Instrumenty rynku pieniężnego

(

bony skarbowe, bony pieniężne,

certyfikaty depozytowe)

Michał

Wielechowski

Rynek kapitałowy i finansowy, Wykład i ćwiczenia nr 1

Literatura

• Banaszczak-Soroka U., Rynki finansowe. Organizacja, instytucje,

uczestnicy, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2014.

• Czekaj J. (red.), Rynki, instrumenty i instytucje finansowe,

Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

• Dmowski A., Prokopowicz D., Rynki finansowe, Difin SA,

Warszawa 2010.

• Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje: instrumenty finansowe,

aktywa niefinansowe, ryzyko finansowe, inżynieria
finansowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
2011.

• Sławiński A., Rynki finansowe, Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 2006.

• Sołtysiak M., Papiery wartościowe: pojęcia i ćwiczenia, Oficyna

Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów 2014.

Rynek finansowy - definicja

Miejsce, gdzie dokonuje się zawarcie
transakcji kupna lub sprzedaży,
specyficznego towaru, jakim jest
instrument finansowy (Banaszczak-
Soroka)

Rynek, na którym dokonuje się obrotu
instrumentami finansowymi. Obok
rynku dóbr i usług oraz rynku pracy –
trzeci najważniejszy segment
gospodarki narodowej (Jajuga)

Zmiany występujące na rynkach

finansowych

• Globalizacja – powstawanie silnych zależności pomiędzy rynkami

różnych krajów w sferze realnej i finansowej

• Liberalizacja – ograniczanie roli państwa w mechanizmach

funkcjonowania rynków finansowych

• Deregulacja - zanikanie barier prawnych uniemożliwiających przepływ

kapitału między segmentami rynku finansowego

• Odejście od pośrednictwa - możliwość przeprowadzenia transakcji na

rynku finansowym bezpośrednio za pomocą środków technicznych
zamiast korzystania z pośredników finansowych

• Sekurytyzacja – proces przekształcania instrumentów finansowych, dla

których nie występuje obrót, w instrumenty rynkowe

• Rozwój technologiczny – dotyczący informatyki, telekomunikacji i

mediów

• Integracja rynków finansowych różnych krajów – fuzje i przejęcie

transgraniczne

• Integracja usług i instytucji finansowych – tworzenie konglomeratów

finansowych, które oferują zintegrowane usługi finansowe obejmujące:
inwestowanie, finansowanie i zarządzanie ryzykiem

• Pojawienie się nowych możliwości inwestycyjnych na rynkach

finansowych – skomplikowane instrumenty: z jednej strony trudniejsze
w analizie, z drugiej bardziej dostosowane do potrzeb klientów

Segmenty rynku

finansowego

• Rynek pieniężny – rynek, na którym występują instrumenty

dłużne, emitowane na okres do 52 tygodni. Głównym celem
funkcjonowania tego rynku jest zachowanie odpowiedniej
płynności (możliwości zamiany instrumentu finansowego na
gotówkę)

• Rynek kapitałowy – rynek, na którym występują instrumenty

dłużne lub udziałowe, emitowane na okres co najmniej roku.
Głównym celem funkcjonowania rynku jest transfer kapitału na
dłuższy okres, ponadto: efektywna alokacja kapitału, funkcja
wyceny i oceny podmiotów gospodarczych

• Rynek instrumentów pochodnych – rynek transferu ryzyka, na

którym dokonuje się obrotu instrumentami pochodnymi.
Kryterium okresu nie odgrywa na nim roli, chociaż częściej
spotykane są instrumenty pochodne krótkookresowe

• Rynek walutowy – rynek, na którym występują instrumenty

denominowane w obcej walucie, których wartość określana jest
z kolei w walucie krajowej. Kluczową rolę odgrywa kurs
walutowy

Uczestnicy rynku

finansowego

• Inwestorzy indywidualni
• Inwestorzy instytucjonalni

– Bank centralny
– Banki komercyjne
– Banki inwestycyjne
– Zakłady ubezpieczeń
– Fundusze emerytalne
– Fundusze inwestycyjne

Segmenty obrotu

• Obrót pierwotny, dokonywany na tzw.

rynku pierwotnym

• Obrót wtórny, dokonywany na tzw.

rynku wtórnym

Rynek pierwotny

• Segment rynku, na którym nowy

instrument finansowy jest
sprzedawany pierwszemu
posiadaczowi. W przypadku
instrumentów transferu kapitału
rynek pierwotny jest bardzo istotny
dla emitenta, ponieważ zyskuje
środki ze sprzedaży instrumentu
(pomniejszone o koszty emisji)

Rynek wtórny

Segment rynku, na którym dokonuje się właściwego obrotu
instrumentami finansowymi. Na tym rynku posiadacz pierwotny
instrumentu może go sprzedać. Rynek wtórny odgrywa podstawą
rolę w wycenie instrumentu.
• Rynek regulowany – działający w sposób stały system obrotu

instrumentami finansowymi dopuszczonymi do tego obrotu,
zapewniający inwestorom powszechny i równy dostęp do
informacji rynkowej w tym samym czasie przy kojarzeniu ofert
nabycia i zbycia instrumentów finansowych oraz jednakowe
warunki nabywania i zbywania tych instrumentów. Rynek ten
jest zorganizowany i podlega nadzorowi właściwego organu

• Rynek nieregulowany – tworzą transakcje obrotu

instrumentami finansowymi dokonywane przez banki. Do tych
transakcji dochodzi, gdy jeden bank zgłasza chęć zakupu
instrumentu, a drugi bank zgłasza chęć sprzedaży. Oprócz tego
bank może tworzyć rynek transakcji dla danego instrumentu
poprzez podawanie ofert cen kupna i sprzedaży, które to oferty
są adresowane d klientów banku.

