Cyprian Kamil Norwid Vade Mecum [tekst]

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

1 z 41

2008-08-20 19:49

Ze zbiorów -

Biblioteki Sieciowej

Numer katalogowy - 00003

Autor - Cyprian Kamil Norwid

Tytul - Vade - Mecum

Opracowanie -

Marcin Sienko

TYM Z KTÓRYMI BŁOGO, POUFNIE I CZ

STO ROZMAWIAŁEM, PO

CAM I POSYŁAM.

C.N.

Za wst

Ogólniki

1
Gdy, z wiosn

ycia, duch Artysta

Poi si

jej tchem jak motyle,

Wolno mu mówi

tylko tyle:

"Z i e m i a -- j e s t k r

g ł a -- j e s t k u l i s t a !"

2
Lecz gdy pó

niejszych chłodów dreszcze

Drzewem wzrusz

, i kwiatki zlec

Wtedy dodawa

trzeba jeszcze:

"U b i e g u n ó w -- s p ł a s z c z o n a n i e c o..."

3
Ponad wszystkie wasze uroki,
Ty! Poezjo, i ty Wymowo,
Jeden -- wiecznie b

dzie wysoki:

* * * * * * * * *
O d p o w i e d n i e d a

r z e c z y -- s ł o w o!

` VADE ` MECUM `

Klaskaniem maj

c obrz

kłe prawice,

Znudzony pie

lud wołał o czyny;

Wzdychały jeszcze dorodne wawrzyny,
Konary swemi wietrz

c błyskawice.

Było w Ojczy

nie laurowo i ciemno

I ju

ni miejsca dawano, ni godzin

Dla nieczekanych powi

i narodzin,

Gdy Bo

y-palec za

witał nade mn

Nie zdaj

c liczby z rzeczy, które czyni,

mi rozkazał w

ywota pustyni!

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

2 z 41

2008-08-20 19:49

Dlatego od was' -- o! laury -- nie wzi

łem

Listka jednego, ni z

beczka w li

ciu,

prócz mo

e cieniu chłodnego nad czołem

(Co nie nale

y wam, lecz -- sło

ca przy

ciu').

Nie wzi

łem od was nic, o! wielkoludy,

Prócz dróg zarosłych w piołun, mech i szalej,
Prócz ziemi, kl

spalonej, i nudy'

Samotny wszedłem i sam bł

dalej.

Po-obracanych w przeszło

ść

nie poj

A uwielbion

-- spotkałem niemało!

W ostrogi rdzawe utrafiałem pi

cie

kach, gdzie zbitych kul sporo padało.

Nieraz Obyczaj stary zawadziłem,
Z wyszczerzonymi na jutrzni

bami,

Odziewaj

cy si

na głowie pyłem,

By noc przedłu

ył, nie zerwał ze snami.

Niewiast, zakl

tych w umarłe formuły,

Spotkałem tysi

c -- i było mi sm

tno,

e wdzi

ków tyle widziałem -- nieczuły! --

renic

na nie patrz

c bez-nami

Tej, tamtej r

tkn

wszy marmurow

Wzruszyłem fałdy ubrania kamienne,
A motyl nocny wzleciał jej nad głow

Zadr

ał i upadł' i odeszły, senne'

I nic -- nie wzi

łem od nich w serca wn

trze,

Stawszy si

ku nim, jak one, bezwładny,

Tak samo grzeczny i zarówno

a d n y,

e a

mi coraz szcz

ęś

cie niepoj

tsze!

-- Czemu? Dlaczego? w przesytu-Niedziel

Przyszedłem wita

egna

tak wiele?'

Nic nie uniósłszy na sercu, prócz szaty --
Pyta

was -- nie chc

i nie racz

: k a t y !'

Pisz

-- ot! czasem' pisz

n a B a b i l o n

D o J e r u z a l e m ! -- i dochodz

listy,

To za

mi mniejsza, czy bywam omylon

Albo nie?' pisz

-- pami

tnik artysty,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

3 z 41

2008-08-20 19:49

Ogryzmolony i w sobie pochylon --
Obł

dny!' ale

-- wielce rzeczywisty!

. . . . . . . . . . . .

Syn -- minie pismo, lecz ty spomnisz, wnuku,
Co znika dzisiaj (i

czytane p

dem)

Za panowania Panteizmu-druku,
Pod ołowianej litery urz

dem --

I, jak zdarzało si

na rzymskim bruku,

Maj

c pod stopy katakomb korytarz,

Nad czołem sło

ce i jaw, ufny w bł

dzie,

Tak znów odczyta o n , co ty dzi

czytasz,

Ale on spomni mnie' bo mnie nie b

dzie!

II. PRZESZŁO

ŚĆ

1
Nie Bóg stworzył p r z e s z ł o

, i

mier

, i cierpienia,

Lecz ów, co prawa rwie;
Wi

c -- niezno

ne mu dnie;

c, czuj

c złe, chciał odepchn

ąć

s p o m n i e n i a !

2
Acz nie był

e jak dziecko, co wozem leci,

Powiadaj

c: "O! d

Ucieka!' w lasu gł

b'"

-- Gdy d

b stoi, wóz z sob

unosi dzieci.

3
P r z e s z ł o

-- jest to d z i

, tylko cokolwiek dalej:

Za kołami to wie

Nie jakie

tam c o

, g d z i e

G d z i e n i g d y l u d z i e n i e b y w a l i !'

III. SOCJALIZM

1
Ludzie, cho

kształtem r a s napi

tnowani,

Z wykrzywianymi r ó

m o w

wargi,

Głosz

e oto

l i ju

i w y b r a n i,

e ju

h o s a n n a tylko, albo skargi'

-- Ze Pyton-stary zrzucon do otchłani:
Grosz? --

e symbolem ju

; harmoni

?' -- targi!

2
Och! nie sko

czona jeszcze Dziejów praca --

Jak bryły w gór

gni

cie ramieniem;

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

4 z 41

2008-08-20 19:49

Umknij -- a ju

ci znów na piersi wraca,

Przysi

-- a głow

zetrze ci brzemieniem'

-- O! nie sko

czona jeszcze Dziejów praca,

Nie-prze-palony jeszcze glob, Sumieniem!

IV. POS

G I OBUWIE

1
Ate

ski szewc mówił do Rze

biarza,

Rozprawiaj

cego jakby Plato:

"My

lenie nic przez si

nie utwarza,

Zabija czas!'" Rze

biarz jemu na to:

2
"O wieczno

ci ja dlatego mówi

e pod dłutem zwie

czaj

chwile;

Pos

g zwykle trwa lat dwakro

tyle,

Ile godzin trwa twoje obuwie!'"

V. HARMONIA

1
I nerwów gra, i współ-zachwycenie,
I to

samo

ść

humoru --

ludzi bez sporu:

Lecz b e z w a l k i nie ł

czy s u m i e n i e !

2
Trudne z łatwym w przeciwne dwie strony
Rozerw

wprzód człowieka,

Nim harmoni doczeka --
Odepchn

wprzód, gdzie zmarłych miliony.

3
W gwiazd harmoni

pogl

weselej

Przez wiele lat samotnych,
Ni

renicach błyskotnych

Wyczyta

raz -- co? serca rozdzieli!'

VI. W WERONIE

1
Nad Kapuletich i Montekich domem,
Spłukane deszczem, poruszone gromem,
Łagodne oko bł

kitu --

2
Patrzy na gruzy nieprzyjaznych grodów,
Na rozwalone bramy do ogrodów,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

5 z 41

2008-08-20 19:49

I gwiazd

zrzuca ze szczytu --

3
Cypsysy mówi

e to dla Julietty,

e dla Romea, ta łza znad planety

Spada -- i groby przecieka;

4
A ludzie mówi

, i mówi

uczenie,

e to nie łzy s

, ale

e kamienie,

I --

e nikt na nie nie czeka!

VII. ADDIO!

1
"Je

li ty mnie szukasz -- P r a w d a woła --

To z nami

tno

ciami czasowemi

zeł swój roztargnij, synu ziemi!

Bo nie dojrzysz i cieniu mego zgoła'"

2
Silna na to zakrzyknie P o p u l a r n o

"Chod

! z nami

tno

ciami czasowemi

Zł

cz si

, opieszały synu ziemi,

Ja? nazywam si

c z y n n o

, Prawda?' -- m a r n o

3
B

cie

zdrowe, obiedwie -- do widzenia!

Mnie wołaj

sny na mech cmentarny;

Ani widzie

chc

tej Prawdy marnej,

Ni tej Popularno

ci, bez sumienia.

VIII. LIRYKA I DRUK

1
Ty powiadasz: "

piewam miłosny rym'"

lisz?

e mnie oszukasz:

Nie czuj

strun, dr

żą

cych pod palcem twym --

Jeste

poezji drukarz!

2
Liry -- nie zwij rzecz

w pie

ni wtór

Do przygrawek!' nie -- ona
Dla

jak

ywemu orłu pióro:

z krwi

nierozł

czona!

3
Tre

ść

-- wypowiesz bez liry udziału,

Lecz da

duchowi ducha,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

6 z 41

2008-08-20 19:49

li my

l -- to tylko ciało ciału.

Có

z tego? -- martwo

ść

głucha!'

4
Handlarz tak

e odda grosz zwierzony,

Lecz nie odda wesela --
Nie u

nie r

ki zaw

gnionej;

Masz

e w nim przyjaciela?

