Doktorze — zaszeptał — proszę mi podać rękę.
Zejście jest nieco strome.

Jak on mógł widzieć w tych ciemnościach strome zejście, nie mam pojęcia. Ja nic nie dostrzegałem, ani na prawo, ani na lewo, ani przed sobą.

Handlarz ujął mnie pod ramię. Poczęliśmy schodzić. Zaszeleściły krzaki, nogą zawadziłem o korzeń i mało nie upadłem. Ta niewygodna wędrówka szybko się je­dnak zakończyła.

— To tu — zaszeptał Norton przystając. — Siadamy.

Pociągnął mnie ku ziemi między wilgotne witki i ja­kieś grubsze, stawiające opór gałęzie. Najpierw kuc­nąłem, później ukląkłem, wreszcie siadłem.

• Bardzo ciemno — zauważyłem.

• Wszystko przez mgłę. Myślę, że za jakąś godzinkę nieco się rozjaśni.

Tak więc tkwiliśmy w wilgotnej i zimnej czerni, co uznałem za niezbyt udany początek polowania.

• Przybyliśmy za wcześnie — mruknąłem do Nortona. — I za godzinę nie rozjaśni się. Brr... ależ chłodno.

• Lepiej za wcześnie niż za późno. Musieliśmy wy­przedzić Deena. Jeśli pan śpiący, doktorze, proszę sobie podrzemać.

• Dziękuję. Nie sposób tu spać. Gdzie jest rzeka?

• Przed nami. Za tymi krzakami ciągnie się piasz­czysta łacha, świetne miejsce wodopoju.

• To był zły pomysł — powiedziałem po dłuższej przerwie. — Widoczność nic a nic się nie polepsza. Przegapimy antylopy, jeżeli w ogóle się tu zjawią.

• Zobaczymy. Bardzo się stęskniłem za świeżym mięsem.

• 
  
  Jeśli tamci wybrali lepsze miejsce, łatwo mogą nam sprzątnąć sprzed nosa to pańskie świeże mięso.

• Ponure przewidywania, ja jednak myślę... niech pan spojrzy, doktorze, przecież się rozwidnia! Połóżmy się, chyba za bardzo nas widać.

Nie wiem, skąd mu przyszło do głowy takie przy­puszczenie. Ja nie potrafiłem nic dostrzec. Nadal ota­czał mnie nieprzenikliwy mur ciemności. Tylko dotykiem mogłem zbadać nierówności gruntu i grubości wilgotnych, gorzko pachnących pędów wikliny. Witki chrzęściły, gdy mościłem sobie na nich legowisko, bez­skutecznie zabiegając o uzyskanie jakiejś równiejszej płaszczyzny dla swego ciała. Na koniec rozciągnąłem się ze sztucerem pod pachą, a obok mnie spoczął Nor­ton. Czekaliśmy w milczeniu. Jak długo? Nie mogę tego określić.

Chwilami wydawało mi się, że ciemność się przeciera, chwilami, że mrok jeszcze bardziej gęstnieje. Jednak wreszcie, nie bez zdziwienia, stwierdziłem, iż oczy moje rozróżniają poszczególne witki rosnącego przede mną krzaka. Musiało świtać. Delikatnie rozsunąłem gałązki. Cóż za rozczarowanie! Zamiast zapowiedzianej przez Nortona piaszczystej łachy ujrzałem tumany mgły.

• Widzi pan co? — zagadnąłem szeptem.

• Jeszcze nie. Cierpliwości. Opada, wyraźnie opa­da...

Istotnie, po kilku dalszych minutach fale mgły po­częły jakby rzednąć. W górze dostrzegałem już jaś­niejsze rąbki nieba, ale rzekę nadal przykrywało białe pasmo.

Przymknąłem oczy i odwróciłem się bokiem, co wy­wołało trzask, szelest i milczącą naganę mego towa­rzysza, który ścisnął mnie za ramię. Wówczas — to nie było złudzenie — usłyszałem lekki tupot. Norton po­wtórnie dotknął mego ramienia. Odsłoniłem ścianę zieleni, wytężyłem wzrok. I dostrzegłem sylwetki zwierząt, jak zamazane szare cienie. Było ich siedem lub osiem sztuk. Znieruchomiały, znowu posunęły się, raz jeszcze przystanęły i pobiegły kilka kroków. Tam musiał płynąć niewidoczny nurt rzeki.

— Spróbujemy — zaszeptał Norton.
Skierowałem wylot lufy na najbliższy cień. Strzelać we mgle? Karol nigdy by na to nie przystał. Nie dlatego, że łatwo spudłować, ale dlatego, że można zwierzę zra­nić. Sam nie zdecydowałbym się w takich warunkach na strzał.

• Już, doktorze?

• Już — mruknąłem.

• Ognia — zakomenderował.

Dwa ogniste języczki buchnęły z wylotów luf i głos obu strzałów zlał się w jeden. Cienie rozproszyły się, znikły.

— Chodźmy, doktorze, trzeba sprawdzić.

Z westchnieniem ulgi dźwignąłem się z ziemi. Mgła rzedła coraz wyraźniej. Na wschodzie delikat­nie zaróżowiło się niebo.

— Niech pan spojrzy! Nie chybiliśmy!

Przyznam, byłem zaskoczony tym zdumiewającym rezultatem tego zdumiewającego polowania: na piasku leżały nieruchomo dwie antylopy.

— Damy jedną sztukę tamtym — powiedział han­dlarz. — Pewnie zrezygnowali, a dla nas tyle mięsa wcale niepotrzebne. Co za traf...

Przerwałem mu w połowie i to w dość brutalny spo­sób, bo szarpnąwszy gwałtownie za kurtę. Obaj zwaliliśmy się w piasek. Przyczyną mego postępowania był nie tylko huk wystrzału, który rozległ się gdzieś z tyłu, za nami, ale również świst kuli. Usłyszałem go bardzo wyraźnie.

— Do licha, doktorze!

• 
  
  
  Strzelano w naszym kierunku i to szczęśliwy przypadek, że strzelec chybił.

• Skąd...

• Kulka zaśpiewała mi nad uchem.

— Więc jednak spróbowali zapolować — stwierdził z zimną krwią.

— Lepiej pokażemy się im.

Powstrzymałem go.

— Lepiej podczołgajmy się ku krzakom — pora­dziłem. — Tajemniczy strzelec może spróbować raz jeszcze.

— Po co? Czy trafił, czy chybił, zwierzyna musiała uciec.

— Obawiam się mocno, że nie strzelał do zwierzyny. Niech pan nie wstaje.

Zgodził się i na czworakach podpełzliśmy ku zaro­ślom.

— Sądzę, że pan się myli, doktorze. To musiała być zabłąkana kula. Dobra to dla mnie nauczka, żeby nie polować podczas mgły. Nigdy sobie nie daruję, że pana wyciągnąłem...

— Głupstwo — odparłem, chociaż wypadku tego wcale za głupstwo nie uważałem. Poczułem nawet żal do Nortona, że tak lekko potraktował zdarzenie.

Leżeliśmy nie odzywając się. Mgła opadała, już tylko jej cienka powłoka wisiała nad naszymi głowami. Wówczas usłyszeliśmy: najpierw szelest traw roztrą­canych czyimiś nogami, później ludzkie głosy. Norton znowu chciał powstać i znowu go powstrzymałem.

• Powiadam panu, że to był ryzykowny strzał, ale czasem ryzykowne strzały udają się.

• Nie widziałem żadnej antylopy. Cóż za przeklęta mgła! Może spróbować teraz?

Poznałem Deena, jeśli nie po głosie, to po bezsensownej propozycji. Przecież polować po rannej zorzy to tyle, co psuć proch i tracić czas.

— Nie, nie! — zaśmiał się tamten. — Już zbyt późno, ktoś tu strzelał i na pewno przepłoszył zwierzynę, jakem Jonas! Ale... niech pan spojrzy. Tam, tam! Coś
leży na piasku, jakem Jonas. Do stu tysięcy...! Przecież to antylopy! Dwie sztuki! A to się nam poszczęściło!

Nadszedł czas rozczarować go. Mgła wsiąkła bez reszty w ziemię. Podniosłem się, a Norton mnie naśla­dował.

• Poszczęściło się — powiedziałem — ale nie wam.

• Zaniemówili ze zdziwienia.

• To... to pan, doktorze? — wyjąkał Deen.

Jonas nie zdołał ukryć swego niezadowolenia. Po­wiedział ostro:

— Spłoszyliście nam zwierzynę. Należało uprzedzić.

— Właśnie — przytaknąłem. — Należało nas uprze­dzić. Zresztą... żeby nikt nie został pokrzywdzony, daruję wam moją sztukę.

Deen rozpromienił się, bąknął coś w rodzaju „dzię­kuję", a Jonas bez słowa popędził ku wodzie. Ruszy­liśmy za nim, znacznie wolniej.

• Czy to pan strzelał? — zagadnąłem Deena.

• Ja. Sterczeliśmy we mgle ze dwie chyba godziny. Nic nie widziałem i już chciałem wracać. Wtedy usłyszałem huk dwu strzałów i tym bardziej zapragnąłem zawrócić. Odeszliśmy od brzegu, a wówczas Jonas zawołał, że widzi antylopę. Rzeczywiście, coś tam ruszało się w krzakach przy wodzie. Wypaliłem.

• I o mało nie zastrzelił pan zwierzyny dwunożnej.

• Co? Co takiego?

— Pańska kula gwizdnęła bardzo blisko mego ucha.
Zatrzymał się i tak gwałtownie pobladł, iż sądziłem, że zemdleje.

— To... to... chyba niemożliwe — wykrztusił. — Pan żartuje!

Wzruszyłem ramionami i odparłem ostro:

• Nie pozwalam sobie nigdy na takie żarty!

• Przepraszam... to wszystko przez tę przeklętą mgłę!

• Tak sądzę. Chodźmy.

Zatrzymaliśmy się dopiero przy antylopach, w chwili gdy Norton właśnie podnosił się z klęczek:

— To są wspaniałe trofea — powiedział. — Jedna dostała prosto w głowę, druga pod lewą łopatkę. No, zabierajcie jedną sztukę, a my, doktorze, poniesiemy drugą.

Zarzuciliśmy na ramiona swoje trofeum i ruszyli ku obozowi. Tamci jeszcze pozostali. Jak dowiedziałem się później, Deen odmówił dźwigania i przysłał Stone'a.

Dotarłem do celu naszej drogi mocno zmęczony ciężarem, który mi ugniatał barki. Hal już krzątał się przy ognisku. Zerknął tylko jednym okiem na przy­niesioną zdobycz i zajął się karmieniem nas i pojeniem. Później razem z handlarzem przystąpili do oprawiania upolowanej sztuki. Roboty było mnóstwo, bo po zdjęciu skóry należało mięso poćwiartować, pokrajać w długie pasy i wysuszyć nad ogniem, aby uchronić od zepsucia.

O dziwo, Chińczyk Deena uporał się z tą robotą szybciej od nas i po raz pierwszy w historii naszej wyprawy grupa Deena zwinęła obóz i ruszyła przed nami. Do­piero w jakąś godzinę później wskoczyliśmy na siodła.

• Co pan sądzi o tym strzale? — zagadnąłem Nortona, gdy posuwaliśmy się wzdłuż wijącego się brzegu Canadianu.

• Hm, chyba pomyłka. We mgle łatwo o pomyłkę. I my palnęliśmy głupstwo: nie wolno polować w takich warunkach. Co za szczęście, że tylko tak zakończyła się ta przygoda.

Pokręciłem głową z niedowierzeniern.

• Deen rzeczywiście niczego nie dostrzegł — od­parłem. — Pobladł jak ściana, kiedy mu o tym powiedziałem. Ale ten Jonas...

• O czym pan myśli, doktorze?

• Jonas doskonale wiedział, że ma przed sobą nie antylopy, lecz ludzi.

• Przypuśćmy, jednak nie widzę sensu tego strza­łu.

• Mogę się mylić, ale wolno mi podejrzewać, że mo­ja nocna wizyta została zauważona. Jonas nie czuje się pewnie. Kto wie, może przyszło mu do głowy, aby wy­korzystać okazję do usunięcia ze swej drogi chociaż jednego z niebezpiecznych dlań ludzi?

Norton popatrzał na mnie raz i drugi, cmoknął na konia.

• Bardzo sobie cenię pańskie zdanie, doktorze, ale przepraszam, tym razem to pan się myli.

• Więc proszę pomyśleć, że zabicie czy zranienie któregoś z nas pozwoliłoby Jonasowi na odciągnięcie od nas karawany Deena. Deen na pewno nie przerwałby podróży, aby się nami opiekować, na takiego nie wyglą­da.

• Znowu nie mogę się z panem zgodzić. Deen na pewno zostałby z nami, zwłaszcza gdyby to kula z jego strzelby była przyczyną nieszczęścia. Jaki on jest, taki jest, ale przecież przeraził się, gdy mu pan powiedział o tym niefortunnym strzale. To nie jest nieludzki człek, doktorze!

Zaniechałem dalszego sporu, chociaż argumenty Nor-tona niezbyt trafiały mi do przekonania. Jednak nie zaprzestałem o tym myśleć. W kilka godzin później przyszedł mi do głowy pomysł, którego wykonanie uznałem za najlepsze zabezpieczenie się przed dalszymi niespodziankami. A byłem pewien, że nastąpią.

— Czy musimy Deena dogonić? — zapytałem swego towarzysza.

• Uważa pan, że jedziemy zbyt prędko?

• Nie, nie w tym rzecz. Po prostu myślę, że byłoby bezpieczniej posuwać się za nim niż przed nim. Byle tylko zbytnio się nie oddalać. Co pan o tym sądzi?

• Po co to wszystko?

• Uzyskamy większą swobodę ruchu. Rozumie pan?

— Nie bardzo.

• Po prostu łatwiej nam będzie ich obserwować. Jeśli się zatrzymają na dłużej, szybko ich dogonimy, żeby stwierdzić, co było przyczyną postoju. Jeśli przy­spieszą jazdę, i my przyspieszymy.

• A noclegi?

— Proponuję nie rozbijać obozowiska w pobliżu Deena. Dla własnego bezpieczeństwa.

— Hm, może i ma pan rację, doktorze. Jednak... jeśli ten Jonas ma trochę oleju w głowie, postara się dowiedzieć, co nas skłoniło do zmiany miejsca. Poza tym w ten sposób stracimy łączność ze Stone'em i nie będzie­my wiedzieli, co się u tamtych dzieje. Pomyślał pan o tym?

• Oczywiście, przecież zobaczymy się ze Stone'em.

• To znaczy: mamy dopędzić Deena?

• Nie.

• Przepraszam, ale znowu nie rozumiem.

— To proste. Kiedy dziś wieczorem nie rozbijemy obozowiska w pobliżu Deena, Stone pomyśli, że się nam przydarzył jakiś wypadek. I co wówczas uczyni?

— Ba, trudno przewidzieć.

• Bardzo łatwo! Zaniepokoi się i pocznie nas szukać.

• Jeśli mu Deen na to zezwoli.

• Sądzę, że zezwoli. Na pewno jest jeszcze pod wra­żeniem swego niefortunnego strzału. Gdyby jednak odmówił zgody, Stone i tak tutaj się zjawi. Po prostu wyruszy nocą, gdy Deen będzie spał.

• I zabłądzi.

• Roześmiałem się.

• To pan nie docenia Lewisa!

• Zgoda. Więc odnajdzie nas, ale co dalej?

• Poproszę go, aby poinformował Deena, że mój koń okulał. Gaduła z Lewisa okropny, ale tak prostej tajemnicy potrafi dotrzymać.

• Chce pan mu wszystko wyjaśnić?

• Nie wszystko. Nadal nie wspomnę ani o moich podejrzeniach związanych z niefortunnym strzałem Deena, ani o mojej nocnej wyprawie do obozowiska traperów, ani wreszcie o tym, co mi mówiła Ella Gardy o złocie. Lewisowi można ufać, jednak nie jest on zbyt sprytny i mimo woli mógłby się zdradzić. Nasze postę­powanie uzasadnię tym, że nie podoba się nam ani Jonas, ani jego towarzysz... Nie! — wykrzyknąłem gwał­townie — mam lepszy pomysł. Pan z nim wystąpi.

• Ja?! — zdumiał się handlarz.

• Oczywiście. Powie pas Stone'owi, że obawia się o całość swego transportu.

• Istotnie, nieco się obawiam. Myślę, że gdy tamci dowiedzą się o wszystkim, przyspieszą jazdę, aby jak najszybciej nas „zgubić". Skorzystają z okazji, aby gdzieś skręcić w bok na drogę wiodącą do rzekomego złota.

• I ja tak przypuszczam. Jeśli jednak zachowamy odpowiednią ostrożność i odpowiednią odległość, zosta­ną przekonani, że dzieli ich od nas kilka dni drogi. Pomoże mi to powtórzyć swą sztuczkę.

• Jaką sztuczkę?

• Myślę o nocnej wędrówce.

• Oj, doktorze! Niebezpieczna to gra. Jeśli się panu noga powinie, cały nasz plan na nic! Proszę się zastanowić.

Był szczerze zaniepokojony.

• Zresztą ...może się obejdzie bez tego. Wiele tu zależy od Lewisa. Nie powinien nas odwiedzać każdej nocy. Byłby to dowód, że znajdujemy się w sąsiedztwie. A wówczas może się zdarzyć, że Jonas uszkodzi wóz zmuszając nas w ten sposób do wysunięcia się na czoło kawalkady.

• Prawda. Jednak bez Lewisa nie będziemy wie­dzieli, co się u Deena dzieje.

— Co się dzieje, to wcale nie takie konieczne, ale: czy nie wydarzyło się coś zagrażającego bezpieczeństwu podróżnych? To jest ważne. A taką sprawę można za­łatwić na przykład przy pomocy umówionych znaków, które Lewis zostawiałby dla nas na każdym postoju.

— To niby jakie znaki? List?

Roześmiałem się:

— Nawet nie jestem pewien, czy Stone umie pisać. Nie, list na nic! Trzeba wymyślić coś bardziej prostego, jakiś niezwracający niczyjej uwagi przedmiot, drobiazg upuszczony na ziemię niby przypadkiem.

Tego wieczoru, jak ongiś, obozowaliśmy tylko we trójkę. Lewis nie zjawił się. To było zrozumiałe. Nie mógł odjechać przed rozbiciem obozu i bez zgody Deena. Zresztą miał prawo przypuszczać, że nadciągniemy lada chwila. Tak właśnie rozumowałem, a później okazało się, że rozumowałem prawidłowo.

Stone przygnał z zapadnięciem zmroku dnia nastę­pnego.

• Co się stało? — wykrzyknął z końskiego grzbietu.

• Nic groźnego — odparłem.

• Uff! — odetchnął z ulgą. — Podejrzewałem wszy­stko najgorsze.

• Siadaj. Jesteśmy cali i żywi.

• Więc dlaczego?...

• Usiądź — powtórzyłem, a kiedy to uczynił, wy­jaśniłem prawdziwą przyczynę naszej zwłoki.

Pomarkotniał.

• Podejrzewacie coś?

• Ci traperzy coraz mniej nam się podobają — oświadczył Norton.

• Mnie również, ale przecież gdyby nie oni, nie byłbym teraz z wami. Deen nawet mnie słuchać nie chciał. Kiedy go molestowałem, rozwrzeszczał się, że nie po to tu przybył, aby tracić czas na szukanie jakichś handlarzy. I wówczas tamci dwaj mnie poparli. Wytłumaczyli Deenowi, że na Dzikim Zachodzie niesienie pomocy innym to obowiązek każdego. Deen jeszcze się rzucał, ale wówczas zjawiła się Elly Gardy i oświadczyła, że jeśli ja do was nie pojadę, to ona nie ruszy się stąd nigdzie. Nagadała różnych głupstw swemu szwagrowi, po czym zaczęli się we czwórkę spierać. Powiadam pa­nu, doktorze, prawdziwy dom wariatów! Odszedłem na bok, zły jak kot, kiedy mu na ogon nastąpić. Nie minęło i pół godzinki, jak przyszedł do mnie Jonas i zaprowa­dził do Deena. Dopiero teraz dowiedziałem się, że mogę do was ruszać, ale mam wrócić przed rannym odjazdem. No... i jestem. Czy to nie dziwne?

• Potrząsnąłem przecząco głową:

• Wcale nie dziwne. Jonas chce się ciebie pozbyć, przeszkadzasz mu.

• W czym?

• W jego planach.

• To prawda — przyznał. — Przecież chciał mnie skłócić z Deenem.

• Więc widzisz... I dlatego... jak będziesz wracał, uważaj na drogę.

• Może lepiej, żeby nie wracał? — wtrącił się Nor­ton.

• Myślałem o tym, ale w taki sposób stracimy wszelką łączność z Deenem.

• Nie ma strachu — zauważył buńczucznie Stone. — Nie z takich tarapatów wychodziłem cało.

