134 7. ZESPÓł NABYTEGO NIEDOBORU ODPORNOŚCI (AIDS)
długi czas, około dziesięciu lat, to w przeważającym okresie tej przewle-
ZMIANY W JAMIE USTNEJ
kłej infekcji pacjent jest w całkiem dobrym stanie klinicznym. Dopiero po
Manifestacja AIDS w jamie ustnej może być bardzo różna i została sklasyfiko-
kilku latach, gdy wirus w sposób jednoznaczny zniszczy system immuno-
wana przez Pindborg (1989). Najbardziej powszechnymi zmianami są: kandy-
logiczny, zaczynają się pojawiać infekcje oportunistyczne i zmiany o cha-
doza, leukoplakia włochata, mięsak Kaposiego, infekcje przyzębia. Jest praw-
rakterze nowotworowym.
dopodobne, że osoby z wymienionymi zmianami mogą być HIV pozytywne.
Początkowo przypuszczano, że uszkodzenie układu immunologicznego
Mogą też jednak występować inne różnorodne zmiany w jamie ustnej:
jest spowodowane postępującym spadkiem w krwi liczby limfocytów T4,
w wyniku niszczenia ich przez komórki wirusa. Potwierdzeniem tego jest
Infekcje grzybicze
zmniejszenie ich liczby z 1000/mm3 do d"100/ mm3 podczas długiej fazy
choroby bezobjawowej. Aczkolwiek, nawet w póz
nych etapach choroby,
% % Kandydoza.
gdy w krwi jest bardzo mało komórek T4, odsetek w którym następuje
% % Histoplazmoza.
replikacja wirusa wynosi tylko 1 do 40. We wczesnych stadiach choroby
% % Kryptokokoza.
tylko 1 na 1000 komórek krwi T4  produkuje wirusy. Jedną z przyczyn
% % Geotrichoza.
spadku liczby komórek T4 mogłoby być postępujące niszczenie zakażo-
nych komórek przez komórki T8-cytotoksyczne. Inną możliwością jest to,
Infekcje bakteryjne
że przeciwciała, rozpoznając wirusowe proteiny gp120 oraz gp41 na jego
otoczce zewnętrznej (envelope), mogą również przeszkadzać głównemu % % Ostre wrzodziejąco-martwicze zapalenie dziąseł (ANUG  acute
układowi zgodności tkankowej (MHC  major histocompatibility com- necrotizing ulcerative gingivitis).
plex) komórek zdrowych. Póz
niejsza teoria poparta wynikami badań eks- % % Szybka destrukcja przyzębia.
perymentalnych mówi, że wirus HI może przyspieszać rozpowszechnioną % % Mycobacterium avium intracellulare.
apoptozę (zaprogramowaną śmierć) zdrowych komórek odporności. % % Promienica.
Wyniki ostatnich badań sugerują, że najbardziej prawdopodobną przy- % % Choroba kociego pazura.
czyną jest to, że infekcja HIV stopniowo, ale w sposób postępujący nisz- % % Klebsiella pneumoniae.
czy narządy limfatyczne, zwłaszcza węzły limfatyczne. Potwierdzono, że % % Enterobacteriaceae.
w czasie długiej przewlekłej fazy bezobjawowej wirus HIV ulega namno- % % Escherichia coli.
żeniu głównie w węzłach chłonnych, a to stopniowo zwiększa obciążenie % % Zaostrzenie przewlekłych ropni.
organizmu zainfekowanymi komórkami. Wydaje się, że w węzłach chłon- % % Zapalenie zatok.
nych obciążenie wirusem jest naprawdę duże i wzrasta w sposób ciągły % % Zapalenie podżuchwowej tkanki łącznej.
w czasie trwania fazy przewlekłej. Nagły wzrost we krwi poziomu wiru-
sów w póz
nych stadiach choroby jest najprawdopodobniej spowodowany
Infekcje wirusowe
brakiem prawidłowego funkcjonowania zniszczonych węzłów chłonnych.
% % Zapalenie opryszczkowe jamy ustnej.
Utrata komórek dendrytycznych, limfocytów T4-pomocniczych i komórek
% % Cytomegalowirus.
pamięci prawdopodobnie prowadzi do szybkiej utraty funkcji immunolo-
% % Wirus Epsteina-Barr (EB).
gicznej, a wirus pojawia się w dużej ilości we krwi obwodowej. Pacjent
% % Wirus półpaśca.
sparaliżowany systemem odpornościowym umiera z powodu nawracają-
% % Wirusy brodawczaka.
cych infekcji oportunistycznych oraz zmian nowotworowych.
Nowotwory
OBJAWY KLINICZNE AIDS
% % Mięsak Kaposiego.
% % Chłoniak nie-Hodgkina.
ZMIANY OGÓLNE
% % Rak płaskonabłonkowy.
Najistotniejszymi objawami klinicznymi AIDS są: uogólnione powiększe-
Zaburzenia neurologiczne
nie węzłów chłonnych, spadek masy ciała, biegunka o niewyjaśnionym
podłożu, infekcje oportunistyczne oraz nowotwory. Do infekcji oportuni-
% % Neuropatia nerwu trójdzielnego.
stycznych należą:
% % Porażenie twarzowe.
% % Kandydoza jamy ustnej i gardła.
Przyczyny nieznane
% % Opryszczka zwykła na skórze i błonach śluzowych.
% % Zapalenie płuc  Pneumocystis carinii.
% % Nawracające owrzodzenie aftowe.
% % Mycobacterium tuberculosis.
% % Postępujące martwicze owrzodzenie.
% % Nietypowe infekcje grzybiczo-bakteryjne.
% % Toksyczna epidermoliza naskórka (zespół Lyella).
% % Salmonelloza.
% % Opóz
nione gojenie się ran.
% % Kryptokokowe zapalenie opon mózgowych.
% % Idiopatyczna trombocytopenia.
% % Kryptosporydioza.
% % Powiększenie gruczołów ślinowych.
% % Toksoplazmoza mózgu.
% % Kserostomia jamy ustnej.
% % Choroby związane z zakażeniem cytomegalowirusem.
% % Bardzo jasne zabarwienie błony śluzowej jamy ustnej.
Do nowotworów zalicza się:
Zmiany w jamie ustnej, takie jak kandydoza (OC  oral candidiasis), leu-
koplakia włochata (OHL  oral hairy leukoplakia) oraz ostre martwiczo-
% % Mięsaka Kaposiego.
-wrzodziejące zapalenie dziąseł (ANUG) mogą być pierwszymi objawami
% % Chłoniaka z komórek B.
infekcji HIV i jej progresji. Prawie wszyscy zakażeni tym wirusem bę-
% % Chłoniaka Hodgkina.
dą mieli zmiany w jamie ustnej. Lekarz dentysta pełni ważną funkcję we