Wszystko wskazuje na to, iż Templariusze dotarli do Polski ok. 1155 roku. Przywiózł ich ze sobą książę Henryk Sandomierski (syn Bolesława Krzywoustego) wracając z krucjaty. Miał im nadać Opatów z 16-a wsiami w sandomierskim, gdzie jak pisze Długosz mięli klasztor znakomity. Pozostałością jego może być kolegiata św. Marcina, gdzie podobno w podziemiach są zabalsamowane ciała braci. Jednakże w 1237 Henryk Brodaty, za zgodą Bolesława Wstydliwego, zniósł Templariuszy w Opatowie. Dobra Templariuszy w Polce administracyjnie podlegały Prowincji niemieckiej, ale posiadały pewną autonomię, gdyż jest mowa o Preceptorze Polski, który rezyduje na przemian w Oleśnicy Małej, Chwarszczanach, Leśnicy i Rurce. Na naszym terenie Templariusz posiadali najprawdopodobniej dziewięć komandorii w: Rurce, Chwarszczanach, Leśnicy, Oleśnicy Małej, Czaplinku, Myśliborzu, Wielowsi i Wałczu. Prawdopodobne jest także istnienie komandorii w Sulęcinie. Budowle Templariuszy w naszym regionie nie były potężnymi fortecami lecz typowymi folwarkami. W budowie, szczególnie kaplic i kościołów stosowano jednak formy przyjęte z zachodu. Specyfika naszej topografii skłoniła ich do korzystania ze słowiańskiej tradycji wznoszenia budowli obronnych na moczarach, bagnach, czy w zakolach rzek. Szeroki pas bagien zastępował fosę sięgającą ok. 20m szerokości. Teraz pokrótce omówię wszystkie komandorie. Komandoria w Rurce nie mieściła się w pierwotnych granicach darowizny z 1234 roku. Powstała na terenie dodanym przez Barnima I (ok. 200 włók) w okresie 1235-1244. Zamek w Rurce otoczony bagnami, zajmował płaskie wzniesienie o eliptycznym kształcie (oś dłuższa 70m, krótsza 50m). Dłuższa oś elipsy przebiegała wzdłuż linii północ-południe, w północno-wschodniej części elipsy znajdowało się ujście grobli, łączącej zamek z odległym o 350m traktem Chojna-Banie, w północnej zaś staw, zasilany poprzez kanał, wodą z rzeki Rurzycy. W południowej części na skraju majdanu, zachował się jedyny relikt średniowiecznego zamku, kaplica. Kształtem przypomina ona saskie kościoły jednonawowe z wyodrębnionym prostokątnym chórem bez apsydy. Za takim pochodzeniem kaplicy przemawia pochodzenie osiadłych na terenach darowizny Barnima I Templariuszy, którzy przybyli prawdopodobnie z ich domów w Brunszwiku (od 1170) i Halberstadt (od 1205). Kaplica zbudowana została całkowicie z kostki granitowej. Wejście znajdowało się w elewacji północnej, a więc od strony majdanu zamkowego. Templariusze posiadali Rurkę jeszcze po kasacie Zakonu do 1334. Zachowały się tylko ruiny kaplicy przerobionej na browar. Więcej... Obecny stan architektury komandorii w Chwarszczanach (zachowana tylko kaplica) pozwala jedynie zlokalizować komandorię, która była ośrodkiem 1000 łanowych dóbr nadanych Templariuszom w 1232 roku przez księcia Władysława Odonicza. Położona nad brzegiem rzeki Myśli zajmowała obszar płaskiego wzniesienia w kształcie elipsy (dłuższa oś 150m, krótsza 100m). Dłuższa oś przebiegała po linii wschód-zachód. Od zachodu wzniesienie przylegało do rzeki, z pozostałych stron otaczał je stumetrowy pas moczarów. W północno-zachodniej części majdanu zbudowano w dwóch fazach wolnostojącą kaplicę. Z pierwszej fazy budowy pochodzi kamienna część fasady zachodniej, z drugiej pozostałe partie. Różnica w czasie między obiema fazami wynosi przypuszczalnie ponad 30 lat. Kaplica z pierwszej fazy, którą określają lata 1235-1262 była obiektem podobnym w skali do kaplicy