5
O!

ar słowa, i tre

ci rozs

dek,

I niech sumienia berło --
W muzykalny ł

porz

dek

Słowem ka

dym jak perł

6
Poznam wtedy, przez dr

żą

ce powietrze

Pod gestem r

ki pró

nej,

e od widzialnych strun -- struny letsze

-- i lir ordzaj ró

ny'

IX. CIEMNO

ŚĆ

1
Ty, skar

ysz si

na ciemno

ść

mojej mowy,

-- Czy te

zapalałe

s a m ?

Czy sługa ci zawsze niósł pokojowy

wiatło

ść

?' patrz --

e ja ci

lepiej znam.

2
Knot gdy obejmiesz iskr

, wkoło płonie,

Grzeje wosk, a ten kul

wstawa,

I w biegunie jej nagle tonie;

wiatło

ść

jego jest mdła -- bladawa --

3
Ju

-ju

mniemasz,

e zga

nie, skoro z dołu

Ciecz rozgrzana

wiatło pochłonie -- --

Wiary trzeba -- nie do

ść

skry i popiołu'

Wiar

dałe

?' patrz -- patrz, jak płonie!'

4
Podobne s

i słowa me, o! człeku,

A Ty im sk

pisz chwili marnej,

Nim, rozgrzawszy pierwej zimnot

wieku,

Płomie

w niebo rzuc

, ofiarny'

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

7 z 41

2008-08-20 19:49

X. CZYNOWNIKI

1
C z y n o w n i k ó w ! -- o! -- czynowników
Naspotykałem w

yciu du

Nie pomn

liczby ich guzików,

Ani ku czemu wszystkie słu

żą

2
To wiem tylko:

wiat si

zmienia,

Wojen bronie i natar

szyki,

Chor

gwie ludów i natchnienia --

A oni zawsze c z y n o w n i k i !

3
Zrywa si

morze, jak słup solny,

I huragan nim miota dziki,
I s

dnych tr

b zagrzmiał hymn wolny:

A oni?' jeszcze czynowniki!

4
Zieleni

strojne dawniej góry

Zmienia nawałno

ść

w step Afryki,

Warownie nikn

' i mundury!'

-- Oni?' -- z d y m i s j

c z y n o w n i k i.

XI. PIELGRZYM

1
Nad stanami jest i s t a n ó w - s t a n,
Jako wierza nad płaskie domy
Stercz

ca, w chmury...

2
Wy my

licie,

e i ja nie Pan.

Dlatego

e dom mój ruchomy

Z wielbł

dziej skóry'

3
Przecie

ja -- a

w nieba łonie trwam,

Gdy ono dusz

porywa,

Jak piramid

4
Przecie

i ja -- z i e m i t y l e m a m,

I l e j e j s t o p a m a p o k r y w a,
D o p o k

d i d

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

8 z 41

2008-08-20 19:49

XII. SZCZ

ĘŚ

CIE

Szcz

sny! kto, b

c m

ęż

em znakomitym,

Otrzyma order o pó

nej siwi

nie;

Lecz szcz

sny dwakro

, kto ma córki przy tym,

Bo na có

? zdadz

wst

ąż

ki -- m

ęż

czy

nie!'

Dlatego: byłby nad wszystkie zaszczytem
Order p o d w i

z k i , lub z ł o t e j - o s t r o g i,

Gdyby!' dawano oba -- w liczbie mnogiej.*

*Dekoracje zdaj

zawsze dowodem b r a k u a l b o f a ł s z u

j a w n o

c i w s p o ł e c z e

s t w i e; z tej to przyczyny

najmniej ich w Anglii wida

, a najwi

cej w Rosji.

XIII. LARWA

1
Na

liskim bruku w Londynie,

W mgle, podksi

ęż

ycowej, białej,

Niejedna posta

minie,

Lecz ty j

spomnisz, struchlały.

2
Czoło ma w cierniu? czy w brudzie? --
Rozezna

tego nie mo

na;

Poszepty z Niebem o cudzie
W wargach' czy? piana bezbo

na!'

3
Rzekłby

e to Biblii ksi

Zataczaj

ca si

w błocie,

Po któt

nikt ju

nie si

ga,

nie czas my

o cnocie!'

4
R o z p a c z i p i e n i

d z -- dwa słowa --

Łyskaj

bielmem jej

renic.

d idzie?' -- sobie to chowa.

Gdzie idzie?' -- zapewne, gdzie n i c !

5
Takiej to podobna j

dzy

Ludzko

ść

, co płacze dzi

i drwi;

-- Jak historia?' -- wie tylko: " k r w i!'"
Jak społeczno

ść

?' -- tylko: " p i e n i

d z y !'"

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

9 z 41

2008-08-20 19:49

XIV. LITO

ŚĆ

Gdy płyn

ł z y, chustk

je ocieraj

;

Gdy k r e w płynie, z g

bkami pospieszaj

;

Ale gdy d u c h wycieka pod uciskiem,
Nie nadbiegn

pierwej z r

szczer

Bóg to otrze sam -- piorónów błyskiem:

-- Wtenczas dopiero!'

XV. SFINKS [II]

Zast

pił mi raz Sfinks u ciemnej skały,

Gdzie jak zbójca, celnik lub człowiek biedny,
" P r a w d !" -- wołaj

c, wci

ąż

prawd zgłodniały,

Nie dawa go

ciom tchu.

-- "C z ł o w i e k ?' -- j e s t t o k a p ł a n b e z - w i e d n y
i n i e d o j r z a ł y '" --
Odpowiedziałem mu.

Ali

-- o! dziwy'

Sfinks si

cofn

ł grzbietem do skały:

-- Przemkn

łem

ywy!

XVI. NARCYZ

1
N a r c y z, w siebi wpatrzon przyjemnie:
"Zwa

! -- wyzywał -- wszelki człowiecze:

Có

? nad Grecj

(bo cóz -- nade mnie)."

E c h o jemu przeto odrzecze:

2
"Te Nmfea i to jezioro,
I safirowych gł

bie stoków,

Nie same si

z twej Grecji bior

Lecz -- ze

wiatła, chmur i obłoków'

3
Posta

twoja, zwa

, ile? dr

żą

ca,

Lubo pozierasz w wody czyste:
-- Zwierciadlanno

ść

idzie a

z s ł o

c a !

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

10 z 41

2008-08-20 19:49

Dno jedynie -- stale - o j c z y s t e."

XVII. WIE

O! wsi, biała atłasem kwiatów jabłoni
Jako oblubienica.
U zwierciadeł ksi

ęż

yca,

Wy-marzaj

ca, co

, na ustroni

O jutrze tajemniczym,
O nieodgadnionym-niczym!'

II
Twoja p r z e s z ł o

?' to -- wczora;

A p r z y s z ł o

?' Ty nie łamiesz głow

Zawsze u ciebie p o r a :
W-czasów krówlowo!'

III
Zawsze Ty u s i e b i e, jak umysł zdrów:
Czy w oliwnym kraju posuchy,
Czy w brzóz zieleni -- złocie mchów --
Jak gajowe rozkoszna duchy.
-- Tobie! zda si

, i

wieków wyd

ąż

a praca,

Jak trzoda jałówce bł

dnej,

Gdy ku tobie i sam pasterz nawraca
Tłum nie-ogł

dny'

IV
Ali

oto strach -- milczkiem nadbiega blisko'

W górach, k

, prysn

ły lody,

Stu chat zalane ju

ognisko:

Jeziorami -- ogrody !
Brudne fale przez mur cmentarza
Przerzucaj

trumny ci

ęż

kiemi,

Pławi

by wyrwane z ziemi'

Cisza -- dwakro

przera

V
Lecz o górnych tam!' któ? my

lił lodach,

Modre przecieraj

c szyby;

O czerwonych pr

dzej jagodach

Lub gdzie? w

ęź

grzyby --

. . . . . . . . . . .
Ach!' czy nie ma ju

miejsca na

wiecie

Dla N i e w i n n o

c i ?

I kiedy

?' zapomn

o P o w i e c i e

P l a g i l u d z k o

c i !

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

11 z 41

2008-08-20 19:49

XVIII. NATURALIA

1
Je

li ogrodowych ro

łin

ycie

Ma sobie wła

ciw

republik

To s y m p a t i e tam s

za krytyk

N o s t a l g i a za pie

śń

i liryk

A kuchcika nó

lub gradobicie

Cał

reformuj

polityk

2
Wszystko si

c dzieje n a t u r a l n i e

I chemicznie wszystko si

odbywa --

I rzeczpospolita jest szcz

ęś

liwa,

Ni o

ciennych w pomoc sił przyzywa.

-- Rado

ść

tam niewielka' lecz i

al nie:

Co dzi

dojrzy?' -- jutro kuchcik zrywa!

XIX. STOLICA

1
O! ulico, ulico'
Miast, nad którymi k r z y

;

Szyby twoje skrz

wiec

Jak

renice kota, łowi

c mysz.

2
Przechodniów tłum o

ałobionych czarno

(W b a r w i e s t o i k ó w*),
Ale wyd

ąż

a ka

dy,

e a

parno

ród omija

i krzyków.

3
Ruchy dwa, i gesty dwa tylko:
Fabrykantów,

cigaj

cych c o

z rozpacz

I pokwitowanych z prac, przed chwilk

Co -- tryumfem si

racz

4
Konwulsje dwie, i dwa obrazy:
-- Zakupionego z gory n i e b a ,
Lub -- fabrycznej e k s t a z y
O -- k

s chleba.