• Pewnie, pewnie... Jednak ostrożność jeszcze niko­mu nie zaszkodziła. W samym obozie Deena nic nie grozi, Jonas się nie ośmieli, ale w nocy i poza obozem, uważaj, Lewis!

• Urządzi zasadzkę?

• Właśnie tak myślałem. Stone nie powinien teraz wracać — odezwał się Norton. — Niech rusza przed świtem, kiedy widoczność
  jest niezła. I niech nie jedzie najprostszą drogą. Lepiej ominąć obóz Deena i dojechać z przeciwnej strony.

• Ależ w ten sposób nie zdążę na czas — zapro­testował Stone. — Muszę ruszyć zaraz po północy, jeśli mam nadłożyć drogi. Deen się wścieknie, jak mnie ran­kiem nie zobaczy.

• Więc dobrze, ruszysz o północy, ale to jeszcze nie wszystko. Nie wolno ci przyjeżdżać do nas codziennie. Zbyt wielkie to ryzyko, dla ciebie i dla nas.

• No to jak?

• Gdyby Deenowi groziło jakieś niebezpieczeństwo, przybywaj bez względu na porę dnia czy nocy, w przeciwnym jednak wypadku, zostawiaj na obozowisku umówiony znak.

• Jaki?

• Ba, długo nad tym myślałem. Musi to być coś, co nie zwróci niczyjej, poza naszą, uwagi.

• Wstążka — wtrącił się Norton. — Dam mu zwój czerwonej wstążki, mam ją w jukach. Codziennie, przed wyruszeniem w dalszą drogę, Stone odetnie kawałek i położy przy ognisku.

• To na nic — zaprotestowałem. — Czerwona barwa rzuca się w oczy. Jeśli nawet za pierwszym razem rzecz będzie wyglądała na przypadkową zgubę, za drugim lub za trzecim wzbudzi podejrzenie. Żaden kowboj nie gubi kawałków tasiemki. Proponuję... zapałki. Każdemu może się zdarzyć rozsypanie kilku zapałek przy rozpa­laniu ognia.

• Nie każdemu — sprzeciwił się Norton — to zbyt cenny towar w tych stronach.

• No, to proszę wymyślić coś innego — zirytowałem się.

• Przepraszam, doktorze. Niech już będą zapałki, tylko nie rzucać ich garściami. Dam ci, Lewis, kilka opakowań, ale oszczędzaj.

• A co mam uczynić, gdy odkryję nagłe niebez­pieczeństwo?

• Już ci mówiłem: natychmiast gnaj do nas.

• Ale może się zdarzyć, że nie będę mógł przyje­chać.

• Słusznie. Wszystko trzeba przewidzieć. W takim wypadku nie rozsypiesz zapałek przy ognisku. To będzie dla nas sygnałem alarmowym. A więc pamiętaj o za­pałkach.

• Niech się pan nie obawia, doktorze. Mam dobrą pamięć.

Mimo takiego zapewnienia nie potrafiłem pozbyć się niepokoju. Dręczyło mnie jeszcze coś innego: odpowiedź na pytanie, czy mój sposób porozumiewania się ze Stone'em nie był zbyt naiwny, czy wytrzyma życiową próbę.

Długo w nocy przewracałem się z boku na bok, a kie­dy wreszcie zasnąłem, akurat wypadła kolej mojej warty, o czym zawiadomił mnie Hal, bezceremonialnie szarpiąc za ramię.

Nieprzewidziane

Stone pokłusował w mrok i ciszę drzemiącej prerii.

Widoczność była kiepska, więc nie przynaglał konia do szybszego biegu, pamiętny na przygodę sprzed lat, kiedy to galopując beztrosko i w podobnych warunkach wjechał w sam środek kolonii piesków preriowych. Wtedy to właśnie, na przestrzeni zrytej norami jak gi­gantyczny przetak, wierzchowiec przednimi kopytami trafił wprost w dziurę, a jeździec w oka mgnieniu został wyrzucony z siodła jak z procy. Mógł się cieszyć, że nie spadł na kamienie, lecz na murawę, ale i murawa była zbyt twarda jak na kości Stone'a. Koń okulał na dobre, jeździec ledwo się ruszał. W wyniku — człowiek i zwie­rzę wlekli się przeraźliwie długo do najbliższego źródła wody, nad którym z konieczności obozowali aż siedem dni.

— Bałem się tych nor jak ognia — wyznał mi później Stone — ale prawdziwego pietra poczułem przypomniawszy sobie pańską przestrogę. Nawet już żałowa­łem, że za radą Nortona nie pozostałem z wami do świtu. Poczęło mi się wydawać, że w każdym zagłębieniu gruntu czyha na mnie któryś z tych dwu traperów i że lada chwila otrzymam dobrą porcję ołowiu.

Tak właśnie czuł się wtedy Lewis Stone, bo nie wątpiłem, że mówił szczerą prawdę. Któż by chwalił się brakiem odwagi?

Jechał więc Stone z duszą na ramieniu, coraz bardziej niespokojny, aż na koniec zeskoczył z siodła, ujął wierz­chowca za uzdę i sprowadził go ku dolinie Canadianu. Zgodnie z naszą radą postanowił wracać inną drogą, ale zamiast objeżdżać łukiem miejsce obozowiska Deena — zdecydował się na jazdę prawym brzegiem rzeki. Uznał, iż żaden z traperów nie wybierze na miejsce zasadzki prerii rozciągającej się za nurtem wody, którego dotąd nigdy nie przekroczono.

Podprowadziwszy zwierzę nad samą granicę lądu i wody — zatrzymał się. Stał nasłuchując, ale gdy ciszy nie zamącił żaden niepokojący odgłos poza dalekimi wo­łaniami kujotów (a tych żaden traper czy kowboj nie uznawał za niepokojące), pozwolił wierzchowcowi za­nurzyć pysk w czarnej jak smoła strudze i napić się do woli. Zwierzę podniosło wreszcie łeb, wstrząsnęło cu­glami — kropelki wilgoci osiadły na policzku Stone'a. Nie ruszył się z miejsca. Natężał oczy, aby przebić ciemności i dostrzec brzeg przeciwległy. Bezskutecznie!

U jego stóp płynęła rzeka, którą rozpoznawał jedynie słuchem. Od czasu do czasu łagodny plusk mącił spokój nocy, jak gdyby jakieś zwierzę (a może ryba?) torowało sobie drogę poprzez wodę.

Stone nadal tkwił nieruchomo. Nie mógł zdobyć się na wkroczenie do koryta rzeki. Tak wyglądała tajemniczo i niebezpiecznie. Ale również nie mógł zdecydować się na odwrót. Stał i rozważał. W końcu dosiadł konia i skłonił go do zrobienia pierwszych, ostrożnych kroków w głąb nurtu. Zwierzę chrapnęło ostrzegawczo, ale uległo rozkazowi. Stąpało powoli, zagłębiając się w wo­dę.

Stone, który ocenił Canadian jako szeroko rozlaną pełną płycizn, wierzył, że przebędzie ją w bród, nie zamoczywszy nawet czubków butów. Zawiódł się srodze.

Woda oblała mu stopy, później sięgnęła kostek, na koniec poczuł chłód i wilgoć na łydkach. Obuwie, jak się teraz okazało, wcale nie było szczelne. Jeszcze chwi­la — poczuł, że zwierzę płynie, mimo że znajdowało się zaledwie na odległość kilku kroków od brzegu. Zaiste, Stone nie mógł trafić gorzej. Początkowo chciał za­wrócić. Zbyt późno, bo porwał go szumiący, czarny prąd i znosił. Dokąd? Ba, w tej nieprzenikliwej ciemności może tylko sowa potrafiłaby cokolwiek dojrzeć.

— To było bardzo głupie uczucie, doktorze — zwie­rzał się w kilka dni później. — Włosy zjeżyły mi się na głowie. Ogarnął mnie strach. I to jaki! Nie wiedziałem, w którym miejscu kończy się ta przeklęta woda. Wyglądała jak jedno potężne jezioro, bez dna i granic.

Jeździec i koń sunęli nadal, raczej w bok niż przed siebie. Rzeka szumiała ponuro i nic nie zapowiadało zbawczego lądu. Wierzchowiec począł chrapać ze zmę­czenia, a może — przerażenia. Stone poklepał go po szyi, zachęcił półgłosem do większego wysiłku, ale kiedy woda sięgnęła mu bioder — wyjął nogi ze strzemion i trzymając cugle w garści zsunął się z siodła. Teraz płynęli obok siebie: człowiek i zwierzę.

Jeździec czuł uderzenia wartkiego prądu, który po­rywał go coraz prędzej i prędzej i opóźniał osiągnięcie zbawczego brzegu. Po kilku dalszych minutach Stone stwierdził, że cały rynsztunek, jaki na sobie dźwiga, poczyna mu ciążyć, jakby ubranie i buty wyładowane zostało kamieniami. Mocniej ścisnął cugle i dał się nieść wodzie niczym bezwładny kloc drewna. Ale najgorsze miało dopiero nastąpić.

Z góry rzeki nadpłynął potężny pień, którego zjawie­nie się Stone raczej przeczuł, niż dostrzegł, uderzył bo­kiem w jeźdźca, następnie w konia. Po tym uderzeniu człowiek nurknął w głębię, wypłynął krztusząc się i łapiąc powietrze ustami. W sekundę później poszedł pod wodę po raz drugi. Po prostu pociągnął go w dół zaplątany wokół palców rzemień uzdy. Najprawdopo­dobniej pień musiał uderzyć w koński grzbiet i zwierzę z kolei zanurzyło się w nurcie, na pół utopione. Wy­chynęło na powierzchnię wydobywając z odmętów jeźdźca, ale nie na długo. Raz jeszcze nakryła ich czarna fala i Stone stracił przytomność.

Gdy otworzył oczy, ujrzał nad sobą szarzejące niebo, na którym gasły ostatnie gwiazdy. Nie wiedział, gdzie się znajduje i dlaczego jest mu tak bardzo zimno. Podniósł się i usiadł. Dopiero teraz zauważył, że wszystko, co ma na sobie, jest mokre. Wróciła pamięć przeżytych godzin.

Coś go szarpnęło za lewą dłoń. Odwrócił się i zau­ważył konia obgryzającego resztki traw wyrosłych na nędznym spłachciu gruntu. Rozplatał uzdę i zsunął ją z dłoni. Zwierzę ruszyło w bok, wspięło się na łagodną pochyłość i tam poczęło szczypać pędy krzaków. Stone odetchnął całą piersią i pomyślał, że gdyby nie mocny rzemień zaplątany wokół dłoni, nie ujrzałby już więcej brzasku dnia. Koń uratował mu życie. Jakim sposobem? Tego nie mógł odgadnąć.

Stone spostrzegł, że siedzi na piaszczystym półwys­pie, głęboko wrzynającym się w wodę. Rzeka w tym miejscu tworzyła ostry zakręt. Prąd wyniósł na wpół utopionych: człowieka i zwierzę na tę właśnie łachę. Tak należało sądzić. Odkrywszy prawdę Stone dźwig­nął się i powędrował za koniem, aż osiągnął wyniosły grzbiet brzegu. Dalej ciągnęła się bezkresna płaszczy­zna. Dmuchnął z jej głębi wiatr i zimnym dreszczem przeniknął ciało człowieka.

Czym prędzej począł zrzucać z siebie mokre ubranie, aż pozbył się wszystkiego. Jednak nie zrobiło mu się cieplej. Więc przebiegł kilka jardów, a później przy­siadał i podskakiwał. Widowisko zaiste niezwykłe: nagi człowiek wyczyniający dziwne łamańce w sercu preriowego pustkowia.

Kiedy się nieco rozgrzał, nazbierał i nazrywał us­chłych witek z krzaków rosnących na nabrzeżu i z kolei rozsiodłał konia. Drżącymi rękami porozpinał juki i z jednego wydobył pudełko, w którym zawsze woził zapałki. Tak, zapałek mu nie brakło, przecież Norton zaopatrzył go obficie. Niestety, wszystkie zamokły. Tylko jedno pudełko — metalowe i dość szczelne — stanowiło słabą gwarancję, że nie przemokło. Jednakże we wnętrzu lśniły drobniutkie kropelki wilgoci. Wy­rzucił zawartość na dłoń i dokładnie obejrzawszy wy­brał dwie zapałki, które wydawały się najbardziej suche. Potem poszukał płaskiego kamienia. Wycierał go długo wierzchem dłoni (z braku czegokolwiek suchszego), na koniec, drżąc z zimna, potarł zapałką o chropo­watą powierzchnię i... złamał drewienko. Opanowawszy się — powtórzył operację z ostrożnością aż nadmierną, bo dopiero za trzecim potarciem ujrzał błękitny pło­myczek. Wsunął drewienko między nastroszone patyki i wstrzymał oddech, gdy ogień zamigotał i skurczył się. Na szczęście któraś z gałązek trzasnęła cichutko, buch­nął wężyk siwego dymu, a później płomień począł prze­skakiwać w górę i w dół, aż rozgorzał cały stos. Schły teraz wokół tego stosu części garderoby, a w miarę jak podsychały, Stone zakładał je na siebie. Tylko z susze­nia butów musiał zrezygnować. Zbyt długo trwałaby taka operacja. A i tak zmarnował sporo czasu. Gdy wskoczył na siodło, czerwona tarcza słońca wyjrzała zza horyzontu.

Ruszył przed siebie, ciągle prawym brzegiem ku za­chodowi. Słońce grzało w plecy, a on raz kłusem, raz galopem jechał wypatrując płycizn i piasków prześwietlających leniwie płynącą wodę. Odkrył bez trudu piaszczyste wysepki rozdzielające nurt na szereg odnóg i pomyślał, że nocna kąpiel była wyjątkowo pechowym wydarzeniem, bo od brodów w korycie Canadianu aż się roiło.

Przejechał, nawet nie zamoczywszy pięt, i dostał się na świeży jeszcze szlak karawany Deena, bardzo zagniewany na samego siebie i pełen niepokoju, jak zosta­nie przyjęty. Nie wiedział, czy prąd rzeki zniósł go aż poza ostatnie obozowisko Nortona, czy tylko wyrzucił na brzeg w połowie drogi między Deenem a handlarzem.

Gdy dzienna gwiazda zajaśniała całym swym bla­skiem, ujrzał zdeptany krąg traw, dwa czarne koła wy­palonych ognisk i resztki drewna rozrzucone obok, znaki niedawno zwiniętego obozowiska. Tu nocował Deen. Poznał to miejsce, ucieszył się i zmartwił jedno­cześnie. Zmartwił — ponieważ nie czekano na niego, ucieszył — ponieważ tak szybko dotarł do punktu, z którego wczoraj wyruszył. Zatrzymał wierzchowca i zastanawiał się: czy zgodnie z umową ma porozrzucać obok ognisk zapałki, czy też zaniechać tej czynności, alarmując w ten sposób handlarza i jego towarzyszy? A może po prostu zaczekać na nich? Jednak tę ostatnią myśl natychmiast odrzucił, Deen będzie się wściekać z powodu parogodzinnego opóźnienia. Jeśli je spróbuje przedłużyć, na pewno straci dobrze płatne zajęcie.

Trzepnął konia piętami i ruszył skokiem, tak zafascy­nowany wizją gniewu swego chlebodawcy, że po pros­tu... zapomniał o zapałkach! Nieprawdopodobne, a prze­cież prawdziwe.

Zorientował się dopiero po przebyciu chyba mili, ale już nie zawrócił.

„Jestem dureń — zgromił sam siebie. — Jednak... któż odgadnie, co się dzisiaj mogło wydarzyć? Może tak będzie lepiej?"

Doszedłszy do takiego wniosku zmusił zwierzę do jeszcze szybszego biegu. Później się okazało, że przy­padkowo podjął decyzję najlepszą ze wszystkich.

Jego radosne zdumienie — po godzinie mniej wię­cej — wywołał widok rozpiętych namiotów, pasących się koni i znajomego wozu, przy którym krzątał się czło­wiek w czerwonym fraczku.

„Coś się musiało im przytrafić — pomyślał. — Skąd ten nagły postój?"

Zatrzymał wierzchowca tuż przy budzie i skoczył na ziemię.

• Co się stało? — zawołał.

• Stone, Stone! Chodź tu! — rozległ się nagle ko­biecy głos.

Skierował się w stronę namiotów.

— Jak to dobrze, że wróciłeś!

Florence Deen wyglądała na szczerze uradowaną. Sto­ne poczuł, jak mu się lżej na sercu zrobiło. Spodziewał się awantury, nie radosnego powitania.

• Zabłądziłem — mruknął tonem usprawiedliwie­nia.

• Głupstwo! Przybyłeś w samą porę.

• Wypadek?

• Ależ nie! Oni pojechali na polowanie.

• Kto?

• Mój mąż, pan Scudder i obaj traperzy.

• O tej porze? — zdziwił się.

• A cóż z tym ma wspólnego pora?

• Ma. Zwierzęta przychodzą do rzeki o świcie.

• Nie pojechali nad rzekę, tylko tam — wyciągnęła rękę i wskazała daleką przestrzeń prerii, na krańcach której niebieszczała ściana gór.

Ale preria, jak daleko Stone mógł sięgnąć wzrokiem, była pusta. Odsłoniło się skrzydło namiotu i z zewnątrz wyjrzała głowa Elly Gardy.

— Pojechali po bizony! — krzyknęła. — Osiodłaj nam konie, ruszymy za nimi. Nigdy nie oglądałam żywych bizonów. Za chwilę będę gotowa, Florence!

Stone popatrzał na jedną, popatrzał na drugą, ale nie ruszył się z miejsca.

• Więc tam są bizony? — zapytał.

• Są — odparła Florence. — Pospiesz się, inaczej nie zdążymy.

• Mój wierzchowiec jest bardzo zmęczony — odparł wykrętnie — jechałem całą noc.

• Całą noc? — zainteresowała się Elly. — Ach, za­pomniałam! Miałeś odszukać doktora i handlarza. Co z nimi?

• Okulał koń Nortona — skłamał gładko. — Jadą za nami, ale wolniej.

• Zatrzymamy się tutaj do jutra — wtrąciła się Florence — chyba nas d opędzą?

• Na pewno — odparł wspomniawszy na zapałki.

• To świetnie! — krzyknęła Elly i zniknęła we wnę­trzu namiotu.

— Idź osiodłać konie — przypomniała Florence.
Pokręcił przecząco głową:

• Bizony to bardzo niebezpieczna sprawa. Tylko myśliwy może brać udział w takim polowaniu.

• A cóż w tym niebezpiecznego? — zdziwiła się szczerze. — Zatrzymamy się gdzieś z boku i popatrzymy.

Nie wiedział, jak jej ma wytłumaczyć, na szczęście zaświtało mu w głowie zbawcze pytanie:

• Dlaczego nie pojechała pani z Deenem?

• Traperzy odradzali i Roger zgodził się z ich zda­niem.

• Wobec tego nie mogę pani tam poprowadzić. Zre­sztą... nawet nie orientuję się, jak długo mamy jechać.

• Chyba niezbyt długo, przecież Jonas dostrzegł stado gdzieś w pobliżu nas.




• 
  A kto jeszcze zauważył te zwierzęta?

• Nikt więcej.

• Nikt więcej? — zdumiał się. — Zupełnie tego nie rozumiem.

• Tu nie ma nic do rozumienia — odparła ostro.

• Poczekaj, Florence! — z namiotu wybiegła Elly. — Ja mu wszystko wyjaśnię. Posłuchaj, Stone. Dzisiaj rankiem Roger, to jest pan Deen — poprawiła się szybko — bardzo się gniewał na ciebie, a później narzekał, że preria jak pustynia i nic z obiecanych po­lowań nie wyszło. Wtedy Jonas obiecał, że się rozejrzy po okolicy. Wskoczył na siodło i odjechał. Tam! — wska­zała palcem na prerię. — Mówił, żeby na niego nie czekać. Ruszyliśmy dalej brzegiem rzeki, a on nas póź­niej dopędził. Czy nie tak, Florence?

• Właśnie tak, ale po co ta cała rozmowa? Tylko tracimy czas.

• Przepraszam, Florence. Pozwól mi dokończyć. Więc jak Jonas powrócił, to powiedział, że zauważył olbrzymie stado bizonów w okolicy tamtych gór. I zaraz ruszyli: Roger, Frank i tamci dwaj, a nam kazali rozbić obóz i czekać. Rozumiesz?

• Doskonale. Więc powinniśmy czekać.

• Stone — odezwała się Florence — rozkazuję ci osiodłać konie.

• Dobrze — zgodził się niechętnie — ale ja dzisiaj nic jeszcze nie miałem w ustach...

• Henry! Henry!

Czerwony fraczek wyjrzał zza wozu.

— Przynieś coś do jedzenia, tylko szybko!

Lokaj zniknął, ukazał się znowu, znowu zniknął, by w końcu zbliżyć się posuwistym krokiem, z wielką tacą w obu dłoniach.