Funkcje rynków finansowych

• Pośrednictwo w transferze funduszy od podmiotów

(uczestników rynku), które je posiadają, do tych,
które zgłaszają na nie popyt.

• Mobilność i mobilizacja kapitału (zdolność podmiotów i osób

fizycznych do powstrzymywania się od bieżącej konsumpcji
na rzecz osiągnięcia w przyszłości pożądanego efektu
finansowego)

• Alokacja kapitału (kierunki, w które płyną strumienie

kapitału)

• Transformacja kapitału
• Wycena wartości firmy lub kapitału

Cele funkcjonowania rynku
kapitałowego i pieniężnego

1. regulacja płynności systemu finansowego

(poprzez lokowanie nadwyżek wolnych

środków pieniężnych na tym rynku lub

zaciąganie tam pożyczek),

2. kontrola ilości pieniądza na rynku przez

bank centralny (głównie poprzez tzw.

operacje otwartego rynku) – tylko rynek

pieniężny,

3. transformacja terminów (zamiana

skrajnie krótkookresowych pasywów na

aktywa o dłuższym terminie spłaty),

Cele funkcjonowania rynków
(c.d.)

4. efektywna alokacja kapitału (rynek

finansowy pozwala na dowolny

przepływ środków pieniężnych między

podmiotami dysponującymi nadwyżką

kapitału a podmiotami cierpiącymi na

jego brak oraz na optymalne

wykorzystanie tych środków),

5. właściwa wycena instrumentów

finansowych stanowiących przedmiot

obrotu na obu rynkach,

6. uzyskanie dochodu przez nabywców

wyżej wymienionych instrumentów

finansowych.

Rodzaje dłużnych instrumentów
finansowych

A. Ze względu na możliwość

kalkulacji wartości strumieni
pieniężnych generowanych
przez instrument finansowy:

1. o stałej dochodowości (instrumenty

dyskontowe oraz kuponowe o stałym
oprocentowaniu)

2. o zmiennej dochodowości

(instrumenty kuponowe o
oprocentowaniu zmiennym).

Rodzaje dłużnych instrumentów
finansowych

B. Ze względu na występowanie

odsetek:

1. dyskontowe (inwestor nabywa

instrument po cenie równej wartości
nominalnej pomniejszonej o dyskonto a
w momencie wykupu otrzymuje
wartość nominalną),

2. kuponowe (inwestor nabywa

instrument po cenie zależnej od
zakładanej przez siebie YTM a w
momencie wykupu otrzymuje wartość
nominalną powiększoną o narosłe
odsetki).

Podstawowe pojęcia

• Instrument finansowy – kontrakt pomiędzy

dwoma stronami regulujący zależność
finansową, w jakiej obie strony pozostają.

• Papier wartościowy to szczególnego rodzaju

instrument finansowy, będący dokumentem
stwierdzającym istnienie określonego prawa
majątkowego (najczęściej wierzytelności lub
udziału w spółce) w taki sposób, że posiadanie
dokumentu staje się niezbędną przesłanką
realizacji prawa (tzw. legitymacja formalna).

Klasyfikacja instrumentów

• Instrumenty, którymi się obraca na rynku
• Instrumenty, w przypadku których nie występuje obrót

na rynku

• Instrumenty transferu kapitału
• Instrumenty transferu ryzyka

Instrumenty transferu

kapitału

• Kontrakt, którym jedna strona, dysponująca nadmiarem

kapitału, przekazuje go drugiej stronie, zgłaszającej popyt
na kapitał. Wyróżniamy instrumenty dłużne i instrumenty
udziałowe.

– Instrument dłużmy – transferowany kapitał ma charakter

długu. Kluczową rolę odgrywa w nim stopa procentowa

– Instrument udziałowy – strona pozyskująca kapitał

sprzedaje udział (prawo współwłasności) stronie
udostępniającej kapitał

Instrumenty transferu

ryzyka

• Kontrakt, w którym jedna lub obie strony kontraktu

przekazują ryzyko drugiej stronie kontraktu. Głównymi
instrumentami transferu ryzyka są instrumenty pochodne

Podstawowe pojęcia

• Dłużny instrument finansowy –

kontrakt pomiędzy dwoma stronami
regulujący zależność finansową, w
jakiej obie strony pozostają, przy
czym jedna ze stron stwierdza, że
jest dłużnikiem drugiej i jest
zobowiązana wobec niej do
spełnienia określonego świadczenia
mogącego mieć charakter pieniężny
lub niepieniężny.

Podstawowe pojęcia

• Dłużny papier wartościowy –

szczególnego rodzaju instrument
finansowy, będący dokumentem
stwierdzającym istnienie
wierzytelności w taki sposób, że
posiadanie dokumentu staje się
niezbędną przesłanką realizacji
prawa (tzw. legitymacja formalna).