5
Idzie Arab, z kapła

skim ruszeniem głowy,

ród chmurnego promieniej

c tłoku;

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

12 z 41

2008-08-20 19:49

Biały, jak statua z ko

ci słoniowej:

Pojrz

' -- wytchn

o k u !

6
Idzie pogrzeb, w ulice spływa boczne
Nie-pogwałconym krokiem;
W

lad mu pójd

, g e s t e m wypoczn

Wypoczn

-- o k i e m !'

7
Lub -- nie patrz

c na niedobli

nionych bli

nich lica,

Uton

wzwy

-- Na lazurze balon si

roz

wieca;

W obłokach?' -- k r z y

XX. SPECJALNO

1
Czemu? ten

wiat -- nie jako Eden,

Czemu -- nie Ideałem?
-- Słuchaj, d w ó c h ludzi znałem:
Ach! z tych dwóch' có

byłby za j e d e n !

2
Bo pierwszy z nich, cho

zabił dzieci

Niegodnym wychowaniem,
Pił, kł

ł,

ył w ko

ci graniem --

"N a j l e p s z e s e r c e m i a ł n a

w i e c i e !"

3
Bo drugi znów dobrego słowa
Nie był wart -- lecz mówiono,
Jak o pierwszym: "T o, p o n o,
N a j l e p s z a w

w i e c i e g ł o w a !"

4
Wi

c -- st

d to

wiat nie jest jak Eden!

Ale b

dzie' -- gdy głowy

Wnijd

na swe tułowy.

-- Cho

nie zawsze z dwóch byłby cho

jeden!'

[XXIII.] TYMCZASEM

1
Pokolenia przechodz

Maj

c gdzie stawi

nog

;

li łany ogrodz

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

13 z 41

2008-08-20 19:49

Zostawuj

cho

drog

2
Przechodz

i Epoki,

A czas liczy si

na nie --

Lecz moje dni -- to odwłoki,
Lata moje -- czekanie'

3
Có

nie wracało,

Odk

d na ten

wiat patrz

? --

Rzeczywisto

cał

Jest

e entr'acte w teatrze?

ycie? -- czy zgonu chwilk

Młodo

ść

? -- czy dniem siwizny,

A Ojczyzna? -- czy tylko
Jest t r a g e d i

- o j c z y z n y.

XXIV. SIEROCTWO

1
Mówi

e Post

p nas bogaci co wiek;

Bardzo mi to jest miło i przyjemnie:
Niestety! co dnia mniej ciesz

ze mnie,

miertelny człowiek!

2
Cywilizacji dwie -- widz

ustawnie:

Jedna -- chce wszystko o d k r y w a

na serio,

Druga -- chce wszystko p o k r y w a

zabawnie

wietn

liberi

3
Odkrywaj

ca?' -- wci

ąż

idzie do sło

ca:

"C z e k a j c i e ! -- mówi

c pokoleniom -- b o w i e m,

G d y s z e r e g o d k r y

m y c h s p e ł n i

d o k o

c a,

C o

-- i w a m p o w i e m !'

4
Zakrywaj

ca?' -- cieszy znów inaczej:

Poka

jej łez zdrój?' -- ona odpowiada:

"n i e t r z e b a z w a

n a t o ' c o ? t o z n a c z y !'

M o

e -- d e s z c z p a d a."

5
Dwie, takie błogie, maj

c opiekunki,

Ludzko

ść

, w sieroctwie znikłaby gł

bokiem,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

14 z 41

2008-08-20 19:49

Gdyby glob nie był ramieniem piastunki,
Sło

ce?' -- jej okiem!

XXV. WAKACJE

Spotykam Wodza -- pytam: "Jakie nowiny?
I co? si

dzieje'"

On mi na to: "E p o k a z a m k n i

ł a c z y n y

W c z a s ó w k o l e j e;
N i e r o b i s i

n i c'" To usłyszawszy, zbocz

Szemrz

c (nie

miele),

e co

, wida

, s

Wodze na d n i r o b o c z e

I -- na n i e d z i e l e!

XXVI. CZEMU NIE W CHÓRZE?

piewaj

wci

ąż

wybrani,

łobu, gdzie jest B ó g;

Lecz milcz

zadyszani,

Wbiegaj

c w próg'

2
A cóz dopiero? owi,
Co ledwo wbiegli w wie

Gdzie jeszcze ucho łowi --
N i e w i n n i

t r z e

piewajcie

, o! wybrani,

łobu, gdzie jest Bóg;

Mnie jeszcze ucho rani
Pogoni róg'

piewajcie

, w chór zebrani -- --

Ja? -- zmi

sza

mógłbym

piew

Triumfuj

cej lianii:

Jam widział k r e w !'

XXVII. MISTYCYZM

1
Mistyk? jest bł

dnym -- pewno!

c i m i s t y c y z m nie istnieje?

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

15 z 41

2008-08-20 19:49

Tylko jest pró

rzewn

Snem -- nim roz-dnieje!'

2
Góral? na Alpów szczycie
Je

eli si

zabł

ka w chmur

Czy w

tpi o jej bycie

* * * * * * * * *
Bł

c -- po wtóre?

XXVIII. SATURNALIA

Na Filozofi

Moralno

ść

gniewa,

A na Moralno

ść

Filozofia -- niemniej

Swarliwa -- ognie i wymy wyziewa:
Te -- coraz ja

niej, owe -- coraz ciemniej.

*
"Ja? (Filozofia mówi) jestem, która
Bez Moralno

ci-praktyk si

obchodz

"Jak ja?' bez ciebie!'" -- jej odwrza

nie wtóra.

*
"Milczcie! -- zawoła kto

-- kijem was zgodz

Przeto i

wczora syn mi si

narodził;

Gdyby wi

c swar ów potrwa

miał tak długo,

Jak długo syn mój by od szkoły chodził,
To -- min

łby si

i z jedn

,i z drug

*
Tu -- M

ąż

(nazwany m

ęż

em po

cenia)

Zrobił uwag

e p o s t

p przed wszystkiem,

e wi

c nie ma co szcz

dzi

pokolenia

Lub, w braku z a s a d, wyprawi

je z

wiatkiem!!

XXIX. OBOJ

TNO

ŚĆ

1
Je

zdradzony w

yciu k i l k a razy,

Och! jaki

to wielki ból'

Współczuj

skarg

ponad wyrazy:

Łez moich ty

Pan! ty

król!

2
Lecz skoro w roku zdradzili ci

ludzie

T r z y s t a - s z e

d z i e s i

t y - r a z ? '

Serca mi nie sta

i byłbym w obłudzie,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

16 z 41

2008-08-20 19:49

Nie b

c głuchym, jak głaz.

3
I m m n i e j k t o z d r a d z a n , t y m s r o

e j ]

z d r a d z o n y !--
Lecz kto nie doznał, jak zdrad,
M

cze

skich nie do

ść

mu palm i korony,

Nad które -- có

dawa

wiat'

XXX. FATUM

1
Jak dziki zwierz przyszło N i e s z c z e

c i e do człowieka

I zatopiło we

fatalne oczy'

-- Czeka -- --
Czy, człowiek, zboczy?

2
Lecz on odejrzał mu, jak gdy artysta
Mierzy swojego kształt modelu;
I spostrzegło,

e on patrzy -- c o ? skorzysta

Na swym nieprzyjacielu:
I zachwiało si

cał

postaci wag

-- -- I nie ma go!

XXXI. "RUSZAJ Z BOGIEM"

1
Przyszedł kto

kiedy

i stan

ł pod progiem,

Mówi

c: "Bez chleba dzi

jestem!'"

-- Lecz odzrzeczono mu słowem i gestem:
"R u s z a j

e z B o g i e m !'"

2
Wi

c dalej ruszył po takiej nauce,

Westchn

wszy w sobie:

"Zaprawd

, nie wiem, co teraz ju

zrobi

Tu za

-- nie wróc

3
I lata przeszły, chleb znowu był tanim --
Raz ksi

dza w drodze spotyka,

Który szedł z B o g i e m do paralityka;
R u s z a on za nim.

4
Idzie -- z drog

wskazuj

im wprawni

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

17 z 41

2008-08-20 19:49

Ludzie (bo du

a parafia),

oto patrzy,

e w miejsce utrafia,

Gdzie

ebrał dawniej'

5
Wi

c nie wszedł w dom ów, tylko kl

kł na progu,

Wołaj

c: "Wszechmocny Panie!

Zmiłuj si

nad nim, mo

e nie był w stanie:

Któ

równy Bogu?'

6
Nie powiem dalej, bo mo

e przel

To nadmieni

tylko jeszcze,

e -- nie zmy

lili sobie tego wieszcze,

Bo -- zbyt jest pi

kne!