— Gdzie mam postawić?
Florence wzruszyła ramionami.

— To dla niego — kiwnęła głową w stronę Stone'a.

Lokaj znieruchomiał i pewnie tkwiłby w miejscu je­szcze bardzo długo, gdyby Lewis bezceremonialnie nie wyjął mu tacy z dłoni i nie postawił jej na ziemi.

— Przepraszam — dodał — jestem naprawdę bardzogłodny.

Siadł obok tacy, wyciągnął zza pasa myśliwski nóż i lekceważąc srebrnie polśniewające sztućce, począł odkrawać potężne plastry mięsa z pieczeni spoczywają­ce na półmisku. Po czym palcami wkładał je do ust. Kobiety odeszły, a na twarzy Henry'ego ukazał się po­gardliwy uśmiech.

Stone jadł powoli, nie lubił się spieszyć przy jedzeniu i lekceważąc obecność lokaja rozmyślał nad tym, o czym dowiedział się przed chwilą. Bizony... Mogło to być prawdą, chociaż on sam w tych stronach nie oglądał bizonów od lat. Ale to jeszcze o niczym nie świadczyło. Przecie Norton — sam opowiadał — polował na te zwie­rzęta przed kilkunastu dniami. A może sprawdzić? Ru­szyli rano — trop jest świeży i nieomylnie doprowa­dzi do celu. Po cóż Jonas miałby kłamać? Właśnie — po co? Antypatyczny jegomość, chociaż... Norton os­trzegał przed tymi traperami, doktor potwierdził ostrze­żenie. Jednak... warto sprawdzić, jak to jest z tymi bizonami. Jeśli istotnie krążą w pobliżu, jakaż okazja do zapolowania na tę coraz rzadszą zwierzynę! Na taką myśl opuściło Stone'a całe zmęczenie. Postanowił jechać za Deenem, oczywiście — bez kobiet! Cóż za pomysł? Z takiego towarzystwa mógł wyniknąć tylko kłopot. Zresztą Florence sama się przyznała, że Deen kazał jej zostać i czekać.

„Pojadę" — powiedział sobie w myśli i poczuł lekkie wyrzuty sumienia z powodu nie rozsypanych zapałek. Zaalarmował bez powodu doktora i handlarza.

— Palnąłem głupstwo — mruknął — będą teraz gnać


za nami zupełnie niepotrzebnie! Przecież nic się nie stało! Czego się tak gapisz? — zwrócił się do lokaja, który sterczał nad nim jak samotny kołek z płota. — Czy Deen mówił co przed odjazdem?

• Jaśnie pan powiedział, że jak wróci, to dostaniesz za swoje. Nie chciałbym znajdować się w twojej skó­rze — stwierdził Henry z nieukrywanym zadowole­niem.

• Tak sądzisz? Nie ma strachu! A teraz pozbieraj swoje skorupy.

Podniósł się z wolna, wetknął nóż za pas i obtarł dło­nie o spodnie.

• Stone! Stone!

• Znowu — westchnął. — Czy nie ma sposobu na te kobiety?

Zrezygnowany powlókł się ku siostrom kręcącym się wokół wozu.

• Siodłaj konie! — rozkazała Florence.

• Chce pani koniecznie jechać za panem Deenem?

• Już ci mówiłam.

• Ja do tego ręki nie przyłożę.

• Głupiec! — wrzasnęła. — Henry! Przyprowadź nasze wierzchowce! Same osiodłamy.

Odwróciła się plecami i odeszła.

Stone rozciągnął się na trawie. Czuł, że wzbiera w nim gniew. W takiej sytuacji musiał przecież zrezy­gnować z samotnej wyprawy. Wróciło zmęczenie i po­czuł senność, ale nie odważył się zamknąć oczu. Obie siostry rzeczywiście szykowały się do odjazdu, a do tego nie mógł dopuścić.

Przyglądał się niezdarnym próbom nałożenia uprzę­ży zwierzętom, które — widać wyczuwszy niedołęstwo przygodnych masztalerzy — kręciły się to tu, to tam, ani chwili nie chcąc ustać w miejscu. Kobietom poma­gał Henry. W istocie rzeczy tylko przeszkadzał. Ale ponieważ nawet najniezdarniejsze wysiłki doprowadza­ją w końcu do celu, obie amazonki znalazły się w sio­dłach.

— Stone — odezwała się prosząco Elly. — Nie bądź uparty. Czy mamy ruszać bez ciebie?

Tym razem posłuchał. Jednak tylko dlatego, że w ten sposób mógł spróbować jeszcze jednej okazji zapobie­żenia nierozsądnej wyprawie.

• Jedziemy — powiedział krótko i powiódł obie ku prerii, ale brzegiem Canadianu. Nie od razu się zorien­towały. Przebyli dobre kilkadziesiąt jardów, nim Flo­rence zawołała:

• Dokąd prowadzisz!? Przecież to tam! — wskazała w stronę gór.

• Tam, tam — odparł uspokajająco — ale droga kiepska, trzeba objechać.

• Nieprawda — zaprzeczyła Elly. — Oni pognali prościutko na góry. Stone, ty nas zwodzisz!

Florence raptownie zatrzymała wierzchowca. Stanęli całą trójką. Stone usiłował wytłumaczyć, że prerię często przecinają głębokie parowy, a on już zauważył z da­leka oznaki zapadnięcia się gruntu. Nie bardzo mu to wyszło. Amazonki nie uwierzyły i zawróciły. Aby jesz­cze nieco odwlec wykonanie nierozumnego pomysłu, zauważył od niechcenia, że popręgi są nie dociągnięte, co grozi nawet najlepszemu jeźdźcowi upadkiem. Na­straszył je, aż same poczęły go prosić, aby sprawdził, czy siodła zostały odpowiednio umocowane. Marudził przy uprzęży tak długo, jak długo zezwoliła mu na to niecierpliwość sióstr. W końcu musiał ruszyć, tym razem prosto w kierunku gór. Zajął miejsce na czele maleńkiej kawalkady. Jechał kłusem, niekiedy zwal­niał do stępa, co początkowo nie budziło sprzeciwu to­warzyszek. Jednak za którymś tam razem tego rodzaju manipulacja sprowokowała okrzyki oburzenia. Florence

oświadczyła ostro, że jeśli Stone na czas nie doprowa­dzi jej do celu, postara się, aby został zwolniony z pra­cy jeszcze tego samego dnia.

Lewis nie wymyślił kolejnego wykrętu, zaciął konia i pognali wprost ku siniejącym na horyzoncie wysoczy­znom.

Wydawało się, że szczyty leżą bardzo blisko, lecz z całej trójki tylko Lewis wiedział, że to złudzenie — wy­nik słonecznego dnia i zadziwiającej przejrzystości po­wietrza.

Minęła pierwsza godzina jazdy. Zarysy gór stały się wyraźniejsze, ale między podróżnikami a celem drogi nadal rozciągała się ogromna przestrzeń zielonej, falu­jącej w podmuchach wiatru trawy. Stone obliczył, że przed południem na pewno nie dogonią myśliwych, i zrobiło mu się lżej na sercu. Minęło kolejne pół godziny, gdy dostrzegł czarny punkt poruszający się wskroś pła­szczyzny i prosto w ich stronę. Zatrzymał konia.

• Dlaczego stanąłeś?

• Człowiek — odpowiedział. — Proszę spojrzeć. Ktoś gna w naszym kierunku.

• Cóż z tego? Jedźmy.

• Trzeba sprawdzić, kto to jest.

Wyciągnął strzelbę z pochwy wiszącej z tyłu siodła i oparł ją kolbą na udzie.

— To od nich! — zawołała Elly. — Pewnie jakiś wy­padek...

Trzasnęła konia cuglami, Florence pognała za nią. Stone musiał je naśladować. Ruszył z miejsca galopem, minął obie amazonki, aby pierwszy stawić czoło niezna­nemu mężczyźnie i stwierdzić, kim jest.

Ziemia dudniła pod kopytami, trawy kładły się na boki z suchym szelestem, odległość malała. Na koniec Stone rozpoznał jeźdźca: to był Clay. Ściągnął cugle,

w tej samej chwili dopadły go obie siostry, a traper zbliżył się na odległość kilku kroków.

• Mów, Clay! — wykrzyknęła dramatycznym gło­sem Florence — Nie ukrywaj, Co z moim mężem?

• Cały i zdrowy.

• A pan Scudder?

• Świetnie się czuje.

• To dlaczego wracasz bez nich?

• Pan Deen wysłał mnie z listem do pani.

• Z listem? Na pewno coś musiało się stać. Dawaj!

• Pan Deen kazał pismo oddać dopiero w obozie.

• Dlaczego?! Cóż to za dziwactwo!

• Wracajmy — wtrąciła Elly. — Umieram z cieka­wości.

• Polowaliście na bizony? — zagadnął Stone. — Da­leko stąd?

• Będzie kawałek. Skąd się tu wziąłeś, Stone? — Clay spochmurniał.

• Spadłem z nieba.

Zawrócili końmi. Powrót trwał znacznie krócej niż droga ku górom. Tym razem Stone'owi nic nie zależało na przedłużeniu czasu jazdy. Ze słów Claya wywnio­skował, że polowanie zostało zakończone, a Deen pew­nie nakazał zwinąć obozowisko. Dlaczego w tak prostej sprawie użył listu? A może chodziło o coś innego?

Zbliżył się do Claya i zapytał:

— Udało się?

— Jeszcze jak! Sam się wkrótce przekonasz.
Zabrzmiało to nieco tajemniczo, ale Stone nie miał już okazji rozwikłać zagadki, bo wjechali do oi"":u. Czerwony fraczek pomógł zsiąść kobietom.

— List! — rozkazała Florence.

Traper sięgnął do kieszeni kurty i wydobył malutki, biały prostokąt, najpewniej kartkę wyrwaną z podrę­cznego notesu. Prawie mu wyrwała z dłoni.

— Mój Boże! — krzyknęła. — Spodziewałam się tego! Miałam złe przeczucie. Dlatego chciałam jechać. To przez ciebie, Stone! Chodź, Elly. A wy czekajcie!

— Sądziłem, że zwariowała — opowiadał mi później Lewis. — Doktorze, żeby pan widział, jak Florence wyglądała! Przerażona i wściekła równocześnie. Myśla­łem, że się na mnie rzuci i rozszarpie paznokciami. Nie znałem powodu. Dlaczego pismo Deena sprawiło na niej takie wrażenie?

„Co jest w tym liście" — zapytałem Claya.

— Co jest w tym liście? — zagadnął Stone, osłupiały ze zdumienia.

• Nie twoja sprawa.

• Ale ty wiesz.

• Wiem.

• Czy Deen został ranny?

• Nie nudź! Ani Deenowi, ani temu drugiemu nic się nie stało i nie stanie, jeśli Florence posłucha męża, a sądzę, że posłucha.

Tu zaśmiał się, ale jakoś bardzo nieprzyjemnie, co utwierdziło Stone'a w mniemaniu, że jego chlebodaw­cy przydarzył się wypadek. Podejrzenie wzrosło, gdy Clay dodał:

— Ale ty się nie wtrącaj.

Stone nadal nie wiedział, do czego ma się nie wtrącać. Nie spodobał mu się ton głosu trapera.

• Ważniak z ciebie, Clay. Jeszcze wczoraj byłeś potulny jak baranek. Gadaj zaraz, co z tym listem.

• Odczep się! Dowiesz się od nich.

Stone zrezygnował z dalszych pytań. Siadł na trawie siląc się na spokój, bo aż nim trzęsło z niecierpliwości.

Na szczęście czekanie nie trwało długo. Kobiety wybie­gły z namiotu: pierwsza Florence, za nią — Elly. Rzut oka wystarczył: obie znajdowały się w stanie krańcowej paniki. Policzki Elly nosiły ślady źle obtartych łez. Florence, z wypiekami na twarzy, niosła w drżących dło­niach jakieś zawiniątko.

— To wszystko — odezwała się wręczając je Clayowi. — Wszystko, co posiadamy — dodała i łzy pociekły z jej oczu.

Na ten widok Stone zerwał się z ziemi.

— Co się stało?

Nie otrzymał odpowiedzi.

— Zaraz sprawdzimy... — mruknął Clay. Położył zawiniątko na ziemi, rozwiązał supły kolorowej dam­skiej chusty. Stone ujrzał skórzany woreczek i obok paczkę banknotów.

Osłupiał na ten widok. Nigdy w życiu nie oglądał takiej ilości pieniędzy. Clay mozolnie zliczał papierki, na koniec zwinął je w gruby rulonik i schował w głę­binach swej kurty. Z kolei rozplatał rzemyki woreczka i wysypał na chustę stos srebrno i złoto połyskujących monet. Tych nie liczył. Zgarnął pospiesznie, wrzucił do woreczka i wstał.

• To nie wszystko — zauważył ochrypłym głosem.

• Wszystko — nieśmiało zaprotestowała Florence, a Elly wybuchnęła płaczem.

• Pokażcie ręce — rozkazał Clay. — O, właśnie! Zdjąć te cacka, szybko! Pięknie dziękuję. Nie ma co się mazać. Mężulek wróci cały i zdrowy.

• Kiedy go puścicie?

Clay podrzucił pierścionkami na dłoni.

• Jeszcze dzisiaj. My jesteśmy honorowe chłopaki. No, czas mi w drogę.

• Nie — wtrącił się Stone — jeszcze nie czas.

• Jak to?

• Nie otrzymałeś wszystkiego, co ci się należy.

• Co mówisz, Stone? Naprawdę? — ucieszył się Clay. — Fajny z ciebie chłop!

• Jaki jestem fajny zaraz się przekonasz. A teraz, na dokładkę, masz!

Przy słowie „masz" pięść Lewisa uderzyła w szczękę Claya. Uderzony zachwiał się, ale nim upadł, otrzymał dwa dodatkowe ciosy. Runął jak kłoda.

• Stone! — krzyknęła Florence. — Coś ty zrobił? Teraz wszystko przepadło!

• Nic nie przepadło — odparł ostro — i... proszę nie przeszkadzać.

Ukląkł przy leżącym, odpiął mu pas i skrępował nim nogi. Następnie skoczył do swego konia, ściągnął lasso wiszące na łęku. Całą długością rzemienia obwiązał nieruchome ciało, tak iż Clay wyglądał prawie jak egip­ska mumia. Papierowe pieniądze zostały zręcznie wy­ciągnięte zza pazuchy i ciśnięte na woreczek, który wy­padł z dłoni trapera. Pierścionkami rozsypanymi wśród trawy zajął się Henry.

• Coś ty zrobił, Stone? — powtórzyła Florence. — Teraz zabiją Rogera...

• Nie zabiją. Jak pani widzi, mamy zakładnika. Więc męża porwano? Skorzystali, że mnie tu nie było.

• Rozwiąż go!

• Proszę się zastanowić.

Stone starał się mówić jak najłagodniejszym tonem. Bez skutku.

— Henry — rozkazała Florence — rozwiąż Claya.

Czerwony fraczek, ściskając w garści pierścionki, niemrawo wykonał kilka kroków w kierunku nierucho­mego ciała.

— Tylko spróbuj — ostrzegł Lewis.
Wystarczyło. Henry rozłożył ręce na znak bezradno­ści i wycofał się tak daleko, aż skryła go buda wozu.

— Niech pani zabierze pieniądze — powiedział Stone.

Ale Florence odwróciła się i pobiegła ku namiotom, Elly pozostała spoglądając osłupiałym wzrokiem to na Stone'a, to na nieruchomego Claya.

• Panno Elly, proszę oprzytomnieć. Niech pani wy­tłumaczy siostrze, że to był jedyny sposób zapobieże­nia rabunkowi. Clay jest zwykłym bandytą, a Jonas nie lepszy. Jaka gwarancja, że po zabraniu pieniędzy uwolniłby pani szwagra?

• Ja... doprawdy... ja nie wiem... — Elly wybuchnęła płaczem. — Oni... — wykrztusiła — mogą się teraz mścić...

• Jacy oni? — zaniepokoił się Stone. — Czyżby zja­wił się ktoś nowy?

— Nie, miałam na myśli Jonasa... Tak mi się w gło­wie pokręciło... Co teraz będzie?

Stone uśmiechnął się:

• Nic, nie ma strachu, damy sobie radę. Po prostu wymienimy pani szwagra i kolegę za Claya, chociaż na dobrą sprawę taki łobuz powinien trafić do celi. Nie mam racji?

• Nie wiem — szepnęła ocierając chustką twarz — to wszystko takie okropne.

Wionęło skrzydło namiotu. Z wnętrza wybiegła Florence. W dłoniach trzymała strzelbę. Skierowała lufę w pierś Stone'a.

— Natychmiast go rozwiąż, albo strzelam!

Mylne tropy

Wyruszyliśmy, jak zwykle, wczesnym świtem.

W kiepskim znajdowałem się usposobieniu. Dręczył mnie niepokój o Stone'a. Czy zdołał bez przeszkód wrócić do obozu? Czy dotarł do celu cały? I czy w ogóle dotarł?

Mój posępny nastrój nie dał się ukryć.

— Co tam pana gnębi, doktorze? — zagadnął Nor­ton.

Powiedziałem.

• Nie należy martwić się na zapas — zauważył żar­tobliwie. — Na mój rozum Stone nie jest niedołęgą, zresztą zna go pan dłużej i chyba wie, czego można oczekiwać od niego.

• Oczywiście. Lewis na pewno nie jest niedołęgą, zbyt długo przebywa na Dzikim Zachodzie.

• No więc?

Nie wiedziałem, jak mu wytłumaczyć.

— Proszę się ze mnie nie śmiać, ale ten człowiek ma życiowego pecha.

Spojrzał na mnie badawczo niepewny, czy mówię poważnie, czy żartuję.

— Z czego pan wywnioskował? Z tego, że otrzymał pchnięcie nożem? Przecież wyrwał się, a rana była powierzchowna. Raczej można mówić o wyjątkowym szczęściu.

• Prawda — przyznałem — bo też Stone'a prześla­duje tylko drobny pech, Potrafi ni z tego, ni z owego wpakować się w bardzo groźną sytuację. Jak dotych­czas zawsze cało wychodził ze swych życiowych przy­gód. Kiedy go poznałem, był pogrążony po uszy w aferze, z której normalnie można się wydostać tylko poprzez drzwi więzienia.

• Aż tak? Długo siedział?

• Wcale. Uważałem i nadal tak uważam, że był naj­mniej winnym ze wszystkich winnych na świecie.

• Mówi pan zagadki. Pan mu wówczas pomógł?

• I wcale tego nie żałuję. Zachowanie się Lewisa wobec Deena świadczy najlepiej o tym, że Lewis jest człowiekiem, jak to się określa, uczciwym z kośćmi.

• I wyjątkowym szczęściarzem, wcale nie pecho­wcem.

Pokręciłem przecząco głową.

• Gdyby był szczęściarzem, nie potrzebowałby iść na służbę u Deena. To przecież jego kolejny pech życiowy. Tak samo, jak złoto w dolinie, której nie mógł odszukać. Pamięta pan?

• Jeśli to nie bajka.

• Wierzę, że prawda. Stone był eksplorerem. Jednak nie dorobił się, prawdziwy pech!

• Pewnie zbyt dużo pił i zbyt często bawił się karta­mi.

• Nie więcej od innych.

Machnął ręką lekceważąco, ale widać mój niepokój udzielił się i jemu, bo zmusił konia, do szybszego bie­gu. W miarę jak upływały godziny, moje zdenerwowa­nie rosło. Przeczucie? Traperski instynkt? Wyciągnąłem lornetkę i co pewien czas przykładałem ją do oczu. Preria była pusta, prawie pusta, bo raz do­strzegłem stadko antylop. Pędziliśmy tuż przy samym
płaskim brzegu Canadianu, szlakiem znaczonym kołami wozu i kopytami koni Deena. Zerknąłem na brzeg przeciwległy, na rzekę i krzy­knąłem. Norton zatrzymał wierzchowca.

• O co chodzi?

• Proszą spojrzeć.

Podałem mu lornetkę.

• Bardziej w prawo...

Spoglądał długo.

• Trawa, piasek i woda — powiedział. — Nic cie­kawego.

• Podjedźmy kawałek — zaproponowałem, gdy Hal zrównał się z nami. — Jeszcze nie jestem pewien, ale wydaje się...

• Co się panu wydaje?

• Chwileczkę — przyłożyłem szkła do oczu. — Kapelusz... albo... kawałek drzewa zdumiewającego kształtu.

Spiąłem wierzchowca i w paru skokach znalazłem się tuż u celu. Zeskoczyłem, pobiegłem poprzez trawy aż ku piaszczystej ławicy. Tu, na pół w wodzie, na pół na wilgotnym mule spoczywał kowbojski kapelusz z szerokim rondem. Całkowicie mokry. Podniosłem go, spojrzałem na brzeg przeciwległy, w górę i w dół rzeki. Powtórzyłem badanie przy pomocy lornetki. Wszędzie pusto. Nigdzie śladów człowieka ani zwierzęcia.

