Instrumenty rynku pieniężnego

(

bony skarbowe, bony pieniężne, certyfikaty depozytowe)

Michał Wielechowski

Rynek kapitałowy i finansowy, Wykład i dwiczenia nr 1

Literatura

• Banaszczak-Soroka U., Rynki finansowe. Organizacja, instytucje,

uczestnicy, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2014.

• Czekaj J. (red.), Rynki, instrumenty i instytucje finansowe,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

• Dmowski A., Prokopowicz D., Rynki finansowe, Difin SA, Warszawa

2010.

• Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje: instrumenty finansowe, aktywa

niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria finansowa,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.

• Sławioski A., Rynki finansowe, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne,

Warszawa 2006.

• Sołtysiak M., Papiery wartościowe: pojęcia i dwiczenia, Oficyna

Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2014.

Rynek finansowy - definicja

Miejsce, gdzie dokonuje się zawarcie transakcji
kupna lub sprzedaży, specyficznego towaru,
jakim jest instrument finansowy (Banaszczak-
Soroka)

Rynek, na którym dokonuje się obrotu
instrumentami finansowymi. Obok rynku dóbr i
usług oraz rynku pracy – trzeci najważniejszy
segment gospodarki narodowej (Jajuga)

Zmiany występujące na rynkach finansowych

•

Globalizacja – powstawanie silnych zależności pomiędzy rynkami różnych krajów w
sferze realnej i finansowej

•

Liberalizacja – ograniczanie roli paostwa w mechanizmach funkcjonowania rynków
finansowych

•

Deregulacja - zanikanie barier prawnych uniemożliwiających przepływ kapitału między
segmentami rynku finansowego

•

Odejście od pośrednictwa - możliwośd przeprowadzenia transakcji na rynku
finansowym bezpośrednio za pomocą środków technicznych zamiast korzystania z
pośredników finansowych

•

Sekurytyzacja – proces przekształcania instrumentów finansowych, dla których nie
występuje obrót, w instrumenty rynkowe

•

Rozwój technologiczny – dotyczący informatyki, telekomunikacji i mediów

•

Integracja rynków finansowych różnych krajów – fuzje i przejęcie transgraniczne

•

Integracja usług i instytucji finansowych – tworzenie konglomeratów finansowych, które
oferują zintegrowane usługi finansowe obejmujące: inwestowanie, finansowanie i
zarządzanie ryzykiem

•

Pojawienie się nowych możliwości inwestycyjnych na rynkach finansowych –
skomplikowane instrumenty: z jednej strony trudniejsze w analizie, z drugiej bardziej
dostosowane do potrzeb klientów

Segmenty rynku finansowego

• Rynek pieniężny – rynek, na którym występują instrumenty dłużne,

emitowane na okres do 52 tygodni. Głównym celem funkcjonowania tego
rynku jest zachowanie odpowiedniej płynności (możliwości zamiany
instrumentu finansowego na gotówkę)

• Rynek kapitałowy – rynek, na którym występują instrumenty dłużne lub

udziałowe, emitowane na okres co najmniej roku. Głównym celem
funkcjonowania rynku jest transfer kapitału na dłuższy okres, ponadto:
efektywna alokacja kapitału, funkcja wyceny i oceny podmiotów
gospodarczych

• Rynek instrumentów pochodnych – rynek transferu ryzyka, na którym

dokonuje się obrotu instrumentami pochodnymi. Kryterium okresu nie
odgrywa na nim roli, chociaż częściej spotykane są instrumenty pochodne
krótkookresowe

• Rynek walutowy – rynek, na którym występują instrumenty denominowane w

obcej walucie, których wartośd określana jest z kolei w walucie krajowej.
Kluczową rolę odgrywa kurs walutowy

Uczestnicy rynku finansowego

• Inwestorzy indywidualni
• Inwestorzy instytucjonalni

– Bank centralny
– Banki komercyjne
– Banki inwestycyjne
– Zakłady ubezpieczeo
– Fundusze emerytalne
– Fundusze inwestycyjne

Segmenty obrotu

• Obrót pierwotny, dokonywany na tzw. rynku

pierwotnym

• Obrót wtórny, dokonywany na tzw. rynku

wtórnym

Rynek pierwotny

• Segment rynku, na którym nowy instrument

finansowy jest sprzedawany pierwszemu
posiadaczowi. W przypadku instrumentów
transferu kapitału rynek pierwotny jest bardzo
istotny dla emitenta, ponieważ zyskuje środki
ze sprzedaży instrumentu (pomniejszone o
koszty emisji)

Rynek wtórny

Segment rynku, na którym dokonuje się właściwego obrotu instrumentami
finansowymi. Na tym rynku posiadacz pierwotny instrumentu może go sprzedad.
Rynek wtórny odgrywa podstawą rolę w wycenie instrumentu.
• Rynek regulowany – działający w sposób stały system obrotu instrumentami

finansowymi dopuszczonymi do tego obrotu, zapewniający inwestorom
powszechny i równy dostęp do informacji rynkowej w tym samym czasie przy
kojarzeniu ofert nabycia i zbycia instrumentów finansowych oraz jednakowe
warunki nabywania i zbywania tych instrumentów. Rynek ten jest
zorganizowany i podlega nadzorowi właściwego organu

• Rynek nieregulowany – tworzą transakcje obrotu instrumentami finansowymi

dokonywane przez banki. Do tych transakcji dochodzi, gdy jeden bank zgłasza
chęd zakupu instrumentu, a drugi bank zgłasza chęd sprzedaży. Oprócz tego
bank może tworzyd rynek transakcji dla danego instrumentu poprzez
podawanie ofert cen kupna i sprzedaży, które to oferty są adresowane d
klientów banku.