XXXII. WIERNY - PORTRET

Malarz sko

czywszy Tassa wizerunek

Owinionego w aksamitnej szubie,
Pyta -- co? w dziele oceniam i lubi

*
"Lubi

-- s p ł a c o n y r z e t e l n i e r a c h u n e k ,

I d e l i k a t n o

A b r a h a m a s ł a w i

e n i e t k n

ł s z u b y , g d y j

m i a ł w ]

z a s t a w i e '"*

* Obja

nienie do powy

szego wiersza, według autografu Torquata: "Io

sottoscritto dichiaro d'aver debito col signior Abraham Levy, di
venticinque lire per quali ritiene in pegno una giuba di mio padre,
sei camice, quattro lenzoli e due tovaglie.
A di 2 di marzo del 1570. Torquato Tasso"

XXXV. IRONIA

eby to mo

na arcydzieło

Dłutem wyprowadzi

z grubych brył --

eby dłuto nie zgrzytn

ło,

Ni młot je ustawnie bił a bił!'

eby to tchem samym harmonii

na było kr

wozów o

I bez s-krzypni

cia wstecz ironii

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

18 z 41

2008-08-20 19:49

eby si

udało zrobi

3
Och! jak

e s p a ł b y s o b i e c z ł o w i e k ,

W y

s z y nad skargi ustawiczne,

Lecz có

? -- gdy jeszcze i u powiek

Roz-si

sny ironiczne!!'

4
Uczucie zwiedza bez ironii
Szlaki b i t e c u d z y m c i e r p i e n i e m,
Lecz kto był PIERWEJ TAM, wie o niej,

e jest -- koniecznym bytu cieniem.

5
Ty my

łisz mo

e wiek złoty

Bez walk, sam, przyjdzie do ludzko

ci --

A gdzie

?' powiod

pierw t e c n o t y,

O d k t ó r y c h c o f a s t r a c h

m i e s z n o

c i!'

XXXVI. POWIE

ŚĆ

1
Opisz

najprzód mego bohatera,

Jak wchodzi do szkół i chłost

pobiera:

Z zadowoleniem wielkim czytelników,
Przeczuwaj

cych p o w i e

- n a r o d o w

Pełn

cybuchów, facecyj i krzyków

(Nie doko

czon

wci

ąż

, wi

c zawsze now

2
Gdzieniegdzie f a r s

dwuznaczn

, francusk

Przebior

w kontusz; indziej -- p r z y p o w i a s t k

G b u r n

osłoni

wełnian

krakusk

Rozeg

żę

starców i spłon

niewiastk

Tymczasem h e r o s wnijdzie w armi

rusk

I ju

dobiegnie rangi oficera

(Gdy młodszy jego brat -- chłost

pobiera!')

3
Tu -- zrobi

małe, lecz rzewne zboczenie,

Wracaj

c na wie

mego bohatera;

Opisz

kuchni

-- sosy i korzenie --

I jak si

złoty hydromel podbiera;

Pann

piewam, gdy swe łzy ociera,

Potem znów uczt

i zmów rozrzewienie!

4
Ko

ca takowej nie ma odysei,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

19 z 41

2008-08-20 19:49

Przeprowadzonej krwi

przez pokolenia;

Wiersz ka

dy z wierszem, jak kra

ce alei,

W perspektywiczne z-wiej

odcienia,

Lipowym z góry osypuj

c kwiatem

Przechadzaj

ce tam i sam istnienia --

Cicho

ść

' gdzieniegdzie

miech -- lub gro

ba batem.

5
I -- jako w Danta piekle narodowym
(Wi

cej toska

skim ni

sama Florencja),

Tak w mojej pie

ni, zamiotem wirowym,

Zbierze si

cała poezji esencja --

Czytelnik kichnie?' -- niechaj b

dzie zdrowym!

(Z tego jest respekt starszych i atencja')

6
Lecz! -- pod stopami dr

żą

mi sarkofagi,

Wzdryga si

niebo i piorun rozlega --

e pióro wi

cej miałoby powagi,

Bielej

c martwo gdzie

u stawu brzega!

Tam -- podj

łby je d z i k i c h ł o p i e c n a g i,

Nie -- u k s z t a ł c o n y l i t e r a t ' kolega!'

XXXVII. SYBERIE

1
Pod-biegunowi! na dziejów-odłogu,
Gdzie całe dnie
Niebo si

zdaje przypomina

Bogu:

"Zimno i mnie!'"

2
Wrócicie

kiedy? -- i którzy? i jacy? --

miertelnych prób,

W drug

Syberi

: pieni

dzy i pracy,

Gdzie wolnym -- grób!

3
Lub pierw, czy? obie takowe Syberie,
Niewoli dwóch,
Odepchnie nog

, jak stare liberie,

Wielki-Pan' Duch!
* * * * * * * * * *

XXXVIII. ZAWODY

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

20 z 41

2008-08-20 19:49

Bydło zjada kwiatów p

k młody,

Nie my

c o owocu stracie:

-- Uskar

acie si

na zawody:

Na bydło si

nie uskar

acie!'

2
Zawodów tre

ść

w naturze le

Serce dotrzyma

lubi wi

cej,

cej zawsze, ni

nale

y --

li przyrzekło najgor

cej!

3
Uszanujcie

ten kwiat sercowy,

szlachetno

ść

, co chce by

zbytkiem,

Lub obietnic przyjmijcie połowy --
A zawód sam -- b

dzie nabytkiem!

4
Tego ja nie zw

ogrodnikiem,

Co w po

piechu otrz

ł kwiaty,

By z jesieni

stał si

dznikiem

I kl

ł ogród,

e niebogaty.

5
Tego -- zowi

ja rozpustnikiem,

Cho

by w progu ubogiej chaty

Nie podzielał si

uczt

z nikim:

-- Bo i j a b ł o

- C n ó t ma swe kwiaty!

XXXIX. CENTAURY

Dla cnót, dla zasług, dla czynów powszednich
Niebo ma nagród mnóstwo odpowiednich,
A innnym ka

da dyjademem

wieci;

Nawet i cacka ró

ne s

dla dzieci!

-- Lecz pokolenia na wyspach zdziczałe,
Gdzie umysł twardym skamieniał odłogiem,
Wszystko, co nie jest, jak poziom ich, małe,
Umiej

tylko zwa

P a n e m! zwa

B o g i e m!

Ró

niec tam nie ma' za

ludzi si

ceni,

Czy d o

c i g n i e n i ? ? -- albo: p r z e

c i g n i e n i ? ?

XL. CENZOR - KRYTYK

1
Nosz

pióra na głowach dzicy --

Takie te

jest i twoje pióro,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

21 z 41

2008-08-20 19:49

Skoro nie wiesz nawet ró

nicy

dzy K r y t y k

a C e n z u r

2
Drugiej niwa, czy zł

, czy

yzn

Nigdy własn

!' lecz pierwszej siły

jej własne, s

jej spu

cizn

Po tych, co dzieła ich prze

yły!

3
Sk

e za

? moc twoja si

wzi

ła,

Rajco! efemerycznych sporów:
A u t o r ó w -- s

d z

i c h d z i e ł a,

Nie -- a u t o r z y a u t o r ó w!

4
Bo i ró

nica by zgin

ła,

Co? go

cinny druh, a co? szynkarz:

Pamfletami byłyby dzieła,
Krytykiem?' -- byłby pojednynkarz!

XLI. KRÓLESTWO

1
Na probierczy kamie

ść

przeszło

ci;

Było jej do

ść

, by sprawdzi

co? boli --

c nie słuchaj, co dzi

o w o l n o

c i

Mówi

-- co dzi

mówi

o n i e w o l i.

2
Kto czyniłby to przez całe

ycie,

Co sam tylko dla siebie uchwalał,
Nie dopi

łby on nic nale

ycie,

Lecz gryzłby si

jak Neron, i szalał.

3
Kto za

nigdy nic po woli własnej

Nie spełniłby -- nic o własnym skrzydle:
W widnokr

ąż

ek coraz wi

cej ciasny

Zakl

łby si

i sp

tał, jak bydl

4
Lecz ten z wszystkich nieudolny lekarz,
Kto, nie wiedz

c, z chorób leczy

któr

Pomi

sz dwie -- nie m

d r z e c ! -- a p t e k a r z !

--Prawda? -- nie jest p r z e c i w e

s t w m i k s t u r

5
Orzeł? -- nie jest pół-

ółwiem, pół-gromem.

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

22 z 41

2008-08-20 19:49

Sło

ce? -- nie jest pół-dniem a pół-noc

Spokój? -- nie jest pół-trumn

, pół-domem.

Łzy? -- nie deszcz s

, cho

jak deszcz wilgoc

6
Nie niewola ni wolno

ść

w stanie

Uszcz

ęś

liwi

' nie! -- ty

osob

Udziałem twym -- wi

cej!' -- p a n o w a n i e

N a d w s z y s t k i m n a

w i e c i e , i n a d s o b

XLII. IDEE I PRAWDA

I
Na wysoko

ciach my

lenia jest sfera,

d widok stromy -- --

ci si

w głowie i na zawrót zbiera;

W chmurach -- na gromy.
-- Płakałby

e, lecz łz

wiatr ociera

Pierw, nim błysn

ła -- --

Po có

wdziera

, gdzie

wiaty s

zera,

Pył -- arcydzieła?!'

II
Zły anioł jednak uniósł ECCE-HOMO
Na opok szczyty,
Gdzie, stoj

c jeden i patrzaj

c stromo,

Człek -- gardzi byty.
-- Jakoby wyrwał si

z jawu, kryjomo,

Skrzydły nikłemi,
I mierzy

chciał si

, sam, z swoj

widom

Wag

, na ziemi.

III
I

gałby go magnetyzm globowy

W sfery dotkliwe,
Gdzie nie do

wiadzcza nic zawrotów głowy --

Nic!' co szcz

ęś

liwe.

-- A

wielki sm

tek lub kamie

grobowy

Z tych sfer, bezpiecznych,
Wypchnie znów na szczyt my

lenia budowy,

W obł

d dróg mlecznych.