— Rzeczywiście! Kapelusz! Pan ma świetny wzrok, doktorze.

Norton przystanął obok mnie.

• Kapelusze płyną Canadianem — stwierdził.

• To nakrycie głowy Stone'a. Miałem okazję dobrze mu się przyjrzeć.

• Większość kapeluszy jest do siebie podobna. Może to Stone'a, może nie. Jednak bardzo chciałbym ujrzeć człowieka, który to nosił.

• Trzeba się rozejrzeć dokoła. Jeśli go wrzucono do wody...

• Kapelusz czy właściciela?

• Myślę o człowieku.

• Zbyt tu płytko, aby kogokolwiek usiłowano uto­pić. Ale sprawdźmy.

Przebyliśmy Canadian brodem. Na przeciwległym brzegu nie znaleźliśmy żadnych tropów. Wróciliśmy i jechali dalej w poprzednio obranym kierunku.

• Stone, jeżeli to jego kapelusz, mógł go zgubić. Może wiatr... — rozważał głośno Norton.

• Mógł zgubić, ale tylko podczas walki lub ucieczki.

• Sprawdzimy, doktorze, jeśli tylko... da się to sprawdzić.

W dalszej drodze mocno wytrzeszczaliśmy oczy, co pewien czas przystając dla tym lepszego zbadania śladów. Jak dotychczas żaden trop nie skręcał ku rzece płynącej nadal leniwie i świecącej w słońcu płyciznami piaszczystego dna. Wreszcie — dziwnym wybrykiem natury — brzegi zbiegły się i wzniosły równocześnie. Woda poczerniała niezbadaną głębią i ukazały się wiry białej piany.

Norton pierwszy — chyba w połowie długości rzecz­nej węzizny — zauważył samotny trop gwałtownie skręcający ku rzece. Ruszyliśmy tym śladem, prowa­dząc wierzchowce za uzdy, ale kiedy przyszło do forsowania koryta, Norton zawrócił.

— Tu nie ma brodu — stwierdził wjechawszy za­
ledwie kilka kroków w wodę. — Po co ryzykować?

Rzecz zrozumiała, że szaleństwem było przepływać rzekę, gdy poniżej, zupełnie niedaleko, rozciągały się piaskowe łachy. Zawróciliśmy. Po kilku minutach znaleźliśmy się na drugim brzegu nie zamoczywszy nawet obcasów butów. I tu — kolejna niespodzianka: świeży ślad kopyt ciągnący się równo­legle do rzeki, ze wschodu na zachód.

• A to kto znowu?

• Nie wiem — odparłem krótko — jedźmy nad tamtą głębię.

Jednak nad głębią, na brzegu trawy i piaski widniały nietknięte niczyją stopą. Nieznany jeździec (może właśnie Stone, jak podejrzewałem) wjechał do wody, ale z niej nie wyjechał.

• I co pan na to, doktorze?

Zaiste, nie wiedziałem, „co na to". Staliśmy kilka minut medytując.

• Chyba utopił się — powiedziałem z wahaniem.

• Jeździec i koń? Sam pan w to nie wierzy. Gdzież się podział utopiony koń, gdzie człowiek?

• Woda zniosła tak, jak kapelusz.

• Ale kapelusz osiadł na mieliźnie, z jeźdźcem i ko­niem stałoby się podobnie. Nie sądzi pan chyba, że na­dal spoczywają na dnie. Byłoby to wbrew naturze.

• Prawda — przyznałem, zawstydzony nielogiczno­ścią swego przypuszczenia. — Dziwnie pomylone są te tropy.

• Oj, pomylone. I co teraz? Jedziemy dalej czy szukamy?

• Szukamy. Jeśli to nawet nie Stone, to może ktoś potrzebujący pomocy?

Norton westchnął zabawnie. Zrozumiałem. Nie przy­padła mu do smaku moja propozycja, musiał ją uznać za marnowanie czasu tak dlań cennego. Jednak nie sprzeciwił się.

Zawróciliśmy. Rozpoczęła się długa wędrówka z bie­giem rzeki. Jechaliśmy wolno, aby nic nie przeoczyć.

W ten sposób dotarliśmy do miejsca, w którym wśród zielonych traw widniał czarny, okrągły ślad po wypa­lonym ognisku.

— No proszę — odezwał się handlarz — tutaj na pewno obozował nasz nieznany wędrowiec. Niech pan popatrzy, dalej ślad się urywa. Tylko... skąd on tutaj nadjechał?

Jednym skokiem znalazłem się na ziemi, w dwu su­sach przebyłem przestrzeń dzielącą mnie od koryta rzeki. Miałem już ustalony pogląd na całą sprawę, szukałem tylko potwierdzenia. Jeden rzut oka wystar­czył.

— Wyszedł z wody! — zawołałem do Nortona. — Razem z koniem.

Handlarz zbiegł ku rzece i długo przyglądał się głę­bokim śladom końskich kopyt odciśniętym w wilgotnym mule oraz równie głębokim, idealnie wyraźnym kształ­tom podeszew i obcasów.

— Pójdę spenetrować przeciwległy brzeg — powiedział. — Tak na wszelki wypadek, bo przecież on musiał właśnie tutaj się przeprawiać.

Nie czekając na odpowiedź, śmiało wkroczył w płyt­kie rozlewisko. Wędrował od łachy do łachy, a później wałęsał się dość długo po tamtej stronie. Me mogłem pojąć, czego tam szuka. Na koniec wrócił i rozchlapując płytką wodę przyczłapał ku mnie.

• Zdumiewające — powiedział na me nieme pyta­nie. — Zdumiewające! Nic a nic! Niech się zamienię we własnego konia, jeśli nawet najznakomitszy tropi­ciel śladów cokolwiek tam odnajdzie.

• Może ten ktoś pozacierał ślady?

• Doktorze! Za kogo pan mnie ma? Najlepiej zatarty trop będzie tylko zatartym tropem i jeśli mu się dobrze przyjrzeć, zawsze powie nam prawdę. Nie jestem ślepy i, nie chwaląc się, coś niecoś znam się na odciskach zwierzęcych racic i ludzkich stóp.

• No więc? Jakiż wysnuwa pan wniosek?

— Hm... — podrapał się frasobliwie po głowie. — Wiem, że to nie trzyma się całości, ale wygląda na to, że jeździec posuwał się korytem rzeki. Niekiedy prze­cież tak właśnie postępuje, aby zgubić pościg.

Przyznałem mu rację: istotnie w taki sposób można oderwać się od ścigających. Wielokrotnie to praktykowałem wędrując po Dzikim Zachodzie razem z Karolem Gordonem. Coś tu jednak nie pasowało...

• Zastanówmy się chwilkę — rzekłem. — Proszę sprostować, jeśli się mylę. Przecież... pierwszy podróżny wjeżdża w koryto rzeki, ale śladów jego wyjazdu nie odnaleźliśmy. Tymczasem odkrywamy tropy świadczą­ce o tym, że ktoś z rzeki wyjechał. Prawda? A w którym miejscu wjechał do wody? Czy to przypadkiem nie ten sam człowiek?

• Z tego wynikałoby, że posuwał się środkiem ko­ryta. To chyba niemożliwe!

• Dlaczego?

• Bo w miejscu, które chciał przebyć, jest głębia.

• Otóż to właśnie! Moje podejrzenie, że się utopił wcale nie było nielogiczne. Bo... jeśli go porwał prąd? I na pół utopionego poniósł wraz z koniem na płycizny? Kapelusz popłynął dalej, jako lżejszy, człowiek i zwie­rzę tu musieli być wyrzuceni na brzeg.

Kiedy to mówiłem, mój wzrok zupełnie przypadkowo zatrzymał się na granicy piasku i rzeki.

— Oj! — krzyknąłem. — Proszę spojrzeć!
Wskazałem na płaski ślad ciągnący się od wody.

• To przecież tu spoczywał niedoszły topielec, zanim wróciły mu siły i zanim wygramolił się wyżej. Rozpalił ognisko, żeby się wysuszyć. Tak, na pewno tak! — zawołałem uradowany własną przenikliwością. — Je­dnego tylko nie mogę pojąć: czemu zdecydował się na przebycie rzeki w miejscu tak mało dla tego celu dogodnym?

• Jeśli to wszystko prawda, jest pan, doktorze, wspaniałym tropicielem śladów. Z dnia na dzień od­krywam w panu coraz więcej zdumiewających zdol­ności.

• Dziękuję za uznanie — odparłem ze śmiechem — ale nie odpowiedział pan na moje pytanie.

• To proste. Noc była bardzo ciemna, jak sobie to pan przypomina. Jeździec, być może właśnie Stone, chociaż dotychczas w to wątpiłem, wjechał w rzekę sądząc zapewne, że na całej długości jest jednakowo płytka.

• Mógł się cofnąć.

• Widać właśnie nie mógł. Albo uznał, że przypad­kowo wjechał w jakiś dół i że za tym dołem trafi na bród, albo też poniósł go prąd, albo za wszelką cenę chciał jak najszybciej znaleźć się na przeciwnym brze­gu. Odpowiada panu moje rozumowanie?

• Bardzo. Cieszę się, że ten człowiek ocalał. To na pewno Stone.

• Zobaczymy. Ruszajmy prościutko tropem rzeko­mego Stone'a.

Tak też uczyniliśmy. Dalsza wędrówka odbywała się bez przeszkód i marnowania czasu na odczytywanie zagmatwanych śladów. Przed nami biegł tylko jeden trop, bardzo wyraźny, umożliwiający szybką jazdę. Dotarliś­my do miejsca, w którym skręcał raptownie, przecinał koryto Canadianu poprzez płytkie rozlewiska i ginął po drugiej stronie wśród rozdeptanych traw — śladów przejazdu kawalkady Deena. Na taki widok Norton ostatecznie przestał wątpić, iż „tajemniczym jeźdźcem" był Stone. Natomiast tajemnicą pozostawał nadal zawikłany szlak, jaki obrał, żeby się połączyć ze swym chlebodawcą. Czy Lewis trafił na zasadzkę traperów, czy też istniała jakaś inna przyczyna tak znacznego wy­dłużania powrotnej drogi — o tym mógł nam powie­dzieć tylko on sam.

Słońce stało już wysoko na niebie, gdy dotarliśmy do opuszczonego obozowiska Deena. Zbadałem dokład­nie teren wokół obu wygasłych ognisk. Nic, ani jednej zapałki! Coś się musiało wydarzyć.

— Najpewniej o tych zapałkach zapomniał — zau­ważył Norton, jednak zeskoczył z siodła i obszedł wzdłuż śladów koni, ludzi i namiotów, spory kawałek prerii. Postąpiłem podobnie, szukając — sam nie wiem czego! Oznak walki? Sygnałów pospiesznej ucieczki?
Zgubionych, drobnych przedmiotów, co zawsze chara­kteryzuje panikę i konieczność nagłego opuszczenia miejsca postoju?

Nic nie znalazłem, niczego nie odkryłem.

— Wygląda na to, że odjechali w jak najbardziej normalny sposób — zauważył Norton. — Szkoda czasu, doktorze. Ruszajmy. Sądzę, że Stone po prostu zapomniał o zapałkach. Być może spóźnił się i pognał dalej, nie zatrzymując się ani chwili.

W tym twierdzeniu wiele było racji. Istotnie Lewis zmarnował sporo godzin na przebycie okrężnej drogi. A ile czasu zabrała mu nieszczęśliwa przeprawa przez rzekę? Jednak nie byłem pewien, czy nie zaszedł zbieg niepomyślnych okoliczności. Dlatego nie w pełni prze­konały mnie argumenty handlarza.

• Pojadę szybciej — zaproponowałem.

• Po co?

• Bardzo mnie korci sprawdzić, czy pana przy­puszczenia są słuszne.

• Ależ w ten sposób i Deen, i ci dwaj traperzy zo­rientują się, że jedziemy za nimi w znacznie mniejszej odległości, niżby pozwalała na to zwichnięta rzekomo noga mego wierzchowca. Cały pański plan „czuwania" nad Deenem w pobliżu, jak to się mówi, weźmie w łeb!

• Zachowam ostrożność. Nie zauważą mnie.

• Na takiej równinie? Ciekaw jestem, jak pan tego dokona? Założy czapkę-niewidkę?

• A od czego lornetka?

• Jeśli taka obserwacja wystarczy. Powiedzmy, że wystarczy, ale to jeszcze nie wszystko.

• Cóż więcej?

• To, że nie powinienem puszczać pana samotnie. Z drugiej znów strony... Hal nie nadąży z jucznymi. Zostawić go? Hm... to także ryzyko. Eh, doprawdy, dał mi pan rebus do rozwiązania.

Zrozumiałem go dobrze: bał się o mnie i równocześnie lękał się o bezpieczeństwo towarów zostawionych pod opieką tylko Hala.

— Proszę się o mnie nie kłopotać. Wrócę szybko.

• To się tylko tak mówi.

• Wobec tego obiecuję, że nie rozpocznę żadnej akcji bez porozumienia się z panem.

Westchnął ciężko.

— Gdyby to się wydarzyło w pierwszych dniach na­szej wyprawy, nie przystałbym na pana propozycję. Muszę przyznać, że dotąd radził pan sobie wcale nie­źle, i to w trudnych wypadkach. No więc... proszę jechać. Pognamy za panem tak szybko, jak to będzie możliwe. Do zobaczenia!

Machnąłem ręką i z miejsca ruszyłem galopem. Po raz pierwszy w dotychczasowej podróży znalazłem się bez towarzyszy, na pustkowiu bezgranicznej równiny. Spieszyłem się, ale równocześnie pamiętałem, aby nie przemęczyć konia. Więc co pół godziny zmieniałem ga­lop w cwał i w kłus i korzystając z wolniejszej w takich chwilach jazdy lustrowałem lornetką okolicę. Za trze­cim czy też czwartym razem ujrzałem w szkłach obraz, który mi kazał zapomnieć o obietnicy złożonej Nortonowi. Oto przede mną widniał obóz: namioty, konie
charakterystyczny wóz. Biwak Deena? A kogóż by innego?

Na jakąż to przeszkodę musieli natrafić decydując się na przerwanie podróży w połowie dnia?

Zsiadłem z konia i zbliżałem się bardzo wolno, ciągle z lornetką przy oczach, aż szkła stały się zbyteczne. Dostrzegłem już „czerwony fraczek", a w chwilę później coś, co skłoniło mnie do skoku na siodło i mocnego uderzenia wierzchowca po zadzie.

Zatrzymałem konia między Stone'em a Florence. Kobieta dźwigała strzelbę. O lufę tej strzelby otarłem się nogą i broń, widać niezbyt pewnie trzymana, upadła


na ziemię. Zeskoczyłem, schyliłem się i podniosłem ciężką, myśliwską dwururkę.

— Co tu się dzieje? — zawołałem do Stone'a, ale odpowiedziała mi Florence krzycząc:

• Niech pan nas ratuje!

• Przed kim? Wskazała palcem na Lewisa.

• O co chodzi? — zapytałem powtórnie.

— Związał Claya. Uderzył go, może zabił! Niech pan spojrzy!

Dopiero teraz dostrzegłem: kilka kroków w bok spoczywał na trawie związany lassem Clay.

Nigdy nie podejrzewałem Stone'a o mordercze in­stynkty. Jeśli uderzył trapera, musiała być tego przy­czyna, i to przyczyna usprawiedliwiająca taki postępek.

— Co ty na to, Lewis?

Nie zdążył odpowiedzieć, bo Florence wybuchnęła potokiem słów:

— To zły człowiek! Od dawna go podejrzewałam.
Clay miał odwieźć pieniądze dla Jonasa. Teraz Jonas nie puści Rogera ani Franka. Zrozumiał pan?!

Była bardzo zdenerwowana i wiedziałem, że w takim stanie nie potrafi zdobyć się na zrozumiałe wytłumaczenie zajścia. Co prawda domyśliłem się, w czym rzecz, ale potrzebowałem jeszcze potwierdzenia.

• Jeśli pani pozwoli — zauważyłem jak najbardziej spokojnym tonem — wysłucham Stone'a.

• Dobrze, niech pan pyta. Tylko szybko, nie mamy czasu...

• Lewis — rozkazałem — gadaj natychmiast i krót­ko. Co to wszystko znaczy?

Tym razem zdobył się na zwięzłość — jakże rzadką u niego cnotę! Wysłuchałem nie przerywając.

— To wszystko, doktorze — zakończył. — Jeśli pan rozkaże — puszczę tego draba, ale moim zdaniem...

• Dosyć! — krzyknąłem. — Postąpiłeś słusznie. A teraz przygotuj konia! Ruszamy uwolnić tych dwu... — chciałem rzec „niedołęgów", ale w porę ugry­złem się w język. — Panie tu zostaną. Norton jedzie za mną i wkrótce powinien przybyć. Proszę mu powie­dzieć, aby czekał na mnie.

• A Clay? — zaatakowała mnie gwałtownie Flo­rence. — Ma tak leżeć związany?

• Oczywiście. Czy to panią dziwi?

— Oburza! Trzeba go natychmiast uwolnić.

• Po co?

• Bo Jonas nie puści Rogera.

Zaiste, w swym zdenerwowaniu nie potrafiła nic po­jąć.

• Proszę się zastanowić chwilkę — odparłem, z tru­dem opanowując zniecierpliwienie. — Trzymamy Claya jako zakładnika, na wymianę za tamtych. To najlepszy sposób załatwiania sprawy.

• Najlepszy... — powtórzyła — a ja żądam uwolnie­nia.

• Nie! — zaprzeczyłem głośniej, niż wypadało, bo dziwaczny upór ostatecznie wytrącił mnie z równo­wagi. — A czy pani — zwróciłem się do Elly — nie sądzi, że mam rację?

Liczyłem na poparcie, zawiodłem się srodze. Jeśli Florence wyglądała na kłębek rozdygotanych nerwów, Elly znajdowała się w stanie jeszcze bardziej uniemo­żliwiającym jakiekolwiek porozumienie. Czy dotarł do niej sens mego pytania?

Przytknęła chustkę do oczu i wybuchnęła głośnym szlochem. Przyznam, zupełnie straciłem głowę, a odzyskać równowagę pomogła mi — wbrew oczekiwa­niu — właśnie Florence!

— Przestań się mazać! — krzyknęła na siostrę. — Wracaj do namiotu!

Odetchnąłem.

— No — rzekłem do Lewisa — jedziemy!

Nie ruszył się, nie odpowiedział. Ręką wskazał kie­runek. Spojrzałem. Florence klęczała obok Claya i usiłowała uwolnić go z więzów. Gdyby miała ostry nóż, jeniec w mig stanąłby na nogach. Z niezdarnej szarpa­niny posuplonych rzemieni nic nie wychodziło. Nie mogłem zgodzić się na przedłużanie tej próby. W końcu musiałaby dać rezultaty. Podszedłem. Clay leżał spo­kojnie, ale oczy miał otwarte.

— Niech pani przestanie, a ty — zwróciłem się do więźnia — nie próbuj ucieczki. Zostaniesz wymieniony, chociaż... najchętniej widziałbym cię za kratkami najbliższego więzienia.

Nawet nie mruknął.

— Proszę przestać — powtórzyłem.

Ująłem ją za ramiona i podniosłem. Nie usiłowała się wyrwać, czułem, jak gdyby zwiotczała mi w dłoniach. Kiedy ją puściłem, zachwiała się i o mało nie upadła.

• Uważaj, Lewis — ostrzegłem i pognałem ku swe­mu koniowi. Rozpiąłem juki, wyciągnąłem puszkę z lekarstwami. Szybko znalazłem to, o co mi chodziło. Odwróciłem się. Stone nadal stał nad Clayem. Florence nadal tkwiła w miejscu jak biblijna żona Lota zamie­niona w słup soli. Czerwony fraczek sterczał obok wozu, zza budy którego wyglądała głowa Chińczyka-kucharza. Żaden z nich nawet nie kiwnął palcem, aby pomóc małżonce swego szefa! Oburzyło mnie to, chociaż bardzo sprzyjało moim zamierzeniom.

• Henry! — wrzasnąłem z gniewem. — Chodź no tu!

Rozejrzał się dokoła, jakby nie o niego szło. Chciał widać zyskać na czasie: może nurknąć pod plandekę wozu, może usłyszeć inne polecenie Florence, ale Flo­rence milczała.

Podszedł.

— Słucham, sir.

Wzburzenie natychmiast ze mnie wyparowało. O ma­ło nie parsknąłem śmiechem.

— Przynieś szklanką wody. Dla pani.

Skłonił się, wrócił bardzo szybko, ze srebrną tacą. Podałem szklankę Florence, a na drugiej dłoni pod­sunąłem żółtą pastylkę.

— Proszę połknąć i popić.

Spełniła polecenie, chyba odruchowo, bo twarz miała martwą, a oczy nic nie widzące.

