Otyłość i zaburzenia jedzenia w psychologii klinicznej
Wykład 3.
Trzecie zaburzenie jedzenia?
Zespół gwałtownego objadania się.
• • Czy, po okresach objadania się, przeprowadzasz kuracje odchudzające, głodówki, ekstremalny trening lub nadużywasz środków przeczyszczających?
• • Czy jesz nieregularnie i destruktywnie, ale bez wymiotów?
• • Czy twoja waga podlega silnym wahaniom? Wśród uzależnionych od jedzenia
znajdują się zarówno otyli, jak i osoby o wadze normalnej.
Zespół gwałtownego objadania się
(BINGE EATING DISORDER)
Objadanie się
• jest prawdopodobnie najczęściej występującym zaburzeniem odżywiania
(U. S. Department Of Health Human Services; 2001).
• 2-3% populacji ogólnej (2007)
• 0.7% - 4% Amerykanów
• 15% - 50%/ 20-30% osób uczestniczących w programach odchudzających –
(American Psychiatric Association, 1994)
W Stanach Zjednoczonych
Około 25 mln osób lub więcej cierpi na kompulsywne objadanie się (BED)
(Crowther et al., 1992; Fairburn et al., 1993; Gordon, 1990; Hoek, 1995; Shisslak et al., 1995).
• w literaturze polskiej obserwuje się brak jednomyślno ści po śród autorów w kwestii terminologii
• „zespó ł gwa łtownego objadania si ę” (Józefik, Pilecki, 1999), “wewn ętrzny przymus jedzenia” (Jablow, 1993) czy „kompulsywne jedzenie” (Jablow, 1993).
• Początek choroby w okresie adolescencji lub w trzeciej dekadzie życia,
• przeciętny wiek osób leczących się na objadanie się wynosi ponad 40 lat (DSM-IV, Casebook, 1994).
• stosunek liczby kobiet do mężczyzn cierpiących na objadanie się do wynosi ok.
3 : 2
(DSM-IV, Casebook, 1994).
1
Otyłość i zaburzenia jedzenia w psychologii klinicznej
Współwystępowanie
innych zaburzeń
• 50% pacjentów choruje na depresj ę
• 50% do świadcza zaburze ń l ękowych
• Pacjenci maj ą epizody innych zaburze ń jedzenia, najcz ęściej bulimii (najcz ęściej otyli pacjenci) (Yanovski,1993)
• Osoby cierpiące na objadanie się mają zazwyczaj nadwagę lub są otyłe, jednak
niektóre posiadają prawidłową masę ciała.
• Osoby często doświadczają znacznych wahań wagi związanych z napadami objadania się, dietami i wynikającego z nich efektu jo-jo
• Objadanie się (binge eating disorder) jest poważnym, zagrażającym życiu
zaburzeniem charakteryzującym się nawracającymi epizodami kompulsywnego
przejadania się lub napadami jedzenia. W przypadku objadania si ę nie wyst ępuj ą charakterystyczne dla bulimii zachowania kompensacyjne.
Objadanie się
• Dla osoby cierpiącej na objadanie się – jedzenie i waga ciała stają się centralnymi problemami w życiu.
• koncentracja chorej osoby na wyglądzie swojego ciała. Niektórzy badacze uważają, że nacisk kładziony na figurę i wagę może pomóc objadającym się kobietom nadać
strukturę, prostotę i pewność w ich życiu (Vitousek, Hollon, 1990 za Beebe,
Holmbeck, Albright, Noga, Decastro 1995).
Objadanie się
• napady objadania się (binge), czyli spo żywanie takiej ilo ści jedzenia, która dla wi ększo ści innych osób w podobnych okoliczno ściach i czasie (zazwyczaj paru godzin) by łaby zdecydowanie za du ża
• wyst ępowanie przez okres sze ściu miesi ęcy z cz ęstotliwo ści ą przynajmniej dwóch dni w tygodniu.
Objadanie się
• Po napadach objadania si ę osoby nie podejmuj ą nieprawid łowych zachowa ń
kompensacyjnych s łu żących zapobieganiu przyrostowi masy cia ła (takich jak np.
prowokowanie wymiotów) lub podejmuj ą je sporadycznie (American Psychiatric
Association, 1994
2
Otyłość i zaburzenia jedzenia w psychologii klinicznej
• W ICD-10 zespół gwałtownego objadania się nie został uwzględniony jako odrębne zaburzenie; osoby przejawiające niżej opisane objawy mogą więc na podstawie ICD-10 uzyskać diagnozę
• „Przejadanie się związane z innymi czynnikami psychologicznymi”,
• „Inne zaburzenia odżywiania się” lub
• „Zaburzenia odżywiania się, nieokreślone” (Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10, 1998).