rureckiej. Fakt, iż kaplica była okazałą budowlą wskazuje, że budynkom mieszkalno-reprezentacyjnym komandorii, okalającym w końcu XIII wieku dziedziniec zamku, również nadano odpowiedni charakter.Więcej... Komandoria w Leśnicy (obecnie Lietzen na terenie Niemiec) powstała w roku 1229 z 250 łanowego nadania Henryka Brodatego. Był to podobny typ zamku-folwarku jak w Rurce, położony na zachód od Frankfurtu. Z architektury zakonnej oprócz kaplicy zamkowej z połowy XIII wieku zachował się tam spichlerz, zbudowany z kostki granitowej. Odległość między spichlerzem, a kaplicą wynosi 100m. Biorąc pod uwagę fakt, iż są to budowle wolnostojące, a więc pomiędzy nimi a murem obwodowym zamku istniała kilkumetrowa przestrzeń, można wnioskować, że rozpiętość zamku była analogiczna jak w Chwarszczanach, to znaczy ok. 150m. Potwierdza to przypuszczenie o gospodarczej funkcji dóbr. Niewiele wiemy o komandorii w Oleśnicy Małej, wiadomo iż powstała z nadania księcia Henryka Brodatego w 1226 roku. Templariusze z tego ośrodka utrzymywali dobre stosunki z Klaryskami z Wrocławia. Do nich należało także kilka łanów ziemi pod Strzelinem i to najprawdopodobniej oni wzięli udział w bitwie z Tatarami pod Legnica w 1241 roku. W 1268 roku Przemysław II nadał Templariuszom słabo zamieszkały, pokryty puszczami i jeziorami teren w kształcie koła o średnicy 27 km, z centrum w dzisiejszym Czaplinku (Tempelburg). Komandoria ta została obsadzona przez Templariuszy z Rurki i Chwarszczan. Do tej pory nie wiadomo, gdzie znajdował się ich zamek. Najdogodniejszym miejscem pod względem topograficznym byłby obszar starego miasta. Badania archeologiczne na najwyższym wzniesieniu miasta (na cmentarzu kościoła gotyckiego) nie dały pozytywnych rezultatów. Jako miejsce ewentualnej lokalizacji zamku typuje się teren z kościołem barokowym. Wieś Myślibórz nadał Templariuszom w 1238 roku Władysław Odonicz. Jednak jako komandoria występuje dopiero ok. 1260 roku. Ostania wzmianka pochodzi z dokumentu o rok późniejszego. Najprawdopodobniej komandoria znajdowała się na miejscu późniejszego klasztoru dominikanów. Komandoria w Wielowsi (Wielkiej Wsi "Magna Villa") została zlokalizowana dopiero w latach trzydziestych naszego wieku. Powstała z nadania Władysława Odonicza w 1231 roku, a stała na wzniesieniu o powierzchni 60m na 100m, o stromych zboczach od północy i południa, otoczona moczarami nawadnianymi przez pobliski strumyk, z lądem połączona była groblą. Komandoria w Wałczu (Kron) powstała z prywatnego nadania wdowy po komesie Piotrze z Lank w 1249 roku. Jednak już w 1233 Władysław Odonicz podarował Templariuszom 3000 łanów ziemi nad rzeką Dobrzycą. Darowizna nie odgrywała jednak ważniejszych roli i w 1303 Brandenburczycy lokowali tu już miasto. Należy tu jeszcze wspomnieć o Sulęcinie, który otrzymali Templariusze w darowiźnie od śląskiego możnowładcy Mroczka z Pogorzeli, który otrzymawszy go wraz z 10 wsiami od Henryka Brodatego, przekazał im całą tę włość w 1244 roku. Zachowała się także informacja o udziale Templariuszy w bitwie pod Legnicą. W liście z połowy 1241 roku Mistrz Templariuszy Ponces d'Aubon pisał do króla francuskiego Ludwika IX: "...Uwiadamiamy Waszą Wysokość, że Tatarzy zniszczyli i złupili ziemię, która należała do Henryka, księcia polskiego, że zabili tego wraz z mnóstwem panów; 6 braci naszych, 3 rycerzy, 2 zbrojnych i 500 naszych ludzi zginęło, 3 zaś braci dobrze nam znanych zdołało uniknąć zguby..."