Funkcje rynków finansowych

• Pośrednictwo w transferze funduszy od podmiotów (uczestników rynku),

które je posiadają, do tych, które zgłaszają na nie popyt.

• Mobilnośd i mobilizacja kapitału (zdolnośd podmiotów i osób fizycznych do

powstrzymywania się od bieżącej konsumpcji na rzecz osiągnięcia w
przyszłości pożądanego efektu finansowego)

• Alokacja kapitału (kierunki, w które płyną strumienie kapitału)
• Transformacja kapitału
• Wycena wartości firmy lub kapitału

Cele funkcjonowania rynku kapitałowego i
pieniężnego

1. regulacja płynności systemu finansowego (poprzez

lokowanie nadwyżek wolnych środków pieniężnych
na tym rynku lub zaciąganie tam pożyczek),

2. kontrola ilości pieniądza na rynku przez bank

centralny (głównie poprzez tzw. operacje
otwartego rynku) – tylko rynek pieniężny,

3. transformacja terminów (zamiana skrajnie

krótkookresowych pasywów na aktywa o dłuższym
terminie spłaty),

Cele funkcjonowania rynków (c.d.)

4. efektywna alokacja kapitału (rynek finansowy

pozwala na dowolny przepływ środków
pieniężnych między podmiotami dysponującymi
nadwyżką kapitału a podmiotami cierpiącymi na
jego brak oraz na optymalne wykorzystanie tych
środków),

5. właściwa wycena instrumentów finansowych

stanowiących przedmiot obrotu na obu rynkach,

6. uzyskanie dochodu przez nabywców wyżej

wymienionych instrumentów finansowych.

Rodzaje dłużnych instrumentów
finansowych

A. Ze względu na możliwość kalkulacji

wartości strumieni pieniężnych
generowanych przez instrument
finansowy:

1. o stałej dochodowości (instrumenty dyskontowe

oraz kuponowe o stałym oprocentowaniu)

2. o zmiennej dochodowości (instrumenty

kuponowe o oprocentowaniu zmiennym).

Rodzaje dłużnych instrumentów
finansowych

B. Ze względu na występowanie odsetek:

1. dyskontowe (inwestor nabywa instrument po

cenie równej wartości nominalnej pomniejszonej
o dyskonto a w momencie wykupu otrzymuje
wartośd nominalną),

2. kuponowe (inwestor nabywa instrument po

cenie zależnej od zakładanej przez siebie YTM a
w momencie wykupu otrzymuje wartośd
nominalną powiększoną o narosłe odsetki).

Podstawowe pojęcia

• Instrument finansowy – kontrakt pomiędzy

dwoma stronami regulujący zależnośd finansową,
w jakiej obie strony pozostają.

• Papier wartościowy to szczególnego rodzaju

instrument finansowy, będący dokumentem
stwierdzającym istnienie określonego prawa
majątkowego (najczęściej wierzytelności lub
udziału w spółce) w taki sposób, że posiadanie
dokumentu staje się niezbędną przesłanką
realizacji prawa (tzw. legitymacja formalna).

Klasyfikacja instrumentów

• Instrumenty, którymi się obraca na rynku
• Instrumenty, w przypadku których nie występuje obrót na rynku

• Instrumenty transferu kapitału
• Instrumenty transferu ryzyka

Instrumenty transferu kapitału

• Kontrakt, którym jedna strona, dysponująca nadmiarem kapitału,

przekazuje go drugiej stronie, zgłaszającej popyt na kapitał. Wyróżniamy
instrumenty dłużne i instrumenty udziałowe.

– Instrument dłużmy – transferowany kapitał ma charakter długu.

Kluczową rolę odgrywa w nim stopa procentowa

– Instrument udziałowy – strona pozyskująca kapitał sprzedaje udział

(prawo współwłasności) stronie udostępniającej kapitał

Instrumenty transferu ryzyka

• Kontrakt, w którym jedna lub obie strony kontraktu przekazują ryzyko

drugiej stronie kontraktu. Głównymi instrumentami transferu ryzyka są
instrumenty pochodne

Podstawowe pojęcia

• Dłużny instrument finansowy – kontrakt

pomiędzy dwoma stronami regulujący
zależnośd finansową, w jakiej obie strony
pozostają, przy czym jedna ze stron stwierdza,
że jest dłużnikiem drugiej i jest zobowiązana
wobec niej do spełnienia określonego
świadczenia mogącego mied charakter
pieniężny lub niepieniężny.

Podstawowe pojęcia

• Dłużny papier wartościowy – szczególnego

rodzaju instrument finansowy, będący
dokumentem stwierdzającym istnienie
wierzytelności w taki sposób, że posiadanie
dokumentu staje się niezbędną przesłanką
realizacji prawa (tzw. legitymacja formalna).