3 polityka reg

Warszawa, wrzesieƒ 2006 r.

POLITYKA REGIONALNA UE

I ROLA SEKTORA FINANSOWEGO

W REALIZACJI TEJ POLITYKI

W POLSCE W LATACH 2004-2006

MATERIA¸Y I STUDIA

Krzysztof Wàsowski

Z e s z y t n r 2 0 9

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Projekt graficzny:

Oliwka s.c.

Sk∏ad i druk:

Drukarnia NBP

Wyda∏:

Narodowy Bank Polski
Departament Komunikacji Spo∏ecznej
00-919 Warszawa, ul. Âwi´tokrzyska 11/21
tel. (22) 653 23 35, fax (22) 653 13 21

Materia∏y i Studia rozprowadzane sà bezp∏atnie.

Dost´pne sà równie˝ na stronie internetowej NBP: http://www.nbp.pl

Spis treÊci

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Spis treÊci

Spis tabel i wykresów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .5

Wykaz najcz´Êciej u˝ywanych skrótów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6

Streszczenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7

Wprowadzenie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8

1. Polityka Regionalna UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

1.1. Istota polityki regionalnej UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11

1.2. Poj´cie regionu stosowane w europejskiej polityce regionalnej . . . . . . . . . . . . . . . .12

1.3. Obszary analizy spójnoÊci terytorium UE i zró˝nicowanie

rozwoju regionów Wspólnoty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .13

1.4. Najwa˝niejsze cele polityki regionalnej Unii Europejskiej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14

1.5. Inicjatywy wspólnotowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16

1.6. Dzia∏ania innowacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

1.7. Wsparcia rybo∏ówstwa . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18

2. Fundusze Strukturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

2.1. Fundusze Strukturalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

2.2. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

2.3. Europejski Fundusz Spo∏eczny (EFS) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21

2.4. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR) . . . . . . . . . . . . . . . . . .22

2.5. Finansowy Instrument Orientacji Rybo∏ówstwa (FIOR) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .23

2.6. Podstawowe zasady i mechanizmy wspó∏finansowania inwestycji

ze Êrodków funduszy strukturalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

2.6.1 Stopa wspó∏finansowania projektów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24

2.6.2 KwalifikowalnoÊç wydatków w ramach funduszy strukturalnych . . . . . . . . . . .24

3. Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE . . .26

3.1. Fundusz SpójnoÊci w UE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26

3.2. Zakres przedmiotowy interwencji Funduszu SpójnoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .27

3.3. Podstawowe zasady i mechanizmy wspó∏finansowania inwestycji

ze Êrodków Funduszu SpójnoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

3.4. Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .29

3.5. Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

3.6. Fundusze Europejskiego Obszaru Gospodarczego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

3.7. Programy Wspólnotowe (PW) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .31

Spis treÊci

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

3.7.1. Zasady wdra˝ania i finansowania projektów finansowanych w ramach PW . . .31

3.7.2. Program Kredytowania Ma∏ych i Ârednich Przedsi´biorstw . . . . . . . . . . . . . . ..32

3.7.3. Przeglàd tematyczny najpopularniejszych Programów Wspólnotowych . . . . . .33

3.8. Fundusze przedakcesyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .35

4. System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006 . . .37

4.1. Zakres polityki regionalnej realizowanej w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .37

4.2. Dokumenty warunkujàce wdra˝anie polityki regionalnej w Polsce . . . . . . . . . . . . .37

4.3. Narodowy Plan Rozwoju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .38

4.4. Analiza skutków makroekonomicznych realizacji NPR . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .39

4.5. Podstawy Wsparcia Wspólnoty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .40

4.6. Programy Operacyjne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .41

4.7. Zarys tematyczny Programów Operacyjnych realizowanych w Polsce . . . . . . . . . .42

4.8. Strategia Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45

5. Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych

w ramach polityki regionalnej w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47

5.1. Wspó∏finansowanie projektów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .47

5.2. Prefinansowanie projektów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48

5.3. Szacowany rozmiar rynku finansowania projektów i udzia∏ banków

w tym rynku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..50

5.4. Oferta sektora banków komercyjnych w Polsce w zakresie obs∏ugi

beneficjentów pomocy strukturalnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..51

5.5. Obs∏uga bankowa projektów realizowanych w formule Partnerstwa

Publiczno-Prywatnego z wykorzystaniem Êrodków unijnych . . . . . . . . . . . . . . . . ..52

5.6. Inicjatywy JEREMIE i JASPERS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .53

5.7. Leasing w kontekÊcie finansowania projektów dofinansowanych

z funduszy strukturalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .54

6. Fundusz Por´czeƒ Unijnych i pomoc strukturalna UE dla funduszy

por´czeniowych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55

6.1. Geneza powstania Funduszu Por´czeƒ Unijnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .55

6.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy zabezpieczeƒ udzielanych przez FPU . . . . . .56

6.3. Pu∏apy por´czeƒ i gwarancji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .57

6.4. Koszty pozyskania zabezpieczenia oraz ich kwalifikowalnoÊç . . . . . . . . . . . . . . . .58

6.5. Zasilanie kapita∏owe i zarzàdzanie FPU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..59

6.6. Obecny bud˝et FPU i perspektywy rozwoju FPU . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..59

6.7. Pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce . . . . . . . . . . . . . . .60

7. Podsumowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .62

8. Bibliografia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64

Spis tabel i wykresów

Tabela 1 Bud˝et polityki regionalnej w podziale na kategorie interwencji

(w miliardach euro wg cen z 1999 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12

Tabela 2 Podzia∏ wsparcia strukturalnego UE wed∏ug krajów cz∏onkowskich

i kategorii wsparcia w latach 2000-2006 (w milionach euro,
zobowiàzania wg cen z 2004 r.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .15

Tabela 3 Zakres finansowanie kategorii pomocy w ramach europejskiej

polityki regionalnej w obecnym okresie programowania

z wyszczególnieniem zastosowania poszczególnych funduszy . . . . . . .19

Tabela 4 Wyniki symulacji HERMIN: odchylenie rezultatów symulacji

z NPR do symulacji bazowej bez NPR w procentach . . . . . . . . . . . . . .40

Tabela 5 Alokacja Êrodków na operacje strukturalne dla Polski . . . . . . . . . . . . . .41

Tabela 6 èród∏a finansowania NPR 2004-2006 (w mln euro) . . . . . . . . . . . . . . .47

Tabela 7 Banki komercyjne wed∏ug iloÊci wystawionych promes/

udzielonych kredytów po trzech turach naboru wniosków
w ramach Dzia∏ania 2.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50

Wykres 1 Alokacja Êrodków unijnych na poszczególne SPO, ZPORR,

Strategi´ Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci oraz Inicjatywy
Wspólnotowe (w miliardach euro) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42

Spis tabel i wykresów

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Wykaz najcz´Êciej u˝ywanych skrótów

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

EBI

Europejski Bank Inwestycyjny

EFI

Europejski Fundusz Inwestycyjny

EFOiGR

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej

EFRR

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

EFS

Europejski Fundusz Spo∏eczny

FIOR

Finansowy Instrument Orientacji Rybo∏ówstwa

FPU

Fundusz Por´czeƒ Unijnych

Fundusz SpójnoÊci

Inicjatywa Wspólnotowa

Komisja Europejska

NPR

Narodowy Plan Rozwoju

PO PT

Program Operacyjny Pomoc Techniczna

Program Wspólnotowy

PWW

Podstawy Wsparcia Wspólnoty

SPO ROL

Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora
˝ywnoÊciowego oraz rozwój obszarów wiejskich

SPO RYBY

Sektorowy Program Operacyjny Rybo∏ówstwo i przetwórstwo ryb

SPO RZL

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich

SPO T

Sektorowy Program Operacyjny Transport

SPO WKP

Sektorowy Program Operacyjny Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw

UE–10

obejmuje dziesi´ç paƒstw, które wesz∏y do UE w maju 2004 r.

UE–15

obejmuje 15 paƒstw cz∏onków UE, stan na kwiecieƒ 2004 r.

UE–25

obejmuje wszystkich obecnych cz∏onków UE

WPR

Wspólna Polityka Rolna

ZPORR

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

Wykaz najcz´Êciej u˝ywanych skrótów

Streszczenie

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Opracowanie jest próbà opisu istoty polityki regionalnej, prezentacji form pomocy struktu-

ralnej, systemu wdra˝ania pomocy UE w Polsce oraz scharakteryzowania obszarów, w których ban-
ki komercyjne i inne podmioty rynku finansowego w Polsce zaanga˝owa∏y si´ w polityk´ regional-
nà. W opracowaniu przedstawiono m.in.:

–

istot´ polityki regionalnej,

–

ogólny zakres i cele realizacji polityki regionalnej w obecnym okresie programowania
(2000-2006),

–

instrumenty oraz mechanizmy finansowania polityki regionalnej tj. g∏ównie fundusze
strukturalne i Fundusz SpójnoÊci,

–

system wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006,

–

rol´ sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych w ramach polityki regio-
nalnej w Polsce w zakresie finansowania i obs∏ugi rozliczeniowej, ze szczególnym
uwzgl´dnieniem sektora bankowego,

–

genez´ powstania i zasady dzia∏ania Funduszu Por´czeƒ Unijnych.

S∏owa kluczowe:

polityka regionalna, polityka strukturalna, fundusze strukturalne, Fundusz SpójnoÊci, Naro-

dowy Plan Rozwoju, Podstawy Wsparcia Wspólnoty, Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Fun-
dusz Inwestycyjny, Fundusz Por´czeƒ Unijnych, bankowoÊç, EFRR, EFS, EFOiGR, FIOR, NUTS,
ZPORR, SPO, Programy Wspólnotowe, kwalifikowalnoÊç, prefinansowanie, wspó∏finansowanie,
program operacyjny, UE.

Streszczenie

Wprowadzenie

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Wprowadzenie

Jednà z najbardziej wymiernych finansowo korzyÊci wejÊcia Polski do Unii Europejskiej jest

wyasygnowanie dla naszego kraju Êrodków strukturalnych w ramach realizowanej przez UE polity-
ki regionalnej. Uwzgl´dniajàc bie˝àce ceny Polska ma szans´ na transfery

z tytu∏u realizowania tej

polityki w wysokoÊci prawie 13 miliardów euro

(okres programowania 2004-2006

). Stopa ab-

sorpcji

(wykorzystania) tych Êrodków przesàdzi o bilansie transferów finansowych pomi´dzy Pol-

skà i UE tj. o tym czy kraj stanie si´ p∏atnikiem netto unijnego bud˝etu. Przede wszystkim jednak,
zaabsorbowanie ca∏oÊci pomocy poprzez w∏aÊciwe wdro˝enie finansowanych programów pomo-
cowych w ramach polityki regionalnej wp∏ynie w sposób istotny na wzrost gospodarczy naszego
kraju

. Zgodnie z przewidywaniami wielu ekspertów sektor bankowy w Polsce zosta∏ powa˝nie za-

anga˝owany w realizacj´ polityki regionalnej UE poprzez obs∏ug´ finansowà i rozliczeniowà bene-
ficjentów pomocy strukturalnej w ramach realizowanych przez nich projektów.

Niniejsze opracowanie jest próbà opisu istoty polityki regionalnej, prezentacji form pomocy

strukturalnej, systemu wdra˝ania pomocy UE w Polsce oraz scharakteryzowania obszarów, w któ-
rych banki komercyjne i inne podmioty rynku finansowego w Polsce zaanga˝owa∏y si´ w polityk´
regionalnà. Przy opisie zakresu i zasad realizacji polityki regionalnej skupiono si´ na obecnym okre-
sie programowania (2000-2006), poniewa˝ wy∏àcznie przyj´te w tym okresie rozwiàzania rzutujà
na kszta∏t obecnego systemu podzia∏u pomocy regionalnej w Polsce, a praca w za∏o˝eniach nie ma
opisywaç polityki regionalnej w kategoriach historycznych. Ponadto, w zwiàzku z ciàg∏à niepewno-
Êci co do szczegó∏owych rozwiàzaƒ systemowych, które zostanà przyj´te w nowym okresie progra-
mowania (2007-2013) zarówno na poziomie UE

, jak i w Polsce

, rozwa˝ania na temat przysz∏e-

go okresu programowania zosta∏y w pracy celowo pomini´te. Równie˝ z za∏o˝enia nie ma tu
rozwa˝aƒ na temat celowoÊci polityki regionalnej oraz oceny sposobu jej realizacji. Wyjàtek zosta∏
poczyniony w rozdziale piàtym przy zarysie opisu efektów realizacji Narodowego Planu Rozwoju

Alokacja Êrodków zosta∏a oficjalnie potwierdzone ze strony KE [w:] Decyzja Komisji z dnia 22/VI/2004 r. zatwierdzajà-

ca Podstawy Wsparcia Wspólnoty dla pomocy strukturalnej Wspólnoty dla regionów spe∏niajàcych kryteria Celu 1 w Pol-
sce, Bruksela, 22/VI/2004, C (2004) 2092 final.

Trudno ustaliç dok∏adnà kwot´ alokacji pomocy w najbli˝szych latach, gdy˝ wartoÊç niewykorzystanych Êrodków w

danym roku b´dzie urealniana (deflator we WE wynosi obecnie oko∏o 2% Êredniorocznie). Pierwotnie zosta∏a ona usta-
lona w cenach z 1999 r. na poziomie 11 368,6 mln euro.

Okres programowania, nazywany równie˝ „perspektywà finansowà” jest poj´ciem to˝samym z okresem bud˝etowa-

nia. Nie ma on w przypadku bud˝etu UE charakteru cyklu rocznego co ma np. miejsce przy planowaniu wi´kszoÊci bu-
d˝etów paƒstw cz∏onkowskich UE. Projektowanie bud˝etu unijnego, w ramach którego wydatkowane sà Êrodki na po-
lityk´ regionalnà ma cykl kilkuletniego planowania (oko∏o 5-7 lat z tendencjà do wyd∏u˝ania si´). W ramach okresu
programowania wysokoÊç wydatków (w tym na polityk´ regionalnà) i ich przeznaczenie jest ustalana doÊç sztywno i w
zasadzie nie jest dopuszczana mo˝liwoÊç przesuwania Êrodków pomi´dzy krajami cz∏onkowskimi lub rodzajami pomo-
cy regionalnej. Obecny okres programowania rozpoczà∏ si´ w 2000 r. i zakoƒczony zostanie w 2006 r. Kolejny obejmie
lata 2007-2013. Dla dziesiàtki nowych krajów cz∏onkowskich (UE–10) formalnie okres programowania rozpoczà∏ si´ w
maju 2004 r. wraz z wejÊciem do UE. W zwiàzku z tym w przypadku krajów UE–10 w opracowaniu u˝ywany b´dzie
termin: okres programowania 2004-2006.

Stop´ absorpcji nale˝y rozumieç jako iloraz poziomu p∏atnoÊci (ang. payments) w stosunku do wysokoÊci zobowià-

zaƒ (ang. commitments). P∏atnoÊci to efektywnie wyp∏acone Êrodki pomocowe w danym okresie programowania (bu-
d˝etowania) na rzecz kraju cz∏onkowskiego. Zobowiàzania to maksymalny pu∏ap Êrodków pomocowych, które zosta∏y
przewidziane dla danego kraju w danym okresie programowania i o które ma prawo ubiegaç si´ kraj cz∏onkowski po
spe∏nieniu okreÊlonych warunków o charakterze formalnym, prawnym i finansowym.

Szerzej zob. Rozdzia∏ IV, Paragraf 4.4 Analiza skutków makroekonomicznych realizacji NPR.

Na temat rozwiàzaƒ dotyczàcych polityki regionalnej, które b´dà obowiàzywa∏y w przysz∏ym okresie programowania

z punktu widzenia Komisji Europejskiej zob. Polityka spójnoÊci na rzecz wspierania wzrostu gospodarczego i warunków
sprzyjajàcych wzrostowi zatrudnienia: strategiczne wytyczne Wspólnoty na lata 2007-2013. Publikacja dost´pna na
stronie: http://europa.eu.int/comm/regional_policy; na stronie znajdujà si´ równie˝ projekty rozporzàdzeƒ dotyczàcych
polityki regionalnej, które b´dà obowiàzywaç w przysz∏ym okresie programowania.

Na temat planowanych polskich rozwiàzaƒ, w szczególnoÊç projektów Programów Operacyjnych zob.

(http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/Projekty+programow+2007-2013/) oraz stron´ Ministerstwa Rozwoju Regio-
nalnego (http://www.mrr.gov.pl).
Na temat debaty dotyczàcej przysz∏ego bud˝etu UE i finansowania polityki regionalnej zob. Grosse (2004).

w polskiej gospodarce. Kwestie te bywajà przedmiotem licznych kontrowersji, a próba rzetelnego
opisu wykracza∏by dalece poza dopuszczalnà obj´toÊç tego opracowania. W pracy podano jednak
odnoÊniki do najistotniejszych opracowaƒ w tym zakresie.

W rozdziale pierwszym opisano istot´ polityki regionalnej, krótko scharakteryzowano defini-

cj´ regionu w Êwietle klasyfikacji wykorzystywanej przez KE, pokazano zró˝nicowanie poziomu roz-
woju regionów w UE w Êwietle najnowszych dost´pnych danych oraz przedstawiono ogólny za-
kres i cele polityki regionalnej w obecnym okresie programowania (tj. Cele 1,2,3, Inicjatywy
Wspólnotowe, Dzia∏ania Innowacyjne, Wsparcie dla Rybo∏ówstwa).

W rozdziale drugim przedstawiono podstawowe instrumenty finansowania polityki regional-

nej tj. fundusze strukturalne. W zwiàzku z tym, jak wa˝ne sà te zagadnienia, jeÊli chodzi o rozwià-
zania systemowe przyj´te w ramach obs∏ugi finansowej beneficjentów pomocy w Polsce w rozdzia-
le przedstawiono równie˝ podstawowe mechanizmy wspó∏finansowania projektów ze Êrodków
strukturalnych (kwestie dotyczàce kwalifikowalnoÊci kosztów oraz uwarunkowania wp∏ywajàce
na wysokoÊç stóp dofinansowania projektów).

Rozdzia∏ trzeci zosta∏ poÊwi´cony w cz´Êci Funduszowi SpójnoÊci, który niekiedy b∏´dnie by-

wa klasyfikowany jako fundusz strukturalny. W rozdziale opisano tak˝e pozosta∏e êród∏a finanso-
wania polityki regionalnej tj. Europejski Bank Inwestycyjny, Europejski Fundusz Inwestycyjny oraz
Fundusze Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Ponadto, przedstawiono w zarysie istot´ Progra-
mów Wspólnotowych. Mimo ˝e projekty finansowane z Programów Wspólnotowych cz´sto nie
majà charakteru ÊciÊle strukturalnego (w Polsce projekty te nie sà doceniane) najpopularniejsze
z nich zosta∏y w pracy krótko scharakteryzowane. Za w∏àczeniem charakterystyki PW do opracowa-
nia przemawia∏ równie˝ fakt, ˝e w wybranych Programach Wspólnotowych mogà bezpoÊrednio
uczestniczyç banki. Jeden z takich Programów (SME Finance Facility) zosta∏ szerzej scharakteryzo-
wany. W zwiàzku z faktem, ˝e w ramach funduszy przedakcesyjnych (PHARE, SAPARD, ISPA) nie
mo˝na ju˝ w zasadzie kontraktowaç projektów strukturalnych w Polsce, poÊwi´cono im w rozdzia-
le trzecim wy∏àcznie krótki akapit zamykajàcy rozdzia∏.

W rozdziale czwartym opisano system wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w la-

tach 2004-2006 tj. dokonano próby prze∏o˝enia teoretycznych informacji o zakresie pomocy i êró-
d∏ach jej finansowania zaprezentowanych w rozdzia∏ach pierwszym, drugim i trzecim na polskie
realia spo∏eczno-gospodarcze. Przedstawiono przede wszystkim Narodowy Plan Rozwoju oraz za-
rys Programów Operacyjnych realizowanych w Polsce tj. opisano zakres form pomocy i jej poten-
cjalnych beneficjentów w naszym kraju. W rozdziale tym poczyniono te˝ wspomniany ju˝ wyjàtek
odnoÊnie do oceny skutków realizowania polityki regionalnej i ze wzgl´du na wag´ problemu
przedstawiono analiz´ skutków makroekonomicznych realizacji polityki regionalnej w Polsce w la-
tach 2004-2006.

W rozdziale piàtym opisano rol´ sektora finansowego przy obs∏udze rozliczeniowej projektów

realizowanych w ramach polityki regionalnej w Polsce. Przede wszystkim zaprezentowano systemo-
we rozwiàzania przyj´te przy obs∏udze beneficjentów pomocy UE przez banki komercyjne w Polsce.
Ponadto, wychodzàc poza rozwa˝ania dotyczàce sektora bankowego pokazano rol´ finansowania
leasingowego jako jednà z mo˝liwoÊci – obok finansowania kredytowego lub poprzez emisj´ obli-
gacji projektów. Scharakteryzowano równie˝ formu∏´ Partnerstwa Publiczno Prywatnego w kontek-
Êcie realizacji projektów i potencjalnego udzia∏u banku w obs∏udze. W rozdziale omówiono te˝ krót-
ko inicjatywy JEREMIE i JASPERS, które b´dà wdra˝ane w przysz∏ym okresie programowania.

W zwiàzku z tym, ˝e Fundusz Por´czeƒ Unijnych wspó∏tworzy∏o wiele podmiotów systemu

finansowego w Polsce i ma on szans´ staç si´ jednym z istotniejszych ogniw w systemie obs∏ugi fi-
nansowej beneficjentów, poÊwi´cono mu odr´bny, ostatni rozdzia∏ opracowania. W rozdziale tym
szczegó∏owo opisano genez´ powstania i zasady dzia∏ania funduszu. Ponadto, odr´bny paragraf
poÊwi´cono podmiotom rynku funduszy por´czeniowych, które w zasadzie – w przeciwieƒstwie
do sektora bankowego – mogà byç bezpoÊrednimi beneficjentami pomocy unijnej.

Dokonujàc przeglàdu krytycznego literatury wykorzystanej w pracy nale˝y podkreÊliç, ˝e

przy pisaniu opracowania fundamentalnà zasadà by∏o odwo∏ywanie si´ przede wszystkim do do-

Wprowadzenie

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Wprowadzenie

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

kumentów êród∏owych dotyczàcych pomocy strukturalnej tj. rozporzàdzeƒ, wytycznych, decyzji
oraz raportów opracowanych zarówno przez Komisj´ Europejskà, jak i w∏adze krajowe, odpowie-
dzialne za dystrybucj´ tej pomocy. W tym zakresie praca by∏a zdecydowanie u∏atwiona, poniewa˝
wi´kszoÊç materia∏ów dost´pna jest w Internecie

lub w ramach bezp∏atnych publikacji. W intere-

sie zarówno Komisji Europejskiej, jak i polskich w∏adz le˝y jak najszersze propagowanie informacji
na temat pomocy regionalnej oraz oferowanych programów pomocowych

Ponadto, na rynku ukaza∏o si´ ju˝ kilka monografii dotyczàcych polityki regionalnej i systemu

jej wdra˝ania w Polsce. Na szczególnà uwag´ zas∏ugujà prace I. Pietrzyk, M. Grewiƒskiego,
J. Szlachty oraz T.G. Grosse’a. Jednak ˝aden z polskich autorów nie pokusi∏ si´ jeszcze o syntez´ ak-
tualnego stanu wiedzy na styku polityki regionalnej oraz szeroko rozumianego rynku obs∏ugi finan-
sowej projektów w Polsce. Szczegó∏owa bibliografia wykorzystana przy pisaniu opracowania zosta-
∏a zamieszczona na koƒcu pracy (obejmuje wy∏àcznie pozycje bezpoÊrednio cytowane w pracy).

Szczegó∏owe przypisy zawierajà odnoÊniki do stron www. W przypadkach, gdy link internetowy do dokumentu êró-

d∏owego by∏ z∏o˝ony lub bardzo d∏ugi, odnoÊnik dotyczy strony g∏ównej, na bazie której nale˝y wyszukaç poprzez wy-
szukiwark´ cytowany dokument.

Por. Rozporzàdzenie Komisji nr 1159/2000 z 30 maja 2000 roku dotyczàce akcji informacyjnych i promocyjnych pro-

wadzonych przez kraje cz∏onkowskie dotyczàcych realizacji funduszy strukturalnych (Dz.U. WE nr L 130 z 31.05.2000).

„Paƒstwa cz∏onkowskie pragnà wzmocnienia jednoÊci swoich gospodarek i zabezpieczenia

ich harmonijnego rozwoju przez redukowanie zró˝nicowaƒ istniejàcych mi´dzy regionami oraz ∏a-
godzenia zacofania regionów mniej uprzywilejowanych.”

(Wyciàg z preambu∏y do Traktatu Rzymskiego)

„W celu promowania ogólnego harmonijnego rozwoju Wspólnota powinna rozwinàç akcje

prowadzàce do wzmocnienia swojej ekonomicznej i spo∏ecznej spójnoÊci. W szczególnoÊci Wspól-
nota powinna dzia∏aç na rzecz redukcji zró˝nicowaƒ mi´dzy regionami i ograniczenia zacofania s∏a-
biej uprzywilejowanych regionów.”

(Artyku∏ 130A, Jednolity Akt Europejski)

1.1. Istota polityki regionalnej UE

Istota realizacji polityki regionalnej

Unii Europejskiej zawiera si´ w zasadzie w dwóch po-

wy˝szych cytatach pochodzàcych z fundamentalnych aktów dotyczàcych UE. Polityka regional-
na UE polega bowiem na podejmowaniu systemowych dzia∏aƒ majàcych w za∏o˝eniach niwelowaç
dysproporcje w poziomie rozwoju poszczególnych regionów stanowiàcych terytorium UE.

Podstawà teoretycznà tych dzia∏aƒ stanowià sà teorie ekonomiczne rozwoju regionalnego,

w ramach których podejmowane sà próby udowodnienia, ˝e istnienie pokaênych dysproporcji roz-
wojowych w obr´bie zarówno kraju, jak i wspólnoty gospodarczej tworzonej przez kilka jednostek
paƒstwowych, wp∏ywa niekorzystnie na osiàgany poziom rozwoju gospodarczego i spo∏ecznego
danego kraju lub wspólnoty ekonomicznej paƒstw. Wed∏ug teorii znaczne dysproporcje oddzia∏y-
wajà ujemnie zarówno na stop´ wzrostu i poziomu rozwoju spo∏eczno-ekonomicznego regionów
bogatych (nazywanych niekiedy „lokomotywami wzrostu”), jak i regionów najubo˝szych (w skraj-
nym przypadku postuluje si´ nawet istnienie zjawiska „negatywnej synergii”)

. Podstaw empirycz-

nych do prowadzenia unijnej polityki regionalnej nale˝y doszukiwaç si´ w efektach realizacji euro-
pejskiej polityki regionalnej i szczególnym nacisku Komisji Europejskiej na ocen´ skutecznoÊci
prowadzonych dzia∏aƒ

. Nie bez znaczenia dla uzasadnienia prowadzenia polityki regionalnej UE

i dokonywania pokaênych transferów finansowych pomi´dzy krajami i regionami ma równie˝ unij-
na koncepcja solidarnoÊci finansowej paƒstw cz∏onkowskich postulowana m.in. w preambule Trak-
tatu Unii Europejskiej.

Za zainicjowaniem realizowania polityki regionalnej w UE na szczeblu ponadnarodowym

przemawia∏y pokaêne ró˝nice w poziomie rozwoju poszczególnych paƒstw cz∏onkowskich i sk∏a-

Polityka Regionalna UE

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Polityka Regionalna UE

Polityka regionalna nazywana bywa równie˝ niekiedy politykà strukturalnà, a rzadziej politykà spójnoÊci (kohezji). W

zasadzie te terminy mogà byç traktowane jako synonimy i w taki sposób b´dà w niniejszej pracy u˝ywane. Wielu znaw-
ców problematyki rozwoju regionalnego rozró˝nia jednak polityk´ strukturalnà, która k∏adzie akcenty na przebudow´
struktury gospodarczej danego regionu od polityki spójnoÊci, która koncentruje si´ na niwelowaniu dysproporcji w po-
ziomie rozwoju poszczególnych regionów i osiàganiu porównywalnych wskaêników ekonomiczno-spo∏ecznych takich
jak np. poziom bezrobocia czy PKB.

Przeglàd wybranych koncepcji teoretycznych rozwoju regionalnego (teorie lokalizacji, (neo)klasyczne, polaryzacji, roz-

woju „od do∏u”, polityk strukturalnych) w kontekÊcie polityki regionalnej UE zob. G∏àbicka i Grewiƒski (2003), s. 17-30.
Na temat programowania rozwoju regionalnego zob. Kud∏acz (1999).

Na temat ewaluacji dzia∏aƒ pomocowych zob. http://europa.eu.int/comm/regional_policy/sources/docgener/evalu-

ation/evaluation_en.htm

Polityka Regionalna UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

dowych regionów Wspólnoty w momencie jej tworzenia (lata 50.). Poczàtkowo europejska polity-
ka regionalna koncentrowa∏a si´ na koordynowaniu dzia∏aƒ strukturalnych podejmowanych przez
rzàdy paƒstw cz∏onkowskich. Zakres interwencji i metody prowadzenia polityki regionalnej stopnio-
wo jednak ewoluowa∏y

do obecnego etapu tj. przyj´cia przez Komisje Europejskà i wspólny unij-

ny bud˝et pokaênych zobowiàzaƒ finansowych zwiàzanych z realizacjà polityki i zaanga˝owaniem
KE

w realizacj´ polityki regionalnej w poszczególnych krajach cz∏onkowskich. Prze∏omowy dla eu-

ropejskiej polityki regionalnej okaza∏ si´ szczególnie koniec lat 80. (dokonana zosta∏a tzw. Wielka
Reformà Polityki Strukturalnej) i okresy programowania 1989-1993, 1993-1999 oraz obecny 2000-
2006. Rosnàca iloÊç wyasygnowanych w tych okresach Êrodków z bud˝etu UE potrzebnych do pro-
wadzenia polityki regionalnej jest dobrym probierzem rosnàcego znaczenia dzia∏aƒ strukturalnych
wÊród innych rodzajów wspólnotowej polityki.

W okresie programowania 2000-2006 na polityk´ regionalnà prowadzonà w krajach UE-25

przeznaczono ponad jednà trzecià ca∏ego bud˝etu Unii (ponad 213 miliardów euro – bud˝et fundu-
szy strukturalnych i Funduszu SpójnoÊci dla UE-15 oraz prawie 22 miliardy euro dla UE-10)

. Polity-

ka regionalna stanowi drugà pozycj´ bud˝etowà po stronie wydatków unijnych tj. oko∏o 35% bud˝e-
tu (po Wspólnej Polityce Rolnej, obejmujàcej prawie 40% ca∏kowitego bud˝etu UE)

. Niewàtpliwie,

przy za∏o˝eniu prze∏amania tradycyjnego oporu Francji przeciwko reformie WPR, polityka regional-
na ma szans´ staç si´ najwa˝niejszà sk∏adowà ca∏oÊciowo rozumianej polityki wspólnotowej z punk-
tu widzenia wydatków bud˝etowych UE. Szczegó∏owe dane dotyczàce bud˝etu wyasygnowanego
na polityk´ regionalnà w okresie programowania 2000-2006 zaprezentowano w tabeli 1.

Tabela 1

Bud˝et polityki regionalnej w podziale na kategorie interwencji (w miliardach euro wg cen

z 1999 r.)

èród∏o: dane Komisji Europejskiej dost´pne na stronie: http://www.eu.int/comm/regional_policy

1.2. Poj´cie regionu stosowane w europejskiej polityce regionalnej

Polityka strukturalna prowadzona jest w UE przede wszystkim na poziomie regionów

. Wy-

dzielone sà one na bazie opracowanych w latach 70. wytycznych unijnych tzw. Nomenklatury Jed-
nostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych (NUTS, ang. Nomenclature of territorial units for sta-

Szerzej na temat ewolucji polityki regionalnej oraz kontekstu historycznego zob. Pietrzyk (2002), s. 62-152.

Ze strony Komisji Europejskiej za polityk´ regionalnà odpowiada wydzielona organizacyjnie Dyrekcja Generalna ds.

Polityki Regionalnej (ang. Regional Policy Directorate-General). Strona internetowa Dyrekcji Generalnej ds. PR:
http://www.eu.int/comm/dgs/regional_policy

Kwota pomocy regionalnej przeznaczona dla Polski w latach 2004-2006 stanowi ponad po∏ow´ wszystkich Êrodków

przeznaczonych dla dziesiàtki nowych paƒstw cz∏onkowskich. Jednak w zwiàzku z tym, ˝e Polska, jak i dziewiàtka innych
krajów do∏àczy∏a do Wspólnoty w po∏owie okresu programowania (rozpoczà∏ si´ on w 2000 r.), Êrodki przeznaczone dla
naszego kraju w chwili obecnej sà zdecydowanie ni˝sze ni˝ dla niektórych „starych” cz∏onków UE. Dok∏adna alokacja
Êrodków dla naszego kraju z tytu∏u realizacji polityki strukturalnej zostanie zaprezentowana w piàtym rozdziale.

Naturalnie w KE i wÊród krajów cz∏onkowskich równie˝ istniejà frakcje opowiadajàce si´ za przeniesieniem ci´˝aru

realizowania i finansowania polityki regionalnej w wi´kszym zakresie na rzàdy poszczególnych krajów cz∏onkowskich i
zmniejszenie tym samym zobowiàzaƒ KE.

Wyjàtek stanowi tu przede wszystkim Fundusz SpójnoÊci stanowiàcy instrument finansowania wsparcia struktural-

nego UE. Ârodki FS alokowane sà na poziomie ca∏ych krajów cz∏onkowskich. Zasady dzia∏ania FS oraz zakres tematycz-
ny projektów, które mogà byç dofinansowane z funduszu zostanà szerzej opisane w rozdziale trzecim.

Kategoria

Cel 1

Cel 2

Cel 3

Wsparcie

Fundusz

Ogó∏em

pomocy

Interreg

URBAN

EQUAL Leader Rybo∏ówstwa SpójnoÊci

UE-15

137,800 22,040 24,050

4,875

0,700

2,850

2,020

1,106

18,000

213,441

UE-10

13,230

0,120

0,110

0,420

0,000

0,220

0,000

0,003

7,590

21,693

UE-25

151,030 22,160 24,160

5,295

0,700

3,070

2,020

1,109

25,590

235,134

Polityka Regionalna UE

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

tistics)

. Nomenklatura NUTS ma charakter pi´ciostopniowego podzia∏u hierarchicznego regionów

sk∏adowych UE, w ramach którego wyró˝nia si´ trzy poziomy regionalne NUTS (I, II, III) i dwa pozio-
my lokalne NUTS (IV, V). KE pozostawia krajom cz∏onkowskim du˝à dowolnoÊç w podziale teryto-
riów wed∏ug nomenklatury NUTS, m.in. ze wzgl´du na istniejàce podzia∏y administracyjne, cz´sto
wynikajàce z odleg∏ych historycznych uwarunkowaƒ

. W zwiàzku z tym w ró˝nych krajach unijnych

wydzielone na okreÊlonym poziomie NUTS regiony odpowiadajà ró˝nym terytoriom i liczbie ludnoÊci.
Uwzgl´dniajàc fakt, ˝e podzia∏ terytorium kraju i wyliczone dla danego obszaru i populacji wskaêni-
ki ekonomiczno-spo∏eczne rzutujà na alokacj´ iloÊciowà i tematycznà pomocy regionalnej, zastoso-
wane podzia∏y sà cz´sto przedmiotem licznych kontrowersji w Komisji Europejskiej. W praktyce naj-
wa˝niejsze znaczenie, jeÊli chodzi o polityk´ regionalnà ma podzia∏ na poziomie NUTS II.
W przypadku Polski jednostkom wydzielonym na tym poziomie odpowiadajà województwa

1.3. Obszary analizy spójnoÊci terytorium UE i zró˝nicowanie rozwoju
regionów Wspólnoty

Poziom dysproporcji pomi´dzy regionami sk∏adowymi mierzony jest przede wszystkim

na dwóch poziomach: ekonomicznym (za pomocà korygowanego parytetem si∏y nabywczej wskaê-
nika PKB na mieszkaƒca regionu) oraz spo∏ecznym (g∏ównie stopà bezrobocia w regionie). W po-
lityce regionalnej znaczenie ma te˝ analiza spójnoÊci terytorium UE na poziomie przestrzennym
(najcz´Êciej badana przy wykorzystaniu miernika iloÊci konsumentów w danym czasie w danym re-
gionie oraz miernikach stopnia rozwoju sieci komunikacyjnych w ro˝nych ga∏´ziach transportu
etc.)