IV
Bo w górze -- g r ó b j e s t I d e o m człowieka,
W dole -- g r ó b c i a ł u;
I nieraz s z c z y t n e wczorajszego wieka
Dzi

-- tyczy kału'

* * * * * * * * *
Prawda si

r a z e m d o c h o d z i i c z e k a !

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

23 z 41

2008-08-20 19:49

XLII. PURYTANIZM
(Z LISTU DO M. S. )

Na p u r y t a n i z m , jak na rzecz obrzydł

Czemu? si

gniewam (pytasz). Primo: wcale

e si

nie gniewam na najczystsze mydło

Którego p i a n

, to jest: w a r t o

, chwal

Pozwól mi tylko g

sim skre

piórem

(Które pluskało si

przez

ywot cały),

e mydło -- nie jest rzeziebnym marmurem:

Dobre na ba

ki, nie -- na i d e a ł y !

*
Za

-- ideały s

wryte jak czyny,

Cokolwiek o nich trzyma gmin obecny,
Robi

c swych w i e l k i c h m

ó w z s t e a r y n y. *

( S p o s ó b d o

t a n i , a l e b a r d z i e j n i e - c n y .)

*
Słowem --

e w mydło wierz

niezachwianie,

Lecz gdyby kto chciał, abym przez to samo
Wzi

ł si

do pracy: stawi

z nim mieszkanie

Bogów, go

cinne tryumfaln

bram

Z tak niesłychanie przeczystej materii,
Jak p u r y t a n i z m, to' zrobiłbym mo

Nie ko

ciół, ale -- utrapienie Bo

Alabastrowe jak

niegi Syberii!

*
I -- byłbym biały jak owa dziewica
Biała, w szelestnej sukni atłasowej,
Maj

ca perły i ja

min u lica,

Bez przyganienia od stopy do głowy.
Lecz -- sk

d? te perły' -- d l a n i e j t a j e m n i c a

( B o j e s t n i e w i n n

, i o tym -- ni mowy!),

Pok

d si

perły nie rozpłacz

gradem,

Pozostowuj

c cierniowy dyjadem.

*
Ergo: uwa

am za istne prawidło

(W którego kole zakl

tym si

e marmur -- marmur, za

mydło jest mydło,

e -- r o b i

z m y d ł a , t o -- u m y w a

c e !

*
Lubo -- gdy wspomn

praczki polskie, które

Ponad stawami co

klepi

, jak chmur

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

24 z 41

2008-08-20 19:49

Oci

ęż

ałego wilgoci

i mrokiem --

poprawuj

fartucha pod bokiem

I amazonne r

ce swoje błoc

(Z czego kto

kny zrobiłby obrazek.

Ile

e stawy te si

sło

cem złoc

) --

Dwakro

oceniam m y d ł a - w y n a l a z e k !

XLIV. CO

1
Z intencji rodzisi

wszelki uczynek --

Ty! -- b

c c z y n u - c z ł o w i e k i e m --

Gardzisz intencj

? -- uwielb pojedynek

I gło

na równi z wiekiem!

2
Mniejsza -- czy senat pobł

dził? czy rynek?

Bo czyjakolwiek b

wina,

Najlepszym s

dzi

-- zawsze pojedynek:

Gar

ść

prochu -- butelka wina!

3
Ani kłopoczmy si

' cedr? czy barwinek?

Na grobie uro

nie?' po co?'

Wszelak

trudno

ść

czy pojedynek

(Zwłaszcza -- nie w Dziejach, i noc

!).

4
W Azji cz

stokro

lichy mandarynek,

Gdy okradł kas

, podpala --

ar si

szerzy!' on wpada na rynek --

Wołaj

: " M i a s t o o c a l a!'"

5
Tak -- hałas strzałów, tak -- gorzałki kminek,
Kroków odmierzania

wawsze

Czyni

e, ko

cem ko

ców, pojedynek

Jest to C o

' i o c o

zawsze.

L. BLISCY

1
Tu, gdzie im krótszy czas, tym lepiej skrywa
Szybko

ść

, wa

ść

i miar

A człowiek ledwo rzec mo

e bywa

Zdrowych lat kilka' lub par

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

25 z 41

2008-08-20 19:49

Ludzie? -- znikomo

ść

? -- czy mieli siły

Wzi

ąść

za co

cej ni

plag

Cho

krzy

sam, wal

c si

na grobie, zgniły,

Razem traci kształt i wag

3
Jakby si

nieme rzeczy te

siliły

Nieustannymi j

kami

Przedłu

nico

ść

i zlepia

pyły

Łz

-- a

i łza si

wyplami.

4
Wi

c gdy na chustki ostatniej ju

brzegu

Łzy

lad spełznie swym ostatkiem;

c gdy ostatni z przyjaciół szeregu

Wspomni Ci

j u

, j u

, przypadkiem --

5
Wtedy -- o! wtedy -- my

l i

ycia w

tek,

lad dramatyczny bytu

Twego, w swój wtóry wnikłszy o d - p o c z

t e k,

Zbudzi si

T o b

do sytu.

6
Bo teraz wsz

dzie jeszcze Twoje n i e j a

Obejma

musisz sumieniem;

I nie Twój jeste

rozum i nadzieja,

I jeste

Twoim zw

tpieniem!

7
Lecz i tu ludzi trzy widziałem sfery,
Trzy obcowania ich strony:
J e d n i, co znaj

, jak si

litery

Zna - póki

ku nim zwrócony'

8
I póki twarz

w twarz przestajesz z niemi,

- ani chwil

potem:

Tak kły pszeniczne ruszaj

z ziemi,

Wyzieleniaj

c za grzmotem'

9
D r u d z y - mniej rz

dni oblicz i gestu,

Mniej osobistej por

ki,

Bo całe

ycie pami

tni, jak Chrzestu,

Tych, których dotkn

li r

ki.

10
I t r z e c i wreszcie - - rzadcy niesłychanie,
Co, cho

umarł od wieku,

Weszli w poufne z Tob

obcowanie,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

26 z 41

2008-08-20 19:49

Jak - siedz

cy człek przy człeku.

11
- - A którzy znikn

z Elektr

Twej siły

Lub znajd

ycia składni,

A których czeka

u swojej mogiły

dziesz? - -

- ja, nie chc

' s a m z g a d n i j'

LI. MORALNO

I
Kochaj

cy - koniecznie bywa artyst

Cho

by nago jak Herkules stał;

I m o r a l n o

nie tylko jest osobist

Jest i wtóra - m o r a l n o

- z b i o r o w y c h - c i a ł.

II
Dwie było tablic - dwie! - prawowitego cudu:
Jedna - władnie do dzi

wszech-sumieniem,

Druga - całym p

kła kamieniem

O twardo

ść

ludu.

III
Z pierwszej?' - mamy zarys i sił

mamy

Od niesienia r

k w dzieło zacz

te,

Ale - drugiej odłamy
Mi

dzy Ludów Ludami

Jak menhiry* stoj

rozpierzchni

te!

IV
Wobec pierwszej?' ka

dy a ka

dy - r z e s z

Lecz - by d r u g

od-cali

Czoła si

nam moj

esz

I zaczynaj

lica blaskiem pali

- Wiatr ogromny, jak na Synai szczycie,
T

tni

echa i gromy z błyskawicami;

Dłoni

czujesz,

e tkn

łe

y c i e'

Podejmuj

c prawa odłamy.

V
A

przyjdzie dzie

' gdy g n i e w , c o z b i ł t a b l i c e,

Stanie si

z a p a ł e m , k t ó r y t w o r z y :

Rozniepodziane zło

I pogodne odkryje lice.

* M e n h i r - wysoki głaz druidyczny.

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

27 z 41

2008-08-20 19:49

LII. TAJEMNICA

" T a j e m n i c a !' wielka to tajemnica!'"
C h ó r
"Czego? durzy

szlachcica'"

* * *

Jak umysł chciwy wiedzy wy

szej od polemik,

Przechadzał si

, przez cichy laurów bujnych szpaler,

Słynny pisarz (niejakich orderów kawaler,
Portretowany, ile zwykł by

akademik)

I dumał: "Sk

d? pochodzi,

e za dni Augusta,

Gdy retoryka kwitła tak proz

, jak rymem,

Gdy wi

c szukano prawdy tak rymem, jak proz

Nikt nie widział i nie znał niczego za Rzymem:
Co? Judea głosiła

wiatu złotousta -

Co?

piewał Dawid z chwał

lub Jeremias z zgroz

Co? Ezechiel' bylo im nie znane tak bardzo,
Tak bezbrzmi

ce dla uszów w swej zatyłych dumie'"

- Jak gdy si

czyje umysły umy

lnie zatwardz

Lub' jak kiedy s i

k o c h a

L u d z k o

c i n i e u m i e !

LIII. ZAGADKA

Z wszelakich kajdan, czy? te s

Powrozowe, złote czy stalne?'
Przesi

kłymi najbardziej krwi

i łz

N i e w i d z i a l n e !'
. . . . . . . . .

LIV. JAK...

Jak gdy kto ci

nie w oczy człowiekowi

Gar

fijołków i nic mu nie powie'

*
Jak gdy akacja zwolna zakołysze,
By wo

, podobna jutrzennemu ranu.