Ująłem ją pod ramię i poprowadziłem ku namiotom. Nie opierała się. Czułem, że drży. Wyładowała całą swą energię na spór ze Stone'em, a później ze mną. Upro­wadzenie męża musiało nią wstrząsnąć i teraz wystą­piły znane mi w takich wypadkach objawy fizycznego i psychicznego załamania.

Uchyliłem namiotowego płótna. Elly siedziała na polowym łóżku, z głową wspartą na dłoniach.

— Proszę zaopiekować się siostrą.

Poruszyła się i spojrzała na mnie półprzytomnym wzrokiem. Odczekałem chwilę.

• Czy pani mnie słyszy?

• Tak, tak, oczywiście... — podniosła się.

• Pani siostra powinna się położyć, jest bardzo zmęczona. Dałem jej środek uspokajający.

• Dobrze — odparła już bardziej normalnym gło­sem. — A co z nimi?

• Będą tu z powrotem dziś jeszcze, najpóźniej jutro. Mój optymizm wywołał na jej twarzy uśmiech.

• Jak pan tego dokona, doktorze? Z kolei ja się uśmiechnąłem:

— To zależy od okoliczności. Proszę być dobrej myśli i czuwać nad siostrą. Do zobaczenia.

Wyszedłem szybko, aby nie przedłużać bezcelowej
rozmowy, a przede wszystkim nie tracić cennego czasu.

• I co, doktorze? — zagadnął mnie Stone. — Jedzie­my?

• Oczywiście... — tu zawahałem się. — Jednak... ktoś powinien mieć oko na Claya. Przez cały czas mej nieobecności.

• Henry.

• Nie wierzę mu. Tylko ty, Lewis, nadajesz się do takiej roli.

Wyraźnie pomarkotniał.

— Na pewno pan sobie poradzi, doktorze... ale... — urwał, zapewne szukając sensownych argumentów.

Albo nie ufał mej przedsiębiorczości, albo — co wy­dało mi się bardziej prawdopodobne — lękał się po­zostać sam na sam nie tyle z Henrym i Chińczykiem-kucharzem, ile z dwiema kobietami.

— Nie możemy ruszać obaj — odparłem. — Dałem co prawda Florence środek nasenny, ale nie wiem, jak prędko i na jak długo poskutkuje. A Elly? Czy jej nie strzeli do głowy niedorzeczny pomysł wypuszczenia więźnia? Zdajesz sobie sprawę, jak by to zagmatwało sytuację?

Nie odpowiedział. Podszedłem do konia i wskoczyłem na siodło.

• Nie odchodź na krok od Claya — przestrzegłem. Ruszyłem wolniutko, aby ominąć wóz.

• Doktorze!

Ściągnąłem cugle.

• Co jeszcze? — zniecierpliwiłem się.

• Niech pan spojrzy. Tam, tam! Odwróciłem głowę.

Przez prerię, w kierunku naszego obozowiska pędziło dwu jeźdźców.

Dolina potrójnego echa

Trop był świeży, dobrze widoczny wśród wyjątkowo gęstej trawy. Pędziliśmy we trójkę: Norton, Stone i ja. Nie byłem zadowolony z takiej sytuacji. Uważałem, że dwie osoby to aż nadto, aby bądź zaskoczyć Jonasa w jego kryjówce, bądź też pójść na ugodę i wymienić zakładników na Claya. Natomiast pozostawienie Hala i tylko Hala (przecież nie mogliśmy liczyć ani na Henry'ego, ani na Chińczyka!) na straży jeńca napa­wało mnie niepokojem. Dlaczego więc przystałem na takie rozwiązanie? Ustąpiłem sugestiom swych towa­rzyszy tylko dlatego, aby nie przedłużać sporu. Przy­bycie Nortona i Hala (bo to oni właśnie byli dwoma jeźdźcami, jakich zauważył Stone) opóźniło mój odjazd. Miałem nadzieję, że zjawienie się — w samą porę — handlarza pozwoli mi zabrać Stone'a. Nie potrafiłem jednak przewidzieć ambicji Nortona.

Uparł się towarzyszyć mi w niebezpiecznej wypra­wie. Wyciągnął z zanadrza stare, zawsze te same argumenty o odpowiedzialności, jaką ponosi za całość mojej skóry. Długo mu tłumaczyłem, że pilnowanie Claya jest równie ważne, jak uwolnienie Deena. Odparł, że jeńcem opiekować się będzie Hal, „który wszystko potrafi", a w ostateczności „może zostać Stone".

Na taką propozycję nie chciałem przystać. Byłaby
krzywdząca dla Lewisa. Zresztą, aby rzec prawdę, żywiłem większe zaufanie do westmańskich zdolności Le­wisa niż Nortona. Żeby nie przedłużać sporu, ustąpiłem i tak oto wyjechaliśmy wreszcie na prerię. Późno, bar­dzo późno, niestety. Słońce już minęło szczyt nieba. Czy zdążymy uwolnić Deena i Scuddera, nim mrok za­padnie?

Nikt z nas nie orientował się w odległości dzielącej od celu, a pytać Claya nawet nie próbowaliśmy — jego odpowiedź nie mogła przecież zasługiwać na wiarę. Pocieszałem się tym, że wciąż wyraźne tropy zezwolą na szybką jazdę i że Jonas uciekł niezbyt daleko, jeśli Clay zdołał powrócić przed południem. Ba, jednak kry­jówka Jonasa musiała znajdować się w górach, a nie na otwartej równinie, a góry — na mój osąd — leżały diabelnie daleko.

Jechałem pierwszy, za mną — Norton, za Nortonem — Stone. Nie szczędziliśmy wierzchowców i prze­strzeń uciekała pod kopytami. Wiatr unosił szerokie skrzydła naszych kapeluszy, owiewał gorącem twarze i pokrywał potem karki zwierząt. Rosła linia wysoczyn, ogromniały szczyty, ukazywały się zbocza porosłe la­sem, prawie czarne i szare, kamieniste upłazy najeżone kolcami skał. Trawa coraz częściej poczynała ustępować rozległym polom szałwii, której odurzający zapach aż wiercił w nosie. Potem pojawiły się kępy jałowców, jak granatowe wyspy wśród zielonego morza zarośli, i sku­piska kaktusów niby przybrzeżne rafy.

Niespodziewanie odkryliśmy małe jeziorko o kształ­cie idealnego koła, a średnicy kilku zaledwie jardów, ukryte wśród niskich oczeretów, rozbrzmiewające gwa­rem ptasich głosów. Dokoła promieniście zbiegły się tropy czworonożnych wędrowców. Jeziorko powitało mnie łopotem skrzydeł dzikich gęsi, szaro-białą chmu­rą,, która na chwilę przysłoniła słońce wiszące nad nami, aż opadła, gdy cień ostatniego z nas zniknął z gładkiej płaszczyzny wody.

Uważnie obserwowałem ziemię. Nie znalazłem śla­dów postoju Jonasa, Claya i uprowadzonych. Widać bardzo się spieszyli uwożąc naiwne ofiary, zafascyno­wane obrazem nieistniejącego stada bizonów.

Za jeziorkiem płaszczyzna poczęła się dźwigać i po raz pierwszy poczułem oddech gór — zimny powiew dmuchnął z zacisznych dolin i mrocznych wąwozów. Szczegóły gigantycznej ściany zamykającej horyzont rysowały się coraz ostrzej. Zatrzymałem konia i się­gnąłem po lornetkę. W jej szkłach zogromniały dalekie zbocza. Na którym z nich ukrył się poszukiwany czło­wiek? Czy tam, w górze, wśród pionowych drzew? Czy jeszcze wyżej — w sosnowym lesie? A może u stóp skalnego wału?

Norton przystanął obok, więc podałem mu lornetkę. Patrzał długo.

• Nie widzę ani jednej dogodnej dla konnej jazdy ścieżki. Oni nie mogli się tam wdrapać. Chyba tylko gdzieś u podnóża...

• Lewis, popatrz ty.

• Dolina albo przesmyk. Niech pan spojrzy, dokto­rze, nakieruję szkła.

Musiał mieć najlepszy wzrok z całej trójki. Zauważył to, co przegapiliśmy. Oczywiście — przesmyk! Rozpękła od szczytu po podstawę skała. Linia pęknięcia była nie­regularna, dlatego trudna do zauważenia. Mogła ozna­czać wjazd do jakiejś doliny, mogła być tylko szparą dostępną dla dzikiego królika czy wiewiórki. Jednak tropy wiodły prosto w tamtym właśnie kierunku.

• Do licha — odezwałem się — jeśli on tam tkwi, ma nas jak na dłoni!

• Wobec tego musimy się spieszyć. Gotów uciec. Naprzód, dżentelmeni!

Cóż za nierozwaga? Norton pognał konia, jak gdyby za nim płonęła preria. Ruszyłem i ja. Należało doścignąć i zatrzymać nierozsądnego jeźdźca, zanim znajdzie się w zasięgu traperskiej strzelby, na pewno bijącej bardzo celnie. Lecz... czy to wierzchowiec Nortona był szybszy od mojego, czy też — przyznaję skromnie — handlarz okazał się lepszym ode mnie kawalerzystą, dość że nie­wielka początkowo odległość między nim a mną poczęła się wydłużać.

— Stój! — krzyknąłem w desperacji.

Albo mnie nie usłyszał, albo udał, że nie słyszy, bo gnał zapamiętale na spotkanie oczywistego niebezpie­czeństwa.

— Lewis! — odwróciłem głowę. — Spróbuj go powstrzymać!

Stone zrównał się ze mną w sekundę, a później stałem się widzem wariackiej zaiste jazdy. Och, musiał być nie lada mistrzem. Że też mi to wcześniej nie zaświtało w głowie? Przecież tylko dzięki takiej umiejętności i nabytym odruchom nie zwalił się z wierzchowca pa­miętnej nocy spotkania, mimo że zemdlał! A nocna topiel w nurtach Canadianu? Najprawdopodobniej gorszy jeździec pozostałby na zawsze wśród piasz­czystych rozlewisk rzeki.

Teraz Stone pędził na skrzydłach wiatru. Nie, to złe określenie! Unosił się nad ziemią. Tkwił skurczony na końskim karku w nieprawdopodobnej pozie, ginąc raz po raz w tumanie kurzu. Gnał nie z szybkością kuli karabinowej — to przesada! — ale z prędkością mocno uderzonej kuli bilardu. Nie zdążyłem doliczyć do pięciu, a już się zatrzymali. Teraz ich doścignąłem.

• O co chodzi, doktorze? — oburzył się handlarz. — Czy mamy posuwać się truchtem?

• Na pewno nie truchtem — odparłem dość ostro — jednak nie w sposób mający przysporzyć mi pacjentów!

Nie rozporządzam tu ani szpitalnym łóżkiem, ani operacyjną salą. Doprawdy, dziwię się panu!

• Przecież musimy go ująć jak najszybciej — pró­bował się usprawiedliwić.

• Tak — przyznałem — jednak warunkiem schwy­tania Jonasa jest, abyśmy mocno trzymali się na nogach, a nie leżeli na ziemi podziurawieni kulami. Poza tym... nie sądzę, aby mógł nam umknąć mając aż dwu jeńców do pilnowania. Jak pan sobie to wyobraża?

• Może zrezygnować z okupu i zwiać.

— To byłoby najlepsze. Ścigać... to już go nie będę.
Zastanowił się chwilę i przyznał mi rację. W samą porę, bo z miejsca, w którym zatrzymaliśmy się, skalna rysa widoczna była jako szerokie pęknięcie zdolne prze­puścić człowieka na koniu.

— Więc co dalej, doktorze? — zapytał. — Idziemy piechotą?

Gdy przytaknąłem, skrzywił się zabawnie, ale nie protestował. Ale gdy zaproponowałem maszerowanie jeden za drugim, nie obok siebie (chyba nie mam po­trzeby tłumaczyć, dlaczego?), oświadczył, że stanie na czele, ponieważ nie może się zgodzić, „aby doktor stale się narażał". Ustąpiłem. Jakież to bowiem mogło mieć znaczenie?

Tak więc odtąd wędrowaliśmy wolniej, wiodąc konie za cugle i dzierżąc strzelby w prawicach. Mozolny to był pochód w porównaniu z dotychczasową jazdą, je­dnak każdy krok zbliżał nas do celu. Już widziałem szczegóły skalnej bramy, a szkła lornetki pozwoliły mi dojrzeć znacznie więcej: kamienie leżące tu i tam przy wjeździe do tej bramy, a nawet sięgnąć wzrokiem w głąb usianej kamiennym gruzem, ponurej, jałowej doliny.

— Nie zauważyłem nikogo. — powiedziałem zatrzy­mując się.

• Ale ślad jest wyraźny. Nie skraca, wiedzie wprost do przejścia — zauważył słusznie Norton. — Że nikogo nie widać? To chyba zrozumiałe. Skryli się głębiej, gdzieś za skalną ciaśniną. Przecież musieli zaprowadzić Deena i Scuddera w miejsce ustronne, zaciszne i nie­widoczne z prerii, żeby nikt im nie przeszkodził.

• Mogło tak być — przyznałem.

• Musiało, doktorze. Dopiero w dolinie rozprawili się z porwanymi, a teraz Jonas czeka na okup.

• I dotąd nas nie zauważył. Czy to nie dziwne?

• Może i zauważył, tylko siedzi cicho i czeka na wynik naszych poczynań. Ale... jeśli schował się gdzieś głębiej... Bo i to jest prawdopodobne. Gdyby był sam, zapewne przycupnąłby za jakimś głazem lub krzacz­kiem u wlotu do doliny, aby mieć na widoku całą prerię. Ale z dwoma jeńcami i z końmi? Gdzieżby ich tu ukrył? Wyobrażam sobie, jaką zrobi minę, gdy nas spostrzeże.

Po tej dość długiej wypowiedzi Norton ruszył dalej, a my za nim, nie odzywając się ani słowem. W ten sposób dobrnęliśmy do kamiennych wrót. To, co za nimi ujrzałem, stanowiło obraz jeszcze bardziej ponury od poprzednio dostrzeżonego w szkłach lornetki: prze­rażający, posępny ugór skalnego szutru, wąski i długi chyba na milę, ograniczony z obu stron stromymi ścia­nami gór. Był to raczej wąwóz niż dolina. Czy posiadał drugie wyjście, czy też stanowił ślepy korytarz?

Stojąc na jego progu, starałem się przeniknąć pół­mroczną dal, ale bezskutecznie. Siady na ziemi urywały się raptownie. Gdyby nawet po osypisku przebiegł ta­bun koni — żadne kopyto nie odcisnęłoby charakterystycznego wgłębienia w tak twardym a równocześnie ruchomym podłożu. Jednak Jonas i Clay i towarzyszący im nieszczęśnicy musieli wjechać do tej gardzieli. To pewne. Równy i prosty trop nie skręcał nigdzie. Ciekaw byłem tylko, czy schronili się w wąwozie, czy też go przebyli (jeśli istniało drugie wyjście) w poszukiwaniu stada rzekomych bizonów. Odpowiedź na pytanie mogła dać tylko dokładna penetracja terenu.

Brać z sobą konie czy pozostawić spętane na prerii? Jechać szybko wąwozem — to ryzyko ze wzglądu na skaliste i ruchome podłoże. Bezpieczniej posuwać się na własnych nogach, a w takim wypadku wierzchowce tylko by przeszkadzały.

Podzieliłem się swymi wątpliwościami z Nortonem, gdy nadal tkwiliśmy pod skałą, o krok od przejścia.

Podrapał się w głowę w zakłopotaniu.

— Ba — odparł — a jeśli Jonas obserwuje to przej­ście? Czy sądzi pan, doktorze, że w ogóle można tu chybić? Jeśli pierwsza kula nie trafi bezpośrednio któregoś z nas, to dosięgnie go rykoszetem. Hm, nie pozostaje nic innego, moim zdaniem, jak użyć koni jako żywej barykady.

Wzdrygnąłem się na taki projekt. Zauważył to.

— Wiem, co pana boli. I ja nie pragnę utraty żadnego z tych pięknych zwierząt. Proszę znaleźć inny sposób zabezpieczenia swojej i naszej skóry w tym piekielnym korytarzu.

Sposobu nie znalazłem. Wprowadziliśmy trzy nasze wierzchowce w cieśninę i chyłkiem pobiegli za nimi. Przejście-korytarz ciągnęło się na długości kilku jar­dów, o szerokości nie większej niż półtora jarda. Z tupotem kopyt i klaskaniem butów po kamieniach minęliśmy pułapkę. U jej wylotu zdążyłem chwycić za uzdę swego wierzchowca, podobnie uczynił Stone. Nor­ton, przez zwykłe gapiostwo, spóźnił się. Jego tęgi kasztan pokłusował prościutko, wywołując w ciszy grzechotliwy pogłos przesuwających się kamyków. Na szczęście dla handlarza zwierzę utknęło wśród osypisk i Norton, pod ochroną naszych strzelb, zdołał je dopaść. Nagle stałem się świadkiem (raczej — słuchaczem!)



zdumiewającego zjawiska: grzechotliwy dźwięk ozwał się powtórnie, po sekundzie przerwy — raz jeszcze, a później znowu zabrzmiał cichnącymi tony. W pierw­szym odruchu odwróciłem się, przekonany, że jakiś czworonóg pędzi za nami.

— Echo — szepnął Stone. — Piekielnie wyraźne. Nie gadajmy głośno, tam gdzieś siedzi diabeł i powta­rza...

Uśmiechnąłem się, chociaż wrażenie było raczej po­nure. Gdziekolwiek teraz znajdował się Jonas: przed nami, z boku czy gdzieś w górze — został zaalarmowany. Czterokrotnie! Bodaj to licho wzięło!

Tkwiliśmy w miejscu, bojąc się odetchnąć mocniej. Ale nic więcej nie nastąpiło. Żaden już odzew nie napłynął z niewidocznej dali.

• Idziemy — zakomenderowałem. — Nie!

• Nie... nie, nie... — odpowiedziały w sekundowych przerwach skalne mury.

Ze złości o mało nie krzyknąłem powtórnie. Zrozu­miały, ludzki odruch, ale w tym miejscu nie wolno było złościć się głośno.

Moje energiczne „nie" zostało wywołane postępowa­niem Nortona. Wysunął się przed nas, mając widać zamiar kroczenia nadal w pojedynczym szyku. Miałoby to sens tylko wówczas, gdyby Jonas znajdował się przed nami. Równie jednak dobrze mógł tkwić w jakiejś kryjówce po lewej lub prawej stronie. A w takim wypadku maszerowanie jeden za drugim — trójki ludzi i zwierząt — stwarzało wielce dogodny dla strzelca cel.

— Nie — tym razem szepnąłem i dla pewności chwyciłem Nortona za rękaw kurty. Nie bez trudu wytłumaczyłem, o co chodzi.

O posuwanie się jeden obok drugiego w odpowiednio szerokich odstępach. Idący na skrzydłach powinni prowadzić wierzchowce od strony skalnych ścian. Idący środkiem — niestety — jakkolwiek wiódłby konia, zawsze pozostawał odsłonięty. Tę środkową pozycję wybrałem dla siebie wbrew niemym protestom han­dlarza. Wyglądało to zabawnie, ale bał się echa. Po­machał jeszcze raz rękami, jednak zajął wyznaczone miejsce. Gestem wskazałem przed siebie i ruszyliśmy. Bardzo wolno i ostrożnie, lecz największa nawet ostrożność nie zezwoliła na uciszenie odgłosu kopyt. Nawet owinięcie ich szmatami na nic by, się nie zdało, nie zapobiegło hałaśliwemu przesuwaniu się kamieni.

Upływały minuty, skalne ściany towarzyszyły nam w drodze ku niewidocznemu celowi, a wszystko wyglą­dało nadal tak, jakbyśmy byli tutaj jedynymi ludźmi.

Gdzież ukrył się Jonas ze swymi jeńcami?

Długo będę pamiętał ten męczący marsz i nerwowe napięcie. Trwał chyba z godzinę. Później zauważyłem litą ścianę, zamykającą przejście. Moja lornetka nie wykryła w skale najmniejszego nawet zagłębienia, żadnego otworu ani kamiennej półki, które mogłyby służyć za schronienie człowiekowi czy zwierzęciu. W dole rozciągało się takie samo, jak to, po którym dotąd kroczyliśmy, szare rumowisko gruzu.

„Gdzie się podział Jonas" — powtarzałem w myślach pytanie.

Zatrzymaliśmy się. Norton, po chwili wahania puś­ciwszy cugle wierzchowca, stawiając długie kroki, przysunął się ku mnie. Stanowiliśmy teraz we dwóch zna­komity cel dla każdego strzelca, który by zaczaił się na krańcu wąwozu. Strzał nie padł, widocznie strzelca nie było.

— Co pan o tym sądzi? — zabrzmiał przy moim uchu przeraźliwy szept handlarza. — Zaczynam przypuszczać, że pofrunął razem z końmi, razem z Deenem i Scudderem, albo... minęliśmy jego kryjówkę.