. Ocena rozwoju regionu na tle innych regionów europejskich s∏u˝y zdiagnozowaniu ewen-

tualnego nat´˝enia problemów opóêniajàcych prawid∏owy rozwój; wp∏ywa na zakres tematyczny
programów pomocowych inicjowanych w danym regionie oraz na wielkoÊç transferów finanso-
wych kierowanych do regionu z bud˝etu UE.

Pomimo kilkudziesi´cioletniego okresu prowadzenia zarówno przez rzàdy poszczególnych

paƒstw, jak i programy Komisji Europejskiej polityki regionalnej w krajach cz∏onkowskich, ró˝nice
w poziomie rozwoju pomi´dzy regionami pozostajà znaczne

. Statystyki zdecydowanie pogorszy-

∏o rozszerzenie Unii Europejskiej w maju 2004 r. o dziesi´ç mniej zamo˝nych paƒstw. Najnowsze
dane pochodzàce z 2003 r.

pokazujà, ˝e Êredni PKB na g∏ow´ mieszkaƒca, mierzony parytetem

si∏y nabywczej zalaz∏ si´ w przedziale o rozpi´toÊci od 41% (Litwa) do 215% (Luksemburg). W dzie-
siàtce nowych krajów UE (UE 10) wskaênik ukszta∏towa∏ si´ poni˝ej 90% Êredniej unijnej. Nieco le-
piej w uj´ciu statystycznym wyglàdajà dysproporcje mierzone nie na poziomie krajów, ale regio-
nów. W dziesiàtce najlepiej prosperujàcych regionów

wskaênik wyniós∏ 189%, a w dziesiàtce

najbiedniejszych ukszta∏towa∏ si´ na poziomie 36%

. Ponad jedna czwarta europejskiej popu-

Na temat kryteriów podzia∏u regionalnego oraz stosowanej skali podzia∏u zob. szerz. Rozporzàdzenie (WE) nr

1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r. w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek
Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS).

Podejmowane dotychczas przez KE próby unifikacji regionów nie przynios∏y wi´kszych rezultatów. Szerzej zob.

˚ebrowska-Cielek: Pozycja ekonomiczna polskich regionów w Unii Europejskiej. Publikacja dost´pna na:
http://www.mpips.gov.pl/

Na temat podzia∏u obszaru Polski zgodnie z wytycznymi NUTS zob. Rozporzàdzenie Rady Ministrów z dnia 13 lipca

2000 r. w sprawie wprowadzenia Nomenklatury Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych (NTS) (Dz.U. Nr 58,
poz. 685 z póêniejszymi zmianami).

Szerzej zob. podr´cznik opracowany na zlecenie Komisji Europejskiej (December 2003): The evaluation of socio-eco-

nomic development. Publikacja dost´pna na: http://www.evalsed.info/

Analiz´ nt. dysproporcji i przyczyn ró˝niç w poziomie rozwoju w regionach Grecji, W∏och, Irlandii w kontekÊcie pro-

wadzonej polityki regionalnej zob. Grosse (2000).

Cytowane dalej dane pochodzà [z:] Third progress report on cohesion: Towards a new partnership for growth, jobs

and cohesion, Commission of the European Communities, Communication from the commission, Brussels, 17.5.2005,
COM(2005) 192 final, {SEC(2005)632}, s. 3-6.

Do dziesiàtki najbogatszych regionów w UE nale˝à g∏ównie okr´gi metropolitalne stolic paƒstw. Nale˝à do nich: Lon-

dyn Centralny (Wielka Brytania), Bruksela (miasto) (Belgia), Luksemburg, Hamburg (Niemcy), Pary˝ (Francja), Wiedeƒ
(Austria), hrabstwa Berkshire, Buckinghamshire i Oxfordshire (Wielka Brytania), region Bolzano (W∏ochy), Sztokholm
(Szwecja) oraz okràg Oberbayern (Niemcy).

Polityka Regionalna UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

lacji ˝yje w regionach (64 regionów wydzielonych na poziomie NUTS II), w których wskaênik
ukszta∏towa∏ si´ poni˝ej poziomu 75%. Wi´kszoÊç tych obszarów obejmuje praktycznie ca∏e
terytorium UE-10. W UE-15 najbiedniejsze regiony sà najcz´Êciej obszarami peryferyjnymi
w stosunku do „centrum Europy” (po∏udnie W∏och i Hiszpanii, Grecja, Portugalia oraz by∏e
landy Niemieckiej Republiki Demokratycznej). Podobne dysproporcje w rozwoju sà zauwa˝alne,
jeÊli chodzi o spójnoÊç terytorium UE na poziomie spo∏ecznym i przestrzennym

. W tabeli 2

przedstawiono podzia∏ wsparcia strukturalnego UE wed∏ug krajów cz∏onkowskich i kategorii
wsparcia w latach 2000-2006. Podzia∏ ten dobrze pokazuje problemy o charakterze struktural-
nym w UE, uwzgl´dniajàce wysokoÊç wsparcia kierowanà do konkretnego kraju (w szczególno-
Êci w ramach Celu 1).

1.4. Najwa˝niejsze cele polityki regionalnej Unii Europejskiej

Najwa˝niejszym celem polityki regionalnej UE w obecnym okresie programowania jest „pro-

mowanie rozwoju i dostosowaƒ strukturalnych w regionach s∏abiej rozwini´tych” (Cel 1 – regional-
ny). Regiony obj´te Celem 1 to regiony wydzielone na poziomie NUTS II w paƒstwach cz∏onkow-
skich, których PKB na g∏ow´ mieszkaƒca, mierzony parytetem si∏y nabywczej jest ni˝szy od 75%
Êredniej dla Wspólnoty. Regiony te charakteryzuje:

–

niski poziom inwestycji,

–

wysoki poziom bezrobocia,

–

s∏abo rozwini´ty sektor us∏ug,

–

s∏abo rozwini´ta infrastruktura.

W obecnym okresie programowania dzia∏aniami zwiàzanymi z osiàgni´ciem wspomnianego

celu jest obj´tych oko∏o 50 regionów unijnych (UE-15), zamieszkanych przez 22% obywateli
paƒstw cz∏onkowskich UE i prawie wszystkie regiony w krajach UE-10 (za wyjàtkiem Cypru oraz
cz´Êci regionów w Republice Czeskiej i na S∏owacji). Na cel ten przeznaczono prawie 70% bud˝e-
tu przewidzianego na prowadzenie polityki strukturalnej

Drugi cel polityki regionalnej dotyczy „wspierania gospodarczej i spo∏ecznej konwersji ob-

szarów stojàcych w obliczu problemów strukturalnych” (Cel 2 – regionalny). Regiony obj´te Ce-
lem 2 obejmujà w szczególnoÊci obszary przechodzàce zmiany spo∏eczno-gospodarcze w sek-
torze przemys∏owym i us∏ugowym, upadajàce obszary wiejskie, obszary miejskie znajdujàce si´
w trudnej sytuacji oraz obj´te kryzysem obszary oparte na rybo∏ówstwie. Problemy tych regio-
nów dotyczà koniecznoÊci przeprowadzenia zmian w sektorach przemys∏u i us∏ug (zmiana pro-
porcji, przeprofilowanie) oraz konicznoÊci odejÊcia od tradycyjnych form produkcji rolnej. W re-
gionach obj´tych dzia∏aniami zwiàzanymi z tym celem mieszka 18% obywateli UE-15
i przeznacza si´ na niego 11,5% bud˝etu funduszy strukturalnych. W nowych krajach cz∏onkow-
skich (UE-10) wsparcie dotyczàce tego celu nie jest udzielane Cyprowi oraz cz´Êci regionów Re-
publiki Czeskiej i S∏owacji.

Do dziesiàtki najbiedniejszych regionów w UE nale˝à w znakomitej wi´kszoÊci polskie województwa ze Êciany

wschodniej. Regiony te to: województwa Lubelskie, Podkarpackie, Warmiƒsko-Mazurskie, Podlaskie, Âwi´tokrzyskie, ko-
mitat Észak Magyaroszág (W´gry), woj. Opolskie, komitat Eszag-Alföld (W´gry), region Vy’chodné Slovensko (S∏owacja)
oraz terytorium ¸otwy traktowanej jako jeden makroregion.

Szerzej na temat dysproporcji wyst´pujàcych na obszarze Wspólnoty zob. Third progress report on cohesion: To-

wards a new partnership for growth, jobs and cohesion, op. cit. oraz wczeÊniejsze Raporty Kohezyjne. Wszystkie publi-
kacje dost´pne sà na: http://europa.eu.int/comm/regional_policy/sources/docoffic/official/repor_en.htm

Alokacja dotyczy wy∏àcznie funduszy strukturalnych, nie obejmuje Êrodków Funduszu SpójnoÊci oraz innych instru-

mentów. Szerzej na ten temat w rozdziale drugim. Przypis dotyczy równie˝ przytaczanych kwot alokacji dla Celu 2 i 3.

Tabela 2

Podzia∏ wsparcia strukturalnego UE wed∏ug krajów cz∏onkowskich i kategorii wsparcia w la-

tach 2000-2006 (w milionach euro, zobowiàzania wg cen z 2004 r.)

* W krajach UE-10 wdra˝ane sà w obecnym okresie programowania wy∏àcznie Inicjatywy Wspólnotowe Interreg i Equal.
èród∏o: dane Komisji Europejskiej dost´pne na stronie: http://www.eu.int/comm/regional_policy

Polityka Regionalna UE

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Kategoria pomocy

Cel 1

Cel 2

Cel 3

Wsparcie

Fundusz

Inicjatywy

Ogó∏em

-------------------

Rybo∏ówstwa SpójnoÊci Wspólnotowe

Paƒstwo

(*)

cz∏onkowskie

Austria

288

740

585

395

2 008

Belgia

690

486

817

231

2 257

Dania

199

397

221

909

Finlandia

1 008

541

442

280

2 304

Francja

4 201

6 569

5 013

254

1 155

17 192

Niemcy

22 035

3 776

5 057

121

1 775

32 765

Grecja

23 143

3 388

952

27 483

Irlandia

3 409

584

183

4 177

W∏ochy

24 424

2 749

4 129

110

1 294

32 707

Luksemburg

103

Holandia

136

861

1 866

719

3 615

Portugalia

21 010

3 388

741

25 139

Hiszpania

42 061

2 904

2 363

221

12 357

2 162

62 067

Szwecja

797

431

795

307

2 396

Wielka Brytania

6 902

5 068

5 046

132

1 061

18 209

UE-15

150 104

24 367

26 553

1 226

19 717

11 361

233 328

Cypr

110

R. Czeska

1 454

936

101

2 621

Estonia

371

309

695

W´gry

1 996

1 113

3 208

¸otwa

626

515

1164

Litwa

895

608

1537

Malta

Polska

8 276

4 179

355

12 810

S∏owacja

1 041

571

1 758

S∏owenia

238

189

457

UE-10

14 960

136

126

8 495

731

24 448

Polityka Regionalna UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Trzeci cel dotyczy „wspierania, adaptacji i modernizacji polityk i systemów kszta∏cenia, szko-

lenia i zatrudnienia” (Cel 3 – tematyczny). Pomoc finansowa kierowana w ramach tego celu do re-
gionów nie obj´tych Celem 1 stanowi strategicznà podstaw´ wszelkich dzia∏aƒ wspierajàcych za-
soby ludzkie na terytorium danego kraju, przy uwzgl´dnieniu szczególnych cech ka˝dego regionu.
Na ten cel przeznacza si´ 12,3% bud˝etu funduszy strukturalnych (UE-15).

1.5. Inicjatywy wspólnotowe

Inicjatywy wspólnotowe sà specyficznym instrumentem finansowania polityki regionalnej.

Nie skupiajà si´ na konkretnych regionach Unii, ale dotyczà Unii Europejskiej rozumianej jako ca-
∏oÊç. W zwiàzku z tym sà one, w przeciwieƒstwie do programów krajowych

, inicjowane g∏ównie

przez Komisj´ Europejskà. Ich opracowywaniem zajmuje si´ g∏ównie Komisja Europejska (poprzez
poszczególne Dyrekcje Generalne) i kraje cz∏onkowskie, natomiast ich wdra˝anie i koordynowanie
odbywa si´ na poziomie krajowym. W zwiàzku z powy˝szym Inicjatywy Wspólnotowe uwa˝ane sà
za jedno z wi´kszych osiàgni´ç w dziedzinie integracji krajów tworzàcych Uni´ Europejskà, jeÊli cho-
dzi o prowadzonà wspólnie polityk´ regionalnà.

Inicjatywy Wspólnotowe po raz pierwszy pojawi∏y si´ w okresie programowania 1988-1993

w zwiàzku ze wspomnianà Wielka Reformà Polityki Strukturalnej. W okresach programowania 1988-
1993 oraz 1993-1999 Komisja Europejska zainicjowa∏a kilkanaÊcie programów. W okresie programowa-
nia 2000-2006 Komisja postanowi∏a, zgodnie z zasadà koncentracji

, ograniczyç iloÊç funkcjonujàcych

inicjatyw do czterech. Pozostawiono te programy, które okaza∏y si´ najbardziej efektywne i najbardziej
potrzebne z punktu widzenia ca∏ej Wspólnoty tj. inicjatywy Interreg, Urban oraz Leader. Ponadto, scalo-
no zakres tematyczny kilku inicjatyw w ramach nowego kompleksowego programu – Equal

Inicjatywy wspólnotowe sà finansowane ze Êrodków funduszy strukturalnych, poniewa˝ zada-

nia, które realizujà zwiàzane sà z g∏ównym celem polityki strukturalnej tj. osiàgni´ciem spójnoÊci
spo∏eczno-gospodarczej na poziomie regionów i paƒstw tworzàcych UE. Ka˝da inicjatywa jest finan-
sowana wy∏àcznie ze Êrodków jednego funduszu strukturalnego

. Inicjatywy Wspólnotowe realizo-

wane sà we wszystkich krajach UE-15

. W okresie programowania 2000-2006 na inicjatywy wspól-

notowe przeznaczono 10 444 mln euro

, co stanowi 5,35% bud˝etu funduszy strukturalnych

(UE-15). W ramach bud˝etu Inicjatyw najwi´cej Êrodków przeznaczono na Hiszpani´ (1 958 mln eu-
ro), natomiast najwi´kszym beneficjentem (na g∏ow´ mieszkaƒca) oka˝e si´ najprawdopodobniej
Grecja

. W krajach UE-10 wdra˝ane sà w obecnym okresie programowania wy∏àcznie Inicjatywy

Wspólnotowe Interreg i Equal (ca∏kowity bud˝et programów wynosi ponad 730 milionów euro).

Programy krajowe to programy przygotowywane i realizowane samodzielnie przez kraje cz∏onkowskie UE, które sà

wy∏àcznie na etapie planowania uzgadniane z Komisjà Europejskà. Na programy tego typu wydawane jest zdecydowa-
na wi´kszoÊç unijnych Êrodków strukturalnych (oko∏o 94%). W przypadku naszego kraju sà to poszczególne Sektorowe
Programy Operacyjne oraz Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, szerzej opisane w rozdziale 5.

Zasada koncentracji jest jednà z wa˝niejszych zasad polityki regionalnej UE. W za∏o˝eniach dotyczy ona koncentra-

cji Êrodków finansowych pochodzàcych z ograniczonych zasobów europejskiego bud˝etu. Ârodki te sà przeznaczane
na realizacj´ priorytetowych celów w starannie wyselekcjonowanych regionach dotkni´tych najpowa˝niejszymi proble-
mami. Wybór tych regionów odbywa si´ na podstawie odpowiednio dobranych kryteriów (pod uwag´ brane sà przede
wszystkim poziom zamo˝noÊci paƒstwa i regionu oraz znaczenie ich strukturalnych problemów). Poza zasadà koncen-
tracji w ramach wdra˝ania polityki regionalnej obowiàzujà jeszcze zasady subsydiarnoÊci, koordynacji, programowa-
nia, partnerstwa, kompatybilnoÊci oraz dodatkowoÊci. Szerzej na temat zasad zob. Rozporzàdzenie Rady z 21 czerwca
1999 r. wprowadzajàce ogólne przepisy dotyczàce funduszy strukturalnych (1260/1999/WE) (Dz.U. WE nr L 161
z 26.06. 1999).

Obejmuje ona zakresem przedmiotowym interwencji nast´pujàce inicjatywy, wdra˝ane w poprzednich okresach pro-

gramowania: NOW, YOUTHSTART, HORIZON, INTEGRA oraz ADAPT.

Szerzej na temat funduszy strukturalnych zob. rozdzia∏ drugi.

Jedynym wyjàtkiem jest Luksemburg. W tym kraju ze wzgl´du na osiàgni´ty wysoki poziom rozwoju spo∏eczno-go-

spodarczego nie jest realizowana w okresie programowania 2000-2006 Inicjatyw Wspólnotowa Urban II.

WartoÊç w cenach z 1999 r. W zwiàzku z nieznacznà inflacjà faktyczne transfery Êrodków na rzecz poszczególnych

paƒstw b´dà nieco wi´ksze (o kilka punktów procentowych). Przypis, jeÊli nie zaznaczono inaczej, odnosi si´ do wszyst-
kich wartoÊci cytowanych w rozdziale.

Jest to uzale˝nione od rzeczywistej stopy absorpcji Êrodków unijnych w ramach realizowanych inicjatyw.

Poni˝ej zaprezentowane zostanà poszczególne inicjatywy (ich bud˝et oraz zakres tematycz-

ny i geograficzny ich odzialywania).

Inicjatywa wspólnotowa Interreg III

Inicjatywa wspólnotowa Interreg III jest jednym z najwa˝niejszych programów zainicjowa-

nych przez Komisj´ Europejskà. Jej bud˝et (UE-15) w okresie programowania 2000-2006 stanowi
prawie po∏ow´ wszystkich Êrodków przeznaczonych dla czterech inicjatyw (4 875 mln euro). G∏ów-
nym celem Inicjatywy jest promowanie wspó∏pracy transgranicznej, ponadnarodowej i mi´dzyre-
gionalnej Ma to s∏u˝yç zrównowa˝onemu rozwojowi i osiàgni´ciu wi´kszego stopnia spójnoÊci
spo∏eczno-ekonomicznego terytorium europejskiego. W zwiàzku z szerokim zasi´giem tematycz-
nym i geograficznym tej inicjatywy, zosta∏a ona podzielona na trzy komponenty Interreg III A, B
oraz C, obejmujàce odmienne rodzaje dzia∏aƒ.

Interreg IIIA – Wspó∏praca transgraniczna

Ten komponent Inicjatywy s∏u˝y promocji wspó∏pracy transgranicznej pomi´dzy regionami

krajów cz∏onkowskich UE. Regiony uczestniczàce we wspó∏pracy wydzielone sà na poziomie
NUTS III i obejmujà one wewn´trzne i zewn´trzne granice làdowe i strefy morskie paƒstw UE.

Interreg IIIB – Wspó∏praca ponadnarodowa

W przypadku tego komponentu g∏ówny nacisk po∏o˝ony jest na promowanie transnarodo-

wej wspó∏pracy pomi´dzy w∏adzami na szczeblu narodowym, regionalnym i lokalnym w celu uzy-
skania harmonijnego i zrównowa˝onego wzrostu oraz spójnoÊci przestrzennej pomi´dzy krajami
cz∏onkowskim, kandydackimi i innymi paƒstwami graniczàcymi z obszarem Wspólnoty.

Interreg IIIC – Wspó∏praca mi´dzyregionalna

Ten komponent inicjatyw ma wspieraç wspó∏prac´ mi´dzyregionalnà tak, aby ulega∏a

zmniejszeniu dysproporcja pomi´dzy stopniem rozwoju gospodarczego regionów sk∏adowych UE.
Programy dotyczà szczególnie regionów zapóênionych w rozwoju oraz przechodzàcych transfor-
macj´ gospodarczà

Inicjatywa wspólnotowa Urban II

Bud˝et Inicjatywy Wspólnotowej Urban II w okresie programowania 2000-2006 wynosi 700

mln euro. Zakres tematyczny Inicjatywy obejmuje dzia∏ania na rzecz o˝ywienia gospodarczego (re-
witalizacji) obszarów miejskich i peryferii dotkni´tych lub zagro˝onych kryzysem (strukturalne bez-
robocie, patologie spo∏eczne etc.). W ramach bud˝etu Inicjatywy (UE-15) w okresie programowa-
nia 2000-2006 najwi´cej Êrodków przeznaczono na Niemcy (140 mln euro, programem obj´to 10
obszarów miejskich), Wielkà Brytani´ (odpowiednio 117 mln euro/9 obszarów miejskich) oraz W∏o-
chy (odpowiednio 108 mln euro/8 obszarów miejskich)

Inicjatywa wspólnotowa Equal

Inicjatywa Wspólnotowa Equal wdra˝a poprzez ponadnarodowà wspó∏prac´ nowe metody

walki z wszelkimi formami dyskryminacji i nierównoÊciami spo∏ecznymi zwiàzanymi z rynkiem pra-
cy. Inicjatywa finansuje równie˝ programy zwiàzane z umo˝liwieniem integracji spo∏ecznej i zawo-
dowej osobom ubiegajàcym si´ o azyl w krajach UE

Polityka Regionalna UE

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Cyfra rzymska przy nazwach inicjatyw Interreg i Urban oraz znak + przy inicjatywie Leader oznaczajà, ˝e w danym

okresie programowania stanowià one kolejnà edycj´ programu.

Szerzej zob. Communication from the commission to the member states of 28.4.00 laying down guidelines for

a Community Initiative concerning trans-European cooperation intended to encourage harmonious and balanced deve-
lopment of the European territory. INTERREG III; Structural policies and European territory. Cooperation without fron-
tiers. European Commission. Luxembourg 2003.

Szerzej zob. Communication from the commission to the member states of 28.4.00 laying down guidelines for

a Community Initiative concerning economic and social regeneration of cities and of neighbourhoods in crisis in order
to promote sustainable urban development. URBAN II; Partnership with the Cities. The URBAN Community Initiative.

European Commission. Luxembourg 2003.

Szerzej zob. Komunikat Komisji do paƒstw cz∏onkowskich ustanawiajàcy wytyczne dla Inicjatywy wspólnotowej

EQUAL dotyczàcej wspó∏pracy transnarodowej i promujàcej nowe Êrodki zwalczania wszelkich form dyskryminacji i nie-
równoÊci zwiàzanych z rynkiem pracy z 14 kwietnia 2001 roku (2000/C 127/02).

Polityka Regionalna UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Inicjatywa wspólnotowa Leader+

Inicjatywa wspólnotowa Leader+ w okresie programowania 2000-2006 dysponuje bud˝e-

tem (UE-15) w wysokoÊci 2 020 mln euro. Dzia∏ania w ramach programu Leader+ sà inicjowane
i przeprowadzane przez tzw. Lokalne Grupy Dzia∏ania (LGD). W sk∏ad LGD wchodzà partnerzy spo-
∏eczni i ekonomiczni sektora publicznego i prywatnego.

Ârodki strukturalne wydatkowane na projekty realizowane w ramach inicjatywy sà alokowa-

ne w obszarach dotyczàcych:

–

opracowywania pilota˝owych, zintegrowanych, opartych na partnerstwie horyzontalnym
strategii rozwoju obszarów wiejskich,

–

wparcia wspó∏pracy mi´dzyregionalnej i mi´dzynarodowej,

–

tworzenia sieci obszarów wiejskich w ramach Wspólnoty (obszary korzystajàce i niekorzy-
stajàce ze Êrodków Inicjatywy)

1.6. Dzia∏ania innowacyjne

Poza dzia∏aniami w ramach trzech celów priorytetowych oraz Inicjatyw Wspólnotowych po-

lityka regionalna finansuje równie˝ odr´bne przedsi´wzi´cia tzw. dzia∏ania innowacyjne. Na dzia-
∏ania innowacyjne przeznacza si´ nieca∏e 1% bud˝etu funduszy strukturalnych co stanowi oko∏o 1
mld euro. Dzia∏ania te sprowadzajà si´ do opracowywania nowych strategii rozwoju oraz prze-
prowadzania faz próbnych i testowania nowych typów projektów. Opracowywane strategie roz-
woju oraz projekty znajdujàce si´ w fazach pilota˝owych, które uzyskujà wspó∏finansowanie, mu-
szà si´ cechowaç wysokim stopniem innowacyjnoÊci. Ârodki unijne w tym przypadku stanowià
zaplecze finansowania eksperymentów w poszczególnych regionach. W za∏o˝eniach majà one
s∏u˝yç podnoszeniu konkurencyjnoÊci regionów oraz sprostaniu przez nie wymogom spo∏eczeƒ-
stwa informacyjnego.

Ârodki na dzia∏ania innowacyjne pochodzà z funduszy strukturalnych. W okresie programo-

wania 2000-2006 dla Êrodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, wydatkowanych
w ramach programów dzia∏aƒ innowacyjnych wyznaczono nast´pujàce priorytety finansowania
projektów: rozwój gospodarki regionalnej na bazie nowych osiàgni´ç nauki oraz innowacji tech-
nicznych; tzw. e-EuropeRegio, czyli wykorzystanie osiàgni´ç spo∏eczeƒstwa informacyjnego w s∏u˝-
bie rozwoju regionalnego oraz zrównowa˝ony rozwój regionów i to˝samoÊci regionalnej

1.7. Wsparcie rybo∏ówstwa

Wsparcie to dotyczy finansowania dzia∏aƒ zwiàzanych z sektorem rybo∏ówstwa, g∏ównie

w regionach nieobj´tych interwencjami w ramach Celu 1. D zia∏ania te poch∏aniajà nieco po-
nad 1 miliard bud˝etu przeznaczonego na dzia∏ania strukturalne. W za∏o˝eniach wsparcie to ma
doprowadziç do trwa∏ego poziomu równowagi mi´dzy zasobami ryb, a ich wykorzystaniem,
zwi´kszyç konkurencyjnoÊç przedsi´biorstw w sektorze rybo∏ówstwa, ulepszyç system przetwór-
stwa ryb oraz przyczyniç si´ do o˝ywienia gospodarczego na terenach, których egzystencja opar-
ta jest na rybo∏ówstwie.

Szerzej zob. Commission notice to the member states of 14 April 2000 laying down guidelines for the Community

initiative for rural development (Leader+).

Dzia∏ania innowacyjne nazywane bywajà niekiedy akcjami innowacyjnymi bàdê te˝ Êrodkami innowacyjnymi.

Szerzej zob. Inforegio: The regions and the new economy. Guidelines for innovative actions co-funded by the

European Regional Development Fund 2000-2006.

Fundusze strukturalne

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Fundusze strukturalne

2.1. Fundusze strukturalne

Najwi´ksze znaczenie w finansowaniu polityki regionalnej UE majà fundusze strukturalne.

W obecnym okresie programowania istniejà cztery fundusze strukturalne: Europejski Fundusz Roz-
woju Regionalnego, Europejski Fundusz Spo∏eczny, Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rol-
nej – Sekcja Orientacji, Instrument Finansowy Orientacji Rybo∏ówstwa. W tabeli przedstawiono za-
kres finansowania ró˝nych kategorii pomocy w ramach europejskiej polityki regionalnej w obecnym
okresie programowania (przedstawionych w rozdziale pierwszym) z wyszczególnieniem zastoso-
wania poszczególnych funduszy.

Tabela 3

Zakres finansowanie kategorii pomocy w ramach europejskiej polityki regionalnej w obec-

nym okresie programowania z wyszczególnieniem zastosowania poszczególnych funduszy

èród∏o: opracowanie w∏asne.

2.2. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR)

EFRR (ang. European Regional Development Fund, ERDF) zosta∏ utworzony w 1975 r. Jego

powstanie jest przede wszystkim konsekwencjà wejÊcia do WE Wielkiej Brytanii, która chcia∏a dzi´-
ki EFRR zrekompensowaç sobie wk∏ad do wspólnego bud˝etu Unii i niemo˝noÊç znacznego wyko-
rzystywania transferów zwiàzanych ze Wspólnà Politykà Rolnà. Niema∏y wp∏yw na utworzenie fun-
duszu mia∏y równie˝ naciski W∏och oraz Irlandii. Powstanie EFRR jest uto˝samiane z rozpocz´ciem
przez Komisj´ Europejskà realizacji aktywnej polityki regionalnej

Zasady dzia∏ania EFRR i zakres interwencji funduszu reguluje Rozporzàdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr

1783 z 12 lipca 1999 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (1783/1999/WE) (Dz.U. WE nr L 213
z 13.08.1999).

Szerzej na temat genezy powstania i ewolucji funkcjonowania EFRR oraz kontekstu historycznego zob. Pietrzyk

(2002), s. 76-92.

Kategoria pomocy

Stosowany instrument

finansowania

Cel 1

EFRR, EFS, EFOiGR, IFOR

Cel 2

EFRR, EFS

Cel 3

EFS

IW Interreg

EFRR

IW URBAN

EFRR

IW EQUAL

EFS

IW Leader

EFOiGR

Wsparcie rybo∏ówstwa

FIWR

Dzia∏ania innowacyjne

EFRR, EFS, IFOR

Fundusze strukturalne

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

W obecnym okresie programowania EFRR jest funduszem o najwi´kszym bud˝ecie, skierowa-

nym na dzia∏ania strukturalne. Ze Êrodków EFRR finansowane sà interwencje w ramach Celu 1 i 2,
a tak˝e Inicjatywy Wspólnotowe Interreg III oraz Urban. W podstawowych za∏o˝eniach EFRR ma
przyczyniaç si´ do realizacji art. 160 Traktatu ustanawiajàcego Wspólnot´ Europejskà tj. ma na ce-
lu zmniejszanie dysproporcji w poziomach rozwoju ró˝nych regionów oraz niwelowanie zacofania
regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym obszarów wiejskich. EFRR dà˝y do osiàgni´-
cia tego celu poprzez promowanie rozwoju i przekszta∏ceƒ strukturalnych regionów opóênionych
w rozwoju oraz gospodarczego i spo∏ecznego przekszta∏cenia obszarów, na których wyst´pujà
trudnoÊci strukturalne.

Zakres tematyczny interwencji EFRR jest niezwykle szeroki i obejmuje:

a. inwestycje w sektorze produkcji, majàce na celu tworzenie i ochron´ sta∏ych miejsc pracy;

b. inwestycje w infrastruktur´;

c. rozwój potencja∏u endogenicznego Êrodkami, które wspierajà lokalny rozwój i inicjatywy

zatrudnienia oraz dzia∏alnoÊç ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw; zalicza si´ do nich:

–

pomoc w prowadzeniu przedsi´biorstw, zw∏aszcza w dziedzinie zarzàdzania, badaƒ ryn-
ku oraz badaƒ i us∏ug wspólnych dla kilku przedsi´biorstw,

–

finansowanie transferu technologii, w∏àcznie z gromadzeniem i upowszechnianiem infor-
macji, finansowaniem wdra˝ania innowacji w przedsi´biorstwach, budowaniem wi´zi
mi´dzy przedsi´biorstwami a placówkami naukowymi,

–

poprawa dost´pu przedsi´biorstw do Êrodków finansowych i po˝yczek poprzez tworze-
nie i rozwój w∏aÊciwych instrumentów finansowych,

–

bezpoÊrednia pomoc inwestycyjna,

–

zapewnienie w∏aÊciwej infrastruktury sprzyjajàcej lokalnemu rozwojowi i polityce zatrudnienia,

–

pomoc dla instytucji Êwiadczàcych w regionie us∏ugi w zakresie tworzenia nowych miejsc
pracy.

Ponadto, ze Êrodków EFRR wspiera si´:

–

rozwój Êrodowiska produkcyjnego, szczególnie w celu podniesienia konkurencyjno-
Êci i trwa∏oÊci inwestycji przedsi´biorstw, zw∏aszcza ma∏ych i Êrednich oraz w celu
zwi´kszenia atrakcyjnoÊci regionów, szczególnie poprzez popraw´ standardów infra-
struktury;

–

badania, s∏u˝àce wprowadzaniu nowych technologii i innowacji oraz wzmocnieniu ba-
daƒ i technologicznych zdolnoÊci, przyczyniajàcych si´ do rozwoju regionalnego;

–

rozwój spo∏eczeƒstwa informacyjnego;

–

rozwój turystyki i inwestycji kulturalnych, ∏àcznie z ochronà dziedzictwa kulturalnego i na-
turalnego (z zastrze˝eniem, ˝e tworzone sà w zwiàzku z tym sta∏e miejsca pracy);

–

ochron´ i rozwój Êrodowiska naturalnego, w szczególnoÊci majàc na wzgl´dzie za-
sady ochrony i dzia∏ania zapobiegawcze wspierajàce rozwój gospodarczy, czyste
i efektywne korzystanie z energii oraz rozwój odnawialnych êróde∏ energii;

–

równoÊç kobiet i m´˝czyzn w dziedzinie zatrudnienia, g∏ównie poprzez zak∏adanie przed-
si´biorstw oraz poprzez infrastruktur´ lub us∏ugi umo˝liwiajàce godzenie ˝ycia rodzinne-
go i zawodowego;

–

ponadnarodowà, przygranicznà i mi´dzyregionalnà wspó∏prac´ w zakresie trwa∏ego roz-
woju regionalnego i lokalnego.

Fundusze strukturalne

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

2.3. Europejski Fundusz Spo∏eczny (EFS)

EFS (ang. European Social Fund, ESF) powsta∏ na mocy Traktatu ustanawiajàcego EWG

w 1958 r. Jednak po raz pierwszy wykorzystano go w 1960 r. Jest funduszem, który wspiera i uzu-
pe∏nia dzia∏ania paƒstw cz∏onkowskich, zwiàzane z rozwojem rynku pracy i zasobów ludzkich

Ze Êrodków funduszu wspierane sà dzia∏ania naprawcze w ramach Celów 1, 2, 3 oraz Inicjatywa
Wspólnotowa Equal. Fundusz wspiera dzia∏ania zmierzajàce do zapobiegania i zwalczania bezro-
bocia oraz rozwoju zasobów ludzkich i spo∏ecznej integracji rynku pracy w celu sprzyjania wyso-
kiemu poziomowi zatrudnienia, równoÊci m´˝czyzn i kobiet, trwa∏ego rozwoju oraz spójnoÊci go-
spodarczej i spo∏ecznej. W szczególnoÊci Fundusz wspiera dzia∏ania podejmowane zgodnie
z Europejskà Strategià na rzecz Zatrudnienia

i corocznych wytycznych odnoÊnie do zatrudnienia.

