Wykład 1- synteza
Pojęcia przedsiębiorczości, przedsiębiorcy,
czy działań przedsiębiorczych spotyka się
zarówno w literaturze socjologicznej jak i
ekonomicznej.
Jeden z ekonomistów uważa, iż
przedsiębiorczość nie jest ani nauką, ani sztuką.
Jest praktyką. Podobnie jak we wszystkich
dziedzinach praktycznych, na przykład w
medycynie lub inżynierii, nauka o
przedsiębiorczości jest środkiem do osiągnięcia
celu.
1
Przedsiębiorczość w teorii ekonomii ujmowana
jest jako swoista forma pracy, bądz
jako czwarty
(oprócz ziemi, kapitału i pracy) czynnik produkcji.
Jednak wiadomo, iż tylko pewna grupa
społeczeństwa posiada cechy i możliwości
przedsiębiorcze. Jednak, aby mogli oni działać w
sposób przedsiębiorczy, odkrywać okazje, zakładać
nowe firmy, muszą być spełnione uwarunkowania
instytucjonalne, polityczne i kulturowe.
Z kolei inni uważają, iż możliwe jest, że większość
osób, jeśli nie wszystkie, mogłyby prowadzić małe,
niezależne firmy. Nie wszyscy jednak tego pragną, a
także nie wszyscy w danej chwili mają pomysł,
możliwość i środki.
2
Szumpeter1 twierdził, iż przedsiębiorczość to
wdrażanie nowych technologii, wyrobów, form
organizacji produkcji i sprzedaży. Wg
Schumpetera do działań przedsiębiorczych
zaliczamy tylko te, które podejmowane są w
nowej dziedzinie, są oparte na nowych pomysłach
i stanowią nowe rozwiązania.
Wg Knighta2 przedsiębiorcą jest osoba, dla której
istotą działań jest przede wszystkim niepewność,
mimo tego, iż działania przedsiębiorcze dotyczą
wcześniej znanych wyrobów i usług, stosują
znane technologie.
1
Schumpeter J.,1960: Teoria rozwoju gospodarczego. PWN.
2
Piasecki B., 1998: Ekonomika i zarządzanie małą firmą, PWN.
3
Sposób określania przedsiębiorczości można podzielić
na trzy kategorie tzn. ze względu na działania
ekonomiczne przedsiębiorcy, sposób zachowania czy
indywidualne jego cechy.
Ekonomiczne funkcje działań przedsiębiorczych
zostały określone jako proces kreowania czegoś nowego,
odmiennego, prowadzącego do uzyskania finansowych
korzyści.
Sposób zachowania oznacza z kolei wykorzystanie
pojawiających się możliwości, wprowadzenie zmian w
dotychczasowej działalności czy poprawę efektywności
wykorzystania posiadanych zasobów.
Trzeci, bardzo często spotykany sposób pojmowania
przedsiębiorczości to cechy osobowe tj. inicjatywa,
zdolność przekonywania, skłonność do podejmowania
ryzyka, zdolność rozwiązywania problemów.
4
Tabela 1. Zestawienie cech osobowości ułatwiających
lub utrudniających działania przedsiębiorcze
Cechy utrudniające Kategorie Cechy ułatwiające
ogólne
potrzeby
- liczenie głównie na opiekę - tendencje do dominowania,
psychiczne
i oparcie u innych osób,
- skłonność do wyczynu
- uległość,
i posiadania,
- odrzucenie i izolacja
- dążenie do własności
i autonomii
motywacja
- lęki,
- tendencje do powiększania
stanu posiadania,
- chęć utrzymania tego,
co się posiada, a nie jego
- orientacja na osiągnięcie
pomnażania
i sukces,
- motywy bycia
przedsiębiorczym
decyzje
- zdecydowanie,
- trudności w
- decyzje adekwatne do
podejmowaniu decyzji,
sytuacji,
- chwiejność,
- konsekwencja
-  wyuczona bezradność
ryzyko
- unikanie sytuacji i decyzji - traktowanie sytuacji
obciążonych ryzykiem ryzykownych jako szansy na
sukces
sukces
- odporność psychiczna,
- brak odporności
i niepowodzenie
psychicznej,
- wysoki próg stresu
i frustracji,
- niski próg stresu
- umiejętność działania
i frustracji
w sytuacjach trudnych
innowacyjność
- postawa zachowawcza, - postawa pioniera,
i twórczość
- zdolność twórcza,
- brak zdolności twórczych
- intuicja
współpraca
- zdolności przywódcze,
- trudności w kontaktach
- twórcze kierowanie,
i współpracy,
- zaufanie u innych,
- brak zdolności
- umiejętność negocjacji
przywódczych
i mobilizowania innych
5
bariery
- lęk i obawy,
- optymizm i aktywność,
- lenistwo,
- znajomość siebie
- pesymizm
y
ródło: Opracowanie własne na podstawie: Encyklopedia Biznesu pod red. W. Pomykało, Wyd.