• 
  To niemożliwe — pokręciłem przecząco głową i mruknąłem: — Nie zauważyłem ani jednego miejsca, w którym dałoby się ukryć z końmi.

• Jeśli nie pofrunął, to zapadł się w ziemię — od­parł z komiczną powagą. — Co robimy?

• Proszę wracać na swoje miejsce. Maszerujemy do końca.

• Dopóki nie stukniemy nosami o tamtą ścianę?

• Właśnie tak.

• Po co?

— Żeby ujrzeć to, czego jeszcze nie dostrzegamy.

Usłuchał mnie i powlekliśmy się dalej. Ta wędrówka istotnie wyglądała na bezsens. Ściana, gładka ściana stanowiła ostateczny kraniec wąwozu. Widziałem ją dokładnie, ze wszystkimi szczegółami i mógłbym przysiąc, że doprawdy niewarta była bliż­szego obejrzenia. No, ale przecież Jonas nie mógł pofru­nąć. Więc tkwiła w tym jakaś tajemnica. Oto, dlaczego z uporem szukałem dalej. Jak słuszną była moja decyzja, okazało się po kilku minutach. Bowiem, gdy tuż-tuż podchodziliśmy do ostatecznej przeszkody, nagle i nie­oczekiwanie otworzyło się po prawej stronie szerokie przejście, dalszy ciąg wąwozu, prostopadłe do dotych­czasowego kierunku. Nie sposób było zauważyć tego, nie dotarłszy do rzekomego krańca drogi.

Skinąłem ręką, aby zatrzymać towarzyszy, i ostrożnie wyjrzałem poza skalny narożnik.

Ten nowy korytarz, również ograniczony stromymi ścianami, był jednak znacznie szerszy, tworząc jakby owalny plac. Na tym odgałęzieniu ostatecznie kończył się wąwóz. I oto wreszcie ujrzałem pod przeciwległą ścianą — trzy konie z pochylonymi łbami. Czyżby wśród kamienistej pustyni rosła trawa?

— On tam jest — szepnąłem cofnąwszy się. — Popatrzcie, tylko ostrożnie.

Pierwszy wysunął głowę Norton i trwał w takiej postawie dość długo, ale z mizernym skutkiem.

• Widzę konie — powiedział odwracając się — ale Jonasa i tamtych ani śladu.

• Lewis — rozkazałem szeptem — masz najlepsze oczy.

Popchnąłem go lekko i czekałem cierpliwie.

• Mógł uciec po skałach, zostawiwszy zwierzęta — półgłosem komentował sytuację Norton.

• Ciekaw jestem, którędy? — wyraziłem swój sceptycyzm. — Ściany są gładkie jak szkło, wzrok mnie nie zawiódł, gdzież są Deen i Scudder? Także uciekli?

Ręka Stone'a wyciągnęła się ku mnie. Pojąłem ten gest i podałem mu lornetkę. Znowu spoglądał bardzo długo. Kiedy wreszcie cofnął się, odetchnął głęboko.

• Mamy go — powiedział krótko. — Tkwi jak w ma­tni. Nie ma wyjścia z tego wąwozu. Idę o zakład.

• A jeńcy? — pospieszyłem z pytaniem.

Wyjrzał raz jeszcze, ale szybko uskoczył za narożnik.

— Patrzy w naszym kierunku — wyjaśnił. — Deena i Scuddera ani śladu. Czyżby ich...

Nie dokończył i spojrzał na mnie. Poczułem, jak lekki dreszcz przebiegł mi po krzyżu. Do licha! Czy można by wiedzieć, na co stać Jonasa i Claya? Jeśli na przykład porwani stawiali opór?

— Tfu! — odpowiedziałem. — Wypluj to słowo, Lewis. Gdzie on?

Zwrócił lornetkę, a gdy przyłożyłem ją do oczu, na­kierowałem powoli w pożądaną stronę. Wówczas dostrzegłem Jonasa. W samej głębi, pod ścianą zamykającą wąwóz. Stał zakryty po pas naturalnym wałem głazów i drobnych kamieni. Prawie niewidoczny w cieniu pa­dającym od górskich szczytów, na tle szarej skały.

— Lewis, spętaj konie. W takiej sytuacji tylko by nam przeszkadzały.

Norton coś mruknął, nie wiem, czy protestował, czy pochwalał moją decyzję. Stone wykonał polecenie.

• Słuchajcie — odezwałem się szeptem — posuwa­my się z obu stron, pod ścianami, jak wąwóz szeroki. Zawołam na Jonasa. Jeśli zgodzi się wydać jeńców za Claya, wycofam się, pojadę do obozu po naszego zakładnika. Zostaniecie tu obaj pilnować Jonasa.

• Ależ... — wtrącił Norton.

• Ani słowa — przerwałem mu — nie mamy czasu na spór.

• Nie poznaję pana, doktorze...

• Później wszystko wytłumaczę — odpowiedzia­łem celowo szorstkim tonem.

Liczyłem na to, że obrazi się i zamilknie. Tak się też stało. Natychmiast spochmurniał, nawet uczynił gest, jakby chciał odejść, jednak pozostał.

• A jeżeli on nie przystanie na wymianę? — zapy­tał Lewis.

• Spróbujemy podejść jak najbliżej, by móc go ująć.

• Strzelać?

• Tylko wtedy, jeśli pierwszy użyje broni... A teraz, Lewis, kieruj się pod prawą ścianę, ja pójdę przy lewej. Ruszamy.

Chyłkiem wyskoczyliśmy za narożnik i pobiegli w przeciwnych kierunkach, tuż przy podnóżu kamieni­stych turni dźwigających się wokół wąwozu. Osiągną­wszy swój cel ukląkłem za głazem, jaki szczęśliwie zna­lazł się na drodze, i zerknąłem w bok. Stone już tam był. Dostrzegł mnie i natychmiast naśladował, skuliw­szy się w uskoku gruntu, niby kot czatujący na mysz.

— Widzę go, doktorze, widzę świetnie, tam na wprost! — zabrzmiał za mną szept Nortona. Handlarz towarzyszył mi wiernie. — Co teraz?

Nie odpowiedziałem. Przyłożyłem do ust dłonie zwinięte w trąbkę i krzyknąłem:

• Hej, Jonas, Jonas!

• Hej, Jonas, Jonas! — odpowiedziało echo przede mną, a w sekundę później ten sam odzew jeszcze dwu­krotnie nadbiegł gdzieś zza moich pleców. Kiedy wresz­cie skały umilkły, posłyszałem: „Czego chcecie?" — powtórzone trzy razy.

• Mamy Claya — odparłem nie forsując gardła, ponieważ słyszalność była znakomita, a echo tym bar­dziej wrzaskliwe i nieznośne, im głośniej się mówiło.

• Mamy Claya — powtórzyłem. — Dostaniesz go całego, jeśli zwrócisz nam Deena i Scuddera. Skały-papugi powtórzyły moje słowa, nieco spokoj­niej i ciszej. Później zapadło milczenie. Czy Jonas rozważał moją propozycję, czy też nie wie­rzył mi i obmyślał sposób zdemaskowania kłamstwa?

Dałem mu trochę czasu do namysłu, ale nie wolno było takiej sytuacji przeciągać do wieczora. Bezsenna noc w tym wąwozie mogłaby być niebezpieczna. Kiedy już zwątpiłem w jakikolwiek odzew, usłyszałem:

— Hej, wy tam! Dacie Claya i pieniądze, jeśli chce­cie oglądać tych dwu paniczyków!

Osłupiałem. Na co ten człowiek liczył? Miał tak świet­ną okazję wycofania się bezpiecznie z rozbójniczej imprezy. Przecież wlazł w matnię, z której nie było wyj­ścia.

Przyłożyłem lornetkę do oczu, aby potwierdzić wszy­stko to, co już wiedziałem o tym ponurym zakątku. Owalna, nierówna powierzchnia zasypana kamiennym gruzem, ze sterczącymi tu i ówdzie ostrymi kantami wielkich głazów, otoczona ścianami, po którym nie spo­sób było ani się wdrapać, ani zejść bez pomocy drabin czy sznurów. Nieco z lewej strony, przede mną, trzy wierzchowce szczypały jakieś nędzne, jedyne tutaj liś­ciaste krzaczki. Nawet gdyby Jonas — co było niepraw­dopodobne — dopadł tych koni, nie potrafiłby wydo

stać się z tej pułapki. Stał w najdalszej głębi, za wałem ze skalnych odłamków. Jak długo mógł się nam opie­rać? W wąwozie nie dostrzegłem najdrobniejszego śladu wody. Przetrzyma nas przez noc. Zgoda, ale nim minie następny dzień, pragnienie zmusi go do poddania się.

— On oszalał — szepnął skulony za moimi plecami Norton.

— Na to wygląda — mruknąłem — albo liczy na coś, o czym nie wiemy.

— Jonas! Jonas! Daję ci pięć minut do namysłu. Nie uciekniesz stąd!

W odpowiedzi dobiegło naszych uszu coś w rodzaju rechotliwego śmiechu. Zaraz potem zarechotało potrójne echo. Doprawdy, można było zwariować przebywa­jąc dłużej w tym diabelskim zakątku!

Czekaliśmy. Spojrzałem na zegarek — pięć minut minęło. Machnąłem ręką w stronę Stone'a i ruszyłem przed siebie. Skokami, od załamania do załamania grun­tu od głazu do głazu. Niedługo trwała moja wędrówka.

Grzmotnął strzał. Ping! — rozległo się przede mną, błysnął złoty ognik z czubka kamienia i drobniutki odłamek skały furknął w powietrze. Natychmiast echo odezwało się gromowym głosem. Zanim nastała cisza, huknęło powtórnie. Pomyślałem, że Jonas po raz drugi próbuje mnie dosięgnąć, ale to Stone odpowiedział og­niem na ogień. Jonas błyskawicznie zniknął, jakby się w ziemię zapadł. Wyglądało na to, że został trafiony. Ale nie! Po minucie wychynął zza swego szańca. Dźwigał przed sobą... Przetarłem oczy, tak nieprawdopodo­bny wydał mi się ten obraz. Jonas wtaszczył i ułożył na szczycie obwałowania ładunek przypominający kształtem potężną kukłę. Lornetka wyjaśniła zagadkę: to był Roger Deen, dokładnie skrępowany długim lassem!

Jonas znowu zniknął z pola widzenia, aby po chwili ukazać się podobnym do poprzedniego ciężarem, który złożył obok pierwszego. Postąpiwszy tak — a tylko gło­wa wystawała mu sponad tej żywej barykady — wrzasnął:

— Teraz możecie strzelać!

Oczywiście, nie mogliśmy już strzelać, jeśli... jeśli obaj jeńcy Jonasa żyli. Bo co do tego począłem mieć wątpliwości. Tylko jak rzecz sprawdzić? Na szczęście, ułatwił mi to sam Jonas.

— Hej tam! — obwieścił swym chrypliwym głosem. — Przynieście wody. Oni umierają z pragnienia.

Odczekałem, póki nie wygasły przeraźliwe echa, i od­powiedziałem:

• Chcę ich usłyszeć.

• A dobrze, dobrze. Deen, odezwij się!

Teraz dobiegł mych uszu głos Rogera, słaby i żałośliwy.

— Żyjemy! Dajcie nam wody i zapłaćcie Jonasowi. Rozkazuję...

Słowo „rozkazuję" zabrzmiało jękliwie i rozpłynęło się w bełkotliwym echu.

— Scudder! — zawołałem.
Odpowiedź nadbiegła natychmiast.

— Jesteśmy cali, tylko trochę potłuczeni... Nie przej­mujcie się. Ten zbój... — tu urwały się słowa. Prawdopodobnie Jonas wepchnął mu do ust knebel.

Frank Scudder, z którym w ogóle nie miałem okazji rozmawiać i pewnie dlatego w moim mniemaniu niczym nie różnił się od Deena, teraz urósł w moich oczach. Potwierdził mój pogląd, że niekiedy jedno wypowie­dziane słowo może scharakteryzować człowieka. Zależy tylko od tego, kiedy i w jakiej sytuacji je wypowie.

No, tak. Ale jak dalej należało postępować? Przyznam szczerze — nie wiedziałem. Od Stone'a nie mogłem

oczekiwać rozsądnej rady, zresztą znajdował się ode mnie zbyt daleko. Pozostawał Norton narzucający się ze swą denerwującą nade mną opieką, ale przecież zna­cznie mądrzejszy od Lewisa. Ułożyłem się na boku, na tych straszliwie twardych kamieniach, aby widzieć twarz rozmówcy.

— Sytuacja się gmatwa — szepnąłem prowokując go do odpowiedzi.

• Hm... wody to bym im nie dawał. Jeśli pan ustąpi, doktorze, Jonas z kolei gotów zażądać żywności. To bezczelny typ. Nie ma strachu, nie umrą z pragnienia, nie takie to łatwe. A jeśli Deen nieco pocierpi, będzie miał nauczkę za swą głupotę.

• Pięknie — stwierdziłem — i co dalej? Przypu­szcza pan, że Jonas dręczony pragnieniem natychmiast skapituluje?

• Na pewno nie. Myślę, że potrafiłby wytrzymać ze dwa dni. W tej dolinie chyba nigdy nie świeci słońce, więc jest chłodno. Jednak nie możemy zwlekać aż tak długo. Mam inny pomysł.

• Słucham.

• Oczekuję dziś bezksiężycowej nocy, doktorze. Wyobraża pan sobie, jak w tej dziurze będzie ciemno?

• Przecież to nie nów.

— Oczywiście, że nie. Ja czekam na chmury.

Zerknąłem w górę. Krąg nieba zawarty między szczytami turni był czysty i jasny, pozłocony słońcem, chylący się w stronę zachodu. Ani śladu jakiegokolwiek zaciemnienia.

— Długo będzie pan czekał — mruknąłem.

— Ja się nie mylę. Nocka wstanie ciemna jak smoła i żeby Jonas miał nawet sto par oczu, nas nie dojrzy. Podejdziemy bliziutko, wpędzimy na niego konie i mam nadzieję, że to ja właśnie schwycę go pierwszy za kołnierz.

• Niełatwa to sprawa — odparłem — odgłos stąpa­nia po tych kamieniach rozlega się na milę. Będzie strzelał do nas kierując się słuchem. Każda kula zrykosze­tuje, a więc szansa trafienia wzrasta co najmniej dwukrotnie. Pomyślał pan o tym?

• Już mówiłem, że popędzimy wierzchowce, naro­bią tyle hałasu, ile potrzeba do zagłuszenia naszych kroków.

• I zaalarmują Jonasa. To na nic. Ach, gdyby mo­żna zaskoczyć go z góry — westchnąłem.

• Spuścić się na linie wprost na kark zbója — pod­chwycił moją myśl. — Tylko że w nocy nie jest to możliwe. Równa się samobójstwu, a za dnia? Przecież on zastrzeli jak kaczkę każdego śmiałka, zanim przebędzie połowę wysokości! Zresztą... ile czasu potrzeba na do­tarcie okrężną drogą do końca wąwozu? Dwa albo trzy dni przynajmniej.

Nie odpowiedziałem. Norton miał rację. Niestety, nie było wyboru poza nocną próbą, jakże ryzykowną. A więc — skradać się po kamienistym, nierównym grun­cie. Skradać, nie czołgać! Czołgania nie wytrzymałyby nasze dłonie, ani ubrania raz po raz szarpane ostrymi kantami szutru.

Ponure stały się moje myśli. Poczułem ciężar odpo­wiedzialności za życie tych dwu dzielnych ludzi, którzy mi towarzyszyli. Co robić? Czekać, aż Jonas zemdleje z braku niezbędnej wody? A Deen i Scudder? Na pewno byli mniej odporni na pragnienie. Oni pierwsi stracą przytomność, co zawsze kończy się śmiercią, jeśli po­moc nie nadchodzi w porę... W tym miejscu moje roz­ważania zostały nagle przerwane.

Usłyszałem rumor podobny do grzechotu toczących się głazów; głos wyolbrzymiony narastającym echem, co robiło wrażenie skalnej lawiny gdzieś bardzo blisko zsuwającej się turni.

Spojrzałem za siebie, przypuszczając najgorsze: ob­sunięcie się skały i zasypanie drogi odwrotu. Jednak nie była to skała. Zza narożnika, który znaczył granicę między naszą kotliną a pozostałą częścią wąwozu, wy­padł koń z jeźdźcem na siodle. Przerażająco wyglądała ta jazda. Wierzchowiec posuwał się karkołomnymi skokami, podczas których spod jego kopyt pryskały kamie­nie.

Przybysz sadził wprost na widniejący w dali szaniec Jonasa. Poznałem natychmiast — to był Clay! Jakim sposobem zdołał się oswobodzić?

— Lewis! — krzyknąłem. — Zatrzymaj go!

Nie wolno było dopuścić, aby Clay połączył się z Jonasem. Złożyłem się nie czekając skutków swego wezwania i nacisnąłem cyngiel sztucera mierząc w głowę końską. Mając do wyboru strzał do człowieka lub do zwierzę­cia, wybrałem oczywiście ten ostatni. Wybrałem i... chybiłem. Nie wstydzę się przyznać do tego. W tych warunkach mógł spudłować najlepszy nawet myśliwy. Nie zdążyłem się poprawić, gdy w półmroku wąwozu, na prawo ode mnie, błysnął krwawy ognik. To prze­mówiła broń Stone'a. Głosem gromu.

Zauważyłem, jak jeździec zachwiał się w siodle, a później, z trzaskiem rozstępujących się kamieni, runął wraz ze zwierzęciem. Przypuszczałem, że Lewis trafił w konia. Pomyliłem się. Nim zgasły ostatnie echa, wierzchowiec dźwignął się krzesząc iskry na głazach i pognał pod ścianę wąwozu. Człowiek pozostał nieruchomy.

Wysunąłem się ze swego schroniska i pewnie zginął­bym stratowany, gdyby nie zbawcza dłoń Nortona, która w porę, ani o sekundę za późno, schwyciła mnie za przegub ręki i pociągnęła do tyłu. Spłoszony, roz­szalały rumak przemknął tuż-tuż, nieledwie otarł się o mnie. Drugi jeździec, w przeciwieństwie do Claya, nie panował nad zwierzęciem. Drugi jeździec? Wielkie nie­ba! Któż z nas mógł się tego spodziewać? To była Elly! Bezradna amazonka zdana na łaskę i niełaskę pędzącego na oślep czworonoga. Przebiegł już prawie połowę odległości dzielącej mnie od stanowiska Jonasa i wów­czas... Być może przeląkł się nieruchomego ciała Claya, być może przyczyna była inna, dość raptownie uskoczył w bok. Elly wyleciała z siodła i padła między głazy. To mógł być śmiertelny upadek, gdyby nawet sprawa na tym się zakończyła. Ale nie! Jedna z nóg amazonki uwięzła w strzemieniu i koń wlókł bezwładne ciało po nierównościach gruntu. Każda sekunda decydowała teraz o życiu Elly. Złożyłem się i dwukrotnie pocią­gnąłem za cyngiel. Zwierzę runęło w połowie skoku. Pobiegłem.

Ukląkłem i oswobodziłem nogę ze strzemienia. Pod­niosłem bezwładne ciało.

— Będę pana osłaniał, doktorze — usłyszałem szept Nortona. — Niech pan ją wyniesie z wąwozu.

Kroczyłem wolno, wówczas podskoczył ku mnie Le­wis i pomógł dźwignąć zemdloną. Zemdloną czy martwą? Tego nie mogłem zbadać.

Norton, Stone i ja tworzyliśmy zwartą grupę — jakiż wyśmienity cel dla strzelby Jonasa. Mimo to nie strzelił. Może zaskoczył go, jak nas, błyskawiczny prze­bieg wypadków, a może Jonas wcale nie pragnął roz­lewu krwi?

Jednak odetchnąłem z ulgą dopiero wówczas, gdy pozostał za nami skalny narożnik. Pod jego osłoną złożyliśmy Elly na możliwie równym kawałku gruntu.

— Stone — rozkazałem — wracaj do wąwozu pil­nować Jonasa. Nie spuszczaj go z oka, nie daj mu uczy­nić ani kroku.

Bez słowa zawrócił i zniknął mi z oczu.

• Niech pan mi poda moją apteczkę — zwróciłem się do handlarza. — Wie pan...

• Wiem — odparł krótko i odszedł.

Nasze konie stały spętane o kilka kroków dalej. Na szczęście, tylko o kilka kroków.

Począłem badać nieprzytomną. Puls bił słabo, oddech był ledwie wyczuwalny, twarz blada jak kredowa ściana, jednak bez najmniejszego nawet śladu zadra­pania. Natomiast włosy na tyle głowy lepkie były od świeżej krwi, a dłonie również pokrwawione, ze skórą porozcinaną, miejscami zdartą. Tyle na pierwszy rzut


oka. Jakie były inne, wewnętrzne obrażenia — w tych warunkach nie sposób stwierdzić. Norton wrócił z puszką.

• Potrzebuję wody — powiedziałem.