Obecnie Fundusz zajmuje si´:

–

rozwijaniem i wspieraniem aktywnego rynku pracy w celu zwalczania i zapobiegania

bezrobociu, przeciwdzia∏aniem, zarówno w stosunku do kobiet, jak i m´˝czyzn, d∏ugotrwa∏emu
bezrobociu, powrotem osób d∏ugotrwale bezrobotnych na rynek pracy oraz wspomaganiem
wchodzenia na rynek pracy m∏odych ludzi i osób podejmujàcych zatrudnienie po przerwie;

–

wspieraniem zasady równych szans dla wszystkich w dost´pie do rynku pracy, ze szcze-

gólnym uwzgl´dnieniem osób nara˝onych na spo∏eczne wykluczenie;

–

wspieraniem i rozwijaniem edukacji i doradztwa jako elementów polityki kszta∏cenia

ustawicznego oraz u∏atwianiem dost´pu do rynku pracy;

–

wspieraniem wykwalifikowanej, przeszkolonej i zdolnej do dostosowania si´ si∏y robo-

czej; rozwijaniem przedsi´biorczoÊci i warunków u∏atwiajàcych tworzenie nowych miejsc pracy
oraz podnoszeniem kwalifikacji i rozwijaniem potencja∏u ludzkiego w dziedzinie badaƒ, nauki
i technologii;

–

tworzeniem szczególnych Êrodków zwi´kszajàcych dost´p kobiet do rynku pracy i ich

uczestnictwo w nim, z uwzgl´dnieniem awansu zawodowego, dost´pu do nowych mo˝liwoÊci za-
wodowych i rozpoczynania w∏asnej dzia∏alnoÊci gospodarczej oraz ograniczania nierównego trak-
towania kobiet na rynku pracy.

Pomoc ze Êrodków funduszu s∏u˝y wspieraniu:

–

edukacji i kszta∏cenia zawodowego – w tym równie˝ kszta∏cenia zawodowego stanowià-

cego ekwiwalent obowiàzku szkolnego, czyli praktyk zawodowych, szkoleƒ wst´pnych, w szcze-
gólnoÊci dajàcych i podnoszàcych podstawowe kwalifikacje, rehabilitacji przez zatrudnienie. Fun-
dusz wspiera równie˝ dzia∏ania poprawiajàce zdolnoÊç zatrudnienia na rynku pracy oraz
doradztwo i kszta∏cenie ustawiczne;

– zatrudnienia i pracy na w∏asny rachunek;

–

badaƒ, nauki i technologii, kszta∏cenia podyplomowego oraz kszta∏cenia kadry zarzàdza-
jàcej i technicznej w instytucjach badawczych i przedsi´biorstwach;

–

rozwoju nowych êróde∏ zatrudnienia, z uwzgl´dnieniem ekonomii spo∏ecznej (Trzeci System);

Zasady dzia∏ania EFS i zakres interwencji funduszu reguluje Rozporzàdzenie Rady UE nr 1784 z 12 lipca 1999 r.

w sprawie Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego (1784/1999/WE) (Dz.U. WE nr L 213 z 13.08.1999).

Szerzej na temat genezy powstania i ewolucji funkcjonowania EFS oraz kontekstu historycznego zob.

Grewiƒski (2001).

Polityka zatrudnienia jest relatywnie nowà politykà, którà stara si´ koordynowaç Unia Europejska. W listopadzie 1997 r.

podczas Szczytu Luksemburskiego przyj´to Traktat Amsterdamski w którym stworzono podstaw´ do sformu∏owania Eu-
ropejskiej Strategii Zatrudnienia. Jej g∏ówne cele obejmujà obecnie: pe∏ne zatrudnienie, popraw´ jakoÊci i produktyw-
noÊci pracy oraz wzmocnienie spójnoÊci spo∏ecznej i integracji. Szerzej zob. Wytyczne Polityki Zatrudnienia dla paƒstw
cz∏onkowskich. Decyzja Rady z dnia 22 lipca 2003 r. (2003/578/EC) (Dz. U. WE nr L 197/13 z dn. 5.8.2003).

Fundusze strukturalne

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

–

kszta∏cenia, edukacji i zdobywania kwalifikacji, w tym kszta∏cenia nauczycieli, instrukto-
rów i kadry oraz dost´pu pracowników do kszta∏cenia i kwalifikacji;

–

modernizacji i wi´kszej wydajnoÊci s∏u˝b zajmujàcych si´ zatrudnieniem;

–

powiàzaƒ mi´dzy Êwiatem pracy a edukacji, mi´dzy kszta∏ceniem a instytucjami badawczymi;

–

rozwoju, w miar´ mo˝liwoÊci, systemów przewidywania zmian w zatrudnieniu i potrzeb-

nych kwalifikacjach, szczególnie w zwiàzku z nowymi formami pracy i organizacji pracy oraz po-
trzebà pogodzenia ˝ycia rodzinnego z zawodowym, a tak˝e umo˝liwienia starszym pracownikom
mo˝liwoÊci spe∏nienia si´ w pracy, a˝ do emerytury. Jednak˝e, nie obejmuje to finansowania pro-
jektów wczeÊniejszego przechodzenia na emerytur´;

–

Êwiadczenia us∏ug dla beneficjentów, w tym zapewnienia opieki i udogodnieƒ pod-

opiecznym; a tak˝e dzia∏aƒ wspierajàcych rozwój spo∏eczno – oÊwiatowego w celu u∏atwienia w∏à-
czenia do rynku pracy oraz podnoszenie ÊwiadomoÊci, informacj´ i reklam´.

2.4. Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR)

EFOiGR (ang. European Agricultural Guidance and Guarantee Fund, EAGGF) powsta∏ podob-

nie jak EFS na mocy Traktatu ustanawiajàcego EWG w 1958 r. Dysponuje najwi´kszym bud˝etem,
poniewa˝ posiada dwie sekcje, które zosta∏y wydzielone w 1959 r. Sekcja Gwarancji finansuje
Wspólnà Polityk´ Rolnà (ang. Common Agriculture Policy)

, która w zasadzie nie ma charakteru

strukturalnego. Za finansowanie polityki strukturalnej odpowiedzialna jest Sekcja Orientacji EFOiGR.
Ze Êrodków EFOiGR finansowane sà dzia∏ania w ramach Celu 1 oraz Inicjatywa Wspólnotowa
Leader+. Celem priorytetowym dzia∏aƒ strukturalnych przeprowadzonych przez fundusz jest
wspieranie rozwoju i strukturalnego dopasowania regionów opóênionych poprzez popraw´ efek-
tywnoÊci struktur produkcji, przetwórstwa i marketingu produktów rolnych i leÊnych oraz rozwija-
nie potencja∏u lokalnego na obszarach wiejskich.

Projekty realizowane dzi´ki Êrodkom EFOiGR dotyczà wspierania rozwoju obszarów wiejskich

i sà zwiàzane z dzia∏alnoÊcià gospodarki rolnej i jej przekszta∏caniem. Mogà dotyczyç:

–

poprawy struktur gospodarstw rolnych i struktur s∏u˝àcych przetwarzaniu i wprowadza-
niu do obrotu produktów rolnych,

–

przekszta∏cania i reorientacji potencja∏u produkcji rolniczej, wprowadzenia nowych tech-
nologii i poprawy jakoÊci produktów,

–

promocji produkcji innej ni˝ produkcja ˝ywnoÊci,

–

trwa∏ego rozwoju lasów,

–

zró˝nicowania dzia∏alnoÊci w celu wprowadzenia uzupe∏niajàcych bàdê alternatywnych
form dzia∏alnoÊci,

–

utrzymania i wzmocnienia ˝ywych struktur spo∏ecznych na obszarach wiejskich,

–

rozwoju dzia∏alnoÊci gospodarczej, utrzymania i tworzenia miejsc pracy w celu zapewnie-
nia lepszego wykorzystania istniejàcego potencja∏u,

–

poprawy warunków pracy i ˝ycia,

–

utrzymania i promocji niskonak∏adowych systemów gospodarki rolnej,

Zasady dzia∏ania EFOiGR i zakres interwencji funduszu reguluje Rozporzàdzenie Rady nr 1257/1999 z 17 maja 1999 r.

dotyczàce wsparcia obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR), zmieniajàce
oraz uchylajàce pewne rozporzàdzenia (1257/1999/WE) (Dz.U. WE nr L 160 z 26.06.1999).

Z sekcji gwarancji finansowane sà skupy interwencyjne produktów rolnych, dop∏aty do eksportu etc. Szczegó∏owo

na temat WPR zob. Jurcewicz, Koz∏owska, Tomkiewicz (2004).

Fundusze strukturalne

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

–

zachowania i promocji Êrodowiska przyrodniczego oraz propagowania zrównowa˝onego
rolnictwa przestrzegajàcego wymagania w dziedzinie ochrony Êrodowiska naturalnego,

–

zlikwidowania nierównoÊci p∏ci i promowania polityki równych szans dla kobiet i m´˝-
czyzn, w szczególnoÊci poprzez wspieranie projektów zainicjowanych i wdra˝anych
przez kobiety.

Pomoc ze Êrodków EFOiGR w praktyce przybiera formy:

–

wspierania inwestycji w gospodarstwach rolnych,

–

pomocy m∏odym rolnikom w celu u∏atwiania im startu w rolnictwie,

–

wsparcia szkoleƒ zawodowych rolników i innych osób zaanga˝owanych w dzia∏alnoÊç
rolna lub leÊnà,

–

pomocy w przypadku wczeÊniejszego przechodzenia na emerytur´ w rolnictwie,

–

wsparcia obszarów znajdujàcych si´ w mniej korzystnej sytuacji i obszarów podlegajà-
cych ograniczeniom ze strony Êrodowiska,

–

wsparcia metod produkcji rolniczej zaprojektowanych w celu ochrony Êrodowiska i utrzy-
mania terenów wiejskich (agro-Êrodowisko),

–

wsparcia inwestycji tak, aby poprawiç i racjonalizowaç przetwórstwo i sprzeda˝ produk-
tów rolnych,

–

wsparcia leÊnictwa.

2.5. Finansowy Instrument Orientacji Rybo∏ówstwa (FIOR)

FIOR (ang. Financial Instrument for Fisheries Guidance, FIOR) powsta∏ wzgl´dnie niedawno

– w 1993 r. w ramach tzw. Ma∏ej Reformy funduszy strukturalnych. Istotny wp∏yw na powstanie
funduszu mia∏y starania kilku krajów unijnych z mocno rozwini´tym sektorem rybo∏ówstwa. Ze
Êrodków Instrumentu wspierane sà dzia∏ania dotyczàce Celu 1. Ârodki funduszu majà w za∏o˝e-
niach przyczyniaç si´ do:

–

osiàgni´cia trwa∏ej równowagi pomi´dzy zasobami rybnymi i ich eksploatacjà,

–

wzmocnienia konkurencyjnoÊci struktur oraz rozwój ekonomicznie stabilnych przedsi´-
biorstw w sektorze,

–

poprawy zaopatrzenia rynku oraz wzrost wartoÊci produktów rybo∏ówstwa i kultur wodnych,

–

o˝ywienia gospodarczego obszarów uzale˝nionych od rybo∏ówstwa i kultur wodnych.

Ze Êrodków funduszu sà finansowane dzia∏ania dotyczàce nast´pujàcych obszarów:

–

odnowy floty oraz modernizacji jednostek po∏owowych,

–

dostosowywania po∏owów do zasobów po∏owowych,

–

wspólnych przedsi´biorstw,

–

po∏owów przybrze˝nych na ma∏à skal´,

–

Êrodków spo∏eczno-ekonomicznych,

–

ochrony zasobów rybnych na wodach przybrze˝nych,

–

kultur wodnych,

Zasady dzia∏ania FIOR i zakres interwencji funduszu reguluje Rozporzàdzenie Rady nr 1263/1999 z 21 czerwca 1999 r.

dotyczàce Finansowego Instrumentu Orientacji Rybo∏ówstwa (1263/1999/WE) (Dz.U. WE nr L 16 z 26.06.1999).

Fundusze strukturalne

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

–

wyposa˝enia portów rybackich,

–

przetwórstwa i marketingu produktów rybo∏ówstwa i kultur wodnych,

–

znajdowania i promowania nowych rynków zbytu,

–

operacji podejmowanych przez przedstawicieli bran˝y,

–

czasowego zawieszenia dzia∏alnoÊci i rekompensaty finansowe,

–

dzia∏aƒ innowacyjnych i pomocy technicznej.

2.6. Podstawowe zasady i mechanizmy wspó∏finansowania inwestycji ze Êrodków
funduszy strukturalnych

2.6.1. Stopa wspó∏finansowania projektów

Stopa wspó∏finansowania projektów realizowanych przez beneficjentów pomocy struktu-

ralnej UE uzale˝niona jest od wielu czynników o charakterze obiektywnym i subiektywnym. Ró˝-
nicowanie stawek wspó∏finansowania projektów zale˝y

przede wszystkim od: znaczenia pro-

blemów, które majà byç dzi´ki interwencji funduszy strukturalnych zneutralizowane lub
ograniczone, zamo˝noÊci kraju cz∏onkowskiego i jego ogólnej sytuacji bud˝etowej (zdolnoÊci
do realizowania polityki strukturalnej finansowanej ze Êrodków w∏asnych i mo˝liwoÊci wspó∏fi-
nansowania programów pomocowych UE ze Êrodków bud˝etowych), realizacji celów istotnych
z punktu widzenia Komisji Europejskiej (g∏ównie tzw. polityk horyzontalnych dotyczàcych rów-
noÊci kobiet i m´˝czyzn oraz ochrony i poprawy stanu Êrodowiska), optymalnego wykorzysty-
wania Êrodków publicznych i prywatnych przy okreÊlaniu êróde∏ finansowania projektów (mak-
symalnego zast´powania Êrodków publicznych przez Êrodki prywatne), potencjalnego zysku
generowanego przez projekt.

W praktyce powy˝sze wytyczne oznaczajà, ˝e stopa wspó∏finansowania projektów uzale˝nio-

na jest od typu beneficjenta (np. przedsi´biorca, Jednostka Samorzàdu Terytorialnego), charakteru
projektu, który jest realizowany (np. projekt infrastrukturalny, szkoleniowy), jego lokalizacji prze-
strzennej (region geograficzny, w którym jest przeprowadzany) oraz instrumentu finansowego
wspierajàcego przedsi´wzi´cie ze strony UE (okreÊlony fundusz strukturalny). Wk∏ad Funduszy
Strukturalnych do projektów stanowi:

–

maksimum 75% ca∏kowitego, kwalifikujàcego si´ kosztu i, w zasadzie, przynajmniej 50%

kwalifikujàcych si´ wydatków publicznych w przypadku dzia∏aƒ realizowanych w regionach obj´-
tych Celem 1. Je˝eli regiony sà po∏o˝one w paƒstwie cz∏onkowskim obj´tym przez Fundusz Spój-
noÊci, wk∏ad Wspólnoty mo˝e w wyjàtkowych i nale˝ycie uzasadnionych przypadkach wzrosnàç
maksymalnie do 80% ca∏kowitego, kwalifikujàcego si´ kosztu i maksymalnie do 85% ca∏kowitego,
kwalifikujàcego si´ kosztu w przypadku najbardziej oddalonych regionów i wysp greckich, których
gorsza sytuacja wynika z odleg∏ego po∏o˝enia;

–

maksimum 50% ca∏kowitego, kwalifikujàcego si´ kosztu i, w zasadzie, przynajmniej 25%

kwalifikujàcych si´ wydatków publicznych w przypadku dzia∏aƒ realizowanych w obszarach obj´-
tych Celem 2 lub 3.

2.6.2. KwalifikowalnoÊç wydatków w ramach funduszy strukturalnych

Koszty realizacji wszystkich projektów finansowanych z funduszy strukturalnych mo˝na po-

dzieliç na dwie kategorie: koszty kwalifikowane i niekwalifikowane. Koszty kwalifikowane to ta gru-
pa kosztów, którà w okreÊlonej cz´Êci finansuje KE. Koszty niekwalifikowane nie mogà byç w ˝ad-

Zob. artyku∏ 29; punkt 1 Rozporzàdzenia Rady (WE) NR 1260/1999 z dnia 21 czerwca 1999, op. cit.

nej cz´Êci sfinansowane ze Êrodków pomocowych

. Do „klasycznych” kosztów niekwalifikowanych

wyró˝nionych przez KE nale˝à mi´dzy innymi: odsetki od debetu, op∏aty od transakcji finansowych,
prowizje i ryzyko ró˝nic kursowych oraz inne wydatki finansowe (w praktyce prawie wszelkie kosz-
ty zwiàzane z obs∏ugà finansowà projektów), podatek VAT (z wyjàtkiem przypadku, gdy benefi-
cjent pomocy nie jest p∏atnikiem tego podatku); grzywny, kary finansowe oraz wydatki zwiàzane
ze sporami sàdowymi

Fundusze strukturalne

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Ogólny podzia∏ kosztów zosta∏ okreÊlony w: Rozporzàdzenie Komisji (WE) nr 448/2004 z dnia 10 marca 2004 r. zmie-

niajàce rozporzàdzenie (WE) nr 1685/2000 ustanawiajàce szczegó∏owe zasady wprowadzenia rozporzàdzenia Rady
(WE) nr 1260/1999 w sprawie kwalifikowania wydatków zwiàzanych z projektami wspó∏finansowanymi z Funduszy
Strukturalnych i uchylajàce rozporzàdzenie (WE) nr 1145/2003.

Kwestie kwalifikowalnoÊci kosztów generowanych przez projekty beneficjentów funduszy strukturalnych sà poza cy-

towanym rozporzàdzeniem doprecyzowywane w szeregu aktów prawnych krajów cz∏onkowskich oraz w podr´cznikach
wdra˝ania i szczegó∏owych wytycznych dla beneficjentów. Na temat kwalifikowalnoÊci kosztów w ramach poszczegól-
nych funduszy strukturalnych np. dla EFRR zob. KwalifikowalnoÊç wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwo-
ju Regionalnego – Wytyczne, Ministerstwo Gospodarki i Pracy (2004).
Dokument dost´pny na: www.funduszestrukturalne.gov.pl

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a

finansowania polityki regionalnej UE

3.1. Fundusz SpójnoÊci w UE

Fundusz SpójnoÊci (ang. Cohesion Fund), zwany niekiedy kohezyjnym, nie jest funduszem

strukturalnym w pe∏nym tego s∏owa znaczeniu. Jego cechy jakoÊciowe i specyfika wykorzystywania
jego Êrodków pozwalajà jednak zaliczyç go, obok funduszy strukturalnych, do grupy najwa˝niej-
szych instrumentów finansowania unijnej polityki spójnoÊci.

Fundusz SpójnoÊci jest stosunkowo nowym narz´dziem realizacji polityki strukturalnej. Po-

wsta∏ w 1994 r.

na mocy zapisów Traktatu o Unii Europejskiej (art. 161 ex 130 d). Paƒstwa cz∏on-

kowskie zdecydowa∏y si´ go powo∏aç

, majàc na uwadze niwelowanie ró˝nic i dysproporcji po-

mi´dzy poziomem rozwoju spo∏eczno-gospodarczego poszczególnych krajów Wspólnoty.
U podstaw ustanowienia funduszu le˝a∏a ch´ç wsparcia najbiedniejszych krajów unijnych w zakre-
sie inwestycji infrastrukturalnych (transport i ochrona Êrodowiska). Ârodki z Funduszu SpójnoÊci
mia∏y przede wszystkim pomóc biedniejszym cz∏onkom Unii w osiàgni´ciu spójnoÊci ekonomicznej
z bogatszymi paƒstwami w zakresie infrastrukturalnym. Fundusz, dzi´ki wysokiej stopie wspó∏finan-
sowania inwestycji ze Êrodków unijnych, mia∏ równie˝ odcià˝yç bud˝ety narodowe paƒstw-benefi-
cjentów funduszu. Dzi´ki temu paƒstwa te zosta∏y wsparte w podejmowanych przez siebie wysi∏-
kach osiàgni´cia kryteriów konwergencji

, co tym samym umo˝liwi∏oby im uczestnictwo w Unii

Gospodarczej i Walutowej

Dystrybucja Êrodków Funduszu SpójnoÊci, w odró˝nieniu od funduszy strukturalnych

, od-

bywa si´ na poziomie ca∏ych paƒstw UE. Podstawowe kryterium kwalifikowania si´ kraju do korzy-
stania z Funduszu SpójnoÊci ma charakter obiektywny i zale˝y przede wszystkim od poziomu roz-
woju gospodarczego danego paƒstwa. Stopieƒ ten mierzony jest relatywnym poziomem produktu

Pierwotnie, zgodnie z zapisami Traktatu z Maastricht, Fundusz mia∏ powstaç do koƒca 1993 r. Jednak w zwiàzku z

k∏opotami z ratyfikacjà Traktatu o Unii Europejskiej w niektórych krajach unijnych, jego powo∏anie w tym terminie oka-
za∏o si´ niemo˝liwe. W zwiàzku z opóênieniami uruchomiono jednak w mi´dzyczasie (1 kwietnia 1993 r.) Finansowy
Instrument Kohezji. Mia∏ on charakter pilota˝owy i tymczasowy (funkcjonowa∏ do 26 maja 1994 r.). Instrument dyspo-
nowa∏ bud˝etem 1,5 mld ECU. Zakres jego interwencji pokrywa∏ si´ z dzia∏aniami samego Funduszu SpójnoÊci, który
formalnie powo∏any zosta∏ na mocy Rozporzàdzenia Rady UE nr 1164 z 16 maja 1994 r. w sprawie Funduszu Spójno-
Êci (1164/1994/WE).

Dok∏adne ustalenia odnoÊnie zasad zosta∏y poczynione ju˝ w 1992 r. podczas posiedzeƒ Rady UE w Lizbonie (czer-

wiec 1992) i Edynburgu (grudzieƒ 1992).

Progowe makroekonomiczne kryteria wprowadzone do Traktatu o Wspólnocie Europejskiej (art. 109j) na mocy Trak-

tatu o Unii Europejskiej z 7 lutego 1992 r. (Traktatu z Maastricht), umo˝liwiajàce paƒstwu uczestnictwo w Unii Gospo-
darczej i Walutowej wraz z dost´pem do obszaru euro. Ustanowione kryteria dotyczà polityki fiskalnej i pieni´˝nej. Po
pierwsze, roczny deficyt bud˝etowy danego paƒstwa nie mo˝e przekraczaç 3% jego PKB, a d∏ug publiczny danego paƒ-
stwa nie mo˝e przekraczaç 60% PKB. Po drugie, inflacja nie mo˝e byç wy˝sza ni˝ 1,5 punktu procentowego od Êredniej
w trzech paƒstwach unijnych o najni˝szej stopie inflacji, a d∏ugookresowe stopy procentowe nie mogà przekraczaç wi´-
cej ni˝ 2 punkty procentowe od Êredniej odpowiednich stóp procentowych w trzech paƒstwach unijnych, które osiàga-
jà najlepsze wyniki w zakresie stabilizacji cen (najni˝szy poziom inflacji). Ponadto bank centralny kraju, który pragnie
przystàpiç do UGW powinien charakteryzowaç si´ niezale˝noÊcià, a kurs waluty paƒstwa powinien byç stabilny przez
przynajmniej dwa lata poprzedzajàce przystàpienie kraju do UGW.

Zgodnie z za∏o˝eniami, wszystkie kraje korzystajàce z Funduszu SpójnoÊci wstàpi∏y do Unii Gospodarczej i Waluto-

wej. Hiszpania, Irlandia i Portugalia zosta∏y w∏àczone do UWG podczas szczytu w Brukseli w maju 1998 r. natomiast
Grecja do∏àczy∏a do grupy dwa lata póêniej. Z dniem 1 stycznia 2002 r. wszystkie wspomniane kraje zastàpi∏y swoje wa-
luty narodowe przez euro. Naturalnie nie mo˝na jednak osiàgni´cia przez te kraje kryteriów konwergencji upatrywaç
wy∏àcznie we wsparciu ze strony Funduszu SpójnoÊci.

W rozdziale pierwszym okreÊlono, ˝e fundusze strukturalne dystrybuowane sà na poziomie poszczególnych regio-

nów UE (najcz´Êciej na poziomie jednostek statystycznych NUTS 2 lub NUTS 3). To jedna z najistotniejszych ró˝nic po-
mi´dzy Funduszem SpójnoÊci i funduszami strukturalnymi, Êwiadczàca o jego specyfice.

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

krajowego brutto (PKB) na mieszkaƒca (per capita), korygowanego parytetem si∏y nabywczej od-
noszonym do Êredniej unijnej. Za wartoÊç progowà kwalifikowania si´ danego paƒstwa do uzyska-
nia pomocy z Funduszu SpójnoÊci przyj´to poziom 90% Êredniej unijnej (UE-15 lub UE-25).
Przy alokacji Êrodków

bierze si´ równie˝ pod uwag´ powierzchni´ kraju oraz czynniki spo∏eczno-

-ekonomiczne np. deficyty w obszarze rozwoju infrastruktury danego kraju. Ponadto kraj, który
ubiega si´ o obj´cie finansowaniem przez Fundusz SpójnoÊci musi przed∏o˝yç Radzie Unii Europej-
skiej program, w którym przedstawi plan osiàgni´cia kryteriów konwergencji.

W momencie powstania Funduszu SpójnoÊci, w okresie programowania 1993-1999 do ko-

rzystania ze Êrodków funduszu zakwalifikowa∏y si´ cztery kraje

: Irlandia, Grecja, Hiszpania oraz

Portugalia. W okresie programowania 2000-2006 po ponownym zweryfikowaniu kryteriów pomoc
dla wspomnianej czwórki krajów zosta∏a utrzymana. W pierwszym okresie programowania 1993-
1999, w którym funkcjonowa∏ Funduszu SpójnoÊci jego bud˝et wyniós∏ 15,15 mld ECU

. Naj-

wi´kszym beneficjentem Funduszu w wartoÊciach bezwzgl´dnych okaza∏a si´ Hiszpania (po-
nad po∏owa ca∏ego bud˝etu), natomiast w przeliczeniu na g∏ow´ mieszkaƒca – Irlandia.
W obecnym okresie programowania (2000-2006) bud˝et Funduszu SpójnoÊci (UE-15) zosta∏ usta-
lony na poziomie 18 miliardów euro

, a dla UE-10 w wysokoÊci 8,5 miliarda euro

3.2. Zakres przedmiotowy interwencji Funduszu SpójnoÊci

Jak wspomniano wczeÊniej, zakres przedmiotowy interwencji Funduszu SpójnoÊci obejmuje

wspó∏finansowanie inwestycji w zakresie infrastruktury (transport i ochrona Êrodowiska)

. Ârodki

Funduszu SpójnoÊci dzielone sà po po∏owie na inwestycje w infrastruktur´ transportowà i inwesty-
cje zwiàzane z ochronà Êrodowiska naturalnego

W przypadku infrastruktury transportowej Êrodki Funduszu SpójnoÊci mogà wspó∏finanso-

waç inwestycje zwiàzane z

–

liniami kolejowymi;

–

drogami krajowymi;

–

drogami regionalnymi;

–

drogami ekspresowymi i autostradami;

WysokoÊç transferów na rzecz paƒstwa cz∏onkowskiego ze Êrodków funduszy strukturalnych w po∏àczeniu z pomo-

cà otrzymanà z Funduszu SpójnoÊci nie powinna przekroczyç 4% krajowego PKB. Por. artyku∏ 7; punkt 8 Rozporzàdze-
nia Rady (WE) NR 1260/1999 z dnia 21 czerwca 1999, op. cit.

Przez krótki okres tak˝e wschodnie landy Republiki Federalnej Niemiec (obszarem obejmujàce by∏à NRD) korzysta∏y

z Finansowego Instrumentu Kohezji.

Podzia∏ pu∏apu Êrodków do wykorzystania jest dokonywany na podstawie nast´pujàcych kryteriów:

- wielkoÊç populacji paƒstwa;
- PKB na g∏ow´ mieszkaƒca;
- powierzchnia terytorium paƒstwa;
- inne czynniki o charakterze spo∏eczno-gospodarczym np. braki w infrastrukturze transportowej.
Po uwzgl´dnieniu ww. kryteriów alokacja Êrodków przedstawia∏a si´ nast´pujàco: Hiszpania 52%-58%; Grecja 16%-
18%, Portugalia 16%-18%, Irlandia 7-10% ca∏oÊci.

W obecnym okresie programowania podzia∏ bud˝etu wyglàda nast´pujàco: Hiszpania 61%-63,5%; Grecja 16%-

18%, Portugalia 16%-18%, Irlandia 2%-6% ca∏oÊci. W zwiàzku z tym, ˝e znajdujemy si´ po∏owie okresu programowa-
nia nie mo˝na przewidzieç, który z krajów oka˝e si´ najwi´kszym beneficjentem Êrodków z funduszu per capita.

Szczegó∏owa alokacja w podziale na kraje zosta∏a zaprezentowana w tabeli 2 zamieszczonej w rozdziale pierwszym.

W krajach, które nie sà obj´te dzia∏aniami Funduszu SpójnoÊci wi´kszoÊç inwestycji, które wymieniono w tym para-

grafie mo˝e byç realizowana ze Êrodków funduszy strukturalnych (w g∏ównej mierze Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego).

W pierwszych latach istnienia Funduszu SpójnoÊci proporcje podzia∏u Êrodków na dwie kategorie interwencji (trans-

port i ochrona Êrodowiska) budzi∏y du˝e kontrowersje wÊród krajów UE. W zwiàzku z tym Komisja Europejska zadecy-
dowa∏ o równym podziale bud˝etu na dwie g∏ówne kategorie interwencji.

Przedstawiony katalog inwestycji w infrastruktur´ transportowà jest bardzo szeroki. Jednak w praktyce, choç nie jest

to regu∏a bezwzgl´dnie obowiàzujàca, priorytet przy selekcji projektów nadaje si´ przedsi´wzi´ciom spójnym z koncep-
cjà rozwoju Transeuropejskich Sieci Transportowych (ang. Trans European Network; TEN).

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

–

lotniskami;

–

drogami wodnymi;

–

transportem miejskim;

–

transportem multimodalnym;

–

inteligentnymi systemami transportowymi.

W przypadku inwestycji zwiàzanych z ochronà Êrodowiska Êrodki Funduszu SpójnoÊci mogà

wspó∏finansowaç:

–

urzàdzenia w zakresie ochrony powietrza;

–

infrastruktur´ s∏u˝àcà zapobieganiu ha∏asowi;

–

urzàdzenia do odzysku odpadów komunalnych i przemys∏owych;

–

infrastruktur´ s∏u˝àcà zapewnieniu wody pitnej, jak zbiorniki, stacje uzdatniani, sieci
dystrybucji;

–

kanalizacj´ i oczyszczalnie Êcieków;

–

urzàdzenia przeciwpowodziowe.

Ârodki Funduszu SpójnoÊci mogà byç równie˝ przeznaczone na infrastruktur´ energetycznà

(produkcja i dostawa energii) oraz odnawialne êród∏a energii (energia s∏oneczna, wiatrowa, wod-
na, z biomasy). Ponadto, ze Êrodków Funduszu SpójnoÊci mogà byç finansowane wst´pne badania
odnoszàce si´ do ww. inwestycji (wraz z tymi, które sà konieczne do ich realizacji) oraz Êrodki
wsparcia technicznego. Te ostatnie obejmujà:

–

Êrodki poziome, takie jak badania porównawcze majàce na celu ocen´ wp∏ywu pomocy
wspólnotowej,

–

Êrodki i badania, które przyczyniajà si´ do oceny, monitorowania lub oszacowywania pro-
jektów, oraz wzmocnienia i zagwarantowania koordynacji projektów i ich spójnoÊci,
a w szczególnoÊci spójnoÊci z politykami wspólnotowymi,

–

dzia∏ania i badania pomagajàce w sporzàdzaniu koniecznych dostosowaƒ we wprowa-
dzanych projektach.

Uwzgl´dniajàc aspekt praktyczny omawiania zagadnieƒ zwiàzanych z Funduszem SpójnoÊci,

warto wymieniç najwi´ksze inwestycje zrealizowane w UE w g∏ównej mierze ze Êrodków Funduszu.
Sà to

–

system dostarczania i dystrybucji wody z rzeki Evinos do aglomeracji ateƒskiej (Grecja);

–

system oczyszczalni Êcieków wokó∏ Salonik (Grecja);

– budowa portu lotniczego im. Elefthoriosa Venizelosa Ateny-Spata (Grecja);

–

obwodnice dojazdowe – Madryt (Hiszpania);

–

satelitarny system monitoringu stanu zasobów wodnych (Hiszpania);

–

zalesianie na du˝à skal´ (Hiszpania);

–

obwodnice zlokalizowane wokó∏ Dublina ∏àczàce miasto z pó∏nocà kraju i lotniskiem (Irlandia);

–

system dostarczania i dystrybucji wody, Dublin, Tuam, Limerick (Irlandia);

–

most Vasco Da Gama nad Tagiem w Lizbonie (Portugalia);

–

system wysypisk Êmieci w Porto (Portugalia).

Dotyczy inwestycji zrealizowanych zarówno w okresie programowania 1993-1999, jak i w obecnie trwajàcym (2000-

2006).

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

3.3. Podstawowe zasady i mechanizmy wspó∏finansowania inwestycji ze Êrodków
Funduszu SpójnoÊci

System dystrybucji Funduszu SpójnoÊci ma charakter zdecentralizowany i uproszczony w sto-

sunku do dystrybucji Êrodków z funduszy strukturalnych. Finansowane sà konkretne projekty, a nie
programy, jak to ma miejsce w przypadku funduszy strukturalnych.

W przypadku inwestycji wspólfinansowanych z Funduszu SpójnoÊci poziom udzia∏u Êrodków

unijnych, krajowych Êrodków publicznych i ewentualnego wk∏adu prywatnego (komponenty mon-
ta˝u finansowego) jest odmienny ni˝ w przypadku funduszy strukturalnych. Udzia∏ Êrodków wspól-
notowych jest zdecydowanie wy˝szy ni˝ ma to miejsce w przypadku funduszy strukturalnych. Po-
ziom wspó∏finansowania inwestycji realizowanych z

Funduszu SpójnoÊci waha si´

w przedziale 80% – 85%, a w przypadku badaƒ wst´pnych oraz Êrodków wsparcia technicznego
finansowaniem mo˝e byç obj´te w uzasadnionych przypadkach 100% ca∏oÊci kosztów

WielkoÊç transferów mo˝e zostaç skorygowana w przypadku, gdy projekt b´dzie dawa∏ do-

chód

. Dotyczy to infrastruktury, która obejmie op∏aty Êwiadczone bezpoÊrednio przez u˝ytkow-

ników oraz inwestycji produkcyjnych w sektorze Êrodowiskowym. Stopa wspó∏finansowania takich
projektów jest ustalana indywidualnie przez Komisj´ Europejskà. Minimalny ca∏kowity koszt reali-
zacji projektu lub grupy projektów (z FS mogà byç finansowane: projekty; etapy projektu, które sà
technicznie lub finansowo niezale˝ne; grupy projektów powiàzanych ze sobà widocznà strategià
tworzàcà spójnà ca∏oÊç) nie mo˝e byç w zasadzie mniejszy ni˝ 10 mln euro. Jednak w uzasadnio-
nych przypadkach Komisja Europejska mo˝e dopuÊciç do wspó∏finansowania projekt, którego ca∏-
kowity koszt jest mniejszy od 10 mln euro. Projekt finansowany ze strony Funduszu SpójnoÊci nie
mo˝e zostaç dodatkowo wsparty Êrodkami funduszy strukturalnych. ¸àczna pomoc z Funduszu lub
inna pomoc wspólnotowa udzielana projektom nie powinna przekraczaç 90% ca∏oÊci wydatków.
Wszelkie projekty finansowane ze strony Funduszu SpójnoÊci powinny byç zgodne z ró˝nymi od-
ga∏´zieniami polityki wspólnotowej (politykà o ochronie Êrodowiska, politykà transportowà w dzie-
dzinie sieci transeuropejskich, politykà konkurencji i zasadami udzielania zamówieƒ publicznych).

