Prawo karne, wykład 15, 27-01-2017
psychiczność podręcznik
Konstrukcja przepisu art. 31 § 1, w połączeniu z § 3 określa pewną okoliczność w której sprawca nie może w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia, albo pokierować swoim postępowaniem.
Na zachowanie się człowieka nakłada się: warunek uzewnętrznienia (bezwzględnie obowiązujący) oraz warunek sytuacji wyboru (można było postąpić inaczej).
Dlaczego w okolicznościach z art. 31 nie mówimy o braku czynu tylko o okoliczności wyłączającej odpowiedzialność karną z powodu winy?
Jest to rozstrzygnięcie arbitralne. Związane z rozważaniami co by było gdyby osoba taka nie mogła popełnić czynu. Czym jest, nie można przypisać winy.
Niepoczytalność – art. 31 §1 – podręcznik – wzmianka że metoda mieszana.
Granice wyłączenia winy - nie tylko § 1 ale też § 3.
§ 3 § 1 nie stosuje się jeżeli był pijany i przewidywał albo mógł przewidzieć sytuacje które wyniknęły. Przypadki kiedy: poczytalność jest wyłączona – sprawca nie może rozpoznać znaczenia czynu albo nie może pokierować swoim postępowaniem, ale jest to konsekwencja wprawienia się w stan nietrzeźwości albo odurzenia, a niepoczytalność przewidywał albo mógł przewidzieć.
Kiedy możemy powiedzieć, że nie mógł przewidzieć?
„Pomroczność jasna” – atypowa reakcja na małą dawkę alkoholu. Atypowy brak tolerancji na alkohol. może się to zdarzyć w zasadzie raz, bo potem już może to przewidzieć.
Kiedy ktoś nie wie jakie są konsekwencje spożycia leku po alkoholu, a nie było tej informacji na leku.
Ograniczenie poczytalności: znaczne = może być nadzwyczajne złagodzenie kary; nieletniość; stan wyższej konieczności; niepoczytalność
Art. 31 § 3 – czym jest spowodowane to wyłączenie? Jeżeli sam pozbawisz się poczytalności to nadal jesteś traktowany jakbyś był poczytalny – bo to twoja wina, sam się w tej stan wprawiłeś. Tak to każdy by się wprawiał w stan odurzenia, żeby nie ponosić odpowiedzialności karnej.
Co w sytuacji jeśli ktoś przestaje zażywać leki i przez to jest niepoczytalny? Zależy czy robi to świadomie – przestaje brać leki więc wie że będzie niepoczytalny.
§ 3 nie reaguje się na wszystkich takich sprawców jest rygorystyczne.
OKOLICZNOŚCI WYŁĄCZAJĄCE WINĘ
Wyłącznie odpowiedzialności za przestępstwo nieumyślne: Art. 28. § 1. Nie popełnia przestępstwa, kto pozostaje w usprawiedliwionym błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu zabronionego.
Art. 29. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca bezprawność albo winę;
Art. 30. Nie popełnia przestępstwa, kto dopuszcza się czynu zabronionego w usprawiedliwionej nieświadomości jego bezprawności;
Art. 318. Nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego wykonaniem rozkazu, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo. nie zdaje sobie sprawy z tego że realizuje znamiona czynu zabronionego; działa pod wpływem błędu – nie wie że popełnia czyn zabroniony; rozkaz żołnierza nie wiąże – takie są wyjątkiem; nie wymaga się tu usprawiedliwienia błędu.
Nie są to przypadki „bez winy”, tylko wyłączające ją, bo tak to musielibyśmy mieć jakiś „wzorzec” winy.
ZAMIAR
Ogół przestępstw: umyślne, nieumyślne (niektórzy dodatkowo umyślno-nieumyślne
Umyślne. Art. 9 § 1 czyn popełniony umyślne, jeśli chce go popełnić, albo się na to godzi. Brak definicji „umyślności”, ale mamy kontekstową definicję umyślności. Umyślnie jeśli jest zamiar.
Umyślność względem czynu zabronionego = zamiar. Definicja przez wyliczenie – chce albo się godzi.
Dolus directus (chce); (godzi się) – zamiar ewentualny, czasem wynikowy; dolus eventualis.
Jakie funkcje umyślność pełni?
Art. 7. § 1. Przestępstwo jest zbrodnią albo występkiem.
§ 2. Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą.
§ 3. Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych albo powyżej 5000 złotych, karą ograniczenia wolności przekraczającą miesiąc albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc.
Art. 8. Zbrodnię można popełnić tylko umyślnie; występek można popełnić także nieumyślnie, jeżeli ustawa tak stanowi.
Typów nieumyślnych jest mniej niż umyślnych. Bo musi być najpierw karalność czynów popełnionych umyślnie, a dopiero potem od tych czynów jest nieumyślność.
Im bardziej wolny w wyborze jestem, tym bardziej ponoszę odpowiedzialność. Sprawdzamy czy ktoś coś zrobił z rozeznaniem – czy ktoś się namyślił i wie co robi, czy nie.
Różnica w ustawowym zagrożeniu.
Co to znaczy że ktoś chce zabić drugiego człowieka? Świadomość możliwości i świadomość konieczności strona intelektualna; sprawca dąży do tego, żeby dany stan osiągnąć, jest to przedmiotem jego chęci.
Świadomość sprawcy, że może zrealizować znamiona czynu zabronionego;
Subiektywnie przekonany jestem że coś osiągnę (chociaż tego nie muszę osiągnąć)
To, do czego dąży sprawca, ma być obiektywnie osiągalne w naszym umyśle – oceniamy realnie swoje szanse, np. jestem płatnym mordercom; zakłada że może mu to wyjść; ta opcja jest najlepsza aspekt intelektualny
Wolitywny aspekt – sprawca chce. Sprawca jest elementarnie racjonalny – jak widzę że nie da rady to czekam na okazję, sytuację kiedy będę miał szansę; zakłada że ma szanse.
kolejny wykład: „pożyteczność”; odróżnienie zamiaru ewentualnego od świadomej nieumyślności