• Nie ma ani kropli — odparł zgnębionym gło­sem. — Kto mógł przypuszczać, że trafimy na taką pustynię?

• Muszę mieć wodę, i to szybko.

• Skoczę do Canadianu.

• Niech pan jedzie i nie oszczędza konia.

Zostawił pudło z lekarstwami. Słyszałem jego szybkie kroki, a w kilka sekund później metaliczny stukot podków na kamieniach.

Do Canadianu był szmat drogi, ale szukanie źródła czy strumienia gdzieś bliżej wyglądało na beznadziejne.

Zdjąłem koc zrolowany przy moim siodle, rozłożyłem go na stosunkowo równym miejscu i ostrożnie prze­niosłem ranną na prowizoryczne posłanie. Wydało mi się wówczas, że jakoś silniej westchnęła, ale oczy nadal miała zamknięte, a twarz szarobladą.

Delikatnie, żeby nie sprawić bólu, począłem dotykać nóg, rąk, ramion i piersi. Wyglądało na to, że żadna kość nie została uszkodzona. Wyglądało, bo mogłem się mylić. Niepokoiła mnie dodatkowo możliwość wstrząsu mózgu, którego objawy nie zawsze występują natych­miast po wypadku, niekiedy w kilka godzin później. Przede wszystkim jednak potrzebowałem wody, bez której nie sposób było opatrzyć rannej ani przywrócić do przytomności. Dawno nie czułem się tak bezradny.

Usłyszałem tętent. Zerwałem się z klęczek, chwyci­łem za broń. Ktoś nadjeżdżał od strony prerii. Kto? Przecież to nie mógł być Norton! Wytężyłem wzrok, starając się przeniknąć szarą kurtynę mroku zapadają­cego w głąb doliny, ale zanim ujrzałem, usłyszałem:

— Doktorze! To ja!

Echo powtórzyło: „Doktorze, to ja! Doktorze, to ja­to ja..."

Więc jednak Norton. Wracał, ale nie sam. Osłupiałem, dostrzegłszy na drugim koniu Florence Deen. Nie mogłem wiedzieć, co ją tu przygnało, ale cokolwiek to było, zjawiła się w samą porę.

— Woda? — zapytałem.

— Jest, jest... — odparła zdyszanym głosem. — Za­brałam dwa worki.

Zeskoczyła zwinnie i podbiegła do leżącej.

• Spotkałem panią niedaleko wjazdu do doliny — wyjaśnił Norton. — Opowiedziałem jej o wszystkim. Co nowego?

• Nic, cisza.

Odpiąłem skórzany wór od siodła. Spryskałem twarz rannej, natarłem jej skronie whisky (nigdy nie zapo­minam o tym i nigdy nie używam zawartości butelki do celów, którym powszechnie służy).

Pomogło. Elly Gardy westchnęła (równocześnie i ja odetchnąłem z ulgą) i otworzyła oczy.

• Jak się czujesz? Pan Norton opowiadał mi, że spadłaś z konia — Florence pochyliła się nad siostrą.

• Prawda — szepnęła — to było straszne, jak le­ciałam w dół, ale później już nie czułam... Wszystko mnie boli — skrzywiła się płaczliwie. — Jakby mnie zbito kijami.

Przysunąłem szyjkę butelki do jej ust.

— Proszę pociągnąć dobry łyk — poradziłem.
Posłuchała. Rumieńce wróciły na policzki, spojrzenie stało się żywsze.

• A pani? — zwróciłem się do Florence. — Po co zapuściła się w te strony? W pogoni za Clayem?

• Nie goniłam Claya. Przyjechałam wykupić mego męża i Franka. To najrozsądniejsze, co można obecnie uczynić.

• 
  Razem z siostrą? — zagadnąłem zaskoczony od­powiedzią.

• Tak. Elly towarzyszyła mi, a później zachciało się jej towarzystwa Claya i prześcignęła mnie.

• Nie pojmuję... skąd się tu nagle wziął Clay? Uciekł?

— Sama go zwolniłam. Roger będzie wdzięczny za to.

Ręce mi opadły — jak to się w takich wypadkach określa. Upór tej kobiety był przerażający, a konse­kwencje tego uporu wręcz tragiczne.

• Dopięła pani swego — odparłem nie panując nad wzburzeniem. — A oto skutki: pani siostra jest ciężko ranna, a Clay prawdopodobnie zabity.

• Co!? — krzyknęła, a echo powtórzyło: „Co!?... co!?... co!?..." — Pan go zabił!

— ...zabił... zabił... zabił... — ozwały się skały.
Zaprzeczyłem gwałtownie, jednak moje zaprzeczenie jak gdyby nie dotarło do jej uszu.

— Pan będzie odpowiadał za życie Rogera!

— Ale nie będę odpowiadał za wyniki pani szalonego postępku.

Z głębi wąwozu dobiegł zwielokrotniony głos strzału. Jeden, drugi, trzeci... Florence szarpnęła się do przodu. Chwyciłem ją za ramię.

— Proszę tu zostać — rozkazałem siląc się na spokój. — Siostra potrzebuje opieki, a pani jest tam zbyteczna. Biegnijmy! — zawołałem na Nortona.

Gromowe echa rozlegały się nadal w sekundowych przerwach. Straszliwy łoskot wypełnił dolinę od krańca po kraniec. Skoczyłem pierwszy, dopadłem skalnego narożnika, wyjrzałem.

Stone, ukryty za sporym głazem, strzelał raz po raz w kierunku szańca Jonasa.

— Lewis! — wrzasnąłem — zwariowałeś? — Dopadłem go i wytrąciłem strzelbę z dłoni. — Chcesz zabić Deena?

• Ani mi to w głowie. Celuję do kamieni.

• Po co?

• Żeby odwrócić uwagę Jonasa.

• Od czego?

• Niech się pan dobrze przyjrzy, doktorze.

Spojrzałem. Tuż nad stanowiskiem Jonasa, na cien­kiej, długiej linie spuszczał się powoli z postrzępionej turni jakiś człowiek.

Nad Pecos

Leżałem na trawie z siodłem pod głową. Jakże ta trawa pachniała!

Przede mną, w dali, za siwą mgiełką upalnego dnia dźwigało się zbocze o spatynowanych barwach roślin­nych pasów, które przekreślały je w poprzek. Najni­żej — czarną wstęgą jałowców, wyżej — jasną gęstwą piniowego lasu, z kolei — szarymi zaroślami szałwii, jeszcze wyżej — cudownymi sosnami ponderosi, niebieszczejącymi jodłami, granatowymi krzewami i zno­wu szałwią.

Wszystko, co złe, wraz z najgorszym z najgorszych: dniem spędzonym w „dolinie potrójnego echa" (tak ją w myślach nazwałem), już przeminęło. Tu nie istniało diabelskie echo dzwoniące w uszach. Cisza wisiała nad ziemią, niekiedy przerywana delikatnym dźwiękiem czyichś kroków, strzępkiem słów czyjejś rozmowy, szczekaniem psa. Aż trudno uwierzyć, że kilkanaście jardów od miejsca, w którym spoczywałem, stały skórzane namioty wsi Mescalerów.

Oto wreszcie Norton dotarł do celu, który chociaż nie był celem ani moim, ani innych, przecież powitany zo­stał przez wszystkich z radością. Najbardziej cieszyła się Elly, usiłując klaskać na widok „prawdziwych Indian", zapominając o bandażach okrywających jej dłonie.

• Mego brata czeka niespodzianka — zapowiedział mi Pehnulte, gdy ujrzałem pierwsze stożkowate wigwa­my. Potem ukazał się jeździec mknący galopem, a jeszcze później...

• Karolu — zawołałem — ty tutaj?!

• Ja tutaj. Jak widzisz, nasze drogi znowu się spotkały. Nie będziesz potrzebował szukać mnie nad Rio Grandę.

• Nawet nie mógłbym — odparłem ściskając mu dłonie. — Meksyk znowu oddala się ode mnie.

• Co to znaczy? — a ściszając głos dodał: — Co to za ludzie?

Za mną wlókł się Hal ze swymi jucznymi, dalej cwa­łował Stone i wreszcie ciężko się toczył wóz nakryty budą.

• Właśnie z powodu tych ludzi — odparłem szep­tem. — Aż trzy osoby potrzebują lekarskiej opieki.

• Na długo?

• Na okres wystarczający, aby mój wyjazd do El Paso uczynić całkowicie nieaktualnym. Co za szczęście, Karolu, że ciebie spotkałem właśnie tutaj.

• Dobre bogi przywiodły mnie w samą porę. Inaczej tkwiłbym w El Paso niecierpliwiąc się i niepokojąc o ciebie.

• Myślę, że Pehnulte pchnąłby jakiegoś wojownika z wiadomością.

• Na pewno. Ale... cóż to się takiego wydarzy­ło?

• Ba, nie sposób wyjaśnić w kilku słowach.

• Czy to coś pilnego?

• Nie, to już przeszłość raczej... bez dalszego ciągu.

• Doskonale. Opowiesz mi później, gdy nikt nam nie będzie przeszkadzał. Rozmowy dzielnych wojowni­ków nic nie powinno zakłócać — dodał żartem.

Niby głupstwo, a przecież dobrze charakteryzowało
Karola Gordona. Jego wstrzemięźliwość w zaspokajaniu ciekawości była cechą, którą sobie przyswoił chyba od indiańskich wojowników. Jeśli informacja nie miała istotnego, praktycznego znaczenia, mógł na nią cierpli­wie czekać.

• Dobrze — zgodziłem się. — Ale co u ciebie, Ka­rolu? Co z Geronimo i jego poplecznikami?

• Och, nic interesującego. Zbyteczny alarm i zby­teczna moja wyprawa. Nawajowie nie tak łatwo dadzą się namówić do nieprzemyślanych wystąpień. Odwie­dziłem Rainy Valley i obejrzałem stare kąty. Nagada­łem się z szeryfem, przejechałem szmat kraju. Prze­jażdżka nawet piękna, szkoda tylko, że tak nie w porę wypadła.

• Szkoda — westchnąłem. — Iluż bym tarapatów uniknął wędrując razem z tobą!

• Aż tak? No, no... Opowiesz mi, jak się tu rozlo­kujecie.

To rozlokowanie zabrało wiele godzin.

Nad rzeką Pecos, do wioski Apaczów-Mescalero przy­byliśmy koło południa, a szarówka już zapadała nad ziemią, gdy mogłem z czystym sumieniem stwierdzić, że moi pacjenci otrzymali wszystko, co dla przywróce­nia im zdrowia było konieczne. Gdyby nie Norton i Stone (bo Karol Gordon nie brał udziału w tej krząta­ninie), gdyby nie Pehnulte — rzecz trwałaby jeszcze dłużej. Teraz już stały trzy nasze namioty, kilka kroków od indiańskiej wioski. Elly, najciężej poszko­dowana, spoczęła pierwsza na podróżnym łóżku, później Deen, jęczący przy każdym ruchu, chociaż przecież nie był ranny, tylko potłuczony, na koniec Frank Scudder, sprawujący się najdzielniej.

Zbadałem, jak czyniłem to każdego poprzedniego wieczoru, całą trójkę, zmieniłem opatrunki i od wioskowego czarodzieja otrzymałem maść przedziwną, która goi rany i sińce. Karol stwierdził, że ongiś sam wy­próbował ten lek ze znakomitym efektem. Wcale mnie to nie zaskoczyło. Wiedziałem już sporo o indiań­skim ziołolecznictwie, którego skuteczność niekiedy wielokrotnie przewyższała działanie naszych oficjal­nych lekarstw. Sam przecież byłem kiedyś świadkiem, jak zioła i jakieś napary uratowały przed amputacją zgangrenowaną nogę Karola!

Ale o tym wszystkim nie wspomniałem swoim pa­cjentom. Pewnie uznaliby mnie za szarlatana i odrzucili proponowane środki. I to tym bardziej że — jak zdą­żyłem to zauważyć — ich stosunek do Indian nace­chowany był pogardą dla „czerwonych skór, które śmierdzą i są jedną wielką bandą dzikusów".

Gromadka Deena z radością przyjęła zapowiedź dłuższego odpoczynku, nawet zadowolona była, że ma okazję przyjrzenia się „bandzie dzikusów", ale gdy przyszło do rozkładania obozowiska, Florence Deen oświadczyła, że nie będzie nocować w pobliżu wioski, bo to i niezdrowo, i niebezpiecznie. Podejrzewam, że wyżej stawiała bandytę Jonasa od któregokolwiek z miedzianolicych wojowników. Ustąpiła dopiero, gdy powiedziałem, że opieka nad jej siostrą i mężem wymaga moich częstych odwiedzin, a ja będę nocował w którymś z indiańskich wigwamów.

Karol, który w milczeniu i z pewnej odległości przy­glądał się moim zabiegom, musiał swym bystrym okiem szybko dostrzec prawdę. Kiedy o wczesnej szarówce legliśmy obaj nad brzegiem leniwie płynącej rzeki, odezwał się pierwszy z tonem wyrzutu w głosie:

— Kogo żeś tu sprowadził, Janie? Widzę, że dosta­łeś się w ładne towarzystwo.

Roześmiałem się półgłosem.

— Nie sądź mnie zbyt ostro. Okoliczności tak się złożyły i postąpić inaczej nie mogłem, chociaż... twoja opinia o Deenie i jego gromadce będzie na pewno jeszcze gorsza, gdy mnie wysłuchasz.

• A to pięknie — mruknął. — Wystarczyło, bym cię puścił na pewien czas...

• Nie trzeba było opuszczać — odparłem rozwe­selony.

— Dobrze, dobrze... A teraz zamieniam się w słuch.
Zapaliliśmy fajeczki. Otuleni szarością zmroku, w spokoju nadciągającej nocy, w szepczącym plusku wody i dalekim rżeniu koni pilnowanych przez indiańskich koniuchów — siedzieliśmy długo bardzo długo, aż gwia­zdy poznaczyły czarne niebo, a księżyc osrebrzył dale­kie góry, bliską prerię i nurt Pecos, aż począł błyskać i mienić się, jak gdyby nie woda, lecz właśnie rzeka srebra toczyła się wśród płaskich brzegów.

Lekki wietrzyk, zanim ustał zupełnie, przynosił wo­nie traw, zapach leśnego igliwia i drewna płonącego na niedalekich ogniskach wojowników.

— Słucham — powtórzył Karol.

Chciałbym z obłokiem popłynąć w dal

Do miejsc, gdzie nikt mnie nie czeka,

Gdzie preria śpi, a pluskiem fal

podzwania nieznana rzeka...

— A to co takiego?!

• Strofka piosenki, jaką usłyszałem od Nortona.

• Ten wędrowny handlarz? Znajomy Pehnulte?

• Już wiesz? Właśnie on.

• Jest poetą? Zadziwiające.

• Ależ skądże! Przywiózł piosenkę, której nauczył się na Alasce.

• Aż tam zawędrował? No, to nie jest zwykły han­dlarz. Czy ta piosenka ma jakiś związek z twoją przy­godą, Janie?

• Chyba... żaden.

• No to po co?

• Ot, przypomniała mi się. Jakoś pasuje do tej wody i do tego wieczoru.

• Pięknie, ale w ten sposób nigdy nie zakończysz swej opowieści, bo... jej nie zaczniesz.

• Jesteś okrutny, Karolu! — zauważyłem. — A te­raz słuchaj...

Zacząłem od samego początku, od choroby Nortona, poprzez próby, jakim poddawał mnie handlarz pragnąc sprawdzić, czy nadaję się do odbycia dalekiej podróży. Opowiedziałem o jeździe pociągiem i o spotkaniu z ma­łym trampem.

Karol milczał przez cały czas i tylko raz jeden mi przerwał. Gdy doszedłem do nocnych odwiedzin ranne­go Stone'a.

• Pamiętasz go? — zapytałem.

• Stone... Stone... powtórzył.

• To Złoty Lewis ze „Słońca Arizony".

• Oczywiście, tak! Twarz tego kowboja wydała mi się znajoma. To przecież jemu pomogliśmy uciec.

• Sza — przestrzegłem. — Nikomu ani słówka. Obie­całem Lewisowi, a on z kolei przysiągł, że nie zdradzi, w jakich okolicznościach mnie poznał.

• Po cóż taka tajemnica?

• Dla Lewisa. Bo nie chce wobec obcych, ściślej: wobec Deena ujawnić swej niechlubnej przeszłości; dla mnie, bo chciałem odgrywać przed Nortonem rolę greenhorna.

• Też pomysł!

— Ot, taki żarcik. Zresztą... w ten sposób uniknąłem nudzących mnie wypytywań o nasze przygody.

• Proszę, jaka skromność!

• Przestań! Teraz, po spotkaniu z Pehnulte, wszy
  
  stko się wydało, a Norton patrzy na mnie jak na dziwo. Pehnulte... Słuchaj, Karolu, Przecież Pehnulte również zna Lewisa. Żeby się tylko nie wygadał.

• On? Chciałbym kiedy ujrzeć czerwonoskórego-gadułę! Oni potrafią tylko przy ognisku toczyć godzin­ne narady, jednak na pewno nie o Lewisie.

• Prawda — rzekłem uspokojony — więc...

Raz jeszcze przeżyłem daleką drogę: od rojnych ulic Milwaukee po pustkowia Nowego Meksyku. I tak oto opowieść moja dobiegała kresu. Dolina potrójnego echa!

— Któż to może być? — zapytałem bardziej samego siebie niż Stone'a.

• Czerwona skóra, doktorze. — Widzę pióro we wło­sach.

• Indianin? Świetny masz wzrok, Lewis, ale prze­cież nie dojrzysz, czy to nasz sprzymierzeniec, czy od­siecz dla Jonasa?

• Czy nasz przyjaciel, nie wiem, ale że wróg tego bandziora, to dla mnie pewne. I zaraz go capnie. Zobaczy pan, doktorze, jak się tam zakotłuje.

Sięgnął po strzelbę i zanim zdążyłem go powstrzy­mać, trzy razy pociągnął za cyngiel. Mierzył istotnie w kamienie, poniżej szańca, za którym krył się nasz przeciwnik, poniżej żywej barykady Jonasowych jeń­ców. Kamyki pryskały pod uderzeniami pocisków. Gło­wa Jonasa zniknęła na chwilę. Jasne, był pewien, że do niego mierzono.

• Skąd wiesz, że ten Indianin jest wrogiem Jonasa?

• Bo gdyby był przyjacielem, zawołałby z góry: A tymczasem... Proszę spojrzeć, jak delikatnie się opusz­cza. Mogę strzelać dalej?

• A strzelaj, tylko uważaj na Deena i Scuddera.

• Nie ma strachu.

Znowu pociągnął za cyngiel.

Kilkanaście kroków przed nami spoczywało bezwład­ne ciało Claya. Zajęty ratowaniem Elly, zapomniałem o nim. Teraz należało zająć się nieszczęśnikiem.

• Przerwij kanonadę — rozkazałem. — Idę do Claya. Czemu mierzyłeś w niego? Wystarczyło trafić konia.

• Ręka mi drgnęła. Zresztą... Clay bez konia byłby tak samo niebezpieczny, jak na koniu.

• Poczekaj, Lewis — powiedziałem groźnie — jesz­cze porozmawiamy na ten temat!

Wyskoczyłem zza głazu. Jeden, drugi, trzeci długi krok. Potem nastąpił huk i rozprysk żwiru o jard prze­de mną. Padłem, chroniąc głowę we wklęsłości gruntu. Ostrożnie zdjąłem kapelusz, zatknąłem na koniec lufy i wysunąłem w bok na długość sztucera. Znowu strzał i znowu wyprysk, straszliwie blisko mego nakrycia gło­wy. Po raz drugi Jonas spudłował, za trzecim mógł tra­fić.

— Doktorze — usłyszałem szept. — Niech pan mnie ubezpiecza. Spróbuję doczołgać się do Claya.

Norton mnie wzruszył. Dopiero teraz go zauważyłem, chociaż musiał iść za mną krok w krok. Chciał ryzykować własną skórą, aby tylko uchronić mnie przed ku­lami. Nie mogłem na to przystać. Po pierwsze dlatego, że tylko ja potrafiłem szybko i bezbłędnie stwierdzić, czy Clay jeszcze żyje, po drugie dlatego, że nie sposób było kogokolwiek ubezpieczać w takiej sytuacji.

• Nie — odparłem zwięźle. — To na nic. Jakże mo­gę pana chronić, jeśli każdy strzał oddany w stronę Jonasa może trafić w Deena? Aż dziwne, że Jonas do tej pory nie spostrzegł, że cała kanonada Lewisa jest celowym pudłem!

• Doktorze — znowu odezwał się przeraźliwym szeptem — widzi pan?

Spojrzałem i porwałem się do biegu. Nieznany India­nin — tam, przede mną — oderwał się od liny i w tej samej sekundzie znikła mi z oczu sylwetka Jonasa.