3.4. Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)

EBI (ang. European Investment Bank, EIB) jest bankiem, którego udzia∏owcami sà wszystkie

kraje wchodzàce w sk∏ad UE. Kapita∏ banku wynosi obecnie prawie 164 mld euro

. G∏ównym ce-

lem banku jest „przyczynianie si´ dzi´ki rynkom kapita∏owym i w∏asnym zasobom do równomier-
nego i harmonijnego rozwoju Wspólnoty” (Art. 267 ex 198 e TWE). Prze∏o˝enie celu strategiczne-
go na poziom operacyjny doprowadzi∏o do wyznaczenia konkretnych obszarów aktywnoÊci banku,
które dotyczà:

–

wzmacniania spójnoÊci gospodarczej i spo∏ecznej w poszerzonej Unii,

–

przyczyniania si´ do realizacji Strategii Lizboƒskiej, czyli dzia∏ania na rzecz wszechstron-
nej edukacji spo∏eczeƒstwa,

–

∏àczenia Europy za poÊrednictwem sieci transeuropejskich (TEN),

W przypadku 100% finansowania badaƒ wst´pnych oraz Êrodków wsparcia technicznego wielkoÊç transferów nie

mo˝e przekraczaç 0,5% ca∏oÊci Êrodków przyznanych krajowi z Funduszu SpójnoÊci.

Por. Rozdzia∏ II, paragraf 2.6.1. Stopa wspó∏finansowania projektów.

Paragraf powsta∏ w oparciu o: Sprawozdanie Roczne Europejskiego Banku Inwestycyjnego 2004. Dokument dost´p-

ny na: www.eib.org/report
Wszystkie cytowane w paragrafie dane, je˝eli nie zaznaczono inaczej pochodzà z ww. Sprawozdania.

Najwi´kszymi udzia∏owcami sà najwi´ksze paƒstwa cz∏onkowskie UE tj. Niemcy, Francja, W∏ochy, Wielka Brytania

(ka˝dy kraj posiada ponad 16% kapita∏u udzia∏owego banku). Wk∏ad Polski wynosi 3,5 miliarda euro co stanowi nieco
ponad 2% kapita∏u banku.

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

–

ochrony i poprawy jakoÊci Êrodowiska miejskiego i naturalnego;

–

wspierania polityki rozwoju Unii Europejskiej poprzez udzielanie kredytów w krajach partnerskich.

AktywnoÊci banku koncentrujà si´ na kredytowaniu przedsi´wzi´ç. ¸àczny wolumen udzielo-

nych kredytów w 2004 r. osiàgnà∏ 43,2 mld euro (72% ca∏oÊci kredytów przeznaczono na finanso-
wanie regionów majàcych status obszarów obj´tych pomocà). Projekty kwalifikujàce si´ do finan-
sowania przez EBI muszà w za∏o˝eniach przyczyniaç si´ do realizacji przyjemniej jednego
z nast´pujàcych celów:

–

wzmocnienia spójnoÊci gospodarczej i spo∏ecznej: promowania dzia∏alnoÊci ekonomicz-
nej, która przyczynia si´ do rozwoju gospodarczego s∏abo rozwini´tych regionów;

–

wspierania inwestycji przyczyniajàcych si´ do rozwoju spo∏eczeƒstwa opartego na wiedzy
i innowacjach;

–

usprawnienia infrastruktury i us∏ug w sektorach zdrowia i edukacji, majàcych kluczowe
znaczenie dla kszta∏towania kapita∏u ludzkiego;

–

rozwoju sieci infrastruktury transportu, telekomunikacji i przesy∏u energii o wymiarze
wspólnotowym;

–

ochrony Êrodowiska i poprawy jakoÊci ˝ycia, zw∏aszcza poprzez wykorzystywanie energii
odnawialnych lub alternatywnych;

–

zapewnienia dostaw energii przez racjonalne wykorzystanie, waloryzacj´ lokalnych zaso-
bów i dywersyfikacj´ importu;

–

wspierania rozwoju sektora MSP przez popraw´ Êrodowiska finansowego, w którym dzia∏ajà.

W praktyce znaczna cz´Êç zaanga˝owania kredytowego EBI s∏u˝y konkretnemu wsparciu pie-

ni´˝nemu projektów strukturalnych UE, które sà wspó∏finansowane z funduszy strukturalnych
i Funduszu SpójnoÊci

3.5. Europejski Fundusz Inwestycyjny (EFI)

EFI (ang. European Investment Fund, EIF) powsta∏ w 1994 r. jako wspólne przedsi´wzi´cie

( joint venture) Europejskiego Banku Inwestycyjnego, Komisji Europejskiej oraz europejskich instytucji
finansowych. Pierwotnie g∏ównym zadaniem funduszu by∏o finansowanie inwestycji d∏ugotermino-
wych, zw∏aszcza dotyczàcych szeroko poj´tych sieci transeuropejskich (transport, telekomunikacja,
energetyka), a tak˝e uczestniczenie w kapitale rozwojowym ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstwach
oraz pomocy w ich rozwoju. W 2000 r. statut oraz struktura w∏asnoÊciowa EFI uleg∏y jednak powa˝-
nym zmianom, w wyniku czego Europejski Bank Inwestycyjny sta∏ si´ g∏ównym udzia∏owcem. EBI i EFI
utworzy∏y grup´ kapita∏owà – Grupa EBI (ang. EIB Group)

. EFI specjalizuje si´ obecnie w dwóch

dziedzinach – inwestycjach kapita∏owych typu venture capital oraz w udzielaniu gwarancji. EFI inwe-
stuje swój kapita∏ w udzia∏y w funduszach typu venture capital w celu wspomagania ma∏ych i Êred-
nich przedsi´biorstw. W szczególnoÊci dotyczy to tych podmiotów, które rozpoczynajà dzia∏alnoÊç
na rynku oraz przedsi´biorstw zwiàzanych z nowoczesnymi technologiami. Ponadto, EFI udziela gwa-
rancji instytucjom finansowym kredytujàcym sektor MSP. EFI wspomagajàc sektor MSP nie czyni tego
bezpoÊrednio, ale poprzez wspó∏prac´ z krajowymi instytucjami finansowymi

Na temat projektów realizowanych w Polsce, w które zaanga˝owa∏ si´ finansowo EBI zob.

http://www.eib.eu.int/projects/pipeline/

Struktura udzia∏owa EFI wyglàd obecnie nast´pujàco: EBI (59,8%), Komisja Europejska (30%), 34 instytucje finansowe UE

– g∏ównie du˝e europejskie banki komercyjne (10,85%). Dane za: European Investment Fund: Annual Report 2004, s. 3.

W zakresie venture capital EFI nie inwestuje jeszcze w Polsce. Natomiast jeÊli chodzi o gwarancj´ dla sektora MSP

wspó∏praca zosta∏a podj´ta z Bankiem BPH SA. Wspó∏prac´ nawiàzano w ramach unijnego Wieloletniego Programu dla
Przedsi´biorstw i Przedsi´biorczoÊci i dotyczy ona obj´cia por´czeniem przez EFI portfela kredytów udzielanych przez
BPH na finansowanie przedsi´wzi´ç oraz kredytów Auto Sezam dla przedsi´biorstw zatrudniajàcych do 100 osób. Sze-
rzej zob. strona internetowa banku: http://www.bph.pl

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

3.6. Fundusze Europejskiego Obszaru Gospodarczego

Fundusze Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) obejmujà Norweski Mecha-

nizm Finansowy (NMF) oraz Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego
(MF EOG). Projekty, które mogà byç finansowane z obu mechanizmów finansowych majà
za zadanie, podobnie jak w przypadku funduszy strukturalnych, zmniejszaç ró˝nice w pozio-
mie rozwoju spo∏ecznego i gospodarczego. Ârodki zasilajàce mechanizmy finansowe nie po-
chodzà jednak z bud˝etu UE, lecz z trzech paƒstw-cz∏onków Europejskiego Stowarzyszenia
Wolnego Handlu, nienale˝àcych jednoczeÊnie do UE tj. Norwegii, Islandii i Lichtensteinu. Kra-
je te w zamian za cz∏onkostwa w EOG i korzystanie z przywilejów zwiàzanych z byciem cz´-
Êcià rynku wewn´trznego UE zobowiàza∏y si´ do udzielania pomocy w ramach dwóch me-
chanizmów finansowych.

Przyznana Polsce kwota alokacji pomocy w ramach MF EOG wynosi ponad pó∏ miliarda eu-

ro i mo˝e byç wykorzystywana w latach 2004-2009. Oba mechanizmy zosta∏y obj´te jednolity-
mi zasadami i procedurami oraz podlegajà jednemu systemowi zarzàdzania i wdra˝ania w Pol-
sce. Wdra˝anie Mechanizmów Finansowych w naszym kraju odbywa si´ na podstawie Programu
Operacyjnego, który powsta∏ przy uwzgl´dnieniu wytycznych przygotowanych przez paƒstwa-
-darczyƒców

3.7. Programy Wspólnotowe (PW)

3.7.1. Zasady wdra˝ania i finansowania projektów finansowanych w ramach PW

PW stanowià niedocenianà alternatyw´ dla finansowania projektów ze Êrodków struktural-

nych

. Nazywane sà niekiedy „programami wewn´trznymi UE”. Wynika to g∏ównie z faktu, ˝e usta-

lanie kryteriów przyznawania Êrodków w ramach PW i ich dystrybucja odbywa si´ na poziomie Komi-
sji Europejskiej

. PW ró˝nià si´ tym od funduszy strukturalnych, które sà dystrybuowane na poziomie

krajowym w ramach opracowanych przez nasze ministerstwa Programów Operacyjnych.

W zwiàzku ze specyfikà funkcjonowania PW najcz´stszymi beneficjentami (projektodawcami

i organizatorami konsorcjów) zostajà organizacje pozarzàdowe (fundacje, stowarzyszenia, zrzesze-
nia), organizacje typu non-profit, jednostki badawczo-rozwojowe, uczelnie, szko∏y, przedsi´bior-
stwa, izby i stowarzyszenia przemys∏owe, a w niektórych programach równie˝ jednostki samorzà-
du terytorialnego. Mo˝liwoÊç uczestnictwa w programie podmiotów z danego kraju
uzale˝niona jest od wniesienia na poczet jego bud˝etu stosownej sk∏adki (jej wysokoÊç uzale˝nio-
na jest najcz´Êciej od PKB kraju i liczby ludnoÊci). Nasz kraj uczestniczy obecnie w PW dotyczàcych
nast´pujàcych obszarów tematycznych:

–

badania i rozwój technologiczny,

–

us∏ugi informatyczne,

–

ochrona Êrodowiska,

–

edukacja i sprawy m∏odzie˝y,

–

polityka spo∏eczna i ochrona zdrowia,

Szerzej na temat mechanizmów finansowych EOG zob. http://www.eeagrants.org/

Szerzej na temat systemu wdra˝ania pomocy w ramach funduszy EOG w Polsce zob. http://www.eog.gov.pl/

PW sà cz´sto mylone z Inicjatywami Wspólnotowymi, które zosta∏y scharakteryzowane w rozdziale pierwszym.

Decyzje o powo∏aniu programu i jego bud˝ecie podejmujà wspólnie Parlament Europejski i Rada Unii Europejskiej,

natomiast za jego realizacjà odpowiedzialna jest w∏aÊciwa merytorycznie Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej.

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

–

ochrona konsumentów,

–

ma∏e i Êrednie przedsi´biorstwa,

–

turystyka,

–

kultura,

–

sektor audiowizualny,

–

przestrzeganie praw obywatelskich,

–

u∏atwienia w wymianie handlowej,

–

energetyka,

–

transport,

–

zwalczanie narkomanii i handlu narkotykami.

Beneficjenci mogà aplikowaç do PW najcz´Êciej kilka razy do roku po og∏oszeniu tzw. we-

zwaƒ do sk∏adania wniosków przez odpowiedzialne merytorycznie za dany program poszczególne
Dyrekcje Generalne KE (przeci´tna d∏ugoÊç trwania Programu wynosi 4-7 lat). Podobnie, jak w przy-
padku funduszy strukturalnych we wniosku zamieszcza si´ koszty dzia∏aƒ kwalifikowanych. P∏at-
noÊç ma najcz´Êciej charakter refundacji kosztów dzia∏aƒ kwalifikowanych, choç nie jest to bez-
wzgl´dnà regu∏à. Niektóre projekty mogà byç finansowane w 100%. Ponadto, projektodawcy
cz´sto mogà ubiegaç si´ o p∏atnoÊci zaliczkowe.

3.7.2. Program Kredytowania Ma∏ych i Ârednich Przedsi´biorstw

W Programach Wspólnotowych mogà niekiedy równie˝ uczestniczyç bezpoÊrednio banki

komercyjne. W Polsce jednym z najpopularniejszy okaza∏ si´ Program Kredytowania Ma∏ych
i Ârednich Przedsi´biorstw (ang. SME Finance Facility), który wdra˝any jest od 2003 r. i dotyczy
sektora MSP. W Programie, poza samà Komisjà Europejskà uczestniczy równie˝ Europejski Ban-
ku Odbudowy i Rozwoju (ang. European Bank for Reconstruction and Development, EBOR).
Program ma w za∏o˝eniach zintensyfikowaç aktywnoÊç kredytowà banków w sektorze MSP,
a w cz´Êci skierowanej do podmiotów leasingowych – w leasingu. Sk∏ada si´ z dwóch kompo-
nentów. Pierwszy, udost´pniony zosta∏ przez EBOR i ma charakter linii kredytowych w ramach
których uczestniczàce banki udzielajà kredytów klientom z sektora MSP, spe∏niajàcym okreÊlone
warunki

. KorzyÊci z tego typu finansowania oznaczajà dla przedsi´biorstw szeroki zakres ce-

lów kredytowania, wyd∏u˝enie okresu sp∏aty, obni˝enie wymaganego wk∏adu w∏asnego oraz
uproszczone procedury wnioskowania o kredyt. Drugi komponent tzw. Pakiet Pomocy Technicz-
nej ma charakter bezzwrotnej pomocy przeznaczonej dla samego sektora bankowego. Ârodki
z tej pomocy przeznaczone zosta∏y g∏ównie na usprawnienie procedur oceny ryzyka kredytowe-
go i udzielania kredytów ma∏ym i Êrednim przedsi´biorstwom, szkolenia pracowników oraz
dzia∏ania marketingowe skierowane do sektora MSP. Program nie dotyczy wy∏àcznie Polski (ob-
j´to nim 10 nowych krajów cz∏onkowskich, które wstàpi∏y do UE w maju 2004 r.). W polskiej
edycji programu uczestniczà BZ WBK, ING Bank Âlàski, Fortis Bank, Bank Pekao, PKO BP SA oraz
Raiffeisen Bank

W odniesieniu do SME Finance Facility EBOR wy∏o˝y∏ oko∏o 700 mln EUR, a poszczególne banki w Polsce otrzyma∏y

po kilka, kilkadziesiàt milionów EUR.

Szerzej na temat Programu SME Finance Facility:

http://europa.eu.int/grants/grants/sme_finance_facility/sme_finance_facility_en.htm

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

3.7.3. Przeglàd tematyczny najpopularniejszych Programów Wspólnotowych

W niniejszym paragrafie zostanà scharakteryzowane w zarysie najbardziej popularne PW

w Polsce

. W przypadku Programów, w ramach których powsta∏y ju˝ polskie strony internetowe,

ich adresy zostanà podane w przypisach.

Szósty Program Ramowy Badaƒ i Rozwoju Technicznego

Szósty Program Ramowy Badaƒ i Rozwoju Technicznego

jest podstawowym programem

wspierania badaƒ naukowych przez UE. Dysponuje pokaênym bud˝etem (17,5 mld euro). Celem
programu jest dofinansowanie badaƒ, rozwoju technicznego i wdro˝eƒ, przygotowywanych przez
Êrodowiska gospodarcze i naukowe. Wspierane sà tak˝e dzia∏ania majàce na celu poprawienie kon-
kurencyjnoÊci gospodarki europejskiej i stymulacj´ rozwoju spo∏ecznoÊci europejskich. W ramach
Programu wyodr´bniono siedem kluczowych obszarów tzw. priorytetów tematycznych. Dotyczà
one genomiki i biotechnologii zdrowia cz∏owieka, technologii spo∏eczeƒstwa informacyjnego, na-
notechnologii i nauki o materia∏ach, aeronautyki i przestrzeni kosmicznej, jakoÊci i bezpieczeƒstwa
˝ywnoÊci, zmian globalnych, energii, transportu oraz obywateli i sprawowania w∏adzy w spo∏e-
czeƒstwie bazujàcym na wiedzy.

WÊród potencjalnych beneficjentów, którzy mogà uczestniczyç w programie znajdujà si´

podmioty prowadzàce badania naukowe, upowszechniajàce je lub wykorzystujàce wyniki badaƒ.
Zatem najcz´Êciej beneficjentami zostajà: firmy przemys∏owe i handlowe (w tym MSP), szko∏y wy˝-
sze, jednostki badawcze oraz jednostki upowszechniajàce technologie.

MEDIA

Program MEDIA

ma na celu:

–

popraw´ konkurencyjnoÊci europejskiego sektora audiowizualnego, a zw∏aszcza jego

rozwój w regionach o niskiej produkcji,

–

wspieranie europejskiego dziedzictwa audiowizualnego, wzmocnienie dystrybucji dzie∏

europejskich, poszanowanie i promowanie ró˝norodnoÊci j´zykowej i kulturowej w Europie,

–

wykorzystanie nowych technologii.

Program oferuje wsparcie dotyczàce: tworzenia dzie∏, dystrybucji i rozpowszechniania, pro-

mocji i dost´pu do rynku (u∏atwienia w promowaniu i przep∏ywie europejskich produkcji), inicja-
tyw szkoleniowych.

KULTURA 2000

Program KULTURA 2000

wspiera projekty wspó∏pracy kulturalnej mi´dzy podmiotami dzia-

∏ajàcymi w krajach cz∏onkowskich Unii Europejskiej, w tym tak˝e wspó∏prac´ rozszerzonà o insty-
tucje spoza UE. Jest równie˝ przeznaczony na wspólne projekty realizowane w ramach „Europej-
skich sieci wspó∏pracy kulturalnej”. Program adresowany jest do instytucji oraz organizacji sektora
publicznego i pozarzàdowego (posiadajàcych osobowoÊç prawnà), propagujàcych kultur´, np. sto-
warzyszeƒ, fundacji, muzeów, bibliotek, teatrów, filharmonii, oper i operetek, galerii, domów i cen-
trów kultury, uczelnii wy˝szych, ale te˝ gmin, powiatów oraz miast.

Pe∏na baza PW znajduje si´ na stronie KE (http://europa.eu.int/grants/index_en.htm)

Na stronie znalaz∏y si´ informacje dotyczàce wszystkich dost´pnych PW tj. wysokoÊç grantów, sposób aplikowania, ter-
miny wezwaƒ do sk∏adania wniosków etc. Programy mo˝na przeglàdaç wed∏ug rozmaitych kryteriów (tematycznych, ty-
pu beneficjenta, odpowiedzialnych Dyrekcji KE etc.). Strona prowadzona jest wy∏àcznie w j´zykach roboczych UE tj. an-
gielskim, francuskim i niemieckim.

(http://www.6pr.pl/)

(http://www.mediadesk.org.pl/)

(http://www.mk.gov.pl/pkk/)

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

LEONARDO DA VINCI

Program LEONARDO DA VINCI

dotyczy projektów majàcych na celu doskonalenie syste-

mów kszta∏cenia i szkolenia zawodowego, np. poprzez popraw´ jakoÊci i dost´pnoÊci, zwi´kszenie
innowacyjnoÊci. Beneficjentami programu sà wszystkie instytucje zaanga˝owane w rozwój kszta∏ce-
nia i szkolenia zawodowego: instytucje szkoleniowe, szko∏y zawodowe, uczelnie, instytuty badaw-
cze, przedsi´biorstwa, izby handlowe i przemys∏owe, partnerzy spo∏eczni, organizacje lokalne i re-
gionalne, organizacje typu non-profit, organizacje pozarzàdowe, organizacje i instytucje rzàdowe.

M¸ODZIE˚

Program M¸ODZIE˚

s∏u˝y wspieraniu dzia∏aƒ podejmowanych na rzecz m∏odzie˝y, zw∏asz-

cza takich, które u∏atwiajà integracj´ m∏odych w spo∏eczeƒstwie, pomagajà zdobywaç wiedz´
i kompetencje, rozwijajà przedsi´biorczoÊç, zwalczajà dyskryminacj´ przez promocj´ równoÊci i lep-
szego zrozumienia ró˝norodnoÊci kulturowej Europy i jej dziedzictwa. Program adresowany jest do:
grup m∏odzie˝y, organizacji pozarzàdowych i typu non-profit, w∏adz publicznych.

e-CONTENT

Program e-CONTENT promuje dost´p do nowoczesnych technologii. Wspiera dzia∏ania s∏u-

˝àce produkcji, dystrybucji i wykorzystywania europejskich treÊci cyfrowych, przez które nale˝y ro-
zumieç ka˝dy rodzaj informacji publikowanej na dowolnej platformie internetowej, poczàwszy
od tradycyjnych stron www, przez komunikacj´ bezprzewodowà, a˝ po nowoczesne interaktywne
rozwiàzania internetowe. Ponadto, s∏u˝y promocji ró˝norodnoÊci j´zykowej w sieci. Mogà braç
w nim udzia∏ wszystkie firmy zajmujàce si´ gromadzeniem, opracowywaniem i udost´pnianiem in-
formacji w postaci cyfrowej, np.: przedsi´biorstwa, instytucje paƒstwowe, instytucje kulturalne, wy-
dawnictwa, biblioteki, archiwa, firmy zajmujàce si´ przek∏adami z j´zyków obcych, dostawcy inter-
netu, firmy finansowe i konsultingowe, instytucje zajmujàce si´ promocjà.

SOCRATES II

Program SOCRATES II

stwarza mo˝liwoÊci zdobycia nowych doÊwiadczeƒ w zarzàdzaniu

edukacjà. Program ma na celu popraw´ jakoÊci kszta∏cenia dzieci, m∏odzie˝y i doros∏ych przez
wspó∏prac´ mi´dzynarodowà na wszystkich szczeblach edukacji. Program jest niezwykle rozbudo-
wany i dzieli si´ na nast´pujàce cz´Êci:

ERASMUS – szkolnictwo wy˝sze, rozwój wspó∏pracy mi´dzy uczelniami, wymiana studentów,

nauczycieli akademickich,

COMENIUS – edukacja szkolna, wspó∏praca i poprawa jakoÊci kszta∏cenia w przedszkolach,

szko∏ach podstawowych, gimnazjach oraz szko∏ach Êrednich,

GRUNDTVIG – kszta∏cenie doros∏ych, popularyzacja kszta∏cenia ustawicznego,

MINERVA – kszta∏cenie otwarte i na odleg∏oÊç oraz stosowanie nowoczesnych technologii in-

formatyczno-komunikacyjnych w edukacji,

LINGUA – projekty wspó∏pracy w zakresie nauczania j´zyków obcych,

ARION – wizyty studyjne dla kadry zarzàdzajàcej oÊwiatà,

EURYDICE – sieci informacyjne, rozpowszechniajàce informacje o systemach edukacyjnych

w krajach cz∏onkowskich i stowarzyszonych.

(http://www.bkkk-cofund.org.pl/index.php?gr=2)

(http://www.youth.org.pl/)

(http://www.socrates.org.pl/socrates2)

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

3.8. Fundusze przedakcesyjne

Pomoc przedakcesyjna zgodnie z nazwà obejmuje wsparcie, które udzielane jest krajom nie-

b´dàcym pe∏noprawnymi cz∏onkami UE

. Stworzenie instrumentów przedakcesyjnych zwiàzane

by∏y z ch´cià wsparcia krajów-kandydatów do UE w ramach programu Partnerstwo dla Cz∏onko-
stwa. Wparcie to mia∏o w za∏o˝eniach usprawniç przygotowania wst´pujàcych do wspólnoty kra-
jów, w szczególnoÊci w przypadku Polski w ramach Narodowego Programu Przygotowania
do Cz∏onkostwa w Unii Europejskiej

. Ponadto, pomoc o charakterze „parastrukturalnym” mia∏a

równie˝ zapoznaç administracj´ przysz∏ych paƒstw-cz∏onków UE z europejskà politykà regionalnà
oraz mechanizmami realizacji projektów wdra˝anych w ramach tej polityki

Pomoc przedakcesyjna by∏a przeznaczona poza Polskà dla krajów Europy Ârodkowej

i Wschodniej, które wspólne z naszym krajem w maju 2004 r. sta∏y si´ cz∏onkami Wspólnoty

. Teo-

retycznie po tej dacie programy pomocowe zwiàzane z funduszami przedakcesyjnymi powinny zo-
staç zawieszone. W zwiàzku jednak z d∏ugim okresem negocjacji z KE dotyczàcych pomocy przed-
akcesyjnej oraz trudnoÊciami z wykorzystywaniem Êrodków, Komisja zgodzi∏a si´ na przed∏u˝enie
funkcjonowania niektórych programów do momentu wyczerpania bud˝etów

. Znaczenie pomo-

cy przedakcesyjnej w zwiàzku z niewielkimi bud˝etami programów w stosunku do funduszy struk-
turalnych oraz wyczerpywaniem si´ Êrodków sukcesywnie maleje. Ponadto, cz´Êç zobowiàzaƒ
w ramach funduszy przedakcesyjnych zosta∏a scedowana na fundusze akcesyjne.

W praktyce na pomoc przedakcesyjnà sk∏adajà si´ przede wszystkim trzy fundusze: PHARE,

SAPARD oraz ISPA. Fundusz PHARE zosta∏ utworzony ju˝ w 1989 r. i pierwotnie przeznaczony by∏
wy∏àcznie dla Polski i W´gier (stàd zresztà pochodzi nazwa funduszu: ang. Poland – Hungary,
Assistance to Restructuring their Economies, Polska-W´gry – Wsparcie dla transformacji gospoda-
rek)

. Poczàtkowo fundusz mia∏ wspieraç m.in. zmiany systemowe zwiàzane z odchodzeniem

od systemu komunistycznego i gospodarki planowej. Dopiero w póêniejszym okresie program
PHARE sta∏ si´ parafunduszem strukturalnym, który tematycznie odpowiada zakresowi interwencji
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

Program SAPARD

(ang. Special Accession Programme for Agriculture and Rural Develop-

ment, Przedakcesyjny Instrument Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich) by∏ pierwszym progra-
mem pomocowym UE dla krajów kandydujàcych, w którym zasady udzielania pomocy beneficjen-
tom wzorowane by∏y na rozwiàzaniach stosowanych w funduszach strukturalnych. Bardzo cz´sto
okreÊlano go mianem „testu” dla administracji krajów cz∏onkowskich odpowiedzialnej za wdra˝a-
nie programu i przygotowujàcej si´ do zarzàdzania funduszami strukturalnymi. W odró˝nieniu
od PHARE program SAPARD zosta∏ bardzo wàsko sprofilowany. W ramach programu mogà byç fi-
nansowane wy∏àcznie projekty dotyczàce obszarów wiejskich i rolnictwa.

Na temat rozwoju regionalnego w Polsce w okresie transformacji po 1989 r. i przed wejÊciem Polski do UE zob.

Szlachta (1995).

Roczne edycje programu dost´pne sà na stronie (www.ukie.gov.pl)

Por. Rozporzàdzenie Rady z 21 czerwca 1999 dotyczàce koordynacji pomocy w ramach strategii przedakcesyjnej dla

krajów ubiegajàcych si´ o cz∏onkostwo w Unii Europejskiej, oraz zmieniajàce rozporzàdzenie nr 3906/99/EWG
(1266/99/WE).

Obecnie z pomocy przedakcesyjnej w pe∏nym zakresie korzystajà dwa kraje, które wstàpià do UE w 2007 r. tj. Bu∏-

garia i Rumunia.

Wprowadza to niekiedy pewne zamieszanie wÊród beneficjentów w Polsce, którzy okreÊlone projekty mogà teoretycz-

nie finansowaç z dwóch unijnych êróde∏ o ró˝nym charakterze (np. z SPO WKP lub programów zwiàzanych z PHARE 2003).

Zob. Rozporzàdzenie Rady z dnia 18 grudnia 1989 r. dotyczàce pomocy gospodarczej dla Republiki W´gierskiej i Pol-

skiej Rzeczypospolitej Ludowej (3906/89/EWG).

Zob. Rozporzàdzenie Rady nr 1268/99/WE z dnia 21 czerwca 1999 r. w sprawie pomocy Wspólnoty dla dzia∏aƒ

przedakcesyjnych na rzecz rolnictwa oraz rozwoju obszarów wiejskich w paƒstwach kandydujàcych z Europy Ârodko-
wo-Wschodniej w okresie przedakcesyjnym (1268/99/WE).
Rozporzàdzenie Komisji (WE) NR 2759/1999 z dnia 22 grudnia 1999 r. ustanawiajàce przepisy wykonawcze do rozpo-
rzàdzenia Rady (WE) nr 1268/99 w sprawie wsparcia Wspólnoty dla dzia∏aƒ przedakcesyjnych na rzecz rolnictwa oraz
rozwoju obszarów wiejskich w krajach kandydujàcych z Europy (2759/99/WE).

Fundusz SpójnoÊci i inne êród∏a finansowania polityki regionalnej UE

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Fundusz ISPA

(ang. Instrument for Structural Policies for Pre-Accession, Instrument Przed-

akcesyjnej Polityki Strukturalnej) odpowiada∏ tematycznie projektom, które sà obecnie finansowane
z Funduszu SpójnoÊci tzn. dotyczy∏ du˝ych projektów infrastrukturalnych zwiàzanych z transportem
i ochronà Êrodowiska. Obecnie nie sà ju˝ podpisywane nowe umowy z beneficjentami, natomiast
ze wzgl´du na skal´ i czasoch∏onnoÊç zakontraktowanych projektów b´dà one jeszcze realizowa-
ne i finansowane przez najbli˝sze kilka lat. Formalnie zobowiàzania finansowe w ramach funduszu
ISPA zosta∏y scedowane na Fundusz SpójnoÊci.

Szerzej zob. Rozporzàdzenia Rady z 21 czerwca 1999 r. ustanawiajàcego Instrument Przedakcesyjnej Polityki Struk-

turalnej (1267/99/WE).

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

System wdra˝ania pomocy regionalnej

w Polsce w latach 2004-2006

4.1. Zakres polityki regionalnej realizowanej w Polsce

Relatywnie niski, w stosunku do innych krajów UE-15, poziom rozwoju regionalnego Polski

rozpatrywany w przekroju ekonomicznym, spo∏ecznym i przestrzennym przesàdzi∏ o priorytetowym
potraktowaniu kraju, jeÊli chodzi o realizacj´ celów polityki regionalnej UE. Wszystkie regiony sk∏a-
dowe Polski wydzielone na poziomie NUTS II (województwa) zosta∏y w∏àczone w realizowanà po-
lityk´ regionalnà w ramach scharakteryzowanego w rozdziale pierwszym Celu 1 tj. „promowania
rozwoju i dostosowaƒ strukturalnych w regionach s∏abiej rozwini´tych”. Kryterium, które musi
spe∏niç region, aby otrzymaç pomoc strukturalnà w ramach Celu 1 jest uzale˝nione od poziomu
PKB per capita notowanego w danym regionie. Regiony obj´te Celem 1 to regiony w których PKB
na mieszkaƒca, mierzony parytetem si∏y nabywczej i obliczony na podstawie danych unijnych jest
ni˝szy od 75% Êredniej Wspólnoty. Âredni dochód PKB na mieszkaƒca liczony wg parytetu si∏y na-
bywczej w Polsce w 2001 r. wyniós∏ wg danych Eurostatu 9,2 tys. USD (poni˝ej 40% przeci´tnego
poziomu notowanego w krajach UE). W zwiàzku z faktem, ˝e dane te pos∏u˝y∏y do kwalifikacji pol-
skich regionów, ca∏oÊç naszego kraju zosta∏a obj´tà interwencjà w ramach Celu

Najwa˝niejsze praktyczne konsekwencje obj´cia regionu pomocà w ramach Celu 1 oznaczajà, ˝e:

–

projekty w danym regionie mogà byç finansowane ze wszystkich funduszy strukturalnych,

–

alokacja Êrodków w takich regionów jest najwy˝sza

–

stopy dofinansowania projektów mogà osiàgnàç najwy˝sze przewidziane pu∏apy

Poza obj´ciem ca∏ego obszaru Polski dzia∏aniami w ramach Celu 1, kraj spe∏ni∏ równie˝ wa-

runki formalne, aby móc korzystaç ze Êrodków Funduszu SpójnoÊci

4.2. Dokumenty warunkujàce wdra˝anie polityki regionalnej w Polsce

System wdra˝ania polityki regionalnej i dystrybucji Êrodków unijnych w Polsce zosta∏ precy-

zyjnie zaprojektowany w szeregu dokumentów programowych

. Dokumenty, na bazie których

wdra˝ana jest akcesyjna pomoc regionalna w naszym kraju obejmujà

100

Rozdzia∏ w cz´Êci opracowany na podstawie: Wàsowski (2004), s. 98-105.

Dane za: Polska. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Dokument przyj´ty przez Rad´ Ministrów w dniu 14 stycznia

2003 r., skorygowany zgodnie z decyzjà Rady Ministrów z dnia 11 lutego 2003 r. Warszawa, luty 2003 r., s. 7.

Stanowi w praktyce oko∏o 70% ca∏kowitych wydatków z bud˝etu funduszy strukturalnych.

Maksymalnie 75% ca∏kowitych tzw. kosztów kwalifikowanych oraz, co do zasady, co najmniej 50% tzw. kwalifiko-

wanych wydatków publicznych. Por. Rozdzia∏ drugi, paragraf 2.6.1. Stopa wspó∏finansowania projektów.

Podstawowe kryterium, umo˝liwiajàce dost´p do Êrodków FS dotyczy wysokoÊci produktu krajowego brutto (PKB)

na jednego mieszkaƒca w danym paƒstwie cz∏onkowskim. Je˝eli poziom ten jest ni˝szy od 90% Êredniego poziomu PKB
na jednego mieszkaƒca we Wspólnocie to kraj mo˝e realizowaç projekty dofinansowane ze Êrodków FS. Por. Rozdzia∏ trzeci.