Z kwiaty białymi na białe klawisze
Otworzonego padła fortepianu'

*
Jak gdy osobie stoj

cej na ganku

Daleki ksi

ęż

yc wpl

ta si

we włosy,

Na pałaj

cym układaj

c wianku

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

28 z 41

2008-08-20 19:49

Czoło - lub w srebrne ubiera je kłosy'

*
Jak z ni

rozmowa, gdy nic nie znacz

ca,

Bywa podobn

do jaskółek lotu,

Który ma cel swój, acz o wszystko tr

ca,

Przyj

cie letniego prorokuj

c grzmotu,

Nim błyskawica uprzedziła t

tno -

Tak'
'lecz nie rzekn

nic - bo mi jest sm

tno.

LV. KÓŁKO

Jak niewielu jest ludzi i jak nie ma prawie
Pragn

cych si

o b j a w i

!' - Przechodz

- przechodz

Odpychaj

, ta

c z sob

lub w zabawie

Poufnej, kłami

płynnie, serdecznie si

zwodz

Ni w s p ó ł c z e

n i, ni bliscy, ani sobie znani,

ce imaj

lini

c si

szczelnym u

ciskiem.

Głebia pomi

dzy nimi wre i oceani

A na jej pianach - oni; bliscy czym?' - nazwiskiem!

wiat za

mówi: "T o - s w o i, t o - k ó ł k o d o m o w e,

T o n a s i !" szczerzej Niebo ł

czy lazurowe

Tysi

c ludów, co r

przez wieki, bo szczerzej

Z ka

dego aby jeden w spólne Niebo wierzy.

- Oni za

: łonem zbli

eni do łona,

Polarnie nie

wiadomi siebie i osobni;

ść

e nad nimi jedna lampa zapalona

I moda jedna wszystkich wzajemnie podobni.
- "T o n a s i !" - M a p

y c i a gdyby kto

z wysoka

Kre

lił jak m a p

- g l o b u ?' góry i pustynie

Przeniosły by si

w krótkie jedno mgnienie oka,

Ocean by za

przepadł, gdzie łza drobna płynie!

LVI. CZUŁO

ŚĆ

Czuło

ść

- bywa jak pełny wojen krzyk,

I jak szemrz

cych

ródeł pr

I jako wtór pogrzeby'

*
I jak plecionka długa z włosów blond,
Na której wdowiec nosi

zwykł

Zegarek srebrny - - -

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

29 z 41

2008-08-20 19:49

LVII. NIEBO I ZIEMIA

"Rzeczywistym b

! - co? ci si

wci

ąż

o n i e b i e troi

Podczas gdy grób, pr

dami nieustannemi,

ci twoich, prochów twych porz

da!"

*
- Och! tak, wszelako, gdziekolwiek człowiek stoi
O w i e l o k r o

w i

c e j n i e b i o s o g l

d a,

N i

e l i z i e m i '

LX. J

ZYK OJCZYSTY

"Gromem b

my pierw ni

li grzmotem,

Oto t

tni

i r

żą

konie stepowe;

Gór

c z y n y !'

- a słowa? a my

li?'

- potem!'
Wróg pokalał ju

i ojców mow

Energumen tak krzyczał do Lirnika
I uderzał w tarcz, a

wygi

ła.

Lirnik na to: . . . . . . .
. . . " Nie miecz, nie tarcz - broni

zyka

Lecz - arcydzieła!" -

LXI. BOGOWIE I CZŁOWIEK

1
Dzi

autorowie s

jak Bóg:

ść

e tchn

, wnet arcydzieło wstawa;

W skrzydlany lot posuwa ci

ęż

ki pług,

Trud jest jakoby zabawa!

2
Nie samo ju

sło

ce rzuca cie

Wawrzynów - skłania je i wiatr

yczliwy;

Dwadzie

cia lat sławy za jeden dzie

Daj

c - za dzie

jeden szcz

ęś

liwy!

3
I od Wirgiliusza kształtnych pie

Zalatuj

jeszcze l u d z k i e natchnienia'

On! dwadzie

cia lat pracy dał za dzie

Za jeden dzie

stworzenia!

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

30 z 41

2008-08-20 19:49

LXII. ZAPAŁ

Powiadaj

e pi

kne były one wieki,

Gdy o g i e

w i

t y wznosił si

złotym filarem,

A Rzym od białych dziewic wygl

dał opieki,

Dziewic zasiadaj

cych, jak Senat, z Cezarem.

Wtedy i Drujd, i horda Litwy tajemnicza
Kl

ła kozła swojego pod grzechów ci

ęż

arem,

A czoła jej ozłacał

ywy płomie

Z n i c z a.

Lecz z

tym-ogniem stało si

jak z niebios darem:

Po legendowych wiekach - przyszły historyczne,
Ogie

-boski za-przestał by

dziejów skazówk

(Natomiast - tanie mamy z a p a ł k i - c h e m i c z n e,
Które gdy zr

cznie ujmiesz - obrócisz w dół główk

I o obuwie potrzesz?' płomyk wraz wybucha,
A Turki pal

fajk

z długiego cybucha!')

LXIII. PRAC - CZOŁO

" P r a c o w a

m u s i s z" - głos ogromny woła -

Nie z potem dłoni lub twojego grzbietu
(I

p r a c - p o c z

t e k, doprawdy,

e nie tu),

Pracowa

musisz z potem twego czoła!

- B

sobie, jak tam chcesz? - r e a l n y m c z ł e k i e m:

Nic nie poradzisz!' ka

de twoje dzieło,

Cho

by si

z trudów herkulejskich wszcz

ło,

Niedopełnionem b

dzie i kalekiem'

- Pok

d poj

cia-pracy korze

jeden

Nie trwa? - dopóty wszystkie trac

zgoła;

Głos grzmi nad tob

: "P o s t r a d a ł e

E d e n !"

Grzmi dookoła: " P r a c u j z p o t e m c z o ł a !"

*
Najprostszy cie

la, co robi toporem,

Cho

by on nie wiem jak był pracowity -

I cho

by cie

li tyryjskich był wzorem -

eli w duszy smutem ma ukryty

Lub trumn

ciosze, gdy dławi go

ało

ść

Łzy własne widz

c w

elaza połysku,

Wyrobi

musi pierw: u m y s ł u - s t a ł o

Bez której nie ma sił, ci

gu ni zysku.

c prac pocz

tek, pierwsza prac litera,

Nie tam, gdzie wasza dzo

r e a l n a - s z k o ł a

Uczy - zarówno płytka, jak nieszczera:
Pracowa

musisz zawsze z p o t e m - CZOŁA!

*
Reformatorów zbierz wszystkich i nagle

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

31 z 41

2008-08-20 19:49

Spytaj ich, co jest pracy abecadłem?
Zacz

ąć

mam z czego? gdy na skały wpadłem

Lub wiatr ust

pił, zerwawszy pierw

agle -

Od czego zacz

ąć

? czy - od d ł o n i - p o t u ?

Lub r a m i o n - p o t u ?' gdy brak i narz

dzi,

Gdy wkoło otchła

, a ty - na kraw

dzi:

Zacznij: b y w g ł o w i e n i e b y ł o z a w r o t u -
Wi

c głos ogromny znów jak pierwej woła:

"Musisz pracowa

z p o t e m t w e g o c z o ł a !"

*
Spustoszałemu powiedz Narodowi:
Niech si

zbogaci jak mo

e najpr

dzej,

A maj

c p o s a g, reszt

postanowi,

Do-rychtowawszy [do onych pieni

dzy]

[ko

ca brak]

[LXIV.] CO SŁYCHA

eli ten list wierszem pisz

, to z przyczyny

Prozaiczniejszej ni

li proz

-gadaniny -

I czyni

jak ów doktor, wolny od pustoty,

Co wtedy tylko ta

czył, gdy miał bra

na poty.

- Wkrótce albowiem wszystko Ludzko

ść

z-u

yteczni,

Ludzie b

, dla wprawy w gimnastyk

, grzeczni:

Jak kichnie kto?' b

dzie to hasłem dla s

siada,

e Bursa stoi słabo i

e renta spada -

Jak poprawi krawat

, prosty z tego wniosek,

e wiele jest o cenach bawełny pogłosek.

"J a k s i

m a s z ?" - b

dzie stawk

, a "b

z d r ó w " - wykr

tem,

Panny b

rachowa

fijołki z procentem.

Arbuzy pójd

w gór

. Kapusta Czerwona

Zburczy Ró

żę

Stolistn

e nioceniona,

I ka

e jej do Chwastów wdzi

czy

za płotem;

Niezapomink

zmi

sz z błotem, jak nic-potem!

Z Słonecznikiem, cho

ten jest osob

stateczn

Zajdzie w ulotn

sprzeczk

, ale niebezpieczn

Któr

on zniesie, patrz

c w niebo jak astronom.

Na Hijacynty gorzej wpadnie ni

ekonom

I nie wstrzyma jej kuzyn Pasternak, ni Czosnek,
Sławny z rozs

dku, błahych nieprzyjaciel piosnek -

On, co jeszcze na puszczy, z Cebul

do współki,

Ledwo

e nie zbuntował Moj

eszowe pułki,

Padz

c, by lud w nim uznał rzecz nad wolno

ść

starsz

I wrócił wielbi

Czosnek z amnesti

monarsz

- - - - - - - - - -

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

32 z 41

2008-08-20 19:49

Lecz Ogrodnik có

na to?' - p o s k r o b i e s i

w g ł o w

I u d a,

e n i e s ł y s z y, b o m a w d o m u k r o w

Pisałem w Pary

u w 1865

[LXVII.] KRZY

I DZIECKO

1
- Ojcze mój! twa łód

Wprost na most płynie -
Maszt uderzy!' wró

Lub wszystko zginie.

