HISTORIA KULTURY ANTYCZNEJ, ĆWICZENIA, 5.11.10
Owidiusz – 43 r. p. n. e. – 17 r. Poemat rzymski. Metamorfozy – epopeja. Czemu służy mit w tej opowieści? Każdy mit zmierza do tego samego – metamorfozy to przemiany jednych kształtów w drugie. Tyle tylko, że każda kolejna opowieść zyskuje pewien sens. Metamorfozy w co? w drzewa, zwierzęta, gwiazdozbiory. Elementy dzisiejszej natury, przyrody. Taką, jaką dziś obserwujemy. Jest to pewien Konstrukt intelektualny. Odwołanie do Kallimacha – poeta, który tworzył po śmierci Aleksandra Wielkiego – poemat „Aitia” – cel poematu – opowieści o charakterze aitiologicznym w wymiarze intelektualnym.
Opowieść o chaosie – element ekspozycji. O czym opowieść ma być? O tworzeniu się czegoś z chaosu. Mechanizm – przemiana jednych ciał w drugie. Jednych form rzeczy w inne. Pod wpływem bogów i z ich decyzji. Punkt wyjścia całego procesu – ziarna przyszłych rzeczy – semina rerum. Zarodki przyszłych rzeczy – w chaosie wszystko już jest, trzeba bogów, które je uaktywnią. Koncepcja filozoficzna.
Rzymianie – myśl eklektyczna. Wiele wątków różnych filozofii helleńskich.
Atomiści – Leukip, Demokryt. Najmniej racjonalny nurt w filozofii greckiej.
Mit pokoleń ludzkości: wiosna była wieczna.
Na czym polega złotość wieku?
Nie ma praw i lęku przed karą, ludzie sami mają moralność i poczucie sprawiedliwości
Nie podróżowano drogą morską
Ludzie nie znają obcych ludzi
Nie ma miast obronnych, ludzie żyją w sposób niezurbanizowany
Nie ma wojen
Ziemia sama wydaje plony, człowiek nie pracuje, nie cierpi
Wieczna wiosna – nie ma pór roku, łagodny klimat. Nie ma tego, co będzie punktem wyjścia większości kłopotów. Pleonexia – pożądanie więcej niż się ma.
Wiek srebrny
Cztery pory roku – upały i zimy. Schronienia trwałe, domy
Z chwilą, gdy kończy się świat bez pór roku, kończy się samoistne wydawanie plonów przez ziemię – ludzie muszą się zająć rolnictwem. Ale mówi się o trudzie zwierząt pracujących na polu – dochodzi do tego okiełznanie zwierząt, zniewolenie ich i zmuszenie do pracy w służbie człowieka.
Wiek miedziany
Wojna, ale bez zbrodni i okrucieństwa – dalej są elementy wrodzonej moralności. Wiek bohaterów, którzy walczą, ale nie są niemoralni
Wiek żelazny
Mordy, wojny (jak świeżo zakończona historia Rzymu – opis młodości czytelników Owidiusza).
Zbrodnicza rządza posiadania
Handel
Siła korumpująca złoto – najwyraźniej niszczy ono moralność.
Zmienia się pojecie wspólnoty – własność
Praca dla zysku nie tylko dla przetrwania.
konkretny wymiar religijny i rytualny. Tamte pokolenia – po zniknięciu z ziemi stają się przedmiotami kultu. Myślenie religijne, które robi aitiologię konkretnych rzeczy, kultu. Tego elementu u Owidiusza nie ma, tu jest abstrakcja.
Cały utwór – kończy się obrazem powrotu złotego wieku.
Owidiusza nie interesuje kondycja aitiologiczna ludzi. Nie interesuje go, jak to się stało, ze ludzie są teraz w takiej kondycji, w jakiej są. Przedmiot zainteresowania Owidiusza – charakter, przedmiot człowieka, ale nie miejsce w kosmosie.
Homer
Jak wyglądają stosunki twarzą w twarz między bohaterami Iliady a bogami? Jak wyglądają bogowie oczami ludzi? Atenę widzi tylko Achilles, reszta widzi Achillesa, który się wacha. Sposób oddania silnych emocji – poprzez obraz widocznej tylko przez A. bogini.
Etos – charakter, który jest dany danej zbiorowości lub jednostki. Charakter Achillesa wymagał pocięcia Agamemnona, a on robi coś niespodziewanego – A. jest gwałtownym, niepowstrzymanym zabójcą, a tylko zelżył Agamemnona. Niespodziewana decyzja człowieka ma być efektem działania bóstwa. Ale można ten obraz widzieć dosłownie – bóstwa są widoczne tylko dla tych, którym chcą się pokazać.
Na za dwa tygodnie – porównać ze sobą konflikty na Olimpie z ziemskimi, wśród herosów. Zwłaszcza – ich konsekwencje. Pierwsza ksiega Iliady i sens grot4eskowej wizji bogów. Także: ptzyjżeć się, w jaki spos bogowie nawiązują kontakt z ludźmi. Skad ludzie znają bogów wymagania i potrzeby, pragnienia. Wizja groteskowa bogów u Homera i pzreczytac ze zbioru Danielewicza fragmenty Ksenofanesa i z II ks Herodota przyjrzeć się miejscom, w jakim Homer i Hezjod bogów greckich traktowali. Nie tylko koncepcja bogów ale i reakcja ludzi na nich.