Dok∏adne zaprogramowanie pomocy i sporzàdzenie dokumentów programowych stanowi warunek formalny korzy-

stania ze Êrodków strukturalnych UE. IloÊç sporzàdzonych dokumentów i tryb ich konsultacji z KE uzale˝niony jest przed
wszystkim od wielkoÊci kraju cz∏onkowskiego i wysokoÊci pomocy, która ma byç udzielona. Szerzej na temat wymaga-
nej dokumentacji programujàcej pomoc strukturalnà zob. Rozdzia∏ II, TreÊç programowa dla celów 1,2 oraz 3 w: Roz-
porzàdzenie 1260/1999/WE, op. cit.

100

Dokumenty te uk∏adajà si´ w swoistà hierarchi´, w ramach której zapisy dokumentów najistotniejszych, o strate-

gicznym charakterze sà uszczegó∏awiane i sprowadzane na praktyczny poziom operacyjny przez dokumenty je uzupe∏-
niajàce. Z punktu widzenia planowania makroekonomicznego najwa˝niejsze znaczenie ma NPR oraz PWW. Z punktu
widzenia beneficjanta (wdra˝ajàcego projekt) najistotniejsze znaczenie majà naturalnie dokumenty operacyjne, zawie-
rajàce dok∏adne wytyczne dla projektodawców.

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

–

Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006 (NPR),

–

Podstawy Wsparcia Wspólnoty (PWW),

–

Sektorowe Programy Operacyjne/Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regional-
nego (SPO/ZPORR),

–

Strategi´ Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci,

–

Jednolity Dokument Programujàcy Inicjatyw´ Wspólnotowà Equal,

–

Dokumenty Programowe Inicjatywy Wspólnotowej Interreg.

Dla ka˝dego programu operacyjnego powsta∏ odr´bny dokument tzw. Uzupe∏nienie Progra-

mu (UP). Uzupe∏nienia Programów operacyjnych, mimo ˝e nie sà dokumentami bezpoÊrednio kon-
sultowanymi z urz´dnikami KE, w praktyce majà dla beneficjentów pomocy najwi´ksze znaczenie.
W dokumentach tych okreÊlono dok∏adnie kto kwalifikuje si´ do bycia beneficjentem pomocy unij-
nej, warunki szczegó∏owe udzielenia pomocy, tryb sk∏adania wniosków o dofinansowanie oraz pro-
cedur´ ich rozpatrywania. W Uzupe∏nieniach okreÊlono równie˝ niezwykle istotne dla beneficjen-
tów informacje dotyczàce przyj´tych kryteriów oceny projektów

101

Cennà pomocà dla beneficjentów okazujà si´ równie˝ dokumenty niemajàce charakteru ofi-

cjalnych dokumentów programowych. Do dokumentów tych nale˝à m.in. podr´czniki wdra˝ania,
instrukcje wype∏niania wniosków etc.

4.3. Narodowy Plan Rozwoju

Narodowy Plan Rozwoju

102

jest najwa˝niejszym dokumentem sporzàdzonym przez stron´

polskà w ramach programowania pomocy regionalnej. Dokument powsta∏ w Ministerstwie Gospo-
darki, Pracy i Polityki Spo∏ecznej. NPR opracowany zosta∏ na bazie szerokich konsultacji spo∏ecznych,
obejmujàcych m.in. partnerów na poziomie regionalnym i lokalnym (samorzàdy), organizacje po-
zarzàdowe, stowarzyszenia i ugrupowania przedsi´biorców, instytucje otoczenia biznesowego, Êro-
dowisko akademickie. Ponadto, w konsultacjach uczestniczyli parlamentarzyÊci, organy opiniodaw-
czo-doradcze rzàdu (Rada Polityki Regionalnej Paƒstwa, Rada Strategii Spo∏eczno-Gospodarczej,
Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju), PAN, wy˝sze uczelnie, instytucje naukowo-ba-
dawcze oraz media.

Narodowy Plan Rozwoju sk∏ada si´ z trzech zasadniczych cz´Êci. W pierwszej dokonano kom-

pleksowej diagnozy sytuacji Polski. Uwzgl´dniono przekrój spo∏eczny, ekonomiczny oraz prze-
strzenny. Te trzy aspekty, jak wspomniano w rozdziale pierwszym, uwzgl´dniane sà przez Komisj´
Europejskà w ocenie spójnoÊci (kohezji) regionów sk∏adowych oraz paƒstw cz∏onkowskich tworzà-
cych obszar UE. Diagnoza obj´∏a takie aspekty funkcjonowania paƒstwa jak dynamika i struktura
gospodarki, finanse, przemys∏, rolnictwo i rybo∏ówstwo, sektor us∏ug, infrastruktura transportu,
sieç osadnicza, Êrodowisko przyrodnicze oraz zró˝nicowanie regionalne w rozwoju spo∏eczno-go-
spodarczym Polski wraz z identyfikacjà g∏ównych problemów kraju.

Dok∏adna analiza sytuacji paƒstw unijnych we wskazanych przekrojach jest niezb´dna KE

do okreÊlenia potrzeb regionów oraz przekazywania pomocy w okreÊlonej wysokoÊci i na wybrane

101

Ocena praktycznie ka˝dego projektu ma charakter formalny, techniczno-ekonomiczny oraz merytoryczny. Ocena for-

malna oznacza sprawdzenie terminowoÊci, kompletnoÊci i poprawnoÊci wniosku oraz wymaganych za∏àczników z∏o˝o-
nych przez beneficjenta. Podczas oceny techniczno-ekonomicznej sprawdzana jest przede wszystkim mo˝liwoÊç wyko-
nania projektu. Projekt jest analizowany pod kàtem technicznym, tzn. potencja∏u wiedzy i doÊwiadczenia beneficjenta
niezb´dnych do zrealizowania projektu zgodnie z przed∏o˝onymi we wniosku za∏o˝eniami i harmonogramem. W ra-
mach oceny ekonomicznej badane sà podstawy finansowe projektu tj. potencja∏ finansowy beneficjenta pod kàtem wy-
magaƒ zwiàzanych z zapewnieniem êróde∏ finansowania. Ocena merytoryczna jest tzw. ocenà w∏aÊciwà (punktowanà),
która umo˝liwia rankingowanie projektu na tle innych zg∏oszonych przedsi´wzi´ç i selekcj´ najlepszych z punktu widze-
nia przewidzianych w danym programie po˝àdanych celów czàstkowych do osiàgni´cia.

102

Polska. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, op.cit.

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

dzia∏ania, w taki sposób, aby ograniczone Êrodki unijne rozdzielaç najtrafniej. EfektywnoÊç prowa-
dzonej polityki regionalnej z punktu widzenia wspólnoty rozumiana jest przede wszystkim jako ni-
welowanie dysproporcji w poziomie rozwoju regionów unijnych.

W drugiej cz´Êci NPR przedstawiono przedsi´wzi´cia o charakterze strukturalnym podejmo-

wane przez nasz kraj w latach 1990-2003. OkreÊlono tak˝e na bazie opisanej diagnozy sytuacji
dzia∏ania, jakie zobowiàzuje si´ podjàç nasz kraj w latach 2004-2006 na podstawie wyasygnowa-
nych dla Polski unijnych Êrodków strukturalnych (fundusze strukturalne, Fundusz SpójnoÊci).

Cel strategiczny wdra˝ania NPR jest to˝samy z nadrz´dnym celem realizacji polityki regional-

nej w Polsce. Zosta∏ on okreÊlony jako „rozwijanie konkurencyjnej gospodarki opartej na wiedzy
i przedsi´biorczoÊci, zdolnej do d∏ugofalowego harmonijnego rozwoju, zapewniajàcej wzrost za-
trudnienia i osiàgni´cie spójnoÊci spo∏ecznej, ekonomicznej i przestrzennej z Unià Europejskà
na poziomie regionalnym i krajowym

103

. Aby uÊciÊliç cel strategiczny, wyznaczono tzw. osie roz-

woju. Obejmujà one:

–

wspieranie konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw;

–

rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia;

–

tworzenie warunków zwi´kszajàcych poziom inwestycji, trwa∏ego rozwoju i promowania
spójnoÊci przestrzennej;

–

przekszta∏cenia strukturalne w rolnictwie i rybo∏ówstwie, rozwój obszarów wiejskich;

–

wzmocnienie potencja∏u rozwojowego regionów i przeciwdzia∏anie marginalizacji nie-
których obszarów.

W trzeciej cz´Êci NPR dokonano oceny korzyÊci z realizowania planu dla polskiej gospodarki

(tzw. ocena ex ante). Ocenie tej poÊwi´cony zosta∏ odr´bny, kolejny paragraf.

4.4. Analiza skutków makroekonomicznych realizacji NPR

104

Ocena realizacji polityki regionalnej przed wdro˝eniem programów pomocowych (tzw. oce-

na ex ante) stanowi integralnà cz´Êç Narodowego Planu Rozwoju

105

. Rzàd Polski by∏ formalnie zo-

bowiàzany przedstawiç ocen´ makroekonomicznego wp∏ywu NPR na Polskà gospodark´. Oce-
na zosta∏a dokonana przez zespó∏ niezale˝nych ekspertów

106

na bazie modelu HERMIN. Modele

makro typu HERMIN by∏y ju˝ wykorzystywane w latach 90. w krajach unijnych do oceny procesów
osiàgania spójnoÊci oraz wp∏ywu realizacji polityki regionalnej. Polska wersja modelu HERMIN sk∏a-
da si´ z 261 równaƒ behawioralnych i równaƒ to˝samoÊciowych

107

. Przy modelowaniu wykorzy-

stano oko∏o 130 zmiennych okreÊlajàcych stan i dynamik´ Polskiej gospodarki. Du˝e trudnoÊci na-
tury metodologicznej przy opracowywaniu modelu zwiàzane by∏y z faktem znajdowania si´ Polski
w okresie transformacji gospodarczej

108

Dla potrzeb modelu wydatki ze Êrodków strukturalnych podzielono na trzy podstawowe ka-

tegorie:

103

Polska. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, op.cit., s. 63.

104

Opracowano na podstawie Ocena skutków makroekonomicznych w: Polska. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006,

op.cit., s. 46-53 oraz Podstawy Wsparcia Wspólnoty, Promowanie rozwoju gospodarczego i warunków sprzyjajàcych
wzrostowi zatrudnienia (2003). Dokument przyj´ty przez Kolegium Wysokich Komisarzy 10 grudnia 2003 r. i przez Ra-
d´ Ministrów 23 grudnia 2003 r., s. 47-49.

105

Na temat wymogów formalnych UE co do oceny ex ante zob. Artyku∏ 41, Rozporzàdzenie 1260/1999/WE, op.cit.

106

Ocena dokonana zosta∏a przez polskich ekspertów we wspó∏pracy z Instytutem Badaƒ Spo∏eczno-Ekonomicznych

w Dublinie.

107

Za: Bradley i Zaleski (2003), s. 22.

108

Za: Bradley i Zaleski: Wyniki modelowania wp∏ywu funduszy Strukturalnych i funduszu spójnoÊci na gospodark´

Polskà przy zastosowaniu polskiej implementacji modelu HERMIN. Publikacja dost´pna na:
www.mpips.gov.pl/pliki_do_pobrania/npr_hermin.pdf

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

–

wydatki inwestycyjne na infrastruktur´ technicznà,

–

wydatki inwestycyjne na wzmocnienie kapita∏u ludzkiego,

–

wydatki na bezpoÊrednià pomoc dla inwestycji w sektorze przemys∏owym, us∏ugach ryn-
kowych i rolnictwie.

Po okreÊleniu wydatków w ka˝dej z ww. kategorii dokonano symulacji ich wp∏ywu na pod-

stawowe parametry makroekonomiczne. Wyniki wp∏ywu realizacji NPR na polskà gospodark´
przedstawiono syntetycznie w tabeli 1 w postaci odchylenia rezultatów symulacji z NPR do symu-
lacji bazowej bez NPR w procentach. WartoÊci wskaêników i parametrów przedstawione w poni˝-
szej tabeli nale˝y interpretowaç jako wp∏yw alokacji pomocy UE i polskich Êrodków publicznych
na rozwój gospodarki. Warto podkreÊliç równie˝, ˝e w szacunkach nie uwzgl´dniono rozdzia∏u po-
mocy w okresie programowania 2007-2013, której wykorzystywanie istotnie wp∏ynie na przedsta-
wionà symulacj´. W zwiàzku z faktem, ˝e model jest pierwsza próbà estymacji, jak alokacja pomo-
cy UE wp∏yn´∏a na polskà gospodark´ oraz ˝e zgodnie z opinià autorów model jest relatywnie
prosty, wyniki szacunków nale˝y interpretowaç ostro˝nie.

Tabela 4

Wyniki symulacji HERMIN: odchylenie rezultatów symulacji z NPR do symulacji bazowej bez

NPR w procentach

* Ró˝nica do wartoÊci bazowej w osobach zatrudnionych.
èród∏o: Podstawy Wsparcia Wspólnoty, op. cit., s. 48.

4.5. Podstawy Wsparcia Wspólnoty

NPR zosta∏ opracowany równie˝ jako podstawa dokumentu zwanego Podstawy Wsparcia

Wspólnoty (ang. Community Support Framework)

109

, który ma s∏u˝yç do dalszych negocjacji z KE.

PWW jest pod wzgl´dem budowy i treÊci dokumentem analogicznym do NPR, przy czym opraco-
wanym przez stron´ unijnà. Powsta∏ on na bazie NPR oraz kilkumiesi´cznych negocjacji pomi´dzy
urz´dnikami polskim i unijnym. Stanowi akceptacj´ planu polskiej polityki regionalnej okreÊlonej
w NPR, która jest obecnie realizowana. PWW jest równie˝ formalnym wyrazem tego, ˝e alokacja
Êrodków unijnych zostanie przeprowadzona. B´dzie to potwierdzeniem wk∏adu wspólnoty w reali-
zacj´ polityki regionalnej w Polsce, po spe∏nieniu przez nasz kraj okreÊlonych warunków. Alokacja
ta zosta∏a w PWW okreÊlona w tabeli 5.

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

Ca∏kowite NPR

PKB

0.22

1.13

2.51

3.33

2.83

1.56

1.22

Stopa bezrobocia

-0.14

-0.71

-1.48

-1.77

-1.15

-0.27

-0.05

Bezrobocie*

-23 960

-119 710

-250 180

-299 750 -194 730

-45 350

-8 930

Infrastruktura

0.17

0.99

2.57

4.27

5.14

5.13

5.12

Konsumpcja prywatna

0.15

0.78

1.83

2.54

2.20

1.11

0.52

Wy∏àcznie Êrodki publiczne

PKB

0.17

0.83

1.83

2.43

2.10

1.20

0.95

Stopa bezrobocia

-0.10

-0.51

-1.05

-1.25

-0.81

-0.18

-0.02

109

Podstawy Wsparcia Wspólnoty, op. cit.

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Tabela 5

Alokacja Êrodków na operacje strukturalne dla Polski

* = dla Funduszu SpójnoÊci próg maksymalny i minimalny zosta∏ sformu∏owany dla ka˝dego kraju, w zale˝noÊci od mo˝liwoÊci absorbcyjnych

èród∏o: Komisja Europejska (kwiecieƒ 2003) oraz Podstawy Wsparcia Wspólnoty, op. cit.

WartoÊci zamieszczone w tabeli wyra˝ajà wy∏àcznie wk∏ad Êrodków unijnych w projekty, któ-

re mogà byç realizowane w Polsce. Nie obejmujà one Êrodków, które wyasygnowaç musi rzàd cen-
tralny i beneficjenci w przypadku tzw. krajowego wk∏adu publicznego oraz prywatnego

110

4.6. Programy Operacyjne

NPR jest wdra˝any w Polsce w ramach wymienionych osi rozwoju na podstawie tzw. Sek-

torowych Programów Operacyjnych (SPO), Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Re-
gionalnego (ZPORR), Strategii Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci oraz Programów zwiàzanych
z wdra˝aniem Inicjatyw Wspólnotowych. Alokacja Êrodków unijnych na poszczególne SPO,
ZPORR, Strategi´ Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci oraz Inicjatywy Wspólnotowe zaprezentowa-
no na wykresie 1.

Przy opracowywaniu Programów Operacyjnych zastosowano jeden schemat organizacyjny

dokumentu, dlatego konstrukcyjnie sà to opracowania bardzo podobne. W ka˝dym programie
operacyjnym na wst´pie dokonano diagnozy sytuacji danego sektora gospodarki, do którego ad-
resowana jest pomoc. Opisano równie˝ dotychczasowe dzia∏ania w∏adz krajowych wspierajàce
konkretny sektor. Ponadto, scharakteryzowano cele i priorytety danego programu operacyjnego,
zgodnie z którymi beneficjenci b´dà mogli ubiegaç si´ o pomoc. OkreÊlono równie˝ tryb wdra˝a-
nia danego programu operacyjnego, w szczególnoÊci wyró˝niono instytucje zarzàdzajàce, poÊred-
niczàce, wdra˝ajàce, ostatecznych odbiorców (beneficjentów pomocy)

111

, komitety sterujàce

i grupy robocze ds. oceny projektów. OkreÊlono równie˝ pod kàtem operacyjnym tryb monitoro-
wania i kontroli wdra˝ania poszczególnych programów pomocowych.

Obszary Wsparcia

Podzia∏ alokacji na Operacje Strukturalne dla Polski

( w mln

€

, ceny bie˝àce)

Ogó∏em

2004

2005

2006

Fundusz SpójnoÊci

Ârednia *

4 178,8

1 414,6

1 170,6

1 593,4

Fundusze Strukturalne

8 275,8

1 933,6

2 762,7

3 579,5

Cel 1

8 275,8

1 933,6

2 762,7

3 579,5

Inicjatywy Wspólnotowe

INTERREG

221,4

61,8

70,0

89,5

EQUAL

133,9

31,8

44,8

57,3

Ogó∏em Operacje Strukturalne

8 631,1

2 027,2

2 877,6

3 726,3

110

Aktualne informacje na temat stanu wdra˝ania PWW dost´pne sà:

http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/PODSTAWY+WSPARCIA+WSPOLNOTY/Stan+realizacji+PWW/

111

Do g∏ównych grup beneficjentów pomocy regionalnej w Polsce nale˝eç b´dà Jednostki Samorzàdu Terytorialnego,

ma∏e i Êrednie przedsi´biorstwa, organizacje pozarzàdowe (stowarzyszenia, fundacje). Pe∏na lista podmiotów uprawnio-
nych do ubiegania si´ o dofinansowanie projektów ze Êrodków strukturalnych znajduje si´ w scharakteryzowanych
wczeÊniej Uzupe∏nieniach Programów Operacyjnych (dost´pne na: http://www.funduszestrukturalne.gov.pl).

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Ka˝dy z opracowanych przez Polsk´ Programów Operacyjnych jest zwiàzany z wdra˝aniem

konkretnej osi rozwoju NPR. Powsta∏e w Polsce Sektorowe Programy Operacyjne, poza ZPORR sà
programami monofunduszowymi. Oznacza to, ˝e ka˝dy z nich finansowany jest ze Êrodków jedne-
go z opisanych w rozdziale drugim funduszy strukturalnych tj. Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego, Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego, Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwaran-
cji Rolnej – Sekcja Orientacji, Instrumentu Finansowego Orientacji Rybo∏ówstwa.

Poza funduszami strukturalnymi NPR jest finansowany równie˝ ze Êrodków Funduszu SpójnoÊci.

Wykres 1

Alokacja Êrodków unijnych na poszczególne SPO, ZPORR, Strategi´ Wykorzystania Funduszu

SpójnoÊci oraz Inicjatywy Wspólnotowe (w miliardach euro)

èród∏o: opracowanie w∏asne na podstawie zaktualizowanych alokacji Êrodków unijnych zaprezentowanych w Podstawy Wsparcia Wspól-

noty, op. cit., s. 99.

4.7. Zarys tematyczny Programów Operacyjnych realizowanych w Polsce

Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw” (SPO WKP)

OÊ rozwoju NPR „wspieranie konkurencyjnoÊci przedsi´biorstw” jest wdra˝ana poprzez SPO

WKP

112

, który jest finansowany ze Êrodków EFRR. Celem strategicznym realizacji SPO – WKP jest

„poprawa pozycji konkurencyjnej przedsi´biorstw, dzia∏ajàcych na terenie Polski w warunkach Jed-
nolitego Rynku Europejskiego”. W ramach programu przewidziano dwa priorytety w jego wdra˝a-
niu

113

. Priorytet pierwszy „Rozwój przedsi´biorczoÊci i innowacyjnoÊci poprzez wzmocnienie insty-

tucji otoczenia biznesu”, odnoÊnie do którego beneficjentami sà instytucje wspierania biznesu,
fundusze po˝yczkowe, por´czeƒ kredytowych

114

oraz kapita∏u zalà˝kowego, podmioty zarzàdza-

jàce parkami przemys∏owymi i naukowo-technologicznymi, instytucje sfery badawczo-rozwojowej,

1,25

1,47

1,2

0,22

1,16

0,2

2,97

0,03

4,18

0,13

Sektorowy Program Operacyjny Wzrost Konkurencyjnoœci Przedsi´biorstw

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich

Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora
˝ywnoÊciowego oraz rozwój obszarów wiejskich
Inicjatyw Wspólnotowa Interreg

Sektorowy Program Operacyjny Transport

Sektorowy Program Operacyjny Rybo∏ówstwo i przetwórstwo ryb

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego

Program Operacyjny Pomoc Techniczna

Strategia Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci

Inicjatyw Wspólnotowa Equal

112

Sektorowy Program Operacyjny Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw, lata 2004-2006, przyj´ty przez Rad´

Ministrów w dniu 16 marca 2004 r., Podstawy Wsparcia Wspólnoty na lata 2004-2006, Warszawa, marzec 2004 (SPO
WKP oraz wszystkie kolejno cytowane dokumenty programowe dost´pne sà na stronie internetowej:
www.funduszestrukturalne.gov.pl).

113

W ka˝dym Programie Operacyjnym pojawia si´ jeszcze dodatkowy priorytet – Pomoc Techniczna. W za∏o˝eniach ma

on usprawniç wdra˝anie danego programu operacyjnego. Zakres dzia∏aƒ i beneficjentów przewidzianych w ramach tych
priorytetów zostanie omówiony przy prezentacji PO Pomoc Techniczna.

114

Pomoc unijna w szczególnoÊci w bardzo istotny sposób wp∏ynie na rynek funduszy por´czeƒ kredytowych. Istniejà-

ce FPK mogà zostaç bezzwrotne dokapitalizowane w ramach SPO WKP w kwocie si´gajàcej trzykrotnoÊci ich obecnych
kapita∏ów w∏asnych. Szerzej na temat perspektyw rozwoju rynku funduszy por´czeniowych w Polsce zob. Rozdzia∏ VI,
paragraf 6.7 Pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce.

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

instytucje prowadzàce ewidencje i rejestry etc. Priorytet drugi „BezpoÊrednie wsparcie przedsi´-
biorstw”, w przypadku którego g∏ównymi beneficjentami programu sà przedsi´biorstwa

115

(us∏u-

gi doradcze dla MSP, granty inwestycyjne dla MSP, dotacje dla przedsi´biorstw na realizacj´ inwe-
stycji dotyczàcych osiàgania standardów UE w zakresie ochrony Êrodowiska). WysokoÊç
przewidywanego wk∏adu UE z EFRR do SPO WKP wynosi 1,25 mld EUR. Wk∏ad unijny uzupe∏nia-
ny jest krajowymi Êrodkami publicznymi w wysokoÊci 388,5 mln EUR, 21 mln EUR Êrodkami JST
oraz 51,8 mln EUR z Narodowego Funduszu Ochrony Ârodowiska i Gospodarki Wodnej. Ârodki pry-
watne, które muszà zostaç zebrane, aby pomoc w ramach SPO WKP mog∏a byç wykorzystana osza-
cowano na 1,15 mld EUR.

Sektorowy Program Operacyjny „Rozwój Zasobów Ludzkich” (SPO RZL)

Inicjatywa Wspólnotowa Equal

OÊ „rozwój zasobów ludzkich i zatrudnienia” wdra˝ana jest poprzez SPO Rozwój Zasobów

Ludzkich

116

oraz Inicjatyw´ Wspólnotowà Equal

117

(oba finansowane z EFS). G∏ównym celem stra-

tegicznym realizacji SPO RZL jest „budowa otwartego, opartego na wiedzy spo∏eczeƒstwa poprzez
zapewnienie warunków do rozwoju zasobów ludzkich w drodze kszta∏cenia, szkolenia i pracy”. Re-
alizowany on jest poprzez dwa priorytety: „Aktywnej polityki na rynku pracy oraz integracji zawodo-
wej i spo∏ecznej” oraz „Rozwoju spo∏eczeƒstwa opartego na wiedzy”. Do g∏ównych grup beneficjen-
tów programu nale˝à: instytucje rynku pracy (publiczne i niepubliczne), samorzàdy województw,
powiatów i gmin, placówki edukacyjne i partnerzy spo∏eczni, przedsi´biorcy i zatrudnieni w przedsi´-
biorstwach, instytucje doradztwa personalnego i poÊrednictwa pracy, osoby bezrobotne, pracownicy
zagro˝eni bezrobociem, placówki podnoszàce kwalifikacje zawodowe. Na dzia∏ania realizowane
w ramach SPO RZL na lata 2004-2006 zaplanowano kwot´ 1,96 mld EUR. Planuje si´, ˝e 1,47 mld
EUR z tej kwoty pochodziç b´dzie z EFS, 0,49 mld EUR stanowiç b´dzie krajowy wk∏ad publiczny. Za-
k∏ada si´, ˝e wk∏ad Êrodków prywatnych w ramach SPO RZL wyniesie 18,4 mln EUR.

G∏ównym celem Inicjatywy Wspólnotowej Equal jest upowszechnianie nowych metod zwal-

czania wszelkich form dyskryminacji i nierównoÊci spo∏ecznych zwiàzanych z rynkiem pracy po-
przez ponadnarodowà wspó∏prac´. Inicjatywa finansuje równie˝ programy zwiàzane z umo˝liwie-
niem integracji spo∏ecznej i zawodowej osobom ubiegajàcym si´ o azyl w krajach UE. Inicjatywa
finansowana jest ze Êrodków EFS. W obecnym okresie programowania KE w ramach inicjatywy wy-
asygnowa∏a dla naszego kraju 133,9 mln EUR. Inicjatywa b´dzie wdra˝ane poprzez Jednolity Do-
kument Programujàcy Inicjatyw´ Wspólnotowà Equal.

Sektorowy Program Operacyjny „Transport” (SPO T)

OÊ „tworzenie warunków dla zwi´kszania poziomu inwestycji, trwa∏ego rozwoju i promowa-

nia spójnoÊci przestrzennej” wdra˝ana jest poprzez SPO Transport

118

(EFRR) oraz Strategi´ Wyko-

rzystania Funduszu SpójnoÊci

119

. Celem strategicznym realizacji SPO Transport jest „zwi´kszenie

spójnoÊci transportowej kraju oraz polepszenie dost´pnoÊci przestrzennej miast, obszarów
i regionów Polski w uk∏adzie Unii Europejskiej, co przyczyni si´ do osiàgni´cia celu strategicznego
PWW”. Przewidziano dwa priorytety wdra˝ania programu: „Zrównowa˝ony ga∏´ziowo rozwój
transportu” i „Bezpieczniejsza infrastruktura drogowa”. Wa˝niejszymi beneficjentami pomocy pro-
gramu sà: Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Polskie Koleje Paƒstwowe SA, PKP Pol-
skie Linie Kolejowe SA, Urz´dy Morskie, Zarzàdy Portów, samorzàdy województw, powiatów
i gmin, Morska S∏u˝ba Poszukiwania i Ratownictwa SAR. Na dzia∏ania realizowane w ramach SPO T
na lata 2004-2006 zaplanowano kwot´ 1,55 mld euro. Planuje si´, ˝e 1,16 mld euro z tej sumy

115

Przewiduje si´, ˝e oko∏o 75% pomocy przeznaczonej dla przedsi´biorców jest alokowana w sektorze MSP (ma∏ych

i Êrednich przedsi´biorstw).

116

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006.

117

Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski.

118

Sektorowy Program Operacyjny Transport na lata 2004-2006.

119

Strategia Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci zostanie scharakteryzowana szerzej w kolejnym paragrafie.

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

pochodziç b´dzie z EFRR, 0,33 mld euro stanowiç b´dzie wk∏ad bud˝etu paƒstwa, a 54 mln euro
z bud˝etów JST. Nie zak∏ada si´ udzia∏u Êrodków prywatnych w finansowaniu programu.

Sektorowy Program Operacyjny „Restrukturyzacja i modernizacja sektora ˝ywnoÊcio-

wego oraz rozwój obszarów wiejskich” (SPO ROL)

OÊ „przekszta∏cenia strukturalne w rolnictwie i rybo∏ówstwie oraz rozwój obszarów wiej-

skich” jest realizowana na podstawie dwóch programów operacyjnych: SPO Restrukturyzacja i mo-
dernizacja sektora ˝ywnoÊciowego oraz rozwój obszarów wiejskich

120

i SPO Rybo∏ówstwo i prze-

twórstwo ryb

121

(finansowane ze Êrodków EFOGR–SO oraz IFOR).

W SPO Restrukturyzacja i modernizacja sektora ˝ywnoÊciowego oraz rozwój obszarów wiej-

skich przewidziano dwa priorytety: „Wspieranie zmian i dostosowaƒ w sektorze rolno-˝ywnoÊcio-
wym” oraz „Zrównowa˝ony rozwój obszarów wiejskich”. G∏ównymi beneficjentami pomocy sà: sa-
morzàdy terytorialne na poziomie gminy, powiatu, województwa, rolnicy i mieszkaƒcy obszarów
wiejskich, przedsi´biorstwa produkujàce i przetwarzajàce produkty rolne, pracownicy zatrudnieni
w tych przedsi´biorstwach, instytucje otoczenia biznesu. WysokoÊç przewidywanego wk∏adu UE
z EFOiGR – Sekcja Orientacji do programu wynosi 1,20 mld euro. Wk∏ad unijny uzupe∏niony b´dzie
krajowymi Êrodkami publicznymi w wysokoÊci 569 mln euro oraz 225 mln euro Êrodków JST. Ârod-
ki prywatne, które muszà zostaç zebrane, aby wykorzystaç pomoc w ramach programu oszacowa-
no na 945 mln euro.

SPO Sektorowy Program Operacyjny Rybo∏ówstwo i przetwórstwo ryb (SPO Ryby)

W SPO Rybo∏ówstwo i przetwórstwo ryb przewidziano cztery priorytety w realizacji progra-

mu: „Dostosowanie zasobów po∏owowych do nak∏adów”, „Odnowa i modernizacji floty rybackiej”,
„Ochrona i rozwój zasobów wodnych, chów i hodowla ryb, rybackie urzàdzenia portowe, prze-
twórstwo i rynek rybny, rybo∏ówstwo Êródlàdowe” oraz „Inne dzia∏ania”. G∏ównymi beneficjenta-
mi pomocy programu sà armatorzy statków rybackich, w∏aÊciciele i dzier˝awcy portów, zintegro-
wane kolektywne grupy w∏aÊcicieli i rodzin rybackich, rybacy, organizacje rybaków Êródlàdowych,
w∏aÊciciele gospodarstw rybackich, w∏aÊciciele zak∏adów przetwórczych o okreÊlonych mo˝liwo-
Êciach wdro˝enia nowych technologii, hurtownicy, detaliÊci, placówki naukowo-badawcze uczel-
nie. Zgodnie z planem koszty realizacji wszystkich priorytetów SPO wyniosà 331,2 mln euro, z te-
go 178,8 mln euro sfinansuje UE, 71,3 mln euro bud˝et krajowy, a 81,0 mln euro odbiorcy pomocy
(w ramach udzia∏u w∏asnego).

Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego (ZPORR);

Inicjatywa wspólnotowa Interreg III

OÊ „wzmocnienie potencja∏u rozwojowego regionów i przeciwdzia∏anie marginalizacji nie-

których obszarów” b´dzie realizowana poprzez Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regio-
nalnego

122

(wyjàtkowo program b´dzie finansowany ze Êrodków dwóch funduszy strukturalnych

– EFRR i EFS) oraz Inicjatyw´ Wspólnotowà Interreg (EFRR). ZPORR jest najwi´kszym programem
operacyjnym, który b´dzie realizowany w Polsce. Jego strategicznym celem jest „tworzenie warun-
ków wzrostu konkurencyjnoÊci regionów oraz przeciwdzia∏anie marginalizacji niektórych obszarów
w taki sposób, aby sprzyjaç d∏ugofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju, jego spójnoÊci eko-

120

Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora ˝ywnoÊciowego oraz rozwój obszarów

wiejskich, Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006.

121

Sektorowy Program Operacyjny Rybo∏ówstwo i przetwórstwo ryb, Podstawy Wsparcia Wspólnoty 2004-2006.

122

Polska, Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, Podstawy Wsparcia Wspólnoty na lata

2004-2006.

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

nomicznej, spo∏ecznej i terytorialnej oraz integracji z Unià Europejskà”. Podczas jego wdra˝ania
przewidziano trzy priorytety: „Rozbudowa i modernizacja infrastruktury s∏u˝àcej wzmacnianiu kon-
kurencyjnoÊci regionów”, „Wzmocnienie rozwoju zasobów ludzkich w regionach” oraz „Rozwój
lokalny”. Beneficjentami wsparcia programu sà przede wszystkim samorzàdy województw, powia-
tów i gmin, stowarzyszenia oraz zwiàzki gmin i powiatów, instytucje naukowe, instytucje rynku
pracy, agencje rozwoju regionalnego i instytucje wspierania przedsi´biorczoÊci. W realizacj´ Zinte-
growanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR) w latach 2004-2006 zostanie
zaanga˝owanych 4 083,9 mln euro Êrodków publicznych. Ze strony unijnej 2 968,5 mln euro
(EFRR 85,2% – 2 530,0 mln euro; EFS 14,8% – 438,5 mln euro). Z publicznych Êrodków krajowych
zostanie wyasygnowane 1 115,5 mln euro. Konieczny wk∏ad prywatnych szacowana jest na oko-
∏o 146,2 mln euro.

Inicjatywa wspólnotowa Interreg III jest jednym z najwa˝niejszych programów zainicjowa-

nych przez Komisj´ Europejskà. G∏ównym celem Inicjatywy jest promowanie wspó∏pracy transgra-
nicznej, ponadnarodowej i mi´dzyregionalnej. Ma to s∏u˝yç zrównowa˝onemu rozwojowi i osià-
gni´ciu wi´kszego stopnia spójnoÊci spo∏eczno-ekonomicznej terytorium europejskiego.
W zwiàzku z szerokim zasi´giem tematycznym i geograficznym inicjatywy, zosta∏a ona podzielo-
na na trzy komponenty Interreg III A, B oraz C, obejmujàce odmienne rodzaje dzia∏aƒ. Na dzia∏a-
nia dla naszego kraju KE przeznaczy∏a w ramach Inicjatywy 221,4 mln euro. W zwiàzku ze z∏o˝o-
noÊcià programu b´dzie on wdra˝any przez kilka Dokumentów Programowych

123

Program Operacyjny Pomoc Techniczna (PO PT)

Ostatni z programów – Program Operacyjny Pomoc Techniczna

124

nie s∏u˝y realizacji kon-

kretnej osi NPR, lecz ma w za∏o˝eniach usprawniç proces dystrybucji pomocy strukturalnej w Pol-
sce (finansowany jest z EFRR). Usprawnianie przewidziano odnoÊnie do trzech priorytetów:
„Wzmocnienie zdolnoÊci w zakresie zarzàdzania, monitorowania, oceny i kontroli Podstaw Wspar-
cia Wspólnoty”, „Wsparcie informatycznego systemu monitoringu i kontroli finansowej” oraz
„Upowszechnianie informacji i promocja funduszy strukturalnych”. G∏ównymi odbiorcami pomocy
w ramach tego PO sà instytucje publiczne odpowiedzialne za wdra˝anie pomocy regionalnej w Pol-
sce. Poza PO PT w ka˝dym programie operacyjnym przewidziano wydzielony priorytet „pomoc
techniczna”, który ma obejmowaç analogiczny zakres interwencji w odniesieniu do poszczegól-
nych programów pomocowych (por. przypis 112). Na realizacj´ dzia∏aƒ w ramach PO PT przezna-
czono prawie 38 mln euro (EFRR). Kwota Êrodków krajowych konieczna na wspó∏finansowanie Pro-
gramu w latach 2004 2006 wyniesie oko∏o 9,5 mln euro.