Objadanie się
• napad wiąże si ę z bardzo negatywnymi emocjami m.in. dlatego, i ż osoba obawia się, że przytyje.
• po napadach objadania si ę wiele osób podejmuje decyzje dotyczące odchudzania się. Przestrzeganie diety kończy się z kolejnym napadem objadania się
Objadanie się
• napady poprzedzane są odczuwaniem silnego napięcia i innych
negatywnych emocji.
• Znaczna część osób objadających się jest stosunkowo podatna na chorowanie na
depresje
Symptomy behawioralne
• nawracaj ące epizody przejadania si ę lub napady jedzenia.
• jedzenie w sposób znacznie bardziej gwa łtowny ani żeli normalnie
• poczucie braku kontroli w toku trwania epizodu
• jedzenie du żych ilo ści jedzenia pomimo braku poczucia fizycznego g łodu
Symptomy behawioralne
• robienie zapasów jedzenia
• ukrywanie jedzenia, jedzenie w samotno ści
• jedzenie pomimo stanu niewygodnego przepe łnienia
• jedzenie przez ca ły dzie ń, bez ustalonych pór posi łków
Symptomy emocjonalne i psychiczne:
• prze żywanie wstr ętu; poczucia winy lub depresji w trakcie lub po przejedzeniu
• napady jedzenia cz ęsto poci ągaj ą za sob ą poczucie l ęku; wstydu; z ło ści
• przejadanie s łu ży redukcji napi ęcia, lub poprawie nastroju
• wysoka potrzeba kontroli
3
Otyłość i zaburzenia jedzenia w psychologii klinicznej
Symptomy emocjonalne i psychiczne:
• trudno ść w ekspresji emocji i potrzeb
• perfekcjonizm
• koncentracja na spe łnianiu oczekiwa ń innych
• unikanie konfliktów
Symptomy emocjonalne i psychiczne:
• niezadowolenie z rozmiaru w łasnego cia ła
• poczucie niskiej warto ści
• spo łeczna izolacja
• depresja
• sk łonno ść do zmiennych nastrojów i rozdra żnienia
• negatywna ocena własnej osoby pełni kluczową rolę w funkcjonowaniu osób
cierpiących na BED.
• osoby koncentrują się na kwestiach związanych z jedzeniem i wagą po to, by
odwrócić swoją uwagę od poczucia własnej nieadekwatności i niepowodzenia
(Mussell, Binford, Fulkerson, 2000).
• chorujący na objadanie się porównują siebie do perfekcjonistycznych standardów, co ma zapewne istotny wpływ na ich niskie poczucie własnej wartości.
Symptomy somatyczne:
• problemy kardiologiczne
• zm ęczenie
• nieprawid łowy poziom cukru we krwi
• trudno ści z podj ęciem fizycznej aktywno ści
• cz ęsto uzale żnienia
• długotrwałe odchudzanie się prowadziło do napadowego objadania się (binge eating) tylko u tych osób, które miały niskie poczucie własnej wartości (Polivy, Heatherton, Herman, 1988 za Striegel-Moore, 1995).
• niskie poczucie własnej wartości może wpływać na zintensyfikowaną chęć poprawy własnego wyglądu (Striegel-Moore, 1995). Gdy próby te kończą się niepowodzeniem
poczucie własnej wartości może się jeszcze obniżyć.
• objadanie się wpływa w istotny sposób na jakość życia cierpiących na niego osób, to wielu pośród nich udaje się nie wypaść ze swoich ról społecznych i pozornie
funkcjonować stosunkowo sprawnie.
4
Otyłość i zaburzenia jedzenia w psychologii klinicznej
• większość z nich uważa, że choroba ma duży wpływ na ich kontakty z innymi ludźmi i przyczynia się do wycofywania się z różnych aktywności, w tym z życia towarzyskiego.
• znacznej części osób cierpiących na objadanie się udaje się latami ukrywać objawy swojej choroby nawet przed najbliższymi osobami.
Negatywne emocje
• osoby objadające się często doświadczają bardzo silnych, negatywnych emocji.