2
Patrz! jaki tam krzy

Krzy

niebezpieczny -

Maszt si

niesie w z-wy

Most mu poprzeczny -

3
- Synku! trwogi zb

To- znak-zbawienia;
Pły

my! b

co b

Patrz, jak? si

zmienia'

*
Oto - wszerz i w z-wy

Wszystko to

samo.

*
- Gdzie

podział k r z y

*
- Stał si

nam b r a m

1866

LXIX. POCZ

TEK BROSZURY POLITYCZNEJ...

Nie trzeba robi

z pokole

ofiary,

one nie s

tylko: d a l s z y m c i

g i e m;

Strona jest, z której człek rodzi si

stary,

Cho

kształtowanym urasta pos

giem.

Przenosi

w drugich sw

własn

zawzi

ść

Godzi si

t y l e' ile czcisz ich

ść

Lecz je

li mniemasz,

e T y - t w o r z y s z c z ł e k a,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

33 z 41

2008-08-20 19:49

J a k B ó g, n a o b r a z T w ó j ?' - to rad bym wiedział,
Czemu jest czasów i pokole

przedział?'

d post

p? czemu? si

go w dali czeka'

*
Nie trzeba robi

karykatur

Twórcy - mniemaj

c o naszym planecie,

e on wszech-

wiata

rodkiem, albo gór

;

Gród za

ojczysty,

e - najpierwszym w

wiecie,

A w grodzie jeszcze,

e nad geniusz wszelki -

siad, z którym si

wypienia butelki.

*
Nie trzeba s i e b i e, wci

ąż

s i e b i e, mie

rodkiem,

By, mimowiednie, si

nie sta

wyrodkiem -

Nie trzeba my

e jest podobie

stwo

demokrat

- bez Boga i wiary

(Czego jak

wiat ten nie bywało stary!)

Ni bez wyznania

e bywa m

cze

stwo.

*
Nie trzeba kłania

Okoliczno

ciom,

A Prawdom kaza

, by za drzwiami stały;

Przedawa

laury starym znajomo

ciom,

e dziejów-rytm zgłusz

tymbały!

*
Nie trzeba s t y l u nastraja

ulicznie

Ni Ewangelii bra

przez r

kawiczk

;

zacnym ckliwo, by

podłym praktycznie,

Zapełnia

p r ó

n i

- s e n s u przez p o t y c z k

I rejterowa

' lubo - heroicznie!'

LXX. LAUR DOJRZAŁY

1
Nikt nie zna dróg do potomno

ci,

Jedno - po samodzielnych bojach;
Wszak

e w

tyni jej nie go

W tych, które on wybrał pokojach.

2
Ni swoimi wst

puje drzwiami,

Lecz które jemu odemkni

to -

A co? w

yciu było s k r z y d ł a m i,

Nieraz w dziejach jest ledwo p i

3
Rozwrzaskliwe czasów przechwałki,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

34 z 41

2008-08-20 19:49

Co, mniemałby

e s

b graniem? -

To - padaj

ce w urn

gałki'

Gdy cisza jest g ł o s ó w - z b i e r a n i e m.

LXXI. CZAS I PRAWDA

Ilu

? ja

wierzych ksi

ąż

ek widziałem skonanie -

W samej wio

nie ich

ycia!' a nie były tanie'

I kiedy je składano, czekał

wiat, by wyszły,

Przewiduj

c wzruszenie, albo oklask przyszły;

I kiedy je sznurówk

zejmano w poszyty,

wiat szeptał, jak w alkowach przed balem kobiety.

A gdy wyszły?' - zostały porwane - a potem
Chwila cieniu i ciszy, jak bywa przed grzmotem,
Lecz czułe

e znienacka

wiatło si

rozpostrze,

I wiew kart, i jak po nich biegło no

a ostrze,

Czułe

- - a w dni niewiele słyszałe

, co chwila,

W rozmowach s

d, i w któr

stron

przechyla,

I jak przerwany bywa wniesieniem herbaty;
N a w s i ? - przeja

, w m i e

c i e ? - kupnem nowej szaty;

A w tydzie

same okładki tych ksi

ąż

Odchylaj

, jak kra

ce u

ywanych wst

ąż

ek,

Gdzieniegdzie i pył leci, jak w p o p i e l n

r o d

Na niebotyczny u s t

p, na skrzydlat

o d

I słycha

e kto

chyłkiem wzmiankował niechc

O pewnej innej ksi

ąż

ce, wyj

ść

wkrótce maj

cej.

- Tak jest dzi

tu i owdzie' lecz u n a s ?' wychodz

K s i

k i ?' - za pó

no, c z y n y ?' za wcze

nie si

rodz

Co je

li potrwa?' M

ęż

e b

mieli s i ł y

Nienarodzonych wnuków, a rozum?' - mogiły!

*
Towarzystwo-uczonych niebawem w tej mierze
Gdzie

- kiedy

- si

zgromadzi, skoro s k ł a d k i zbierze,

I dnia tego feuilleton za

wita w Poznaniu,

P o

w i

c o n y onemu rzeczy sprawozdaniu,

A który czyta

dzie dobry Obywatel:

Tak

e - przez p o

w i

c e n i e' (nie dla czczych bagatel!).

Wtedy - sam Długosz wyjdzie; "Kurierek" zamie

ci:

"Z B e r l i n a. Słycha

' kr

ążą

niew

tpliwe wie

ci,

Jakkolwiek owym wie

ciom M

ęż

e-zaufania

Przecz

- i rozdzielone s

ążą

ce zdania."

- Lecz nie

pi korespondent- "Czasu_ ' ten wymaca

Grunt prawdy i firmament przekre

li jak raca,

Po o b ł o k a c h - t ł u m a c z e

pozłoci rz

sisto,

By wszystkimi orzekn

ąć

zyki my

l - czyst

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

35 z 41

2008-08-20 19:49

W ka

dym kraju inaczej Prawda si

udziela,

Lubo wsz

dzie jednego ma nieprzyjaciela,

A tym jest k ł a m s t w o, tudzie

l e n i s t w o i p y c h a,

I n e r w ó w - w s t r

t, co, aby mie

pokój, ucicha,

Mało dbaj

c (cho

prawie to wiedzy zarodkiem),

e bywa słowo pierwej c e l e m ni

r o d k i e m,

e dzi

zyk kształc

c, nie zgadujem wcale.

Jakie? głosi

nim b

wesela i

ale

Za sto lat' -

e wi

c r a d o

e b o l e

e m o d ł a

Dlatego si

w Lakonizm zawrze

nie umiej

wzdychaj

za p r z y s z ł y c h, łkaj

c jako

ródła,

Do których inni przyjd

, w dzbany swe nalej

I b

, ochłod

wyczerpuj

c z dzbana;

Lub - nie znalazłszy

ródeł, pójdzie im z ust - piana!

LXXIII. GRZECZNO

ŚĆ

1
Znalazłem si

był raz w wielkim Chrze

cijan natłoku,

Gdzie jest biuro lasek, płaszczów i m a r e k;
- Ka

dy za swój chwytał si

zegarek,

Nie ufaj

c bli

niej r

ce i oku!'

2
Jeden tylko M

ąż

zwrócił moj

uwag

Z przezorno

albowiem szczególniejsz

czył wdzi

k i wzgl

dno

ść

, i powag

W niczym od chrze

cija

skiej nie zimniejsz

3
"Któ

jest? - pytam - tyle uprzejmy dla go

ród podejrzewaj

cych si

bli

nich owych?"

* * * * * * * *
(Był to stra

nik f i g u r w o s k o w y c h

Z pobliskiego M u z e u m - c i e k a w o

c i !')

LXXIV. BOHATER

1
Czy ju

nie wróci czas siły-zupełnej

Ani ma jeszcze zasłyn

ąć

Wiek, gdy po R u n o wa

ono si

płyn

ąć

Ze z ł o t e j u w i t e w e ł n y ?'

2
Lec na kolchidzkiej tkaniny kobierce

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

36 z 41

2008-08-20 19:49

Nikt

e ju

cej nie pragnie? -

Lub, bohaterów czuli spadkobierce,
Wol

ąż

u j

z a j a g n i

3
Smoka czy wielki łeb dzi

wyzwie kogo,

Rykiem otr

buj

c turniej;

Lub jest

e, kto by rad go potrze

nog

I wynie

ść

nade

górniej?'

4
Czy ramion marmur - czy muszkułów granie
I cało-strojno

ść

budowy,

Nie ma ju

cej nic za powołanie

Nad strawno

ść

dobr

? byt zdrowy?

5
Bohaterowie wszak od wieków w wieki
Kraj zdobywaj

z a k l

t y -

I od Achilla mniej bywa kaleki,
Kto nie wyzuł z ostróg pi

ty!'

6
Miała

by słodycz chrze

cija

ska, nowa,

Zawistnym by

stwa druhem? -

Gdy ona raczej jako białogłowa
Wierna - współ-zwyci

ęż

a duchem!

7
Miała

by włosów srebrno

ść

ksi

ęż

ycowa

Wyzwala

z D z i e j ó w - z a c i

g u ? -

Lecz staro

ść

, w czas swój, bywa wi

cej zdrowa

Od bark greckiego pos

gu.