4.8. Strategia Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci

OÊ „tworzenie warunków dla zwi´kszania poziomu inwestycji, trwa∏ego rozwoju i promowa-

nia spójnoÊci przestrzennej” jest, jak wspomniano, wdra˝ana nie tylko przez SPO Transport, ale
przede wszystkim przez Strategi´ Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci

125

. Celem interwencji reali-

zowanych w ramach FS jest „zapewnienie gospodarczej i przestrzennej spójnoÊci kraju i poszcze-
gólnych regionów z przestrzenià europejskà”. Przewidziano dwa obszary koncentracji dzia∏aƒ fi-
nansowanych ze Êrodków FS:

–

rozwój sieci transportowych: sieci drogowej (przede wszystkim autostrad i dróg g∏ów-

nych) oraz sieci kolejowej (linii o podstawowym i mi´dzynarodowym znaczeniu, usytuowanych

123

Szerzej zob. www.interreg.gov.pl

124

Program Operacyjny Pomoc Techniczna, Program zatwierdzony przez Komisj´ Europejskà pismem z dnia 3 lutego

2004 r. oraz przez Rad´ Ministrów w dniu 16 marca 2004 r., Podstawy Wsparcia Wspólnoty 2004-2006.

125

Strategia Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci na lata 2004-2006.

System wdra˝ania pomocy regionalnej w Polsce w latach 2004-2006

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

w paneuropejskich korytarzach transportowych), w istotnym stopniu poprawiajàcych po∏o˝enie
tranzytowe kraju i dost´pnoÊci poszczególnych regionów;

–

rozwój infrastruktury ochrony Êrodowiska majàcej najwi´kszy wp∏yw na popraw´ sytuacji

ekologicznej kraju.

Instytucje odpowiedzialne za realizacj´ Strategii obejmujà Ministerstwo Infrastruktury, Gene-

ralnà Dyrekcj´ Dróg Krajowych i Autostrad, PKP Polskie Linie Kolejowe SA (sektor transportowy) oraz
Ministerstwo Ârodowiska, Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Ârodowiska i Gospodarki
Wodnej, JST, przedsi´biorstwa komunalne, Regionalne Zarzàdy Gospodarki Wodnej (sektor ochro-
ny Êrodowiska).

Na lata 2004-2006

126

przewidziano dla naszego kraju w ramach Funduszu SpójnoÊci Êrod-

ki w wysokoÊci 3 7333,3 mln euro. Zgodnie z przedstawionà wczeÊniej praktykà Êrodki te zosta∏y
podzielone na infrastruktur´ transportowà i zwiàzanà z ochronà Êrodowisk po po∏owie. Szacuje si´,
˝e wykorzystanie takiej iloÊci Êrodków b´dzie wymaga∏o wyasygnowania ze strony krajowych Êrod-
ków publicznych kwoty w wysokoÊci 1 140,4 mln euro

127

126

W praktyce, w zwiàzku ze specyfikà wspó∏finansowania inwestycji ze strony Funduszu SpójnoÊci Êrodki te mogà byç

wykorzystywane a˝ do 2010 r.

127

Listy projektów dotychczas zatwierdzone w ramach Funduszu SpójnoÊci dost´pne sà na:

http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/Wiadomosci/Fundusz+Spojnosci/lista+projektow+FS+2005.htm

Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej w Polsce

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych

w ramach polityki regionalnej w Polsce

5.1. Wspó∏finansowanie projektów

KoniecznoÊç wspó∏finansowania projektów (tj. wyasygnowania Êrodków w ramach tzw.

wk∏adu w∏asnego beneficjenta) zwiàzana jest ze specyfikà finansowania polityki regionalnej. Zosta-
∏a ona scharakteryzowana w paragrafach Podstawowe zasady i mechanizmy wspó∏finansowania
inwestycji z Funduszy Strukturalnych/Funduszu SpójnoÊci (rozdzia∏y drugi/trzeci). Zasygnalizowano
tam, ˝e projekty w znakomitej wi´kszoÊci nie sà finansowane w ca∏oÊci ze Êrodków unijnych. Ârod-
ki te muszà zostaç uzupe∏nione tzw. krajowym wk∏adem publicznym oraz w przypadku wybranych
beneficjentów tzw. wk∏adem prywatnym. Ogólna prognoza finansowa odnoÊnie udzia∏u poszcze-
gólnych êróde∏ finansowania polityki strukturalnej w Polsce (NPR 2004-2006) zosta∏a okreÊlo-
na w tabeli 6.

Tabela 6

èród∏a finansowania NPR 2004-2006 (w mln euro)

èród∏o: opracowanie w∏asne na podstawie Polska. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, op. cit., s. 136-145.

Z przedstawionej w tabeli prognozy alokacji wynika, ˝e Êredni poziom wspó∏finansowania

projektów ze Êrodków wspólnotowych w przypadku funduszy strukturalnych wynosi 72,7%, a Fun-
duszu SpójnoÊci 84,9%. Oznacza to, ˝e krajowi beneficjenci sà zmuszeni wyasygnowaç kilka mi-
liardów euro ze Êrodków w∏asnych na obowiàzkowe wspó∏finansowanie projektów. Ponadto, w ra-
mach realizowanych przedsi´wzi´ç wyst´pujà koszty niekwalifikowane (nierefundowane ze
Êrodków unijnych)

128

. Niezwykle trudno zatem, mimo przedstawionej w NPR prognozy, oszaco-

waç, jakà cz´Êç ca∏kowitych kosztów projektu b´dzie ostatecznie stanowiç wysokoÊç koniecznego
wspó∏finansowania projektów.

W poszczególnych przypadkach zale˝y ona od typu beneficjenta, specyfiki realizowanego

projektu i faktu czy b´dzie on generowaç „znaczàcy” zysk. WartoÊç koniecznego wspó∏finansowa-
nia mo˝e stanowiç od kilku do nawet kilkudziesi´ciu procent ca∏kowitych kosztów projektu. Wyso-
koÊç Êrodków, które beneficjent musi uzyskaç ze êróde∏ zewn´trznych uzale˝niona jest od stanu je-

128

Na temat klasyfikacji kwalifikowalnoÊci kosztów por. Paragraf 2.2 KwalifikowalnoÊç wydatków w ramach funduszy

strukturalnych.

Ca∏kowite koszty realizacji NPR 2004-2006

16 709,5

w tym:

Ârodki wspólnotowe (fundusze strukturalne, Fundusz SpójnoÊci)

11 368,6

Fundusze strukturalne

7 635,3

Fundusz SpójnoÊci

3 733,3

Wk∏ad publiczny krajowy (fundusze strukturalne)

2 861,4

Wk∏ad publiczny krajowy (Fundusz SpójnoÊci)

661,5

Wk∏ad prywatny (fundusze strukturalne)

1 818,0

Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej w Polsce

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

go Êrodków w∏asnych. Istniejà jednak równie˝ programy pomocowe, w których jednym z warun-
ków formalnych uzyskania dofinansowania projektu ze Êrodków unijnych jest zaciàgni´cie kredytu
bankowego

129

Obecnie banki oferujà klientom szerokà gam´ kredytów na finansowanie wk∏adu w∏asnego

w ramach projektów unijnych. Kredyty sà ró˝nicowane na bazie podmiotowej (typ kredytobiorcy)
oraz przedmiotowej (typ projektu). W zasadzie kredyty na wk∏ad w∏asny przypominajà w konstruk-
cji klasyczne kredyty inwestycyjne. W zwiàzku z tym, ˝e wspó∏finansowanie projektów wymaga ka-
pita∏u d∏ugookresowego, wybranym beneficjentom alternatywnie proponuje si´ emisje obligacji.
Próg op∏acalnoÊci emisji obligacji w stosunku do kredytu bankowego w przypadku projektów unij-
nych oszacowano jednak na poziomie 1-1,5 mln z∏. Oferowane one sà zatem wy∏àcznie realizato-
rom wi´kszych projektów np. JST przeprowadzajàcym du˝e projekty o charakterze infrastruktural-
nym, które sà finansowane poprzez emisje obligacji komunalnych.

5.2. Prefinansowanie projektów

Drugi obszar wzmo˝onego popytu na zewn´trzne êród∏a finansowania zwiàzane z wdra˝a-

niem polityki regionalnej ma charakter krótkoterminowy i jest zwiàzany z koniecznoÊcià prefinan-
sowania kosztów projektów realizowanych przez polskich beneficjentów. KoniecznoÊç finansowa-
nia „pomostowego” projektów wynika z faktu, ˝e wspó∏finansowanie projektów unijnych
w ramach okreÊlonej stopà dofinansowania cz´Êci kosztów kwalifikowanych ma w naszym kraju
charakter refinansowania (refundowania) wydatków poniesionych przez odbiorców pomocy

130

Oznacza to w praktyce, ˝e potencjalny beneficjent pomocy musi dysponowaç znacznà cz´Êcià ca∏-
kowitego bud˝etu na zrealizowanie projektu bàdê pozyskaç jà ze êród∏a zewn´trznego, a dofinan-
sowanie przyznawane b´dzie etapami, zgodnie z post´pem prac i wydatkowaniem Êrodków na re-
alizowane przedsi´wzi´cia. OdnoÊnie do tego typu finansowania banki komercyjne zaproponowa∏y
beneficjentom tzw. kredyty pomostowe (ang. bridge loans). Dotychczas w polskiej nomenklaturze
bankowej mianem kredytu pomostowego zwyk∏o si´ okreÊlaç kredyt udzielany przed uruchomie-
niem kredytu zasadniczego, w mniejszej kwocie, w oparciu o ograniczone zabezpieczenia. W przy-
padku projektów unijnych jego istota jest jednak inna.

W przypadku udzielania pomocy istniejà obecnie dwa warianty refundacji wydatków poniesio-

nych przez beneficjenta. Pierwszy zak∏ada, ˝e dofinansowanie jest przyznawane etapowo, zgodnie
z post´pem prac i wydatkowaniem Êrodków na realizowane przedsi´wzi´cia. Drugi wariant, który jest
stosowany w przypadku projektów generujàcych du˝e ryzyko lub trwajàcych krótko, polega na jedno-
razowej refundacji wk∏adu unijnego po zrealizowaniu i rozliczeniu ca∏ego projektu przez beneficjenta.
W przypadku braku Êrodków w∏asnych beneficjenta na prefinansowanie projektu, jest on zmuszony po-
zyskaç zewn´trzne êród∏o kapita∏u krótko terminowego. Optymalnym rozwiàzaniem jest dla niego uzy-
skanie taniego i elastycznego w sp∏acie kredytu krótkoterminowego. Z punktu widzenia banku, kredyt
taki mo˝e byç oferowany klientom na preferencyjnych warunkach cenowych, poniewa˝ stwarza nie-
wielkie ryzyko w porównaniu do klasycznych kredytów finansujàcych danà klas´ projektów.

Niskie ryzyko kredytowania projektu wynika z tego, ˝e kredyt pomostowy zostaje w prosty

sposób zabezpieczany cesjà praw z umowy o dofinansowanie projektu, zawartej pomi´dzy be-

129

W ramach pomocy przedakcesyjnej jednym z takich programów by∏ Fundusz Dotacji Inwestycyjnych finansowany

ze Êrodków funduszu PHARE. W ramach pomocy akcesyjnej takim programem sà dotacje inwestycyjne dla przedsi´bior-
ców z sektora MSP (Dzia∏anie 2.3) w ramach scharakteryzowanego w rozdziale piàtym Sektorowego Programu Opera-
cyjnego Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw. Szerzej nt. Dzia∏ania 2.3 zob. Wàsowski: Aspekty finansowe realizacji
projektu w ramach Dzia∏ania 2.3, (w:) Âwiebocka-Nerkowska A. (red.) (2004).

130

Ten obszar finansowania okreÊlono jako „krótkoterminowy”, poniewa˝ wed∏ug zapewnieƒ instytucji odpowiedzial-

nych za kontraktowanie pomocy i przekazywanie Êrodków na rzecz beneficjentów okres pomi´dzy poniesieniem wydat-
ku i zg∏oszeniem go do refundacji, a przekazaniem Êrodków na rzecz beneficjenta (tj. w praktyce sp∏atà wierzytelnoÊci
o charakterze pomostowym) w praktyce nie powinien byç d∏u˝szy ni˝ 3 miesiàce. W przypadku dystrybucji funduszy
przedakcesyjnych (PHARE, SAPARD, ISPA) okres ten wyd∏u˝a∏ si´ niekiedy do kilku miesi´cy. Podobnie rzecz ma si´ z fun-
duszami strukturalnymi, w przypadku których opóênienia z refundacjà wydatków si´gajà niekiedy ju˝ kilku miesi´cy.

Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej w Polsce

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

neficjentem i instytucjà odpowiedzialnà za wdra˝anie danego programu pomocowego. Umowa
o dofinansowanie jest bowiem zobowiàzaniem instytucji do przekazania Êrodków beneficjento-
wi, je˝eli b´dzie on realizowa∏ przedsi´wzi´cie zgodnie z precyzyjnymi wytycznymi okreÊlonymi
dok∏adnie w zakontraktowanym projekcie. W praktyce jedyne ryzyko niezrefundowania benefi-
cjentowi kosztów projektu sprowadza si´ do jego nieprawid∏owej realizacji. Taki przypadek okre-
Êla si´ w nomenklaturze unijnej mianem „nieprawid∏owoÊci” (ang. irregularity). Je˝eli podczas
realizacji dojdzie do „nieprawid∏owoÊci”, kraj cz∏onkowski UE bezwzgl´dnie zobowiàzany jest
zwróciç Êrodki KE. W naszym kraju Skarb Paƒstwa w takim przypadku egzekwuje zwrot Êrod-
ków od beneficjenta. Jednak w zwiàzku z du˝à iloÊcià „nieprawid∏owoÊci” przy realizacji pro-
jektów w latach osiemdziesiàtych i na poczàtku lat dziewi´çdziesiàtych w krajach UE, procedu-
ry dystrybucji i kontroli przyznawania pomocy zosta∏y niezwykle zaostrzone. Spowodowa∏o to,
˝e obecnie egzekwowanie zwrotu Êrodków w ramach zakontraktowanego projektu zdarza si´
niezwykle rzadko

131

Alternatyw´ dla komercyjnego finansowania pomostowego z kredytów i emisji obligacji

jednostek sektora finansów publicznych stanowià po˝yczki ze Êrodków skarbu paƒstwa. Do udzie-
lania po˝yczek na preferencyjnych warunkach ze Êrodków publicznych w celu prefinansowania
projektów wspó∏finansowanych z funduszy strukturalnych zosta∏ ustawowo

132

upowa˝niony

Bank Gospodarstwa Krajowego. W zwiàzku z preferencyjnoÊcià finansowania mo˝liwoÊç uzyska-
nia po˝yczki zosta∏a jednak ograniczona wy∏àcznie do beneficjentów nale˝àcych do sektora finan-
sów publicznych tj. paƒstwowych jednostek bud˝etowych, paƒstwowych osób prawnych dzia∏a-
jàcych w formie agencji oraz jednostek samorzàdu terytorialnego. Ponadto, prefinansowanie
dotyczy wy∏àcznie wybranych dzia∏aƒ pomocowych w ramach dwóch programów operacyjnych
(ZPORR, SPO WKP).

Finansowanie ze Êrodków publicznych cieszy∏o si´, do momentu wstrzymania przyjmowania

wniosków o po˝yczki

133

, ogromnà popularnoÊcià wÊród beneficjentów z sektora publicznego.

W tym obszarze banki komercyjne nie by∏y w stanie efektywnie konkurowaç z ofertà BGK. Wyso-
koÊç oprocentowania po˝yczek waha si´ bowiem od 0,02 do 0,75 stawki bazowej (rozumianej ja-
ko stopa rentownoÊci 52-tygodniowych bonów skarbowych z ostatniego przetargu przeprowadzo-
nego w miesiàcu poprzedzajàcym dany kwarta∏ kalendarzowy, dla ka˝dej transzy po˝yczki
wyp∏acanej w danym kwartale). W praktyce nie wymagano zabezpieczenia wierzytelnoÊci, a zacià-
gni´cie po˝yczki nie wiàza∏o si´ z koniecznoÊcià organizowania przetargu w trybie zamówienia pu-
blicznego. W zwiàzku jednak z ograniczaniem bud˝etu wyasygnowanego ze Êrodków publicznych
na po˝yczki preferencyjne, oferta, ze wzgl´du na niewielkà skal´ finansowania, nie stanowi∏a po-
wa˝nej konkurencji dla finansowania sektora banków komercyjnych. Wi´kszoÊç samorzàdów ze
wzgl´du na zaistnia∏e ograniczenia pozyska∏a bowiem finansowanie poprzez kredyty inwestycyjne
i emisje obligacji komunalnych w bankach komercyjnych.

131

Wskaênik iloÊci (wartoÊci) projektów, które zosta∏y zrefundowane w stosunku do tych, których beneficjenci musieli

zwróciç Êrodki unijne mo˝e doskonale s∏u˝yç do szacowania skali ryzyka akcji kredytowej w obszarze kredytowania po-
mostowego. W chwili obecnej mo˝na wykorzystaç do tego celu dane historyczne obejmujàce pi´tnastk´ krajów unijnych
i ich doÊwiadczenia we wdra˝aniu polityki strukturalnej. Wyznaczony wskaênik nie mo˝e jedna zostaç bezkrytycznie
przeniesiony na polskie realia ekonomiczno-spo∏eczne i mo˝e s∏u˝yç wy∏àcznie jako pewne przybli˝enie wartoÊci. Wyda-
je si´, ˝e dok∏adny wskaênik adekwatny do sytuacji w Polsce wraz ze wspó∏czynnikami korygujàcymi wobec rodzaju be-
neficjenta i typu realizowanego projektu b´dzie mo˝na wst´pnie wyznaczyç dopiero po zamkni´ciu i rozliczeniu pierw-
szego okresu programowania tj. w latach 2009-2010.

132

Podstawa prawna zob. Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz.148

z póên. zm.); Ustawa bud˝etowa na 2005 r. z dnia 22 grudnia 2004 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 278, poz. 2755); Rozporzà-
dzenie Ministra Finansów z dnia 6 wrzeÊnia 2004 r. w sprawie przekazywania i zwrotu Êrodków na prefinansowanie SPO
WKP (Dz.U. z 2004 r. Nr 202, poz. 2070); Rozporzàdzenie Ministra Finansów z dnia 13 wrzeÊnia 2004 r. w sprawie prze-
kazywania i zwrotu Êrodków na prefinansowanie ZPORR (Dz.U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2123).

133

Zgodnie z zaleceniem Ministra Gospodarki i Pracy, z dniem 30 wrzeÊnia ur., BGK czasowo wstrzyma∏ przyjmowanie

wniosków o po˝yczki na prefinansowanie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego.
Obecnie ponownie rozpocz´to procedur´ przyjmowania wniosków o po˝yczki. Jednak trudno okreÊliç wysokoÊci prze-
widzianego bud˝etu i tym samym dost´pnoÊci tej formy prefinansowania projektów oraz wp∏yw zjawiska na popyt na
prefinansowanie ze strony sektora banków komercyjnych. Aktualne informacje na temat dost´pnoÊci Êrodków zob.
http://www.bgk.com.pl/fundusze/prefinansowanie.jsp

Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej w Polsce

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

5.3. Szacowany rozmiar rynku finansowania projektów i udzia∏ banków w tym rynku

DoÊwiadczenia w wykorzystywaniu unijnej pomocy strukturalnej pokazujà, ˝e zgodnie

z przewidywaniami, Êrodki zarówno na wspó∏finansowanie projektów, jak i prefinansowanie po-
chodzà w wi´kszoÊci z sektora bankowego. W finansowanie projektów w Polsce poza bankami ko-
mercyjnymi powa˝nie zaanga˝owa∏ si´ równie˝ Europejski Bank Inwestycyjny (szacunkowo w obec-
nym okresie programowania, docelowo w wysokoÊci oko∏o 2 mld euro

134

). Bank udziela po˝yczek

zarówno kredytobiorcom z sektora publicznego, jak i prywatnego

135

Potrzeby beneficjentów niewàtpliwie wytworzy∏y pokaêny popyt na pieniàdz kredytowy oraz

w przypadku wybranych odbiorców pomocy na organizacj´ emisji obligacji. W przypadku kredytów
finansowanie pomostowe najcz´Êciej zapewniane jest przez zmodyfikowane kredyty o charakterze
obrotowym, a finansowanie wk∏adu w∏asnego przez zmodyfikowane kredyty inwestycyjne. Emisje
obligacji dokonywane przez JST sà w wi´kszoÊci przypadków wykorzystywane do finansowania obu
rodzajów potrzeb. Bardzo cz´sto z jednej du˝ej emisji obligacji finansuje si´ kilkanaÊcie projektów
wdra˝anych pod egidà jednej JST.

Uwzgl´dniajàc wysokoÊç alokacji pomocy regionalnej dla Polski (tabela 6) oraz specyfik´ fi-

nansowania projektów unijnych, ostro˝ne szacunki pozwalajà okreÊliç wielkoÊç rynku zwiàzanego
z prefinansowaniem i wspó∏finansowaniem projektów w Polsce na kilka miliardów euro. Na obec-
nym etapie wdra˝ania unijnej polityki regionalnej w Polsce (po∏owa okresu programowania) jest
jeszcze za wczeÊnie, aby szacowaç wartoÊç wk∏adu finansowego sektora bankowego w finansowa-
nie projektów. Próby szacunków mo˝e utrudniç równie˝ fakt, ˝e nie wszystkie instytucje odpowie-
dzialne za wdra˝anie pomocy prowadzà stosowne statystyki, w których ujmowane jest finansowa-
nie bankowe. Najbardziej miarodajne dane zwiàzane z obecnym okresem programowania pojawià
si´ oko∏o 2008-2009 r. B´dzie to moment rozliczania ostatnich p∏atnoÊci zwiàzanych z projektami
zakontraktowanymi w obecnym okresie programowania. Instytucje wdra˝ajàce b´dà wi´c musia∏y
przedstawiç koƒcowe raporty monitoringowe.

Pojawiajà si´ ju˝ jednak szczàtkowe statystyki udzia∏u sektora bankowego w obs∏udze bene-

ficjentów odnoÊnie do wybranych dzia∏aƒ pomocowych. Jedna z udost´pnionych statystyk udzia∏

Tabela 7

Banki komercyjne wed∏ug iloÊci wystawionych promes/udzielonych kredytów po trzech

turach naboru wniosków w ramach Dzia∏ania 2.3

èród∏o: dane Polskiej Agencji Rozwoju Przedsi´biorczoÊci za: Niewinowska (2006), s. II-III.

134

Dane za: PWW, op. cit., s. 101.

135

Por. paragraf 3.4 Europejski Bank Inwestycyjny (EBI).

Nazwa banku

I tura

II tura

III tura

¸àcznie

BPH

155

WBK

128

Bank Pekao

Banki Spó∏dzielcze

Raiffeisen Bank Polska

PKO BP

Fortis Bank

ING Bank Âlàski

BRE Bank

Kredyt Bank

Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej w Polsce

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

banków w obs∏udze programów pomocowych dotyczy wzmiankowanego Dzia∏ania 2.3, w którym
banki zaanga˝owane zosta∏y w sposób sformalizowany

136

. Statystyka ta obejmuje udzia∏ banków

w obs∏udze beneficjentów tj. iloÊç udzielonych promes kredytowych, których beneficjenci otrzymali po-
moc strukturalnà UE (dane po trzech turach naboru wniosków). W tabeli przedstawiono pierwszà dzie-
siàtk´ banków uj´tych w statystyce wraz z iloÊcià wystawionych promes/udzielonych kredytów)

137

5.4. Oferta sektora banków komercyjnych w Polsce w zakresie obs∏ugi
beneficjentów pomocy strukturalnej

138

Zdecydowana wi´kszoÊci banków komercyjnych w Polsce uczestniczy w obs∏udze projektów

unijnych w opisanych powy˝ej obszarach równie˝ w zakresie finansowania. Tak samo istotny jest
udzia∏ banków w obs∏udze rozliczeniowej. Szczególnie wi´ksze banki relatywnie szybko dostrzeg∏y
potencja∏ rynku i zacz´∏y przygotowywaç organizacyjnie stworzenie oferty dla beneficjentów pomo-
cy jeszcze przed przystàpieniem Polski do UE. W okresie tym projekty finansowano na mniejszà ska-
l´ z funduszy przedakcesyjnych, co by∏o dobrà podstawà do systemowych przygotowaƒ, jeÊli cho-
dzi o obs∏ug´ polityki poakcesyjnej. Banki posiadajàce zagranicznych w∏aÊcicieli korzysta∏y równie˝
z doÊwiadczeƒ krajów UE-10 dotyczàcych obs∏ugi beneficjentów pomocy strukturalnej.

W du˝ych bankach komercyjnych wydzielono komórki organizacyjne (zespo∏y, biura, a nie-

kiedy i departamenty) odpowiedzialne za przygotowanie oferty dla potencjalnych beneficjentów
i ich obs∏ug´. Pracownicy sektora banków komercyjnych przeszli intensywne szkolenia w zakresie
polityki regionalnej UE i systemu jej wdra˝ania w Polsce. W zale˝noÊci od banku liczba pracowni-
ków przygotowanych do obs∏ugi projektów unijnych w zakresie sporzàdzania monta˝u finansowe-
go, analizy kredytowej oraz podstawowego doradztwa w zakresie dost´pnych programów pomo-
cowych waha si´ obecnie w przedziale od kilkudziesi´ciu do nawet kilkuset pracowników.

Poza przygotowaniem merytorycznym pracowników, dokonano równie˝ modyfikacji oferty

produktowej, przede wszystkim w zakresie polityki kredytowej. Uwzgl´dniajàc specyfik´ finansowà
projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej najwa˝niejsze zmiany dokonano w:

–

metodyce oceny zdolnoÊci kredytowej beneficjentów (uwzgl´dniono przede wszystkim

odmiennà alokacj´ ró˝nych rodzajów ryzyka dotyczàcych projektu),

–

ocenie projektów inwestycyjnych z punktu widzenia rentownoÊci (uwzgl´dniono, ˝e

w zwiàzku z bezzwrotnym dofinansowaniem przedsi´wzi´ç ich op∏acalnoÊç istotnie zwi´ksza si´;
rzutuje to na takie parametry jak stopa i okres zwrotu z inwestycji etc, ponadto cz´sto obni˝eniu
uleg∏ wymagany wk∏ad w∏asny dzi´ki traktowaniu bezzwrotnego wk∏adu ze Êrodków unijnych
do projektu jako powi´kszenia wk∏adu w∏asnego kredytobiorcy),

–

katalogu honorowanych zabezpieczeƒ wierzytelnoÊci zwiàzanych z finansowaniem ban-

kowym (powi´kszy∏ si´ on m.in. o cesj´ praw z umowy o dofinansowanie projektu ze strony insty-
tucji odpowiedzialnej za refundacj´ wydatków beneficjenta oraz por´czenia i gwarancje Funduszu
Por´czeƒ Unijnych

139

136

Umow´ z Polskà Agencjà Rozwoju Przedsi´biorczoÊci w sprawie wspó∏pracy przy wdra˝aniu dzia∏ania podpisa∏o

39 banków komercyjnych i wi´kszoÊç banków spó∏dzielczych. Pe∏na lista banków wspó∏pracujàcych z PARP oraz infor-
macje na temat form i zakresu tej wspó∏pracy dost´pna jest na: www.parp.gov.pl

137

Uwzgl´dniajàc bud˝et dzia∏ania (oko∏o 356 milionów euro) oraz fakt, ˝e dotyczy ono wy∏àcznie jednego Programu

Operacyjnego przedstawione wyniki w ˝aden sposób nie powinny byç uogólniane w ramach prób szacunków i porów-
naƒ udzia∏u w rynku poszczególnych banków komercyjnych.

138

W celu niewyró˝niania ˝adnego podmiotu paragraf ma charakter ogólny i prezentuje wy∏àcznie systemowe roz-

wiàzania przyj´te w poszczególnych bankach komercyjnych. Szczegó∏owe informacje na temat specyfiki ofert przygo-
towanych przez banki, zmodyfikowanych parametrów produktów, zakresu i formy us∏ug doradczych oraz rozwiàzaƒ or-
ganizacyjnych znaleêç mo˝na na stronach internetowych poszczególnych banków, najcz´Êciej w ramach zak∏adek Unia
Europejska, Fundusze pomocowe UE, Oferta dla beneficjentów Êrodków UE etc.

139

W zwiàzku z faktem, ˝e Fundusz Por´czeƒ Unijnych ma szans´ staç si´ jednym z istotniejszych ogniw w systemie ob-

s∏ugi finansowej beneficjentów oraz ˝e wspó∏tworzy∏o go wiele podmiotów systemu finansowego w Polsce poÊwi´cono
mu obszernà cz´Êç kolejnego rozdzia∏u, w którym szczegó∏owo opisano genez´ powstania i zasady dzia∏ania Funduszu.

Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej w Polsce

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

–

polityce cenowej (w zasadzie ni˝sze ryzyko kredytowe umo˝liwi∏o bankom obni˝enie cen

wybranych produktów, w przypadku wielu banków by∏ to element podstawowej strategii marke-
tingowej – sprzeda˝y nowych produktów z „oferty europejskiej”).

Sektor bankowy zaanga˝owa∏ si´ równie˝ w niezwykle rentownà dzia∏alnoÊç zwiàzanà z do-

radztwem w zakresie pozyskiwania Êrodków unijnych. W niektórych bankach takim doradztwem
zajmujà si´ bezpoÊrednio pracownicy (najcz´Êciej grupa doradców klientów detalicznych i korpora-
cyjnych bezpoÊrednio odpowiedzialnych za sprzeda˝). Ponadto, w wybranych bankach wydzielono
specjalne spó∏ki doradcze lub nawiàzano wspó∏prac´ z istniejàcymi na rynku podmiotami dorad-
czymi. Wspó∏praca ta w zale˝noÊci od przyj´tego rozwiàzania szczegó∏owego ma rozmaity charak-
ter. Niekiedy bardzo sformalizowany – gdy w zwiàzku z umowà z firmà doradczà beneficjent staje
si´ w obszarze finansowym klientem okreÊlonego banku i np. korzysta z oferty na zasadach preferen-
cyjnych. Czasami mniej sformalizowany – wtedy bank przedstawia klientowi list´ firm doradczych,
wst´pnie zweryfikowanych pod kàtem merytorycznym, z us∏ug których klient mo˝e skorzystaç.

Poza obszarem wzmo˝onej akcji kredytowej zwiàzanej z zapewnianiem beneficjentom ze-

wn´trznych êróde∏ finansowania projektów, sektor bankowy powa˝nie zaanga˝owa∏ si´ w obs∏ug´
rozliczeniowà beneficjentów (prowadzenie wydzielonych rachunków projektów). Ponadto, w ra-
mach pakietów obs∏ugi beneficjentów unijnej pomocy strukturalnej oferowane sà inne ni˝ kredyto-
we i doradcze us∏ugi i produkty bankowe, takie jak promesy kredytowe, gwarancje bankowe, akre-
dytywy, instrumenty zabezpieczajàce przed ryzykiem kursowym etc. PodkreÊliç nale˝y równie˝ fakt,
˝e pojawi∏a si´ nowa grupa klientów banków tj. wykonawcy projektów realizowanych przez benefi-
cjentów. Oprócz tego bardzo cz´sto obj´ci sà oni pakietami „ofert unijnych” banków komercyjnych.

5.5. Obs∏uga bankowa projektów realizowanych w formule Partnerstwa
Publiczno-Prywatnego z wykorzystaniem Êrodków unijnych

Cz´Êç projektów dofinansowanych ze Êrodków strukturalnych b´dzie realizowana w formu-

le Partnerstwa Publiczno-Prywatnego (ang. Public Private Partnership, PPP). Formu∏a ta zak∏ada
wspó∏prac´ sektora publicznego i prywatnego przy wykonywaniu zadaƒ, które tradycyjnie le˝à
w gestii sektora publicznego. W ramach inwestycji realizowanej w formule PPP instytucja finanso-
wa, a bank w szczególnoÊci mo˝e zaanga˝owaç si´ w przedsi´wzi´cie przede wszystkim w dwóch
podstawowych obszarach. Po pierwsze, jako instytucja dostarczajàca d∏ugoterminowego kapita∏u
d∏u˝nego, który ma s∏u˝yç cz´Êciowemu finansowaniu przedsi´wzi´cia. Po drugie, jako instytucja
obejmujàca bezpoÊrednie udzia∏y kapita∏owe – partner przedsi´wzi´cia obok podmiotu/ów sekto-
ra publicznego i prywatnego. Z zaanga˝owanego kapita∏u jest wyp∏acona bankowi renta, propor-
cjonalna do wielkoÊci zainwestowanego kapita∏u i ponoszonego ryzyka.

Jednym z istotniejszych powodów zainteresowania si´ formu∏à PPP w Polsce jest intensyw-

na promocja takich przedsi´wzi´ç przez Komisj´ Europejskà

140

, szczególnie w odniesieniu do pro-

wadzonej polityki regionalnej. W zwiàzku z wejÊciem Polski do UE i mo˝liwoÊcià korzystania ze
Êrodków strukturalnych formu∏a PPP zyskuje znacznie na atrakcyjnoÊci. Partnerzy przedsi´wzi´cia
majà szans´ uzyskaç bezzwrotne dofinansowanie projektu ze Êrodków strukturalnych i Funduszu
SpójnoÊci

141

. Zwi´ksza to rentownoÊç projektu, co jest szczególnie atrakcyjnym bodêcem dla part-

nera prywatnego i w okreÊlonych przypadkach mo˝e przesàdzaç o jego udziale w projekcie.
Uwzgl´dniajàc dodatkowo wszystkie dost´pne w Polsce u∏atwienia przeznaczone dla beneficjen-

140

Na temat aktualnego stanowiska KE dotyczàcego PPP oraz planów legislacyjnych w zakresie prawa wspólnotowe-

go zob. Communication on Public

Private Partnerships and Community Law on Public Procurement and Concessions,

COM(2005) 569 final, November 2005. Publikacja dost´pna na:
http://www.eu.int/comm/regional_policy/sources/docgener/guides/pppguide.htm

141

Na temat projektów wdra˝anych m.in. przy udziale Êrodków unijnych por. analizy przedstawione w formie case

studies w przekroju sektorowym zamieszczone w: Resource book on PPP case studies, European Commission, Directo-
rate-General Regional Policy, June 2004. Publikacja dost´pna na:
http://europa.eu.int/comm/regional_policy/sources/docgener/guides/pppguide.htm

tów unijnej pomocy strukturalnej, wysoce prawdopodobnym wydaje si´, ˝e po uchwaleniu odr´b-
nej ustawy regulujàcej kwestie PPP

142

nale˝y spodziewaç si´ zwi´kszenia liczby projektów PPP,

w których w monta˝u finansowym przewidziano alokacj´ pomocy finansowej ze strony UE.

