Prof. dr hab. Hanna Świda-Ziemba
Mikrosocjologia
Temat X - „Patologia” małych grup
Patologię grupową można podzielić na dwa rodzaje:
patologię wynikającą z nadmiernej spójności grupowej,
patologię, która jest rezultatem braku spójności grupowej.
Obie patologie są scharakteryzowane w poleconej lekturze.
Na tle analiz J. Szmatki warto dodatkowo zwrócić uwagę, że patologię grupy, która nie tylko zagraża jej spójności, ale może wręcz prowadzić do jej rozkładu jest struktura grupy, w której elita jest mało liczebna, a grupa nisko położonych w hierarchii bardzo liczebna. Taka struktura grupy zagraża słabym obiegiem informacji , brakiem poczucia zaspokojenia potrzeb u wielu członków grupy, co może prowadzić do ich słabej identyfikacji z grupą i nie respektowania przez nich norm grupowych ( lub respektowania ich jedynie „pod przymusem”, bez wewnętrznego przekonania). Taka sytuacja może też prowadzić do tego, że ci, którzy są „nisko położeni” w strukturze grupy porozumieją się ze sobą, stworzą własny system wartości i jako cel przyjmą destrukcję grupy w jej aktualnym kształcie. Innym źródłem naruszenia spójności grupy będzie sytuacja, kiedy członkowie grupy przykładają mniejszą wagę do przynależności do danej grupy, a swą tożsamość społeczną będą raczej czerpać z przynależności do grup innych, jak np. ignorując przynależność do grupy zawodowej na rzecz przynależności do grupy rodzinnej, czy przynależność do instytucjonalnie rozumianej grupy („klasa szkolna”) na rzecz przynależności do grupy towarzyskiej czy subkulturowej. Grupa jest także patologicznie niespójna, gdy: 1) wartości i normy grupowe są niedookreślone ; 2) gdy zachowania odbiegające od tych norm nie są objęte kontrolą społeczną; 3) „nagrody” i „kary” w obrębie grupy wobec jej członków - są niekonsekwentne i niestabilne. To samo zachowanie może się spotkać raz z karą, raz z nagrodą, a innym razem być zignorowane i niedostrzeżone.
3