• Podobnie jak z obniżonym poczuciem własnej wartości, przeżywanie silnych
negatywnych emocji wydaje się korelować z zespołem gwałtownego objadania się na
zasadzie sprężeń zwrotnych.
• osoby doświadczające stale lub bardzo często takich emocji są bardziej podatne na zachorowanie, z drugiej zaś strony choroba ta wzmacnia, utrzymuje i często generuje wiele bardzo silnych, negatywnych emocji.
• w wielu rodzinach osób z objadaniem się występuje wysoki poziom konfliktów,
uzależnień i wykorzystywania seksualnego (Yanovski, 1993, za Friedman, Wilfley,
Welch, Kunce, 1997).
• osoby chorujące na objadanie się często przeżywają negatywne emocje związane z odczuwaniem wrogości do samych siebie
• poczucie izolacji, wynikaj ące z objadania si ę (Herzog, Keller, Lavori, Ott za O’Mahony i Hollwey, 1995).
• poczucie wstydu w zwi ązku z chorob ą (National Eating Disorders Association, 2002.) i ukrywanie jej przed najbli ższymi osobami.
• przyczynia si ę to do odczuwania osamotnienia i odmienno ści.
• Uczucie wstydu wydaje się być jednym z kluczowych elementów doświadczania siebie osób z zespołem gwałtownego objadania się
• uczucie wstydu było najsilniej powiązane z wagą u objadających się kobiet i z kształtem ciała u objadających się mężczyzn.
• Intensywność odczuwanego wstydu nie zależała natomiast od płci, częstości napadów objadania się czy masy ciała (Jambekar, Masheb, Grilo, 2003).
• Nasilenie prze żywanego wstydu nie wydaje si ę ró żni ć kobiet i m ężczyzn
(Jambekar, Masheb, Grilo, 2003)
• że wiele kobiet cierpiących na zespół gwałtownego objadanie się przejawia skłonność do impulsywnych zachowań, nie tylko związanych z odżywianiem się
• Impulsywność może wpływać na zachowania wobec innych, na podejmowanie
decyzji, na spożywanie alkoholu czy zażywanie narkotyków oraz na życie seksualne 5
Otyłość i zaburzenia jedzenia w psychologii klinicznej
• osoby chorujące na zespół gwałtownego objadania się często myślą o własnej osobie w oparciu o zasadę „wszystko albo nic” (oraz porównują się do perfekcjonistycznych standardów)
• postrzegają często siebie jako słabe i bezwartościowe i uważają, że nie są w stanie w pozytywny sposób wpłynąć na swoją przyszłość (Parrott, 1998, za Morand 2002).
• osoby objadające się posiadają silnie negatywny obraz własnego ciała (Morand, 2002).
• Chorzy określają zazwyczaj siebie jako „zbyt grubych”, zaś nadwaga i otyłość są przez nich traktowana nie tylko jako odrażająca, ale także jako dowód słabej woli i
predyktor niepowodzenia w przyszłości (Roth, 1984).
• przejawiają zazwyczaj bardzo silne, irracjonalne przekonanie o tym, że schudnięcie w ogromnym stopniu poprawi jakość ich życia i rozwiąże wszystkie problemy
• Kobiety atrakcyjne fizycznie są postrzegane jako bardziej kobiece od nieatrakcyjnych, a kobiety szczupłe są ocenianie jako bardziej kobiece niż kobiety o większej masie ciała (Cash, Dawson, Davis, Bowen, Galumbeck, 1989 za Striegel-Moore, 1995).
• Kobiety jedzące mniej są również postrzegane jako bardziej kobiece od tych, które jedzą więcej (Rolls, Fedoroff, Guthrie, 1991, za Striegel-Moore, 1995) .
• Zabieganie o atrakcyjność fizyczną i szczupłość jest dla kobiety ważnym elementem kobiecości (Brownmille, 1984; Freedman 1984 za Striegel-Moore, 1995).
http://www.anonimowizarlocy.org
• ANONIMOWI śARŁOCY
• CZYM JEST WSPÓLNOTA ANONIMOWYCH śARŁOKÓW?
• 12 KROKÓW
• 12 TRADYCJI
• CZY MASZ PROBLEMY Z JEDZENIEM - KWESTIONARIUSZ
• ADRESY MITYNGÓW
• AKTUALNOŚCI
• śYCIORYS
• LINKI
6