Ponadto nale˝y wspomnieç, ˝e przy projektach wa˝nych z punktu widzenia interesów

Wspólnoty, w szczególnoÊci du˝ych przedsi´wzi´ciach zwiàzanych z infrastrukturà transportowà
coraz wi´kszy udzia∏ w finansowaniu PPP bierze Europejski Bank Inwestycyjny (EBI)

143

. W la-

tach 1990-2003 EBI uczestniczy∏ w blisko 100 projektach PPP udzielajàc kredytów w wysokoÊci pra-
wie 15 miliardów euro. Zaanga˝owanie kredytowe banku dotyczy∏o przede wszystkim projektów
drogowych i kolejowych (62%, w tym tunele i mosty) oraz szeroko rozumianych projektów doty-
czàcych rozwoju aglomeracji miejskich (17%)

144

. Programowe skoncentrowanie dzia∏alnoÊci EBI

na rynki dziesi´ciu krajów, które w 2004 r. wesz∏y do UE mo˝e dodatkowo pobudziç rozwój rynku
PPP w Polsce. Uwzgl´dniajàc fakt, ˝e finansowanie EBI, szczególnie podmiotów sektora publiczne-
go ma cz´sto preferencyjny charakter, w przypadku wybranych projektów Bank ten b´dzie stano-
wi∏ powa˝nà konkurencj´ dla sektora banków komercyjnych w Polsce w obszarze finansowania
projektów PPP.

5.6. Inicjatywy JEREMIE i JASPERS

Inicjatywa JEREMIE

145

(nazwa pochodzi od akronimu z ang. Joint European Resources for

Micro to Medium Enterprises) zosta∏a stworzona pod koniec 2005 r. z myÊlà o po∏àczeniu zasobów
finansowych, którymi dysponowa∏a UE w ramach funduszy strukturalnych (w szczególnoÊci Euro-
pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego) oraz Êrodków EBI i EFI. Celem tego projektu by∏o wy-
pracowanie efektywniejszych form wsparcia finansowego przedsi´biorczoÊci. W ramach inicjatywy
przewidziano pomoc dla mikroprzedsi´biorstw oraz podmiotów z sektora MSP. Pomoc w za∏o˝e-
niach ma przybieraç form´:

–

pomocy o charakterze doradczym i technicznym,

–

wspierania funduszy kapita∏owych (ang. equity capital funds) oraz funduszy kapita∏ów

wysokiego ryzyka (ang. venture capital funds),

–

dzia∏alnoÊci por´czeniowej (obejmujàcej mikroprzedsi´biorstwa oraz sektor MSP).

W chwili obecnej trwa faza przygotowawcza programu, w ramach której kraje cz∏onkowskie

wspólnie z Komisjà Europejskà identyfikujà potrzeby w zakresie poÊredniego wsparcia finansowe-
go przedsi´biorców przy wykorzystaniu metod in˝ynierii finansowej opracowanych przez KE. W ini-
cjatyw´, ze wzgl´du na specyfikà planowanych dzia∏aƒ powa˝nie zaanga˝owane zostanà równie˝
banki komercyjne. G∏ównym cia∏em zarzàdzajàcym Inicjatywà zosta∏ Europejski Fundusz Inwesty-
cyjny. Formalne rozpocz´cie dzia∏aƒ pomocowych w ramach inicjatywy zosta∏o zaplanowane na 1
stycznia 2007 r. tj. w momencie rozpocz´cia kolejnego okresu programowania.

Inicjatywa JASPERS

146

(ang. Joint Assistance in Supporting Project in European Regions, pol.

Wspólna inicjatywa wspierania projektów w regionach europejskich) zwiàzana jest z nawiàzaniem
Êcis∏ej wspó∏pracy pomi´dzy KE, EBI oraz Europejskim Bankiem Odbudowy i Rozwoju (EBOiR). Ini-
cjatywa ma s∏u˝yç lepszemu przygotowaniu wysokiej jakoÊci projektów przez beneficjentów
w okresie programowania 2007-2013. Inicjatywa b´dzie mia∏a form´ swoistej pomocy technicz-
nej, w ramach której paƒstwa cz∏onkowski b´dà mog∏y dobrowolnie skorzystaç z wiedzy eksperc-

Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej w Polsce

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

142

Zob. Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2005 r., Nr 169, Poz. 1420).

Analiza ustawy w kontekÊcie potencjalnego udzia∏u w obs∏udze projektów banków w Polsce zob. Wàsowski (kwiecieƒ
2006), „Prawo Bankowe”.

143

Szerzej na temat roli EBI w finansowaniu projektów realizowanych w formule PPP zob. The EIB’s role in Public-

Private Partnerships (PPPs), European Investment Bank, 15 July 2004. Publikacja dost´pna na: www.eib.eu.int

144

Evaluation of PPP projects financed by the EIB, Synthesis Report, European Investment Bank, March 2005, s. 32.

Publikacja dost´pna na: www.eib.eu.int

145

Szerzej zob. http://www.eif.eu.int/jeremie/

146

Szerzej zob. http://www.eib.org/jaspers

Rola sektora finansowego w obs∏udze projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej w Polsce

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

kiej. Ze wzgl´du na inicjatyw´ w EBI tworzona jest jednostka obejmujàc 56 specjalistów ds. tech-
nicznych i finansowych oraz 10 pomocników. Op∏acani b´dà oni w ramach bud˝etów EBI oraz
EBOiR. Koszty utrzymania jednostki utworzonej w ramach inicjatywy JASPERS zostanà pokryte z bu-
d˝etu pomocy technicznej KE. W ramach inicjatywy tworzone sà równie˝ biura regionalne.

Zadaniem specjalistów zatrudnionych do obs∏ugi programu JASPERS b´dzie wsparcie mery-

toryczne przygotowywanych projektów i procesu aplikacyjnego. Podstawowe obszary wsparcia me-
rytorycznego, dotyczàcego inicjatywy obejmujà:

– sieci transeuropejskie (ang. Trans-European networks, TEN); projekty transportowe po-

za TENs; transport multimodalny; zarzàdzanie siecià dróg i ruchem lotniczym; publiczne Êrodki
transportu; ochron´ Êrodowiska, w tym efektywne wykorzystywanie zasobów oraz odnawialne êró-
d∏a energii; Partnerstwo Publiczno Prywatne.

5.7. Leasing w kontekÊcie finansowania projektów dofinansowanych z funduszy
strukturalnych

Alternatywnà formà finansowania wybranych projektów stanowi finansowanie za pomocà

leasingu. Wedle zasady raty leasingowe sà uznawane jako koszt kwalifikowany w przypadku reali-
zacji projektów inwestycyjnych (zakup majàtku trwa∏ego) dofinansowanych ze Êrodków struktural-
nych. Kwestie te reguluje precyzyjnie Zasada nr 10: leasing zawarta w cytowanym rozporzàdzeniu
traktujàcym o kwalifikowalnoÊci kosztów

147

. Zgodnie z zasadà nr 10 refundowane mogà byç tyl-

ko cz´Êci rat leasingowych pomniejszone o koszty obs∏ugi leasingu tj. podatku, mar˝y finansujàce-
go, odsetek od refinansowania kosztów, kosztów ogólnych oraz op∏at ubezpieczeniowych. Refun-
dacja w takim wariancie przebiega w analogiczny sposób, jak przy trybie refundowania kosztów
projektu nie finansowanego w formie leasingu tj. na podstawie faktur lub innych dowodów ksi´-
gowych potwierdzajàcych op∏acenie na rzecz leasingodawcy rat leasingowych

148

Poza dopuszczalnoÊcià leasingu w projektach inwestycyjnych wspó∏finansowanych z fundu-

szy strukturalnych Komisja Europejska wspiera równie˝ rozwój rynku leasigowego w poszczegól-
nych paƒstwach Wspólnoty

149

. Tego typu wsparcie polega najcz´Êciej na dokapitalizowaniu istnie-

jàcych na rynku towarzystw leasingowych lub tworzeniu przez KE wraz z w∏adzami centralnymi
i regionalnymi danego kraju cz∏onkowskiego nowych funduszy leasingowych. Dokapitalizowane
lub nowo utworzone podmioty majà statutowy obowiàzek finansowania w formie leasingu (naj-
cz´Êciej) ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw na preferencyjnych warunkach. Preferencje te w wi´k-
szoÊci przypadków polegajà na tym, ˝e cz´Êç leasingowanego Êrodka trwa∏ego jest sfinansowa-
na z grantu unijnego, a przy wyliczaniu rat leasingowych dla przedsi´biorcy uwzgl´dnia si´ ni˝szà
od rynkowej stop´ procentowà. Tego typu wsparcie instytucjonalne ma w za∏o˝eniach u∏atwiç sek-
torowi ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw dost´p do êróde∏ finansowania inwestycji w majàtek
trwa∏y. Wsparcie cieszy si´ szczególnym zainteresowaniem wÊród mniejszych podmiotów, które nie
majà zdolnoÊci kredytowej lub nowo powstajàcych firm, które nie mogà wykazaç si´ „historià kre-
dytowà” i nie sà w stanie przedstawiç wiarygodnych êróde∏ zabezpieczenia kredytu.

147

Rozporzàdzeniu Komisji (WE) nr 448/2004, op. cit.

148

Nale˝y zwróciç uwag´ na to, ˝e dodatkowe przepisy krajowe niekiedy istotnie uszczegó∏awiajà cytowane Rozporzà-

dzenie unijne. Np. w Rozporzàdzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 sierpnia 2004 r. w sprawie udzielania po-
mocy przez Polskà Agencje Rozwoju Przedsi´biorczoÊci w ramach SPO WKP (Dz.U. z 2005 r. Nr 206, poz. 1716) okre-
Êlono, ˝e wydatkiem kwalifikujàcym si´ do obj´cia wsparciem w zakresie inwestycji jest m.in. (§9, pkt 1.2): „zap∏ata rat
kapita∏owych z tytu∏u leasingu nowych Êrodków trwa∏ych prowadzàcego do przeniesienia w∏asnoÊci tych Êrodków na ko-
rzystajàcego, z wy∏àczeniem leasingu zwrotnego”. W praktyce zapis ten oznacza, ˝e z mo˝liwoÊci finansowania w dro-
dze leasingu wy∏àczono u˝ywane Êrodki trwa∏e oraz ograniczono zawieranie umów do leasingu finansowego.

149

W obecnym okresie programowania (lata 2000-2006) nie przewidziano jednak w Polsce tworzenia tego typu fun-

duszy. Stanowià one jednak ciekawà alternatyw´ dla wsparcia bezpoÊredniego przedsi´biorców i ich utworzenie jest roz-
wa˝ane w ramach przygotowywania nowych programów operacyjnych na lata 2007-2013. Tworzenie funduszy leasin-
gowych mog∏oby si´ znaleêç w przysz∏oÊci w ramach priorytetu zwiàzanego ze wzmocnieniem instytucji otoczenia
biznesu obok dzia∏aƒ ju˝ obecnych w programie zwiàzanym ze wzmocnieniem przedsi´biorczoÊci (I Priorytet SPO WKP),
polegajàcych na wspieraniu i tworzeniu funduszy por´czeniowych, po˝yczkowych i kapita∏u zalà˝kowego.

Fundusz Por´czeƒ Unijnych i pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Fundusz Por´czeƒ Unijnych i pomoc strukturalna UE dla funduszy

por´czeniowych w Polsce

6.1. Geneza powstania Funduszu Por´czeƒ Unijnych

W celu zwi´kszenia akcji kredytowej i organizacji emisji obligacji przez banki komercyjne po-

wo∏ano przy Banku Gospodarstwa Krajowego w ramach finansowania projektów dofinansowa-
nych ze Êrodków strukturalnych Fundusz Por´czeƒ Unijnych (FPU). Krajowi beneficjenci pomocy
unijnej mogà ubiegaç si´ w Funduszu o por´czenia i gwarancje sp∏aty ich zobowiàzaƒ finansowych
(kredytowych oraz wynikajàcych z emisji obligacji), zaciàgni´tych w zwiàzku ze wspó∏finansowa-
niem i prefinansowaniem kosztów projektów dofinansowanych ze Êrodków strukturalnych UE. Wy-
daje si´, ˝e w przypadku wybranych beneficjentów, którzy tradycyjnie mieli problemy z przedsta-
wieniem bankowi wiarygodnych zabezpieczeƒ (np. organizacje pozarzàdowe zorganizowane
w formie fundacji lub stowarzyszeƒ) FPU ma szans´ staç si´ g∏ównym êród∏em zabezpieczania ak-
cji kredytowej skierowanej do tych podmiotów. Polskiemu sektorowi bankowemu dzia∏alnoÊç FPU
umo˝liwia intensyfikowanie akcji kredytowej i emisji obligacji oraz podnosi bezpieczeƒstwo zasila-
nia kapita∏owego beneficjentów. Uzyskanie por´czenia lub gwarancji w FPU zdecydowanie u∏atwia
beneficjentom dost´p do kapita∏u zewn´trznego i obni˝a cen´ jego pozyskania. Wp∏ywa to pozy-
tywnie na iloÊç i jakoÊç realizowanych projektów oraz ich podstawy finansowe, a w konsekwencji
podnosi stop´ absorpcji unijnej pomocy regionalnej w Polsce.

FPU powsta∏ w wyniku dwóch porozumieƒ z dnia 30 paêdziernika 2003 r.

150

Pierwsze pod-

pisane zosta∏o przez Ministra Finansów, Prezesa NBP oraz przewodniczàcego KNB i dotyczy∏o
wprowadzenia nowych zasad w zakresie rachunkowoÊci oraz tworzenia rezerw na wypadek ryzy-
ka zwiàzanego z dzia∏alnoÊcià banków. Drugie podpisane przez Ministra Gospodarki, Pracy i Poli-
tyki Spo∏ecznej, Ministra Finansów oraz ZBP dotyczy∏o:

–

powo∏ania Funduszu Por´czeƒ Unijnych;

–

wprowadzenia oprocentowania Êrodków utrzymywanych na rachunkach w Narodowym
Banku Polskim w formie rezerwy obowiàzkowej;

–

zasilenia FPU z cz´Êci Êrodków pochodzàcych z oprocentowania rezerwy obowiàzkowej;

–

uregulowania zobowiàzaƒ z tytu∏u podatku dochodowego od osób prawnych, uwzgl´d-
niajàcych skutki obni˝enia stawki podatkowej w 2004 r.

Dzi´ki tym porozumieniom polski sektor bankowy uzyska∏ korzystne instrumenty, które ma-

jà mu umo˝liwiç uzyskanie wy˝szego poziomu konkurencyjnoÊci w zwiàzku z wejÊciem Polski
do UE i zliberalizowaniem rynku us∏ug bankowych dla banków unijnych. W zamian za te ust´p-
stwa ZBP, w imieniu polskiego sektora bankowego zdeklarowa∏:

–

wzrost zaanga˝owania w procesy restrukturyzacyjne przedsi´biorstw,

–

preferowanie dzia∏aƒ naprawczych od dochodzenia roszczeƒ w drodze windykacji,

–

gotowoÊç wspó∏finansowania tworzenia nowoczesnej infrastruktury rejestrów publicz-
nych s∏u˝àcych poprawie sprawnoÊci i bezpieczeƒstwa obrotu gospodarczego,

150

Zob. Komunikat Biura Prasowego Ministerstwa Finansów z dnia 30 paêdziernika 2003 r. TreÊç komunikatu i porozu-

mieƒ dost´pna jest na: http://www.mofnet.gov.pl

Fundusz Por´czeƒ Unijnych i pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

–

zwi´kszenie aktywnoÊci w zakresie kredytowania ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw,

–

uruchomienie oferty obejmujàcej us∏ugi i produkty bankowe, która umo˝liwi wykorzysta-
nie funduszy unijnych.

Ustawa o Funduszu Por´czeƒ Unijnych

151

zosta∏a opracowana w Ministerstwie Gospodarki,

Pracy i Polityki Spo∏ecznej. Na etapie opracowywania konsultowana by∏a z przedstawicielami Zwiàz-
ku Banków Polskich, którzy utworzyli specjalnà grup´ roboczà, z∏o˝onà z reprezentantów banków
dzia∏ajàcych w Polsce. Umo˝liwi∏o to uwzgl´dnienie interesów wszystkich stron tj. przede wszyst-
kim sektora bankowego i potencjalnych beneficjentów gwarancji i por´czeƒ FPU.

Zgodnie z zapisami Ustawy FPU nie ma osobowoÊci prawnej. Bankiem odpowiedzialnym

za zarzàdzanie Êrodkami funduszu oraz udzielaniem gwarancji i por´czeƒ jest Bank Gospodarstwa
Krajowego. O ulokowaniu organizacyjnym FPU w strukturze BGK zadecydowa∏y doÊwiadczenia
banku w zarzàdzaniu Krajowym Funduszem Por´czeƒ Kredytowych

152

oraz specjalny status banku

na rynku krajowym

153

6.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy zabezpieczeƒ udzielanych przez FPU

W FPU gwarancje lub por´czenie mo˝e uzyskaç wy∏àcznie kredytobiorca lub emitent obliga-

cji realizujàcy projekt wspó∏finansowany ze Êrodków strukturalnych UE w ramach realizowanej
w Polsce polityki regionalnej. Gwarancj´ lub por´czenie mogà zatem uzyskaç wy∏àcznie realizato-
rzy przedsi´wzi´ç dofinansowanych z:

–

Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,

–

Europejskiego Funduszu Spo∏ecznego,

–

Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej – Sekcja Orientacji,

–

Instrumentu Finansowego dla Orientacji Rybo∏ówstwa,

–

Funduszu SpójnoÊci.

W ustawie nie przewidziano ˝adnych ograniczeƒ co do statusu prawnego podmiotów, któ-

re majà prawo ubiegaç si´ o por´czenie lub gwarancj´. Beneficjentem por´czenia lub gwarancji
mo˝e byç zatem ka˝dy podmiot realizujàcy projekt, który uzyska dofinansowanie z funduszy struk-
turalnych lub Funduszu SpójnoÊci. Analogicznie, zakres przedmiotowy (tematyczny) projektów,
w ramach którego mo˝na wystàpiç o uzyskanie por´czenia lub gwarancji zosta∏ okreÊlony w Usta-
wie bardzo szeroko jako „ka˝dy projekt wspó∏finansowany ze Êrodków Unii Europejskiej, a w szcze-
gólnoÊci inwestycyjny, szkoleniowy, badawczy, realizowany na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej”.
Szerokie potraktowanie zarówno kryterium podmiotowego, jak i przedmiotowego przy ubieganiu
si´ o por´czenie lub gwarancj´ jest niezwykle korzystnym rozwiàzaniem z punktu widzenia równe-
go traktowania wszystkich beneficjentów i realizowanych przez nich projektów. W szczególnoÊci,
w ustawie nie wspomina si´ o ˝adnych preferencjach w dost´pie do por´czeƒ lub gwarancji okre-
Êlonym grupom beneficjentów lub okreÊlonym typom tematycznym realizowanych projektów

154

151

Zwrot Ustawa oraz wszystkie cytaty odnoÊnie rozwiàzaƒ systemowych przyj´tych w ramach FPU u˝ywane w tym roz-

dziale odnoszà si´ bezpoÊrednio do: Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o Funduszu Por´czeƒ Unijnych, (Dz.U. z 2004 r.
Nr 121, Poz. 1262). Szczegó∏owà analiz´ Ustawy zob. Wàsowski (lipiec/sierpieƒ 2004), „Prawo Bankowe”, s. 65-74.

152

Szerzej na temat KFPK zob. http://www.bgk.com.pl/fundusze/kfpk/index.jsp

153

Przy tworzeniu FPU ustawodawca wzorowa∏ si´ równie˝ na doÊwiadczeniach Bankowego Funduszu Gwarancyjne-

go, zob. Opinia do uchwalonej przez Sejm w dniu 16 kwietnia 2004 r. ustawy o Funduszu Por´czeƒ Unijnych, Kance-
laria Senatu, Biuro Legislacyjne, Warszawa, dnia 20 kwietnia 2004 r. [dost´pna na:]
http://www.senat.gov.pl/k5/dok/opinia/2004/684.htm

154

Jedyne wykluczenie zgodnie z zapisami Ustawy dotyczy projektów realizowanych w ramach polityki regionalnej

o charakterze ponadnarodowym. Z ich specyfiki wynika, ˝e sà one realizowane w dwóch lub wi´cej regionach unijnych
zlokalizowanych na terytorium ró˝nych paƒstw cz∏onkowskich. Jednym z najbardziej znanych programów tego typu jest
opisana w rozdziale pierwszym Inicjatywa Wspólnotowa Interreg.

6.3. Pu∏apy por´czeƒ i gwarancji

W ramach dzia∏alnoÊci FPU zabezpieczane sà zarówno kredyty oraz emisje obligacji o cha-

rakterze pomostowym, s∏u˝àce prefinansowaniu kosztów projektów unijnych, jak i kredyty oraz
emisje obligacji finansujàce wk∏ad w∏asny (w ramach wspó∏finansowania kosztów projektów).
W przypadku kredytów i emisji obligacji o charakterze pomostowym beneficjent mo˝e uzyskaç po-
r´czenie lub gwarancj´ w wysokoÊci do 80% zaciàganego zobowiàzania (kwota kredytu, wartoÊç
nominalna emisji obligacji). W przypadku zobowiàzaƒ s∏u˝àcych finansowaniu wk∏adu w∏asnego
w ramach realizowanych projektów gwarancja lub por´czenie mogà byç udzielane do wysoko-
Êci 60% zobowiàzania (kwota kredytu, wartoÊç nominalna emisji obligacji). Gwarancja i por´cze-
nie FPU nie obejmujà odsetek od kredytów oraz kosztów zwiàzanych z uzyskaniem kredytu i emi-
sjà obligacji. Ustawodawca kierowa∏ si´ wytycznymi sugerujàcymi, ˝e fundusze por´czeƒ
kredytowych niezwykle rzadko por´czajà sp∏aty odsetek kredytowych. Generalnie, na Êwiecie jest
to praktyka stosowana wy∏àcznie w krajach charakteryzujàcych si´ wysokim poziomem inflacji lub
stóp procentowych

155

Przy opracowywaniu wysokoÊci pu∏apu por´czeƒ i gwarancji uwzgl´dniono, ˝e zabezpiecze-

nie kredytu (emisji obligacji) o charakterze pomostowym jest z zasady istotniejsze z punktu widze-
nia beneficjenta. Zapotrzebowanie na kapita∏ zwiàzany z prefinansowaniem projektu jest bowiem
z zasady wi´ksze ni˝ w przypadku jego wspó∏finansowania. Ponadto, tego rodzaju kredyty oraz
emisje obligacji sà, jako generujàce mniejsze ryzyko, zdecydowanie bezpieczniejsze dla samego
FPU. Przy opracowywaniu wysokoÊci pu∏apów por´czeƒ uwzgl´dniono równie˝ dobrà praktyk´
wi´kszoÊci funkcjonujàcych na Êwiecie funduszy por´czeniowych, które zazwyczaj por´czajà (gwa-
rantujà) kredyty lub emisje obligacji w przedziale 50-90% wartoÊci zobowiàzania. Uwa˝a si´, ˝e
por´czanie lub gwarantowanie zobowiàzaƒ powy˝ej 80% ich wysokoÊci jest zbyt ryzykowane dla
funduszu por´czeniowego i negatywnie wp∏ywa na kredytobiorc´ lub emitenta obligacji

156

. Nale-

˝y równie˝ mieç na uwadze, ˝e im ni˝sze sà ustawowo okreÊlone pu∏apy por´czeƒ oraz gwarancji
zobowiàzaƒ beneficjentów, tym wi´cej takich gwarancji i por´czeƒ jest w stanie wygenerowaç FPU
i tym samym obs∏u˝yç wi´kszà iloÊç projektów unijnych

157

W Ustawie przewidziano dwa tryby udzielania por´czenia lub gwarancji. Pierwszy dotyczy

sk∏adania wniosku bezpoÊrednio w BGK. W takim przypadku kwota jednostkowego por´czenia lub
gwarancji nie mo˝e przekroczyç 5 milionów euro. Wniosek musi zawieraç dokumentacj´ umo˝li-
wiajàcà BGK ocen´ ryzyka wyp∏aty zobowiàzania z tytu∏u udzielonej gwarancji, por´czenia lub ana-
lizy formalno prawnej. Drugi tryb przewiduje, ˝e wniosek o udzielenie gwarancji lub por´czenia zo-
bowiàzania mo˝e byç z∏o˝ony za poÊrednictwem banku, który ma udzieliç kredytu lub który b´dzie
odpowiedzialny za emisj´ obligacji. Bank taki musi podpisaç umow´ z BGK. Na podstawie tej umo-
wy zostanie por´czony jego portfel kredytowy w obszarze finansowania projektów, które uzyska∏y
wsparcie w ramach unijnej pomocy regionalnej

158

. Por´czenie jednostkowego kredytu w takim

przypadku nie mo˝e przekroczyç jednak 100 000 euro. Analiza ryzyka kredytowego lub emisji ob-
ligacji zwiàzana z udzieleniem gwarancji lub por´czenia pozostaje w gestii banku bezpoÊrednio fi-
nansujàcego przedsi´wzi´cie. Niezale˝nie od trybu, wniosek o por´czenie lub gwarancj´ musi byç
zg∏oszony przed zaciàgni´ciem zobowiàzania przez beneficjenta (kredyt lub emisja obligacji). Wa-

Fundusz Por´czeƒ Unijnych i pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

155

Gajewski, Kiliaƒski i Szczucki (2000), s. 13.

156

Ibidem, s. 7,12-13.

157

W praktyce wydzielanie dwóch rodzajów kosztów projektów tj. cz´Êci kosztów kwalifikowanych refinansowanych

ze Êrodków UE oraz tych ponoszonych wy∏àcznie przez beneficjenta, szczególnie przy bardziej z∏o˝onych projektach, na-
str´cza powa˝nych trudnoÊci natury metodologicznej i jest czasoch∏onne. W ramach planowanej nowelizacji Ustawy re-
gulujàcej dzia∏alnoÊci funduszu wÊród wielu zmian przewidziano m.in. odejÊcie od dwóch pu∏apów por´czenia (60%
i 80%) i w ramach wierzytelnoÊci zwiàzanych z projektami unijnymi zabezpieczanie ich w maksymalnej dopuszczalnej
wysokoÊci tj. 80%. Zarówno ze wzgl´du na uproszczenie sporzàdzania monta˝u finansowego projektów, jak i zwi´ksze-
nie pu∏apu por´czenia powinno to podnieÊç atrakcyjnoÊci FPU zarówno dla banków honorujàcych tego typu zabezpie-
czenia, jak i klientów Funduszu.

158

Umowy takie podpisa∏a wi´kszoÊç banków w Polsce, które obs∏ugujà beneficjentów pomocy strukturalnej. System

przypomina w konstrukcji KFPK. Wykaz banków wspó∏pracujàcych z FPU w zakresie udzielania por´czeƒ i gwarancji -
tryb zwyk∏y (29 banków) i uproszczony (7 banków) zob. http://www.bgk.com.pl/fundusze/fpu.jsp

Fundusz Por´czeƒ Unijnych i pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

runkiem formalnym udzielenia gwarancji lub por´czenia jest ustanowienie zabezpieczenia na rzecz
BGK. Podstawowym êród∏em zabezpieczenia gwarancji lub por´czenia jest weksel in blanco.

6.4. Koszty pozyskania zabezpieczenia oraz ich kwalifikowalnoÊç

Od por´czenia lub gwarancji beneficjent jest zobowiàzany odprowadziç prowizj´. Op∏ata

prowizyjna jest naliczana jednorazowo w stosunku do wysokoÊci zobowiàzania obj´tego gwaran-
cjà lub por´czeniem. WysokoÊç, warunki oraz tryb pobierania op∏aty prowizyjnej od udzielonej
gwarancji lub por´czenia okreÊla umowa zawarta pomi´dzy ministrem w∏aÊciwym do spraw finan-
sów publicznych, a BGK. Op∏ata prowizyjna w po∏owie zasila kapita∏owo FPU, a w po∏owie przeka-
zywana jest na dochody w∏asne BGK. WysokoÊç op∏aty prowizyjnej uzale˝niona jest od okresu trwa-
nia por´czenia/gwarancji. W przypadku por´czenia op∏ata prowizyjna jest naliczana od kwoty
obj´tej por´czeniem i kszta∏tuje si´ na poziomie:

–

0,50%, je˝eli por´czenie zosta∏o udzielone na okres do 1 roku,

–

0,75%, je˝eli por´czenie zosta∏o udzielone na okres d∏u˝szy ni˝ 1 rok, lecz nie d∏u˝szy
ni˝ 2 lata,

–

1,00%, je˝eli por´czenie zosta∏o udzielone na okres d∏u˝szy ni˝ 2 lata, lecz nie d∏u˝szy
ni˝ 3 lata,

–

1,25%, je˝eli por´czenie zosta∏o udzielone na okres d∏u˝szy ni˝ 3 lata, lecz nie d∏u˝szy
ni˝ 5 lat,

–

1,50%, je˝eli por´czenie zosta∏o udzielone na okres d∏u˝szy ni˝ 5 lat.

W przypadku gwarancji op∏ata prowizyjna w zwiàzku z ró˝nicami wynikajàcymi z instytucji

gwarancji jest wy˝sza, naliczana od kwoty obj´tej gwarancjà i kszta∏tuje si´ na poziomie:

–

1,00%, je˝eli gwarancja zosta∏a udzielona na okres do 1 roku,

–

1,25%, je˝eli gwarancja zosta∏a udzielona na okres d∏u˝szy ni˝ 1 rok, lecz nie d∏u˝szy
ni˝ 2 lata,

–

1,50%, je˝eli gwarancja zosta∏a udzielona na okres d∏u˝szy ni˝ 2 lata, lecz nie d∏u˝szy
ni˝ 3 lata,

–

1,75%, je˝eli gwarancja zosta∏a udzielona na okres d∏u˝szy ni˝ 3 lata, lecz nie d∏u˝szy
ni˝ 5 lat,

–

2,00%, je˝eli gwarancja zosta∏a udzielona na okres d∏u˝szy ni˝ 5 lat.

Dla beneficjentów gwarancji lub por´czenia (realizatorów projektów unijnych) niezwykle

wa˝ne znaczenie ma fakt, ˝e koszt uzyskania zabezpieczenia nie jest kosztem kwalifikowanym.
W cytowanym rozporzàdzeniu Komisji

159

okreÊlajàcym kwalifikowalnoÊç kosztów beneficjentów

w zasadzie nr 3, dotyczàcej „Op∏at finansowych i innych oraz wydatków prawnych”, w punkcie do-
tyczàcym „op∏at finansowych” okreÊlono, ˝e:

Odsetki od debetu (inne ni˝ wydatki na dop∏aty do odsetek w celu zmniejszenia kosztów po-

˝yczek dla przedsi´biorstw, realizowane w ramach zatwierdzonego programu pomocy paƒstwa),
op∏aty od transakcji finansowych, prowizje od wymiany walut i ujemne ró˝nice kursowe oraz inne
wydatki finansowe nie kwalifikujà si´ do wspó∏finansowania z funduszy strukturalnych.

W kontekÊcie zapisu op∏aty zwiàzane z udzieleniem gwarancji lub por´czenia przez FPU sà

traktowane jako koszty finansowe zwiàzane z pozyskaniem finansowania zewn´trznego projektu
i nie sà kwalifikowane. Nale˝y podkreÊliç, ˝e w zwiàzku z niekwalifikowalnoscià wydatku, relatyw-

159

Rozporzàdzeniu Komisji (WE) nr 448/2004, op. cit.

Fundusz Por´czeƒ Unijnych i pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

nie wysoki koszt pozyskania gwarancji lub por´czenia zniech´ca niekiedy cz´Êç beneficjentów
do pozyskiwania tego rodzaju zabezpieczeƒ zobowiàzaƒ

160

6.5. Zasilanie kapita∏owe i zarzàdzanie FPU

G∏ównym êród∏em zasilania kapita∏owego FPU sà Êrodki pieni´˝ne przekazywane przez Na-

rodowy Bank Polski z tytu∏u oprocentowania rezerwy obowiàzkowej

161

. Ponadto, Êrodki pochodzà

z wp∏ywów z inwestycji Êrodków Funduszu w papiery wartoÊciowe emitowane przez Skarb Paƒ-
stwa i Narodowy Bank Polski, a tak˝e gwarantowane lub por´czane przez Skarb Paƒstwa, otrzyma-
nych odsetek od lokat bankowych Êrodków Funduszu, kwot odzyskanych w drodze dochodzenia
nale˝noÊci powsta∏ych w zwiàzku z udzielonymi przez BGK gwarancjami lub por´czeniami ze Êrod-
ków Funduszu, op∏at prowizyjnych od udzielonych gwarancji lub por´czeƒ, darowizn i zapisów
oraz innych êróde∏.

Ârodki FPU poza wyp∏atami zrealizowanych przez BGK gwarancji lub por´czeƒ udzielonych

ze Êrodków Funduszu na zabezpieczenie sp∏aty kredytów oraz wyp∏atami kwot nale˝nych z tytu∏u
zobowiàzaƒ wynikajàcych z obligacji gwarantowanych lub por´czanych przez BGK ze Êrodków
Funduszu pokrywajà uzasadnione koszty i wydatki ponoszone przez BGK w zwiàzku z udzielaniem
gwarancji lub por´czeƒ ze Êrodków Funduszu oraz wyp∏at´ nale˝noÊci, prowizji, wynagrodzenia
cz∏onków komitetu sterujàcego. Ârodki Funduszu mogà byç równie˝ przeznaczone na nabywanie
papierów wartoÊciowych oraz na lokaty bankowe.

Organem odpowiedzialnym za zarzàdzanie Funduszem w BGK jest Komitet Sterujàcy FPU.

Komitet sk∏ada si´ z 5 cz∏onków. Jednego cz∏onka powo∏a∏ minister w∏aÊciwy do spraw finansów
publicznych, jednego minister w∏aÊciwy do spraw gospodarki, a trzech Zwiàzek Banków Polskich.
Do podstawowych zadaƒ Komitetu Sterujàcego nale˝y opiniowanie projektów planu dzia∏alnoÊci
i planu finansowego Funduszu, projektów sprawozdaƒ z dzia∏alnoÊci Funduszu za rok poprzedni
wraz z bilansem i rachunkiem zysków i strat, projektów szczegó∏owych zasad udzielania gwaran-
cji lub por´czeƒ przez BGK ze Êrodków Funduszu, projektów zasad i form zabezpieczania zwrotu
Êrodków nale˝nych Funduszowi z tytu∏u realizacji gwarancji lub por´czeƒ, projektów regulaminów
wydawanych przez BGK w zwiàzku z udzielaniem gwarancji lub por´czeƒ ze Êrodków Funduszu,
wysokoÊci, warunków oraz trybu pobierania op∏at prowizyjnych, wniosków o ustanowienie limitu
gwarancji lub por´czeƒ portfela kredytowego, wniosków o ustanowienie limitu gwarancji lub po-
r´czeƒ, wniosków o umorzenie przez BGK Êrodków nale˝nych Funduszowi z tytu∏u zrealizowanych
gwarancji lub por´czeƒ i przypisanie nale˝noÊci Funduszowi oraz okresowe analizowanie wyników
finansowych dzia∏ania Funduszu. Komitet ma prawo wystàpiç z wnioskiem do Rady Nadzorczej
BGK o likwidacj´ Funduszu.