8
Moj

esz - wiek blisko prze

ywszy, powstawa

Wyswobodzicielem ludu -
Heroizm czysty wcze

nie nie dostawa,

I nie dostawa - bez c u d u !

9
Owszem -

mier

sama i jej piekieł-krater

Có

?' - rzecz wielka lub licha:

W miar

do tego, jak? jaki bohater?

Dopełnił swego kielicha -

10
Niech

e wi

c Kolchów wiek sobie nie wraca,

Współczesno

ść

w równej mam cenie:

H e r o i z m b

dzie trwał, dopóki p r a c a;

Praca? - dopóki stworzenie!'

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

37 z 41

2008-08-20 19:49

LXVIII. STYL NIJAKI

S z k o ł a - s t y l u kłóciła si

z s z k o ł

- n a t c h n i e n i a,

Zarzucaj

c jej dzik

niepoprawno

ść

. - Ale!'

P o t o m n i nie s

tylko grobami z kamienia,

Ciosanymi cierpliwym dłutem doskonale:
S

oni pierw W s p ó ł c z e

n i, których przeznaczenia

Od d o - r a

n e g o w chwili

e zale

żą

słowa;

Przestawa by

wymow

s p ó

n i o n a w y m o w a !

LXXIX. RÓ

ŚĆ

ZDA

�

(POD WIZERUNKIEM ALFREDA DE MUSSET)

Jedni twierdz

e M u s s e t mistrza nie ma,

Nowe wniósłszy sztuki prawidło;
Drudzy -

e na

ladowc

jest B e r g h e m a

(Który - malował

licznie' bydło!').

LXXX. WIELKIE SŁOWA

1
Czy te

o jedn

rzecz zapytali

cie,

O jedn

tylko, jakkolwiek nie nowa!

To jest: g d z i e ? p a p i e r p r z e p a d a j a k l i

c i e.

Pozostawuj

c same w i e l k i e s ł o w a'

2
Gdzie? tych słów wielkich jest wspólna kraina,
Jedna dla ludzi wszystkich i ta

sama,

Która nie ko

czy si

, lecz wci

ąż

zaczyna -

Dla nas Ojczyzna dzi

, jak dla Adama!

3
Sfera s ł ó w w i e l k i c h, jakich nieraz par

Przez zgasły wieków przelata dziesi

tek

I wpierw uderza ci

, ni

dajesz wiar

Godz

c - jak strzały ordzewionej szcz

tek - -

4
Kto

je lat temu wypowiedział tysi

Lecz one dzisiaj grzmi

- - i ty, za stosem

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

38 z 41

2008-08-20 19:49

Ksi

g drukowanych, gotów byłby

przysi

e - bli

sze ciebie d

i głosem!

5
Czy wy spytali

cie tylko o tyle -

Tylko o jedn

ksi

g tajemnic

Z trupimi głowy na skrzydłach motyle,
Którym w ruiny stawi

ółt

wiec

6
Czy zapytali

cie czemu C i c e r o ?

P a w e ł ? lub S o k r a t ? tych słów rzekłszy par

' do dzisiaj ci

za piersi bier

A ty, cho

im nierad, dawasz wiar

7
Ksi

gi za

Twoje, mimo złote wargi

Kart z pergaminu, i twoje dzienniczki
Z elektrycznymi okrzyki lub skargi
Gasn

- jak ckliwe o południu

wieczki.

8
I wrzeszczysz: " D z i s i a j !" - ty, gdy twa korona
Dzisiaj jest w r

kach, co z dawna umarły:

Jak gał

ąź

, włosy wzi

wszy Absalona,

Skrzypi

ca jemu i hufcowi: "K a r ł y !"

LXXXI. KOLEBKA PIE

(DO SPÓŁCZESNYCH LUDOWYCH PIE

NIARZY)

I
Gdzie t o n i m i a r a równe s

przedmiotowi,

Gdzie przedmiot si

harmoni

dostraja,

Tam jest i pie

śń

, i rym - jak kto je powie -

Tam z - s i e d m i a si

brzmienie i tam si

z - t r a j a,

I spadkuje si

same ku ko

cowi'

II
- Umiej słowom wyrazi

ich w y g ł o s - p i e r w s z y -

To jest cał

wra

tajemnic

Rym?' - we wn

trzu le

y, nie w ko

cach wierszy,

Jak i gwiazdy nie tam s

, gdzie

wiec

! *

III
Podobnie

i pie

śń

gminna to nie jest t o,

Co wy dzi

zrobili

cie z niej - -

Płynno

ść

słów? - to - oko błysłe łz

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

39 z 41

2008-08-20 19:49

To - ciepły dech, nie zawołanie: "Tchnij!'"
Tak - wyw

ęź

la si

kwiatu p

k i tak ptasz

Coraz bystrzej i pełniej widzi dzie

Nim nad rozp

kł

wzleci czasz

Wra

enia pierw maj

c przez s w ó j - r d z e

IV
St

d to nie s

n a s z e - p i e

n i - n a s z e,

Lecz boskiego co

bier

w si

;

d, cho

' nie ja to

c o?

Ludzko

ci-pół na globie współ-

ni ze mn

;

Dopomaga mnie - i c i c h o, i g ł

b o k o,

I u r o c z y

c i e, i c i e m n o:

Jak - wszech-oko!'

V
Tam to wszcz

ła si

pie

śń

gminna, jakby z dna

Uspokojonej na skro

gł

Czerpi

c tok swój i j

k goł

bi;

A Bóg j

sam zna!'

LXXXII.

MIER

1
Skoro usłyszysz, jak czerw gał

ąź

wierci,

Piosenk

zanu

lub zadzwo

w tymbały;

Nie my

e formy gdzie

podojrzewały;

Nie my

ł - o

mierci'

2
Przed-chrze

cija

ski to i błogi sposób

Tworzenia sobie l e k k i c h rekreacji,
Lecz c i

k i e j wiary,

mier

: t y k a o s ó b,

N i e s y t u a c j i - -

3
A jednak ona, gdziekolwiek dotkn

ła,

T ł o - nie istot

, c o n a t l e rozdarłszy,

Prócz chwili, w której wzi

ła - nic nie wzi

ła:

- Człek od niej starszy!

LXXXIII. SENS-

WIATA

1
Do uczty gdy z gwarem siadano za stół,
Mnie jednemu zbrakło siedzenia -
Tłumaczy to zwyczaj, bym za złe nie wzi

ł,

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

40 z 41

2008-08-20 19:49

Wró

żą

c: i

taki traf - o

e n i a !

2
Wi

c - toast podniosłem, lecz stało si

znów,

e wlano mi ostatek wina.

(Co zwyczaj wykłada z f a w o r u wdów,
Lub,

e mo

esz mie

wkrótce syna!')

3
Płyn

łem za morze' sk

d pu

cił kto

wie

ść

e si

rozbił okr

t w podró

y - -

Wiele st

d tłumacze

, lecz spólna ich tre

ść

Długi i błogi

ywot wró

4
Sens z tego,

e dziwnie przewrotnym jest

wiat:

Bo gdy nie masz miejsca, to ci

eni

A skoro pogrzebi

m dodaj

sto lat,

A gdy zapominaj

- ceni

LXXXIV. CZEMU

Pró

no si

dziesz przeklinał i zwodził,

I wiarołomił zawzi

ciu własnemu-

Powrócisz do niej - b

dziesz w progi wchodził

I dr

ał,

e mo

e nie zastaniesz?...

c z e m u!...
*

Sam sobie b

dziesz słówkiem jednym szkodził,

Nie powierzonym, prócz tobie jednemu.
B

dziesz si

b e z n i e j z n i

kłócił - i godził,

I wrócisz w

tpi

c czy zastaniesz?...

c z e m u!...
*

Szcz

ęś

liwi przyjd

, jak na domiar złemu:

Kołem osi

- chwilki nie b

dzie,

By westchn

ąć

szczerze...ach! czemu i czemu

Przyszli szcz

ęś

liwi? rozparli si

wsz

dzie,

Wsz

dzie usiedli z czołem rozja

nionem-

Dom napełnili - stali si

Legionem!...

*

Przeczekasz wszystkich?... to - d w ó c h ci zostanie,
A j e d e n w progu jeszcze ma pytanie
I cho

, na zegar pojrzawszy, si

sro

Ty - nawykn

łe

nie ufa

jemu:

Wróci i znowu kapelusz poło

Vade - Mecum

file:///D:/Norwid%20Cyprian%20Kamil%20-%20Vade-Macum.htm

41 z 41

2008-08-20 19:49

I r

kawiczki zdejmie jeszcze--

c z e m u?
*

A

chwila przyjdzie, gdy w y j

? - lepiej znaczy,

eli zosta

po oboj

tnemu;

Wstaniesz-i pójdziesz, kamienny z rozpaczy,
I nie zatrzymasz si

, precz id

c--

c z e m u?
*

A ksi

ęż

yc b

dzie, jak od wieków niemy,

Gwiazda si

adna z miejsca nie poruszy-

Patrz

c na ciebie oczyma szklistemi,

Jakby nie było w Niebie

ywej duszy:

Jakby nie mówił nikt N i e w d z i a l n e m u ,

e troch

ej - tak wiele katuszy!

I nikt, przed Bogiem, nie pomy

lił:

c z e m u?

K O N I E C