Fundacja Innowacja. Warszawa 1995, s. 683.
Przymiotnikiem  przedsiębiorczy określa się
zazwyczaj ludzi aktywnych, rzutkich,
energicznych, przejawiających inicjatywę. W
znaczeniu psychologicznym słowo
przedsiębiorczość, to cecha osobowości, a ściślej,
zespół cech warunkujących bycie dobrym
przedsiębiorcą, tj. takim, który osiąga sukcesy w
organizowaniu i kierowaniu przedsiębiorstwem.
6
Wizerunek przedsiębiorcy wyznaczają pewne
cechy charakterystyczne, a szczególnie:
f&przedsiębiorca woli sam podejmować decyzje;
f&nie boi się podejmowania ryzyka;
f& pragnie widzieć rezultaty tego co robi i oczekuje
konstruktywnej krytyki oraz pochwał;
f& chce mieć możliwość odgrywania aktywnej roli w
przedsiębiorstwie, dlatego czuje się najszczęśliwszy
w małych organizacjach;
f&czuje się dobrze w sytuacji, gdy następuje rozwój
działalności, i w otoczeniu, które jest
ukierunkowane na działalność gospodarczą;
f& wiele od siebie żąda, ma też duże wymagania, co do
umiejętności swoich współpracowników.
7
Model rozwoju społecznego wyróżnia cztery
kategorie przedsiębiorców ze względu na wiek
osób prowadzących swoje przedsiębiorstwa i
wpływ tego czynnika na rodzaj podejmowanego
działania:
- improwizatorzy - 20 lat (robią to, co potrafią
najlepiej);
- rewizjoniści - 30 lat (zmieniają swoją
dotychczasową karierę);
- kontynuatorzy - 40 lat i 50 lat (rozwijają własne
umiejętności);
- powracający - 60 lat (powracają do biznesu,
który prowadzili i w którym sprawdzili się
przed laty, np. małe kawiarnie).
8
Faktem jest również wpływ działalności gospodarczej
na środowisko lokalne. Można mówić o
oddziaływaniu:
- bezpośrednim: przyrost miejsc pracy, baza
podatkowa, inwestycje zaspokajające różne
potrzeby lokalne;
- pośrednim: przedsiębiorstwo jako nośnik postępu
(sponsor badań i rozwoju technologii),
- poprzez wywołanie tzw. efektu mnożnikowego
(generowanie innych korzystnych zdarzeń albo
powiększenie skuteczności już uprawianych
dziedzin): przyciąganie inwestycji, programów i
dotacji,
9
- poprzez zmianę postawy obywateli - samodzielne
rozwiązywanie problemów, zaspokajanie potrzeb w
wyniku własnej inicjatywy i własnej aktywności.
10
Kryteria klasyfikacji przedsiębiorstw wg
Głównego Urzędu Statystycznego
- małe przedsiębiorstwa - podmioty zatrudniające do
5 osób (bez względu na rodzaj działalności);
- średnie przedsiębiorstwa - podmioty zatrudniające
od 6 do 50 osób w przemyśle i budownictwie, a w
przypadku pozostałych rodzajów działalności od 6
do 20 osób;
- duże przedsiębiorstwa - podmioty zatrudniające
powyżej 50 osób w przemyśle i budownictwie, a w
pozostałych rodzajach działalności powyżej 20
osób.
Podział na małe i średnie przedsiębiorstwa (MSP)
11
dokonywany jest ze względu na politykę gospodarczą
każdego kraju, a także na statystykę. W praktyce
najczęściej przy wyodrębnianiu małego i średniego
przedsiębiorstwa bierze się pod uwagę:
- kryteria ilościowe, do których zaliczyć można m. in.
wielkość zatrudnienia, wartość rocznych obrotów,
wartość majątku trwałego itd.;
- kryteria jakościowe, wśród których najczęściej
uwzględnia się takie cechy firmy, jak: finansowa
niezależność, jedność własności i zarządzania,
udział w rynku itd.
12
Sfera oddziaływania państwa
Polityka państwa w
stosunku do sektora
małych przedsiębiorstw
Instrumenty Instrumenty Regulacje
fiskalne pieniężno-kredytowe prawne
Rozwój przedsiębiorczości
Postawy przedsiębiorcze
Edukacja
Infrastruktura
Sfera samorządów lokalnych
Rysunek 2. Czynniki wpływające na rozwój
przedsiębiorczości
13
" Bariery wewnętrzne rozwoju
przedsiębiorczości
" Wady przedsiębiorczości na małą skalę
" Zalety drobnej przedsiębiorczości
14