6.6. Obecny bud˝et FPU i perspektywy rozwoju FPU

Z punktu widzenia dost´pnoÊci zabezpieczeƒ zobowiàzaƒ dla klientów FPU i systemu ban-

kowego niezwykle wa˝na jest potencjalna wysokoÊç kapita∏ów Funduszu. Przewiduje si´, ˝e doce-
lowo FPU ma dysponowaç kapita∏em w wysokoÊci oko∏o 800-900 mln z∏ (okres 2004-2006). Na-
turalnie kapita∏ funduszu nie jest to˝samy z potencja∏em do emisji por´czeƒ i gwarancji. Niezwykle
istotnym wskaênikiem dla ka˝dego funduszu por´czeniowego jest tzw. mno˝nik kapita∏owy (nazy-

160

Same przedstawienie gwarancji lub por´czenia przez FPU naturalnie w sposób pozytywny rzutuje na koszt pozy-

skania kapita∏u przez beneficjenta. Obni˝ajàc ryzyko kredytowe generowane dla banku obni˝a koszt pozyskania kredy-
tu, a w przypadku niektórych kredytobiorców (beneficjentów pomocy takich jak np. organizacje pozarzàdowe) mo˝e na-
wet w ogóle umo˝liwiç uzyskanie kredytu bankowego i tym samym realizacj´ projektu.

161

W 2004 r. by∏o to 80% Êrodków pieni´˝nych uzyskanych z tytu∏u oprocentowania rezerwy obowiàzkowej, w 2005 r.

odpowiednio 60% i w 2006 r. odpowiednio 50%. Zob. Art. 22 Ustawy o FPU zmieniajàcy art. 39 Ustawy z dnia 29 sierp-
nia 1997 r. o Narodowym Banku Polskim.

Fundusz Por´czeƒ Unijnych i pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

wany niekiedy multiplikatorem)

162

. W przypadku nowo powstajàcego funduszu por´czeniowego

najwa˝niejsze jest uj´cie mno˝nika jako wartoÊci wygenerowanych por´czeƒ i gwarancji w stosun-
ku do kapita∏ów funduszu, jakà sk∏onny jest akceptowaç system bankowy przy honorowaniu za-
bezpieczeƒ. W przypadku FPU oszacowano, ˝e wartoÊç ta b´dzie oscylowa∏a wokó∏ 3,5. W prakty-
ce oznacza to, ˝e FPU b´dzie w stanie wygenerowaç zabezpieczenia w postaci gwarancji i por´czeƒ
w wysokoÊci oko∏o 3 miliardów z∏otych (ponad 600 milionów euro).

Kwota 600 milionów euro oznacza, ˝e por´czenie lub gwarancje mo˝e uzyskaç nawet kilka-

naÊcie tysi´cy projektodawców. Kwota ta umo˝liwia udzielenie kredytów bàdê te˝ wyemitowanie
obligacji o wartoÊci od kilku do kilkudzisi´ciu procent wi´kszej tj. ponad 1 miliarda euro. Na poten-
cja∏ FPU do tworzenia zabezpieczeƒ majà naturalnie wp∏yw równie˝ sami beneficjenci poprzez sze-
reg uwarunkowaƒ towarzyszàcych realizowanym projektom (np. z jakimi projektami si´ zg∏aszajà
(czas trwania), czy korzystajà z maksymalnych stawek zabezpieczeƒ, czy ubiegajà si´ o zabezpie-
czania w ramach kredytów pomostowych czy w ramach kredytów finansujàcych wk∏ad w∏asny etc.).
Ogólnie rzecz ujmujàc, najistotniejsze dla rozwoju funduszu jest to, w jakim tempie b´dà zwalnia-
ne zabezpieczenia (poprzez sp∏at´ zobowiàzaƒ beneficjentów co do gwarancji i por´czeƒ) oraz jak
b´dzie kszta∏towaç si´ stopa „chybionych” projektów, tzn. takich, których beneficjenci nie b´dà
w stanie w terminie uregulowaç.

Dzia∏alnoÊç Funduszu zosta∏a przewidziana na okres 6 lat (do 1 maja 2010 r.). Po rozwiàza-

niu ustawowym FPU Êrodki oraz nale˝noÊci i zobowiàzania powsta∏e z tytu∏u udzielenia gwarancji
lub por´czeƒ ze Êrodków Funduszu majà staç si´ Êrodkami, nale˝noÊciami i zobowiàzaniami Krajo-
wego Funduszu Por´czeƒ Kredytowych. W 2010 r. Polska b´dzie znajdowa∏a si´ w po∏owie kolej-
nego okresu programowania polityki regionalnej ze znacznie wi´kszym bud˝etem wyasygnowanym
dla naszego kraju przez Komisj´ Europejskà. Je˝eli zatem ocena i ewaluacja aktywnoÊci

163

Fundu-

szu wypadnie pomyÊlnie nale˝y powa˝nie zastanowiç si´ nad utrzymaniem dzia∏alnoÊci FPU przy-
najmniej do koƒca kolejnego okresu programowania pomocy regionalnej UE tj. do oko∏o 2013 r.

6.7. Pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce

Rynek funduszy por´czeƒ kredytowych w Polsce jest rynkiem niezwykle m∏odym, ale dyna-

micznie si´ rozwijajàcym i bardzo perspektywicznym. W ciàgu ostatnich trzech lat dzia∏alnoÊci ka-
pita∏y w∏asne polskich funduszy por´czeniowych wzros∏y ponad czterokrotnie

164

. Pierwsze fundu-

sze por´czeniowe powsta∏y w Polsce w po∏owie 1994 roku dzi´ki wsparciu unijnemu w ramach
Programu Inicjatyw Lokalnych finansowanego z funduszu przedakcesyjnego PHARE. W zasadzie
wi´kszoÊç pierwszych funduszy por´czeniowych w naszym kraju powsta∏o dzi´ki ró˝nym progra-
mom pomocy zagranicznej. W chwili obecnej dzia∏a na rynku ponad 60 funduszy por´czeƒ kredy-
towych, dysponujàcych kapita∏ami w∏asnymi w wysokoÊci prawie 187 mln z∏otych.

Dokapitalizowywanie funduszy por´czeniowych jest w kontekÊcie prowadzonej polityki roz-

woju regionalnego jednà z najbardziej efektywnych form poÊredniego wsparcia sektora ma∏ych
i Êrednich przedsi´biorstw przez Komisj´ Europejskà. Dlatego KE bardzo ch´tnie godzi si´ na cz´-
Êciowe wsparcie dzia∏aƒ s∏u˝àcych wzmocnieniu instytucji otoczenia biznesu w ramach wdra˝anych
przez kraje cz∏onkowskie programów pomocowych finansowanych ze Êrodków strukturalnych.
Równie˝ w Polsce w obecnym okresie programowania oprócz wielu innych form wsparcia sektora
MSP (np. poprzez bezpoÊrednie granty inwestycyjne) udzielana jest tego typu pomoc. Odbywa si´

162

Szerzej na temat rodzajów mno˝ników kapita∏owych funduszy por´czeniowych zob. Gajewski, Kiliaƒski i Szczucki

(2000), s. 35-37.

163

Ocena taka powinna zostaç dokonana np. na bazie iloÊci wyemitowanych gwarancji i por´czeƒ, kapita∏ów fundu-

szu, dost´pnoÊci gwarancji i por´czeƒ dla beneficjentów, wp∏ywu dzia∏alnoÊci Funduszu na zintensyfikowanie akcji kre-
dytowej polskiego sektora bankowego skierowanej do beneficjentów pomocy, wp∏ywie dzia∏alnoÊci funduszu na aktyw-
noÊci beneficjentów (iloÊç i jakoÊç realizowanych projektów), jakoÊç portfela por´czanych kredytów i emisji obligacji etc.

164

Wszystkie cytowane dane statystyczne dotyczàce polskiego rynku pochodzà z: Raportu o stanie funduszy por´czeƒ

kredytowych w Polsce, stan na dzieƒ: 31.12.2004 r., Krajowe Stowarzyszenie Funduszy Por´czeniowych, dost´pnego na
stronie: http://www.ksfp.org.pl/raport.html

ona na podstawie ogólnie scharakteryzowanego w rozdziale piàtym Sektorowego Programu Ope-
racyjnego „Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw” i polega na wzmacnianiu kapita∏owym funk-
cjonujàcych w Polsce funduszy por´czeniowych. Wsparcie to udzielane jest ze Êrodków Europej-
skiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i odnosi si´ do priorytetu „Rozwój przedsi´biorczoÊci
i wzrost innowacyjnoÊci z wykorzystaniem instytucji otoczenia biznesu” poprzez dzia∏anie „Popra-
wa dost´pnoÊci do zewn´trznego finansowania inwestycji przedsi´biorstw”

165

Dokapitalizowanie funduszy ma charakter konkursowy. Instytucjà odpowiedzialnà za wdra-

˝anie programu jest Polska Agencja Rozwoju Przedsi´biorczoÊci. Wsparcie kapita∏owe uzyskujà fun-
dusze znajdujàce si´ w dobrej kondycji finansowej, posiadajàce niezb´dny potencja∏ ekonomiczny,
techniczny oraz kadrowy (zatrudniajàce pracowników o w∏aÊciwych kwalifikacjach). Kryteria, które
brane sà pod uwag´ podczas rozpatrywania wniosku o dokapitalizowanie obejmujà za∏o˝onà
trwa∏oÊç projektu w czasie, doÊwiadczenie funduszu (mierzone za pomocà liczby aktywnych klien-
tów i us∏ug oraz stosunkiem wartoÊci udzielonych por´czeƒ do kapita∏ów funduszu, uwzgl´dnia-
jàcych Êrednie w sektorze). Ponadto, uwzgl´dniany jest udzia∏ wk∏adu w∏asnego w projekcie oraz
zaanga˝owanego w fundusz kapita∏u prywatnego. Istotna przy ocenie jest równie˝ wysokoÊç kosz-
tów administracyjnych i kosztów zarzàdzania funduszem oraz realizacja tzw. polityk horyzontal-
nych UE

166

. Ârednia wartoÊç dotacji dla funduszu por´czeniowego wynosi oko∏o 1,2 miliona eu-

ro, przy czym zastrze˝ono, ˝e wsparcie pojedynczego funduszu nie mo˝e byç ni˝sze ni˝ 5 mln PLN
i wy˝sze ni˝ 50 mln PLN.

Obecnie odby∏y si´ ju˝ dwie tury naboru wniosków, w wyniku których przyznano dofinanso-

wanie 24 instytucjom por´czeniowym. Na dokapitalizowanie funduszy por´czeniowych przezna-
czono oko∏o 66 milionów euro (kwota ta obejmuje wk∏ad unijny z EFRR uzupe∏niony obowiàzko-
wym wk∏adem publicznym Polski). WysokoÊç przewidzianej pomocy równa jest prawie
trzykrotnoÊci kapita∏ów w∏asnych funduszy por´czeniowych funkcjonujàcych w Polsce. Rozdyspo-
nowanie ca∏oÊci wsparcia przyczyni si´ istotnie do rozwoju rynku por´czeniowego w Polsce i tym
samym zwi´kszy dost´pnoÊç tej formy zabezpieczania wierzytelnoÊci g∏ównie dla przedsi´biorców
z sektora MSP

167

Fundusz Por´czeƒ Unijnych i pomoc strukturalna UE dla funduszy por´czeniowych w Polsce

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

165

W ramach tego dzia∏ania oprócz dokapitalizowania regionalnych i lokalnych funduszy por´czeƒ kredytowych wspie-

ra si´ równie˝ kapita∏owo fundusze mikropo˝yczkowe oraz fundusze kapita∏u zalà˝kowego (ang. seed capital).

166

Tj. projekt pozytywnie wp∏ywa na ochron´ Êrodowiska naturalnego i wyrównywanie szans, a tak˝e czy przyczynia

si´ do rozwoju spo∏eczeƒstwa informacyjnego.

167

Szacuje si´, ˝e w krajach cz∏onkowskich UE o d∏u˝szym sta˝u z por´czeƒ funduszy korzysta oko∏o 0,4-0,5% pod-

miotów z sektora ma∏ych i Êrednich przedsi´biorstw. W Polsce z us∏ug funduszy por´czeniowych korzysta proporcjonal-
nie oko∏o 20 razy mniej podmiotów.

Podsumowanie

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Podsumowanie

Realizacja Narodowego Planu Rozwoju na lata 2004-2006 ma szans´ zmniejszyç dystans po-

mi´dzy poziomem rozwoju spo∏eczno-ekonomicznego Polski i pozosta∏ych krajów Wspólnoty Eu-
ropejskiej. Ponadto, mo˝e istotnie przyczyniç si´ do zniwelowania istniejàcych dysproporcji w po-
ziomie rozwoju w obr´bie regionów naszego kraju. Sukces realizacji polityki regionalnej w Polsce
uzale˝niony jest jednak od wielu czynników. WÊród najwa˝niejszych eksperci i znawcy problematy-
ki regionalnej wymieniajà

168

: istnienie sprawnego systemu wdra˝ania pomocy regionalnej na ka˝-

dym szczeblu administracji publicznej, zapewnienie odpowiedniej iloÊç i jakoÊci projektów
(ang. project pipeline), które spe∏nià ostre kryteria selekcji pod kàtem unijnych wytycznych oraz do-
brà wspó∏prac´ sektora publicznego, odpowiedzialnego za dystrybucj´ pomocy, beneficjentów
wsparcia oraz sektora bankowego.

Uwzgl´dniajàc polskie doÊwiadczenia w realizacji polityki regionalnej UE najwi´cej obaw

budzi obecnie potencja∏ administracyjny kraju, jeÊli chodzi o efektywne wdro˝enie programów
pomocowych. Uwzgl´dniajàc najnowsze dost´pne dane stopa absorpcji rozumiana zgodnie
z definicjà przedstawionà w przypisie nr 4 we wst´pie do opracowania wynosi obecnie zaled-
wie 7,42%

169

. Nieco mniej obaw budzi drugi wymieniony czynnik warunkujàcy sukces realiza-

cji polityki regionalnej w Polsce tj. zapewnienie odpowiedniej iloÊç i jakoÊci projektów
(ang. project pipeline). W ramach rund aplikacyjnych zwiàzanych z naborem wniosków polscy
beneficjenci zg∏aszajà projekty, których wartoÊç i iloÊç dalece przekracza wysokoÊç dost´pnej
pomocy (Êrednio 2-3 krotnie). Uwzgl´dniajàc trzeci warunek i analizujàc rynek na bazie zaan-
ga˝owania sektora bankowego w obs∏ug´ projektów unijnych oraz dotychczasowà wspó∏prac´
z beneficjentami mo˝na stwierdziç, ˝e ryzyko niewykorzystania pomocy ze wzgl´du na niedo-
st´pnoÊç êróde∏ finansowania zosta∏o poprzez aktywnoÊç sektora finansowego (g∏ównie ban-
ków) zminimalizowane.

Niezwykle wa˝ny dla rozwoju regionalnego kraju i sektora bankowego b´dzie kolejny okres

programowania 2007-2013. Wydaje si´, ˝e w∏adze publiczne w ramach doÊwiadczeƒ zdobytych
w obecnym okresie programowania w pe∏ni uÊwiadomi∏y sobie niezwykle istotnà rol´ sektora finan-
sowego w Polsce, jakà spe∏nia on we wdra˝aniu programów pomocowych finansowanych ze Êrod-
ków UE. Polski sektor bankowy ju˝ w fazie planowania zosta∏ powa˝nie zaanga˝owany w prace
nad przygotowaniami systemowymi w zakresie dystrybucji pomocy unijnej w latach 2007-2013.
Wydaje si´, ˝e poza indywidualnymi inicjatywami poszczególnych banków, najwa˝niejszy z tego
punktu widzenia jest udzia∏ sektora w forum utworzonym przy Zwiàzku Banków Polskich dotyczà-
cy obecnego oraz przysz∏ego okresu programowania W ramach forum uzgadniane jest wspólne
stanowisko sektora bankowego wobec obowiàzujàcych przepisów dotyczàcych pomocy unijnej
oraz planowanych rozwiàzaƒ dotyczàcych przysz∏ego okresu programowania, w szczególnoÊci
w ramach przygotowywania Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013 oraz innych doku-
mentów programowych

170

168

Por. Szlachta (2003), s. 13-16.

169

Dane za: Raport o stanie realizacji programów operacyjnych wspó∏finansowanych z funduszy strukturalnych

Unii Europejskiej (informacje dotyczàce wdra˝ania oraz informacje finansowe prezentowane sà za okres od 1 do 31
grudnia 2005 r.), Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, s. 2. Publikacja dost´pna na:
http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/PODSTAWY+WSPARCIA+WSPOLNOTY/Stan+realizacji+PWW/

170

Szerzej na temat aktywnoÊci forum zob. stron´ internetowà ZBP (www.zbp.pl) zak∏adka Fundusze UE.

Reasumujàc, warto podkreÊliç, ˝e z punktu widzenia sektora bankowego doÊwiadczenia

zdobywane w zakresie obs∏ugi finansowej beneficjentów w obecnym okresie wykorzystywania
Êrodków unijnych

171

mogà okazaç si´ niezwykle cenne w przysz∏ych latach, kiedy wp∏yw pomocy

na polskà gospodark´ i sektor bankowy ze wzgl´du na skal´ transferów b´dzie nieporównywalny.
W kolejnym okresie programowania, przewidzianym na lata 2007-2013 zgodnie z postanowieniami
dokonanymi w grudniu ubieg∏ego roku podczas Prezydencji Brytyjskiej, Polska ma szans´ staç si´ naj-
wi´kszym beneficjentem polityki regionalnej UE i uzyskaç wsparcie strukturalne w wysokoÊci pra-
wie 60 miliardów euro

172

. Uwzgl´dniajàc wysokoÊç alokacji, wartoÊç rynku us∏ug bankowych (finan-

sowanie, obs∏uga rozliczeniowa) w tym okresie mo˝e si´gnàç rz´du kilkudziesi´ciu miliardów euro.

Podsumowanie

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

171

Pewne doÊwiadczenia w zakresie dystrybucji pomocy unijnej polskie banki zdoby∏y równie˝ poprzez obs∏ug´ pro-

jektów finansowanych z programów przedakcesyjnych (PHARE, SAPARD, ISPA). Skala pomocy oraz wymogi formalne ko-
rzystania z programów przedakcesyjnych ró˝ni∏y si´ jednak zdecydowanie od specyfiki udzielania akcesyjnej pomocy
strukturalnej.

172

Zob. Nota dot. perspektywy finansowej na lata 2007-2013, Bruksela, 19 grudnia 2005 r. (20.12) (OR. en) 15915/05.

Bibliografia

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Bibliografia

Pozycje ksià˝kowe, prasowe, raporty, opracowania:

Bradley J., Zaleski J.: Wyniki modelowania wp∏ywu funduszy Strukturalnych i funduszu spójnoÊci
na gospodark´ Polskà przy zastosowaniu polskiej implementacji modelu HERMIN.

Bradley J., Zaleski J. (2003): Ocena wp∏ywu Narodowego Planu Rozwoju Polski na lata 2004-2006
na gospodark´ przy zastosowaniu modelu HERMIN. „Gospodarka Narodowa” nr 7-8.

European Commission (2003): Partnership with the Cities. The URBAN Community Initiative.
Luxembourg.

European Commission (2003): Structural policies and European territory. Cooperation without
frontiers. Luxembourg.

European Investment Fund (2005): Annual Report 2004. Luxembourg.

European Investment Bank (marzec 2005): Evaluation of PPP projects financed by the EIB, Synthesis
Report.

Gajewski M., Kiliaƒski T. i Szczucki J. (2000): Zasady organizacji i funkcjonowania funduszy por´-
czeƒ kredytowych. Wydawnictwo i Zak∏ad Poligrafii Instytutu Technologii Eksploatacji, Warszawa.

European Investment Bank: The EIB’s role in Public-Private Partnerships (PPPs).

G∏àbicka K. i Grewiƒski M. (2003): Europejska Polityka Regionalna. Dom Wydawniczy Elipsa, Warszawa.

Grewiƒski M. (2001):

Europejski fundusz spo∏eczny jako instrument integracji socjalnej Unii Eu-

ropejskiej

. Wydawnictwo WSP TWP, Warszawa.

Grosse G.T. (red.) (2004): Polska wobec nowej polityki spójnoÊci Unii Europejskiej. Instytut Spraw
Publicznych, Warszawa.

Grosse G.T. (2000): Polityka regionalna Unii Europejskiej i jej wp∏yw na rozwój gospodarczy. Przy-
k∏ady Grecji, W∏och, Irlandii i wnioski dla Polski. Instytut Spraw Publicznych, Warszawa.

Inforegio: The regions and the new economy. Guidelines for innovative actions co-funded by the
European Regional Development Fund 2000-06.

Jurcewicz A., Koz∏owska B., Tomkiewicz E. (2004): Wspólna polityka rolna. Zagadnienia prawne.
Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis, Warszawa.

Kud∏acz T. (1999): Programowanie Rozwoju Regionalnego. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

MGiP (sierpieƒ 2004): KwalifikowalnoÊç wydatków w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Re-
gionalnego – Wytyczne, Ministerstwo Gospodarki i Pracy. Departament Koordynacji Polityki Struk-
turalnej, Jednostka Monitorujàco – Kontrolna Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego,
Warszawa.

Niewinowska M. (2006): Ryzyko si´ op∏aci∏o. Dodatek Pieniàdze z Unii, Puls Biznesu nr 11 (2014)
z 16 stycznia 2006 r.

Pietrzyk I. (2002): Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w paƒstwach cz∏onkowskich. Wy-
dawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.

Polityka spójnoÊci na rzecz wspierania wzrostu gospodarczego i warunków sprzyjajàcych wzrosto-
wi zatrudnienia: strategiczne wytyczne Wspólnoty na lata 2007-2013.

Bibliografia

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Raport o stanie funduszy por´czeƒ kredytowych w Polsce, stan na dzieƒ: 31.12.2004 r., Krajowe
Stowarzyszenie Funduszy Dor´czeniowych.

Raport o stanie realizacji programów operacyjnych wspó∏finansowanych z funduszy strukturalnych
Unii Europejskiej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, styczeƒ 2006.

Resource book on PPP case studies, European Commission, Directorate-General Regional Policy,
June 2004.

Sprawozdanie Roczne Europejskiego Banku Inwestycyjnego 2004.

Szlachta J. (2003): Narodowy Plan Rozwoju Polski na lata 2004-2006 – wybory strategiczne. „Go-
spodarka Narodowa” nr 7-8.

Szlachta J. (2005): Regional Development in Poland under Transformation. Friedrich Ebert
Foundation, Warsaw.

The evaluation of socio-economic development, The Guide, Tavistock Institute in association with:
GHK, IRS, December 2003.

Third progress report on cohesion: Towards a new partnership for growth, jobs and, cohesion,
Commission of the European Communities, Communication from the commission,
Brussels, 17.5.2005, COM (2005) 192 final, {SEC (2005) 632}.

Wàsowski K. (listopad/grudzieƒ 2004): Polityka regionalna UE realizowana w Polsce w latach 2004-
2006 i potencjalna rola sektora bankowego w realizacji tej polityki. „Banki i Kredyt” nr 11-12.

Wàsowski K. (lipiec/sierpieƒ 2004): Fundusz Por´czeƒ Unijnych. „Prawo Bankowe”.

Wàsowski K. (2004): Aspekty finansowe realizacji projektu w ramach Dzia∏ania 2.3. W: Âwiebocka-
Nerkowska A (red.): Polska firma w Unii, Pozyskiwanie funduszy pomocowych. Wydawnictwo C.H. Beck.

Wàsowski K. (kwiecieƒ 2006): Rola sektora bankowego w obs∏udze projektów realizowanych
w formule Partnerstwa Publiczno-Prywatnego w kontekÊcie Ustawy o PPP. „Prawo Bankowe”.

˚ebrowska-Cielek J.: Pozycja ekonomiczna polskich regionów w Unii Europejskiej.

Rozporzàdzenie, decyzje, komunikaty UE:

(przy wa˝niejszych dokumentach podano równie˝ bezpoÊrednie odwo∏anie do Dziennika Urz´dowego

Wspólnot Europejskich)

Fundusze strukturalne i Fundusz SpójnoÊci

Rozporzàdzenia Rady UE nr 1164 z 16 maja 1994 r. w sprawie Funduszu SpójnoÊci
(1164/1994/WE)

Rozporzàdzenie Komisji (WE) nr 448/2004 z dnia 10 marca 2004 r. zmieniajàce rozporzàdzenie
(WE) nr 1685/2000 ustanawiajàce szczegó∏owe zasady wprowadzenia rozporzàdzenia Rady (WE)
nr 1260/1999 w sprawie kwalifikowania wydatków zwiàzanych z projektami wspó∏finansowanymi
z Funduszy Strukturalnych i uchylajàce rozporzàdzenie (WE) nr 1145/2003

Rozporzàdzenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE nr 1783 z 12 lipca 1999 r. w sprawie Euro-
pejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (1783/1999/WE) (Dz.U. WE nr L 213 z 13.08.1999)

Rozporzàdzenie Rady nr 1263/1999 z 21 czerwca 1999 r. dotyczàce Finansowego Instrumentu
Orientacji Rybo∏ówstwa (1263/1999/WE) (Dz.U. WE nr L 16 z 26.06.1999)

Rozporzàdzenie Rady UE nr 1257 z 17 maja 1999 r. dotyczàce wsparcia rozwoju wsi przez Euro-
pejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EAGGF) zmieniajàce i uchylajàce niektóre rozporzàdze-
nia (1257/1999/WE)

Bibliografia

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

Rozporzàdzenie Rady UE nr 1784 z 12 lipca 1999 r. w sprawie Europejskiego Funduszu Spo∏eczne-
go (1784/1999/WE) (Dz.U. WE nr L 213 z 13.08.1999)

Rozporzàdzenie Rady z 21 czerwca 1999 r. wprowadzajàce ogólne przepisy dotyczàce funduszy
strukturalnych (1260/1999/WE) (Dz.U. WE nr L 161 z 26.06. 1999)

Fundusze przedakcesyjne

Rozporzàdzenia Rady z 21 czerwca 1999 r. ustanawiajàcego Instrument Przedakcesyjnej Polityki
Strukturalnej (1267/99/WE)

Rozporzàdzenie Komisji (WE) NR 2759/1999 z dnia 22 grudnia 1999 r. ustanawiajàce przepisy wy-
konawcze do rozporzàdzenia Rady (WE) nr 1268/99 w sprawie wsparcia Wspólnoty dla dzia∏aƒ
przedakcesyjnych na rzecz rolnictwa oraz rozwoju obszarów wiejskich w krajach kandydujàcych
z Europy (2759/99/WE)

Rozporzàdzenie Rady nr 1268/99/WE z dnia 21 czerwca 1999 r. w sprawie pomocy Wspólnoty dla
dzia∏aƒ przedakcesyjnych na rzecz rolnictwa oraz rozwoju obszarów wiejskich w paƒstwach kandy-
dujàcych z Europy Ârodkowo-Wschodniej w okresie przedakcesyjnym (1268/99/WE)

Rozporzàdzenie Rady z 21 czerwca 1999 r. dotyczàce koordynacji pomocy w ramach strategii
przedakcesyjnej dla krajów ubiegajàcych si´ o cz∏onkostwo w Unii Europejskiej, oraz zmieniajàce
rozporzàdzenie nr 3906/99/EWG (1266/99/WE)

Rozporzàdzenie Rady z dnia 18 grudnia 1989 r. dotyczàce pomocy gospodarczej dla Republiki W´-
gierskiej i Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej (3906/89/EWG)

Inicjatywy Wspólnotowe

Commission notice to the member states of 14 April 2000 laying down guidelines for the
Community initiative for rural development (Leader+)

Communication from the commission to the member states of 28.4.00 laying down guidelines for
a Community Initiative concerning trans-European cooperation intended to encourage harmonious
and balanced development of the European territory. INTERREG III

Communication from the commission to the member states of 28.4.00 laying down guidelines for
a Community Initiative concerning economic and social regeneration of cities and of neighborho-
ods in crisis in order to promote sustainable urban development. URBAN II

Komunikat Komisji do paƒstw cz∏onkowskich ustanawiajàcy wytyczne dla Inicjatywy wspólnotowej
EQUAL dotyczàcej wspó∏pracy transnarodowej i promujàcej nowe Êrodki zwalczania wszelkich form
dyskryminacji i nierównoÊci zwiàzanych z rynkiem pracy z 14 kwietnia 2001 r. (2000/C 127/02)

Pozosta∏e

Communication on Public-Private Partnerships and Community Law on Public Procurement and
Concessions, COM (2005) 569 final, November 2005

Decyzja Komisji z dnia 22/VI/2004 r. zatwierdzajàca Podstawy Wsparcia Wspólnoty dla pomocy
strukturalnej Wspólnoty dla regionów spe∏niajàcych kryteria Celu 1 w Polsce, Brukse-
la, 22/VI/2004, C (2004) 2092 final

Nota dot. perspektywy finansowej na lata 2007-2013, Bruksela, 19 grudnia 2005 r. (20.12) (OR.
en) 15915/05

Rozporzàdzenie (WE) nr 1059/2003 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 maja 2003 r.
w sprawie ustalenia wspólnej klasyfikacji Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych (NUTS)

Rozporzàdzenie Komisji nr 1159/2000 z 30 maja 2000 r. dotyczàce akcji informacyjnych i promo-
cyjnych prowadzonych przez kraje cz∏onkowskie dotyczàcych realizacji funduszy strukturalnych
(Dz.U. WE nr L 130 z 31.05.2000)

Wytyczne Polityki Zatrudnienia dla paƒstw cz∏onkowskich. Decyzja Rady z dnia 22 lipca 2003
(2003/578/EC) (Dz.U. WE nr L 197/13 z dn. 5.8.2003)

Krajowe akty prawne, opinie, komunikaty:

Komunikat Biura Prasowego Ministerstwa Finansów z dnia 30 paêdziernika 2003 r.

Opinia do uchwalonej przez Sejm w dniu 16 kwietnia 2004 r. ustawy o Funduszu Por´czeƒ Unij-
nych, Kancelaria Senatu, Biuro Legislacyjne, Warszawa, dnia 20 kwietnia 2004 r.

Rozporzàdzenie Ministra Finansów z dnia 13 wrzeÊnia 2004 r. w sprawie przekazywania i zwrotu
Êrodków na prefinansowanie ZPORR (Dz.U. z 2004 r. Nr 208, poz. 2123)

Rozporzàdzenie Ministra Finansów z dnia 6 wrzeÊnia 2004 r. w sprawie przekazywania i zwrotu
Êrodków na prefinansowanie SPO WKP (Dz.U. z 2004 r. Nr 202, poz. 2070)

Rozporzàdzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 sierpnia 2004 r. w sprawie udzielania pomo-
cy przez Polskà Agencje Rozwoju Przedsi´biorczoÊci w ramach SPO WKP (Dz.U. z 2005 r. Nr 206,
poz. 1716)

Rozporzàdzenie Rady Ministrów z dnia 13 lipca 2000 r. w sprawie wprowadzenia Nomenklatury
Jednostek Terytorialnych dla Celów Statystycznych (NTS) (Dz.U. Nr 58, poz. 685 z póêniejszymi
zmianami)

Ustawa bud˝etowa na rok 2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. (Dz.U. z 2004 r. Nr 278, poz. 2755)

Ustawa z dnia 26 listopada 1998 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2003 r. Nr 15, poz. 148
z póên. zm.)

Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz.U. z 2005 r., Nr 169,
Poz. 1420)

Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o Funduszu Por´czeƒ Unijnych, (Dz.U. z 2004 r. Nr 121,
Poz. 1262)

Krajowe dokumenty programowe:

Polska, Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006, Strategia Wykorzystania Funduszu SpójnoÊci na la-
ta 2004-2006, Warszawa, grudzieƒ 2003

Polska, Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego, Podstawy Wsparcia Wspólnoty
na lata 2004-2006, Warszawa 2004

Polska. Narodowy Plan Rozwoju 2004-2006. Dokument przyj´ty przez Rad´ Ministrów w dniu
14 stycznia 2003 r., skorygowany zgodnie z decyzjà Rady Ministrów z dnia 11 lutego 2003 roku.
Warszawa, luty 2003

Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski, Warszawa, kwiecieƒ 2004

Program Operacyjny Pomoc Techniczna, Program zatwierdzony przez Komisj´ Europejskà pismem

Bibliografia

MATERIA¸Y I STUDIA – ZESZYT 209

Bibliografia

N a r o d o w y B a n k P o l s k i

z dnia 3 lutego 2004 r. oraz przez Rad´ Ministrów w dniu 16 marca 2004 r., Podstawy Wsparcia
Wspólnoty 2004-2006, Warszawa 2003

Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i modernizacja sektora ˝ywnoÊciowego oraz roz-
wój obszarów wiejskich, Narodowy Plan Rozwoju na lata 2004-2006

Sektorowy Program Operacyjny Rozwój Zasobów Ludzkich 2004-2006, Bruksela – Warszawa,
styczeƒ 2004

Sektorowy Program Operacyjny Rybo∏ówstwo i przetwórstwo ryb, Podstawy Wsparcia Wspólno-
ty 2004-2006, Warszawa, luty 2004

Sektorowy Program Operacyjny Transport na lata 2004-2006, Warszawa, grudzieƒ 2004

Sektorowy Program Operacyjny Wzrost KonkurencyjnoÊci Przedsi´biorstw, lata 2004-2006, przyj´-
ty przez Rad´ Ministrów w dniu 16 marca 2004 r., Podstawy Wsparcia Wspólnoty na lata 2004-
2006, Warszawa, marzec 2004

Strony Internetowe:

http:// www.bgk.pl/

http://europa.eu.int/comm/regional_policy/

http://europa.eu.int/grants/index_en.htm/

http://www.eeagrants.org/

http://www.eib.eu.int/

http://www.eif.eu.int/

http://www.eog.gov.pl/

http://www.equal.gov.pl/

http://www.evalsed.info/

http://www.funduszestrukturalne.gov.pl/

http://www.funduszspojnosci.gov.pl/

http://www.interreg.gov.pl/

http://www.mrr.gov.pl/

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
zasady polityki reg
Współczesne systemy polityczne X
Polityka energetyczna (1)
Polityka społeczna prezentacja
Polityka dystrybucji
Mit polityczny
w9 aktywna polityka spoleczna
Automatyka (wyk 3i4) Przel zawory reg
8 Polityka zatrudnienia
Polityki WE 3 Regionalna
Automatyzacja w KiC (w 2) Obiekty reg
zasady i problemy koordynacji polityki regionalnej 6
POLITYKA MONETARNA
Wykład 3 polityka ekologiczna
Polityka bezpieczenstwa
perswazja wykład1 2009 Wpływy w sferze społeczno politycznej
POJĘCIE I ZAKRES POLITYKI GOSPODARCZEJ

więcej podobnych podstron