HISTORIA KULTURY ANTYCZNEJ, ĆWICZENIA, 26.11.10

W jakim kontekście jest ta uczta? Itaka – Pylos – Sparta (Menelaos)

Wyprawa, która ma wyraźny charakter inicjacyjny. Telemach traktowany jako dziecko, gdyż nie miał ojca, który przeprowadziłby go przez wszystkie etapy inicjacji. Próbuje odbudować międzynarodowe koneksje swego ojca. To, co się dzieje jest efektem działań Ateny – ta podróżuje z Telemachemw przebraniu. W trzeciej pieśni – telemach przebywa do Pylos. Dwa opisy ofiary – Nestor ma sławę człowieka pobożnego, znającego się na sprawach boskich.

Pieśń trzeci: Dwa opisy ofiary. Pierwsza: na początku uczty ku czci Posejdona. Jakiś element poranka. Wszystkie okoliczności ofiary wymagały przygotowania. Sprawę komplikuje fakt topografii – dzieje się na wybrzeżu. Nad morzem – bo ofiara jest Posejdona. Procesja, ofiara, uczta. Pewna całość. Uczta na plaży – jaka część? Potem przeniesienie do pałacu nestora, tam mniejsze grono ucztuje po zmroku. Podział – pewne rzeczy zbiorowo na plaży, pewne w mniejszym gronie.

Motywacja Nestora – modlitwa jest odpowiedzią na co? objawienie Ateny – po zakończeniu części na plaży. Nestor jako jedyny umie zidentyfikować Atenę. Kluczowa identyfikacja bóstwa. Nestor wie, co to za bóstwo i zwraca się do niej. Nestor obiecuje w modlitwie bóstwu coś – wota, jest to modlitwa wotywna. Ślubowanie, które ma w przyszłości zapewnić pomoc bóstwa. Wotum – patrząc na pierwszą ofiarę – na wybrzeżu, wota nie było. Obywatele spełnili po prostu czynność religijną jest to ofiara kalendarzowa. Tu – improwizowana ofiara, reakcja na wydarzenie – epifanię bóstwa. Różnica w skali wydarzenia.

9X9 wołów – hekatomba, duża ofiara. Same czarne byki – „pan o błękitnych kędziorach ” – atramentowych. Często w postaci byka przedstawia się bóstwa morskie.

Co bogini zamierza ofiarować?

• Jałówka

• Roczna

• Nieujarzmiona – niepracująca i dziewicza. Atena także jest dziewicza.

• Doskonałe fizycznie, bak skaz realnych. Barwa, skazy fizyczne. Barwy mogą być, zdaniem ofiarników, pechowe.

Zwierzę dla konkretnego bóstwa – wybrane odpowiednio. Zawsze – o jednolitej maści, doskonałe wizualnie. W wypadku nestora – wybranie zwierzęcia jest pracochłonne. Zanim nastąpi ofiara: nestor ma hodowlę zwierząt ofiarnych. Częścią hodowli było wyselekcjonowane stado zdatne do złożenia w ofierze.

Miejsce – białe kamienie przed drzwiami pałacu – święty gaj. Miejsce o szczególnej mocy religijnej. Na rozstajach dróg przechodzący zostawiają kamień, polewa się to oliwą. Gdzieś tam znajduje się miejsce, gdzie zasiada w trybunale król. Miejsce nasycone mocą boską. Takie miejsca, zwłaszcza rozstajne drogi są znaczone ofiarami. Czasem – ulać płynną ofiarę z oliwy. Nestor – w miejscu blisko domu. Odpada element pierwszej z ofiar – duża, ceremonialna ofiara. Miejsce składania ofiary jest zdefiniowane, to nie jest miejsce przypadkowe. Z góry wiadomo, gdzie składa się jaką ofiarę.

Nestor posyła po jałówkę.

Przedmioty do ofiary:

• Wstęgi do rogów – pod opiekę bóstwa. Białe wstęgi na rogach bóstwa. Symbol oddania zwierzęcia bóstwom

• Miednica z wodą – do rytualnej ablucji – gest pozbycia się brudu. Skropienie zwierzęcia.

• Krupy jęczmienne

• Siekiera

• Czara na krew

• Nóż – zwykle wkładany pod krupy jęczmienne – zwierzę zjadając, samo się dokopuje.

Kto składa ofiarę?

• Córki

• Synowie

• Żona Nestora

• żony mężów

• Nestor

• Atena niewidoczna

• Telemach – gość domu.

Οικοζ – dom.

Pierwociny – ofiarujemy bóstwu zawczasu część zwierzęcia. Konsekracja pars pro toto.

Ops zwierzęcia – bardzo precyzyjny.

Uderzenie topora – pozbawia zwierzę śił witalnych (Μενοζ). Potem – Τhymos. Kobiety lamentują. Śmierć na raty, sprolongowana.

Bóstwa graniczne, olimpijskie.

Część zwierzęcia – oddana bogom, część dla ludzi. Wspólna uczta bogów ludzi. Wspólnota bardzo wyraźnie przedstawiona.

Gdzie będą jedli – w pałacu, uczta będzie w pałacu. Analogiczna uczta ofiarna będzie miała miejsce na wybrzeżu morskim. Każdy uczestnik dostaje mięso, które zjada z rodziną w domu. Mięso pocięte na drobne kawałki i pieczone – gulasz, kebab. Głęboki sens symboliczny.

Podział anatomiczny zwierzęcia skutkuje hierarchizacją uczestników. Ubłaganie Ateny, przykazana ofiara.

Prywatne miejsce kultu – plaża

4.5 tysiąca ludzi – grono obywatelskie sporej poleis. Nie słychać o kobietach. Fyle – szczepy, tu jest ich 9. Ich reprezentanci, którzy mogą przyjść, siedzą osobno i składają ofiary. Hekatomby – funkcja religijna, mitologiczna – zwierze na rynku musi pochodzić z uboju rytualnego, z hekatomby. W dyżej poleis zawsze gdzieś składa się ofiarę.

Różny adresat. Ofiara publiczna i prywatna.

Wszystko odbywa się na zewnątrz a nie wewnątrz. Miejsce kultu tradycyjnego. Miejsce odbywania rytuału zdeterminowane.

Należy dokonać libacji – ofiary płynnej czci bóstwa,

Normatywność – forma zakłada zamknięcie uczty i ofiary.

Opracowania w sylabusie – rozdział z rengaurea, szczególne rytuały zwane Bouphonia – wołobójstwo. Związki ideologii ofiary u Hezjoda i u bouphoniów.