ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ 35/40-55/60 r.ż.

ZMIANY FIZYCZNE

• regresywne zmiany

• układ krążenia, twardnieją tętnice, gorzej funkcjonuje serce

• układ oddechowy

• wolniejsze przekazywanie impulsów nerwowych

• maleje liczba włókien mięśniowych, obniża się siła, szybkość ruchów, pogarsza się koordynacja i gibkość

• ale dzięki właściwej aktywności ruchowej można zmniejszyć tempo tego regresu

• stopniowe wygasanie funkcji hormonalnej - wiąże się ze zmęczeniem, uderzeniami gorąca, bezsennością oraz chwiejnością emocjonalną, depresją

• kompensacja deficytów

FUNKCJE POZNAWCZE

ZMYSŁY

• pogarsza się refleks - wydłuża czas reakcji

• gorzej widzimy szczególnie przy złym świetle - gorsza zdolność akomodacji soczewki

• gorzej słyszymy - szczególnie wysokie dźwięki

• maleje liczba kubków smakowych

• zachowujemy dobrą orientację w terenie

UWAGA

• gorzej funkcjonuje

• jest mniej podzielna

PAMIĘĆ

• niewielkie pogorszenie

• bardziej wyraźne w przypadku pamięci mechanicznej

• zarówno przy kodowaniu i odkodowywaniu (bardziej)

POZIOM INTELEKTUALNY

• inteligencja skrystalizowana (wiedza+umiejętności) wyniki utrzymują się na poziomie

• pogorszenie wyników w testach inteligencji płynnej (zależnej od pracy naszego mózgu - od szybkości)

• z wiekiem coraz więcej czasu potrzeba na rozwiązanie zadania, a ponadto ludzie stają się z wiekiem bardziej refleksyjni

• długo mamy możliwości rozwijania intelektualnego nawet do późnej dorosłości ale jest to bardziej pragmatyczne

MYŚLENIE

• postformalne (→ wczesna dorosłość)

• mądrość - wiedza odnosząca się do ważnych dla każdego człowieka kwestii, problemów i zadań życiowych składających się na tzw. Pragmatykę życia; wiedza ta tworzy się i ugruntowuje w oparciu o wzrastające wraz z wiekiem doświadczenie w ich rozwiązywaniu

• wyraża się w tych dziedzinach aktywności umysłowej, które są wyrazem indywidualizacji rozwoju

• wymaga długotrwałego, obejmującego wiele lat treningu

• dużo życiowych doświadczeń pozwala na dobre rozwiązywanie życiowych problemów

• człowiek wykorzystuje przy tym :

• wiedze faktualno - proceduralną

• wiedzę ewaluatywną ( wiedze o znaczeniu, człowiek wie co tak naprawdę ma wartość)

• człowiek dorosły - większa tolerancja niepewności - człowiek jest coraz bardziej skłonny przyznać że jedno rozwiązanie może być z jednej strony lepsze a drugie z innej

PRACA ZAWODOWA

• optymalna pozycja zawodowa

• może łączyć się z autorytetem, władza, pozycją

• największa satysfakcja zawodowa

• czasami wiąże się to z dużym stresem

• wypalenie zawodowe - szczególnie w pracy służb społecznych, częściej dotyka tych, którzy w młodości bardzo się angażowali

• wyczerpanie emocjonalne - na początku - poczucie że nie jest się w stanie tej pracy już wykonywać

• często wtedy pojawiają się objawy somatyczne (np. bezsenność), wtedy jedynym sposobem jest zmiana charakteru pracy

• czasami człowiek ma silne poczucie niedoceniania

UTRATA PRACY

• w każdym okresie jest dotkliwa

• ale w tym najbardziej:

• po 1 spada się zwykle z wysokiego szczebla, z przez lata wypracowywanej pozycji

• po 2 możliwości znalezienia pracy w tym wieku są bardzo ograniczone

• po 3 możliwości przekwalifikowania pracy w tym wieku zanikają powoli

• w pracy człowiek w tym wieku osiąga status eksperta, mistrza - wykonuje wiele czynności w sposób automatyczny co pozwala mu kompensować ubytki poznawcze, ponieważ czynności są bardzo dobrze utrwalone

RODZINA

• dorastają dzieci

• wymaga to zmian charakteru reakcji, autonomia dziecka

• zmiana charakteru podejścia do swoich starzejących się rodziców- zmiana reakcji - opieka nad rodzicami

• puste gniazdo - zmiana, w przypadku kobiet jest to bardzo trudny okres (szczególnie tych niepracujących) ale dla niektórych kobiet jest to okres wyzwolenia, zaczynają wtedy myśleć bardziej o sobie; w przypadku kobiet aktywnych zawodowa zmiana ta jest mniejsza

• wyprowadzenie się dzieci z domu jest także sprawdzianem dla rodziców, dla ich małżeństwa, tego co ich rzeczywiście łączy

• jeżeli więź małżeńska jest rzeczywista to jest to bardzo dobry okres

• buduje wtedy ich reakcję

• ale kiesy łączyły ich tylko dzieci teraz mogą nastąpić konflikty małżeńskie prowadzące nawet do rozwodu

• nie wolno pozwolić babciom stać się mami własnych dzieci

• dziadkowie - zdarza się jeśli nie mieli czasu dla dzieci że na emeryturze opiekują się wnukami doskonale, spełniają się (szczególnie mężczyźni)

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI

• autonomia

• koniec fazy indywidualizacji

• wewnętrzna integracja

• człowiek coraz lepiej zna swoją wartość i coraz lepiej siebie akceptuje

kryzys środka życia

• może się zdarzyć ale nie musi

• człowiek w tym okresie konfrontuje się z własną śmiertelnością

• w okolicach 40 r.ż. zmienia się perspektywa myślenia („ więcej za nami niż prawdopodobnie przed nami”)

• ma poczucie że trudno jest już cokolwiek zacząć od nowa

• jest to także okres bilansu życiowego

• chwieje się poczucie sensu własnego życia

Peck:

• mówi że należy z czasem dokonywać przewartościowania:

• np. w tym wieku powinniśmy bardziej cenić mądrość niż atrakcyjność ( zazwyczaj kobiety znoszą gorzej spadek atrakcyjności)

• bardziej powinniśmy cenić związek duchowy niż fizyczny

• pomoże człowiekowi utrzymanie emocjonalnej giętkości - człowiek młody dorosły akceptuje emocje w kontaktach z wybranymi osobami natomiast później musimy nauczyć się nauczyć się zaangażowania (bo np. umierają krewni)

• giętkość umysłowa - przeciwna do tego co się na starość dzieje

Gould

• twierdzi że w tym okresie trzeba zanegować irracjonalne przekonania, np.:

• bezpieczeństwo może trwać wiecznie

• śmierć nie może się zdarzyć mi ani moim bliskim

• nie możliwe jest życie bez partnera

Erikson:

• nazywa ten okres produktywność (generatywność) - stagnacja

• okres, w którym człowiek realizuje się poprzez to że tworzy, że jest produktywny(np. dzieci, produkty, idee)

• silna potrzeba dzielenia się z innymi swoimi umiejętnościami, zdolnościami

• jeśli człowiek nie tworzy grozi mu stagnacja co prowadzi do zubożenia duchowego, ma poczucie pustki

---