Gnałem potykając się na kamieniach, przeskakując rozpadliny, omijając potężne głazy. Za mną grzechotały kroki Nortona. Dopadliśmy wzniesienia, na którego zboczu spoczywali, skrępowani jak kukły, Deen i Scudder. A po drugiej stronie...

Indiański wojownik nachylał się nad leżącym nieru­chomo Jonasem i zaciskał rzemień lassa na nogach i rękach. Wyprostował się na nasz widok.

• Witam moich białych braci...

• ...białych braci... białych braci... białych braci... — powtórzyło echo wąwozu.

Ten głos, ten strój, ta twarz... Oglądałem ją po raz trzeci w życiu, ostatnio przed dwoma laty. Utrwaliła się na zawsze w mej pamięci.

• Pehnulte... — powiedziałem ledwie dysząc po sza­leńczym biegu. — Wielki wódz Mescalerów! Nie zapomniałeś?

• Nigdy nie zapomnę... — Wyciągnął ku mnie ręce.

• Skąd wiedziałeś?

• Stałem tam — wskazał widniejący wysoko płaski, jakby ułamany szczyt. — Widziałem tego człowieka i jego jeńców i was, ale nie mogłem rozpoznać. Komu przyjść z pomocą? Atakującym czy atakowanemu? Ko­go chronić, z kim walczyć? Wtedy źrenice moje nabra­ły siły, ujrzałem twoją twarz, a później — zwrócił się do Nortona — i ciebie. I wiedziałem, po której stronie są sprawiedliwi. Czyż mogłem przyglądać się walce mych braci i nie przyjść im z pomocą? Resztę znacie. Howgh!

Zerknąłem na handlarza. Spoglądał osłupiałym wzro­kiem raz na mnie, raz na Pehnulte. Powstrzymałem śmiech.

• Więc... wy się znacie? — wyjąkał.

• Mój brat uratował mnie, gdy runąłem ze skały w Dolinie Śmierci, w Arizonie, przed laty... — objaśnił Pehnulte.

• Pan mnie zwodził, doktorze! — wybuchnął han­dlarz. — Zwodził cały czas udając greenhorna. A ja... jak ja teraz wyglądam? Dałem się nabrać jak... jak wła­śnie prawdziwy greenhorn. Pan wie, co to znaczy?

Ująłem go pod ramię.

— Norton — powiedziałem — zawsze będę pana uważał za najlepszego towarzysza dalekiej drogi. Nie chciałem zakpić, to... to samo jakoś tak wyszło. Czy pan mi wybaczy? To ja postąpiłem jak greenhorn.

Twarz mu się rozjaśniła.

— Doktorze, ani słowa więcej na ten temat. Wierzę panu.

Ścisnął mi dłoń z siłą żelaznych cęgów.

• A co z nim? — zapytał wskazując na Jonasa.

• Żyje? — zwróciłem się do Pehnulte.

• Tylko ogłuszony.

• Zabieramy go — powiedziałem. — Jak tylko wró­ci do przytomności...

• Będę się streszczał, Karolu, bo najważniejsze już znasz. Więc... Najpierw rozcięliśmy więzy Deena i Scuddera, później postawiliśmy ich na nogi. Nieświetnie wyglądali i nieświetnie musieli się czuć. Takie przeżycie dla dwu urodzonych mieszczuchów to nie bagatel­ka. Deen nie powinien był wprawdzie tak głośno ję­czeć i wyrzekać, aż echo przedrzeźniało jego utyskiwa­nia.

• Mówiłem, żeby zapłacić... — stękał. — Po co to wszystko?

Dostrzegłem wzrok Pehnulte. Spojrzał pogardliwie na Deena i zajął się cuceniem Jonasa.

Scudder na pewno nie mniej wycierpiał od swego towarzysza, przecież nie jęczał, chociaż poruszał się z trudem.

— Co z panną Gardy? Widziałem wypadek...

Takie były jego pierwsze słowa.

— Bolesne potłuczenie — odparłem — i... miejmy nadzieję, nic więcej.

Kiwnął głową i począł kuśtykać poprzez kamienny nasyp. Ani od niego, ani od Deena nie otrzymaliśmy nawet słowa podziękowania. To także charakteryzowa­ło tych ludzi.

Zdjęliśmy pęta z nóg Jonasa, bo właśnie zaczął mru­gać oczami, jakby zdziwiony naszą obecnością, ale nie odezwał się.

W drodze powrotnej przystanąłem obok ciała Claya. Niestety, żadna siła ludzka nie mogła mu pomóc. Razem z towarzyszącym mi Nortonem i Pehnulte pogrze­baliśmy nieszczęśnika pod jedną ze ścian wąwozu. Ta praca zajęła nam sporo czasu, tak że nie zastaliśmy już reszty towarzystwa w dolinie. Dognaliśmy ich do­piero na prerii. Posuwali się bardzo wolno ze względu na Deena i Scuddera, a przede wszystkim z powodu Elly Gardy. Nie mogła iść, nie mogła utrzymać się na koniu. Zabrała ją na siodło jej siostra, jadąc krok za krokiem. Długo trwała ta podróż. Kiedy osiągnęliśmy obóz, na niebie ukazały się pierwsze gwiazdy. A w obo­zie... czekała nas niespodzianka, w wyniku której Nor­ton wybuchnął gniewem. Na kogo? Któż by się spodzie­wał? Na Hala Burnsa, wiernego pomocnika, o którym tyle razy słyszałem, że wszystko potrafi! A teraz się okazało, że podczas naszej wędrówki do doliny potrój­nego echa Hal został rozbrojony i skrępowany. Oswo­bodziliśmy go dopiero po powrocie.

Gdy słuchałem lakonicznych wypowiedzi małomów­nego chłopaka, handlarz siedział wściekły waląc dłonią po kolanie. Z trudem zachowałem powagę.

Po naszym odjeździe, w jakieś dwie godziny, prze­budziła się Florence Deen. Dowiedziawszy się, co zaszło, wpadła w szał. Rozkazała lokajowi uwolnić Claya z wię­zów. Chińczyk i Henry — tak pokorni i pobłażliwi wobec nas — nabrali odwagi. Uznali widać, że Hal nie jest nikim „ważnym" i rzucili się na niego. Hal stawił skuteczny opór, broni nie użył, ale potrafił dobrze wywijać pięściami. I odniósłby sukces, gdyby nie kobiety! Obie siostry zaatakowały go równocześnie. Broniąc się dzielnie przed mężczyznami, skapitulował przed kobietami. Po prostu nie wiedział, co i jak ma uczynić. Komiczna sytuacja, przecież nie tak bardzo dziwna. Jakiż prawdziwy westman czy traper walczy z nieuzbrojonymi kobietami? A Hal miał w sobie coś z westmana. Połączonym wysiłkiem Florence, Elly, lokaja i kucharza-Chińczyka został obalony na ziemię, rozbrojony i skrępowany.

Claya uwolniła własnoręcznie Florence. Zwróciła mu konia i kazała zawiadomić Jonasa, że przyjeżdża z okupem. Tym razem bowiem nie wręczyła pieniędzy Clayowi. Obie siostry ruszyły w kilka minut później. Tak to wszystko wówczas się odbyło.

— Widzisz, coś narobił? — grzmiał Norton. — Clay zginął, Elly ciężko poturbowana. Wszystko przez ciebie.
Jak mogłeś...

W tym miejscu przerwałem handlarzowi. Ująłem go pod ramię i prawie siłą wyprowadziłem na prerię.

— A pan jakby postąpił na miejscu Hala? — zapy­tałem.

Spojrzał na mnie ponuro, zamyślił się.

• Gdyby to były moje córki...

• Ale nie są! Proszę się przyznać, że pan nie wie.

• 
  
  
  W podobnej sytuacji chyba i ja nie oparłbym się nie­oczekiwanemu atakowi. A przecież Hal nie ma odpowie­dniego doświadczenia. Nie co dzień się spotyka kobiety podobne do Florence Deen.

Z tym zgodził się, ale długo jeszcze musiałem go prze­konywać, zanim się udobruchał i wyzbył resztek gniewu.

— Hal nie będzie miał czym się chwalić — powie­dział spokojnym już głosem.

Co do tego — na pewno się nie mylił. Wróciliśmy do obozu, gdzie zająłem się opatrywaniem trójki poszkodowanych, a później szukaniem Pehnulte. Zupełnie jakby w ziemię się zapadł. Zjawił się dopiero rankiem, na grzbiecie własnego mustanga, którego musiał porzu­cić w górach, gdy „skakał" na Jonasa.

Był to fatalny zbieg okoliczności. Gdyby Pehnulte spędził noc w naszym obozie, nie doszłoby...

• Do ucieczki Jonasa — wtrącił Karol.

• Właśnie. Słusznie odgadłeś.

• Niewielka to sztuka, przecież nie przybyliście tu z tym Jonasem.

• Otóż... tak byłem zajęty opatrywaniem Elly Gardy, że nie miałem czasu zainteresować się, co zrobiono z naszym jeńcem. Gdzie go umieszczono i kto go pilnuje. Dopiero po paru godzinach odszukałem Jonasa. Leżał skrępowany na skraju naszego obozu. Siedział przy nim Norton, ale tak zmęczony i senny, że ledwie zauważył moje przybycie. Poprosiłem go, aby poszukał Stone'a i zastąpiłem przy jeńcu. Długo trwało moje czekanie. Na koniec handlarz zjawił się prowadząc Henry'ego.

• Gdzie Stone?

— Nie mogłem go odszukać. Nikt nie wie...
Odgadłem, że Lewis zaszył się w dobrym zakątku, może wyjechał na prerię, aby tylko uniknąć zapowie­dzianej przeze mnie rozmowy. Niech pan idzie spać — odparłem — posiedzę tutaj.

• Całą noc? Lepiej, żeby zastąpił pana Henry. Roz­mawiałem z Florence Deen i zgodziła się.

Byłem tak potwornie znużony, że przystałem na ten projekt. Uważałem, że Jonas jest zbyt dobrze skrępowa­ny (zbadałem więzy), by nie potrafił go upilnować na­wet największy niedołęga. Tylko że nie przewidziałem zamiarów Florence...

Gdy Norton odszedł, posiedziałem z dobrą godzinkę razem z lokajem, ale kiedy powieki poczęły mi opadać na oczy i widziałem jakby przez mgłę, odszedłem na bok, położyłem się w trawie i zasnąłem, nieczuły na wszystko jak kamień. Nigdy sobie nie daruję takiego postępku.

Obudziłem się, gdy zorze stały na niebie. Nie znala­złem ani Henry'ego, ani jeńca. Zaalarmowałem obóz i wtedy właśnie przybył Pehnulte, a w kilka minut później przybiegli Norton i Stone. Pokazałem im poroz­cinane więzy. Tak, zostały rozcięte nożem. Pehnulte i Stone natychmiast ruszyli w pościg, ja z Nortonem poszliśmy szukać Henry'ego. Znaleźliśmy bez trudu. Spał jak suseł we wnętrzu wozu. Wyciągnąłem go za kołnierz spod budy.

— Co tu robisz? — wrzasnąłem. — Gdzie jest Jonas?!
Począł coś mamrotać niewyraźnie. Zagroziłem, że mu sprawię takie lanie, iż będzie pamiętał do końca życia. Dopiero wówczas przemówił zrozumiale. Przyznał, że zdrzemnął się na warcie, a kiedy ocknął, Jonasa już nie było.

— Dlaczego mnie nie zbudziłeś?

Znowu począł coś mamrotać bardzo zawile. Nie ule­gało wątpliwości, że kłamał. Poszedłem do Florence Deen. Jeszcze spała. Ponieważ w tym wypadku nie było po co się spieszyć, czekałem cierpliwie, aż wyjdzie z na


miotu i pomoże wydobyć prawdę z ust swego lokaja..

Na koniec ukazała się. Nie była zaskoczona moją in­formacją.

— Dobrze się stało — stwierdziła. — Jonas nikomu nie uczynił krzywdy.

• Jak to?! Porwał pani męża, domagał się okupu...

• To moja sprawa — odparła zwięźle — i niech się pan tym nie zajmuje.

• Jeśli Pehnulte nie odnajdzie Jonasa — pani lokaj będzie odpowiadał za pomoc udzieloną przestępcy. A ja potrafię dopilnować, aby stanął przed najbliższym sze­ryfem.

Już chciała odejść, ale moje słowa ją zatrzy­mały.

— Henry nie jest niczemu winien. To ja rozkaza­łam rozciąć więzy Jonasowi.

Na chwilę zaniemówiłem.

• Czy pani zdaje sobie sprawę ze swego postępku? Uwalniając Jonasa stała się pani wspólniczką przestęp­cy.

• Pan się ośmiela! — krzyknęła.

— Ośmielam się rzecz nazwać po imieniu.
Odwróciła się i odeszła.

Pehnulte i Stone wrócili dopiero nad wieczorem. Z pustymi rękami. Jonas musiał uciec w pełni nocy i miał za sobą przewagę kilku godzin! Ślady jego konia były widoczne na prerii, ale spryciarz wkrótce skręcił w stronę gór. Na kamienistych ścieżkach nie sposób było nic znaleźć.

Dlaczego Florence uwolniła Jonasa? Zaiste, na to pytanie nie potrafiłem sobie odpowiedzieć. Zapytywani o to Deen, Scudder, na koniec Elly Gardy — tylko wzruszali ramionami uważając sprawę za niewartą roz­ważania.

• Teraz już wiesz wszystko, Karolu — zakończy­łem swe sprawozdanie.

• A co dalej? — zapytał wytrząsając popiół z fajki.

— Odejść stąd nie mogę — odparłem. — Deen i Scudder są co prawda tylko potłuczeni, lecz Elly Gardy odniosła znacznie poważniejsze obrażenia.

— Rozumiem — powiedział krótko. — Poczekamy. Teraz pora na sen.

Pierwsze dni naszego pobytu nad Pecos nie były mi­łe. Deen co chwila przyzywał mnie do siebie, żaląc się na prawdziwe czy też urojone bóle. Jego żona udawała, że mnie nie dostrzega, nawet Lewis Stone schodził mi z drogi, zapewne nadal lękając się zapowiadanej roz­mowy na temat strzału do Claya. Hal Burns unikał nas wszystkich. Przypuszczam, że wstydził się swej rejterady przed kobietami. Troską napawał stan zdro­wia Elly Gardy. Powinna by znaleźć się w szpitalu pod opieką specjalistów. Ale to było marzenie nie do zrea­lizowania.

Moje kłopoty i moje zmartwienia o chorą podzielał chyba tylko jeden Pehnulte, mimo że pozornie nie interesował się gośćmi, których mu przywiozłem. Po raz drugi skorzystałem z jego pomocy: przysłał mi zaufa­nego czarownika plemienia. Elly gorączkowała. Teraz dopiero wystąpiły u niej konsekwencje szoku, jakiego doznała w wąwozie. Zupełnie prawdopodobne, że były to również objawy wstrząsu mózgu — co przerażało mnie najbardziej, bo w tych warunkach, przy tego ro­dzaju urazie stawałem się bezradny. Przeżyłem trzy dni trwogi, której starałem się nie okazywać otoczeniu. Jeden Karol o tym wiedział. Po trzech dniach u chorej nastąpiło przesilenie. Gorączka spadła, znikły bóle. To było wynikiem stosowania ziołowych preparatów, jakie codziennie otrzymywałem z rąk czarownika. Niestety, nie chciał mi powiedzieć, z jakich ziół przyrządzał to cudowne zaiste lekarstwo. Odetchną­łem, chociaż dobrze wiedziałem, że taka poprawa stanu zdrowia nie jest jeszcze gwarancją całkowitego wyle­czenia.

Tymczasem Norton zdążył pozałatwiać swe handlowe interesy i ruszał na dalszy objazd indiańskich wiosek. Musieliśmy się rozstać. Norton padł mi w ramiona, zapowiadając swą wizytę w Milwaukee, jak tylko wróci z dalekiej wyprawy.

• Doktorze — zniżył głos do szeptu — odjeżdżam spokojny o pana, jednak, sądzę... że byłoby wskazane szybko pożegnać się z Deenem i jego gromadką. To paskudni ludzie. Przepraszam, że narzucam się z radą...

• Słusznie pan radzi — przerwałem mu w pół sło
  
  wa. — Myślę tak samo, ale dopóki występuję w roli lekarza, dopóty muszę tutaj tkwić. — No, to... do zobaczenia!

— Do zobaczenia.

Uścisnąłem dłoń Hala i długo spoglądałem, jak jechali wzdłuż brzegów rzeki, coraz dalej, aż znikli z oczu. Niechże ich chronią opiekuńcze duchy prerii! Ed Norton na pewno na to zasłużył. Wróciłem do wsi smętny i skwaszony. Zaszedł mi drogę Deen, który od dwu dni na nowo uczył się cho­dzenia.

— Doktorze, proszę mi podać ramię. Czuję się jeszcze trochę słabo.

Uczyniłem zadość jego prośbie.

— Doktorze — odezwał się znowu — bardzo się pan przy nas natrudził. Ile jestem panu winien?

Tylko ktoś taki, jak Deen, mógł mi zadać tego rodzaju pytanie. Nawet się nie oburzyłem. Parsknąłem śmie­chem.

— Nic pan nie jest winien. Dla pana i pańskich krew­nych uczyniłem to, co uczyniłbym dla każdego chorego czy rannego napotkanego na prerii. Jeśli pan jeszcze kiedykolwiek odwiedzi Dziki Zachód, to być może zrozumie zwyczaje, które w tych stronach stały się niepisanym prawem.

Spochmurniał i jakoś tak... nadął się.

• Nie mam zamiaru powtórnie zapuszczać się w te dzikie okolice, pełne nieokrzesanych ludzi.

• To już tylko pana sprawa. Czym jeszcze mogę służyć?

• Kiedy będziemy mogli ruszyć w drogę?

• To zależy od stanu zdrowia panny Gardy, ale są­dzę, że obecnie i pan nie potrafiłby ujechać daleko. Być może za jakieś dwa do trzech tygodni...

Niechętnie przyznał mi rację i odszedł napu­szony jak paw.

W tym miejscu należałoby zakończyć historię mej wyprawy, związanej przede wszystkim z osobą wędro­wnego handlarza. Jednak nie byłaby ona pełna.

A wiec... nasz pobyt nad Pecos trwał jeszcze trzy tygodnie. Potem na prośbę Elly Gardy i Franka Scuddera (bo Florence Deen nadal ze mną nie rozmawiała, a jej małżonek unikał mnie) ja, Karol i Stone odprowa­dziliśmy małą karawanę do najbliższego szlaku kolejo­wej linii. W małym, zakurzonym miasteczku Karol Gordon pomógł Deenowi sprzedać konie i wóz. Ja z ko­lei przypilnowałem, aby Lewis Stone otrzymał wyna­grodzenie równe jego usługom. Czego też dopiąłem. Kiedy wreszcie całe towarzystwo wsiadło do pociągu, jedna tylko Elly Gardy podziękowała mi za pomoc i za opiekę. Ba, nawet poprosiła, abym odwiedził ją w St. Louis. Pewnie bym to uczynił, ale odeszła mnie chętka, gdy dowiedziałem się, że mieszka razem ze swo­ją siostrą i szwagrem.

Gdy pociąg ruszył, odetchnąłem z ulgą. Nigdy jeszcze los nie skazał mnie na obcowanie z tak nieprzyjemnymi ludźmi.

Z tego właśnie miasteczka (nazwa wyleciała mi z pa­mięci) wysłaliśmy (Karol i ja) list do seńora Gonzalesa, podając przyczyny, które znowu nie pozwoliły nam na złożenie wizyty w jego meksykańskiej hacjendzie. Jeśli po odczytaniu tego pisma Gonzales nie obrazi się na nas ostatecznie, uznam go za wzór dobroci i cierpliwo­ści. Oby!

Ruszyliśmy na wschód, a Stone jechał z nami przez kilka dni. Rozstaliśmy się w nieokreślonym miejscu nad środkowym biegiem Arkansasu. Stone nosił się z za­miarem nabycia farmy lub nawet niezabudowanego terenu, aby rozpocząć hodowlę bydła. Życzyłem mu pomyślności, ale równocześnie przestrzegłem przed zbyt pochopnym chwytaniem za broń. Aby nie powtórzyła się „sprawa Claya".

I tak oto zostaliśmy we dwóch z Karolem. Nadciągała jesień, dni stawały się coraz chłodniejsze, noce coraz dłuższe. Żółkły trawy prerii, złociły się liście drzew i krzewów.

Któregoś dnia, ciepłego i słonecznego, jakby zapowia­dał nieoczekiwany powrót lata, trafiliśmy do zakątka, którego widok przypomniał mi piosenkę Nortona.

Czarny bór porastał wyniosłą skarpę, ze zbocza któ­rej spadała ku nizinie błyszcząca, pienista struga wody.

I dotrzeć tam, gdzie rośnie bór

W zadumie swej mrocznej ciszy

I w grzmocie pian, gdzie spada z gór

Potok ze skalnej niszy.

87

---