Początek w VIIw. Osobisty związek pomiędzy bogiem a wiernym. Przeżycie emocjonalne w reakcji na bożą łaskę.
Ruch miał 2 odgałęzienia:
-ześrodkowane na Śiwie
-Wisznu
A tak naprawdę grupy te czciły bóstwa lokalne. Np. Murukan, Tirumak(utożsamiany z Wisznu).
Najanmarzy – postacie śiwaitów
alwarzy – 12, wisznuici
Tirukkular – przejawiał pierwsze oznaki bhakti, akcentowanie roli bezinteresownej miłości w stosunkach między ludźmi, oraz między człowiekiem a bogiem.
Inne tamilskie dzieło: Przewodnik do władcy Murakana, to z Viw.
Wśród Najanmarów 4 najwybitniejsze postaci to: Ćampantar, Ćuntarar, Appar, Manikkawaćakar.
Ćampantar – polemizował z wpływami buddyjskimi i dżinijskimi, podkreśla potrzebę duchowych aktów czci. Śiwa przebywa w sercach tych, którzy skupiają na nim swe myśli w pobożnej
kontemplacji.
Ćuntarar – był braminem, tematem jego hymnów prosta miłość do Boga,
Appar – był krótko nauczycielem dżinizmu, wniósł wielki wkład w odrodzenie śiwaizmu.
Jego poezja charakteryzowała się głębokim poczuciem grzechu i skruchy rzadko spotykanym w hinduizmie.
Szczyt poezji tamilskiej – Tiruwaćakam pióra Manikkawaćakara. Dzieło pochodzi z IX w. Wyraża głęboką miłość autora do Śiwy.
Wisznuicki ruch pobożnościowy rozwijał się na podobnych zasadach. Ześrodkował się wokół
świątyni wisznuickiej Śrirangam.
Alwarowie: POJOKAI, PUTAM, PEJ. Każdy z nich stworzył osobną sektę hymnów o bożej łasce.
NAMMAWLAR, spędził życie na poście i medytacji. Natchniony przez Wisznu ułożył 4 zbiory wierszy, aby zaopatrzyć masy w poezję religijną.
TIRUPAN – śpiewak i lutnista, pokazywał niedopuszczalność różnic kastowych.
ANTAL – kobieta, która miała być poślubiona posągowi Wisznu, a następnie miała być w niego wchłonięta.
Mistycy wisznuiccy czy śiwaiccy akcentują ten same motywy:
-ekstatyczna odpowiedź na osobiste doświadczenie,
-uciekanie się do bożego wybaczenia
-każdy kult jest w zasadzie monoteistyczny.
Miłość przekracza bariery kasty i płci.
Grupy wyznawców przemierzały kraj śpiewając, tańcząc i wzywając przeciwników do
-publicznych dysput.
Pod względem doktrynalnym pierwszym przedstawicielem JAMUNA, bóstwo jako przyczyna i
świat i dusza jako skutki. Wszechświat posłuszny woli Boga.
Jamuna analizuje też Bhagawadgitę.
RAMANUDŻA (śriwisznuita) – 1017-1137, pisma filozoficzne, 3 utwory pobożnościowe i podręcznik codziennego kultu. Związany ze świątynią Śri Rangam.
Przyznaje ważną realność światu: materii(prakryti) oraz duszom (atman).
Bóg tak się ma do świata atmana, jak dusza do ciała.
Bada relacje pomiędzy światem a Bogiem. Dusze realne, ale zależne od bóstwa.
Bóg dla Ramanudży wyraz bezosobowego brahmana.
Atman i prakriti konstutuują ciało bóstwa. Bóg potrzebuje duszy.
Akt pobożnego oddania się (prapatti) stałą podstawą poświęcania się Bogu. Cierpienia dotykają jedynie boskiego ciała,nigdy jego istoty.
Cechy Narajany: poznanie, siła, wszechwładza, stałość, potęga, majestat, współczucie, łaskawość, zdolność przebaczania, szczodrobliwość.
Ramanudża podkreśla fakt nieprzerwanego indywidualnego istnienia dusz, żyjąc w pełnej jedności z Bogiem, a jednocześnie odrębnie.
Musimy wyjść od świadectwa naszych zmysłów. Analizując Bhagawadgitę postuluje potrzebę
rytualnych czynności.
3 metody zbliżania się do Boga wg Bhagawadgity:działanie, poznanie, pobożność.
Praktyka bhakti- medytacja nad doskonałością boga.
Pisał też o ważnej rytualnej roli śudrów.
Rytualny podręcznik: codzienna procedura śriwisznuity, 5 sakramentów sekty:wypalanie symboli Wisznu, przybranie imienia religijnego, otrzymanie mantry, prezentacja podobizny kultowej.
W XIV. Śriwisznuici rozpadli się na 2 sekty. Rozłam spowodowany różnicą w prapatti.
Dysputa toczona wokół kwestii ludzkiego wysiłku wobec bożej łaski w osiąganiu zbawienia.
Sama łaska da zbawienie, nie potrzeba wysiłku. Szkoła Południowa bardziej liberalna. Używa języka tamilskiego. Naucza wszystkie kasty tej samej mantry.Lakszami podlega zawsze Wisznu.
Z poezji najanmarów wyłonił się system śiwa- siddhanta. 12 ksiąg świętych ich wierszy: Tirumurai, Wedy objawieniem generalnym, agamy śiwaickie zawierają prawdę Wed,ale w specyficznie.
Trójwiersze opisujące mistyczny związek z Śiwą. Łaska boża jest zawsze obecna w duszy
człowieka choć czasami jest uśpiona.
CIWAŃANAPOTAM Mejkantara– z ok. 1221 pierwszy systematyczny wykład teologii bhakti.
Śiwa jest nieprzerwanie immanentny w indywiduum jako dusza jego duszy. Za pośrednictwem guru objawia on tajemnicę boskiej immanencji przez ćwiczenia tapas.
Adwaita – nierozróżnienie pomiędzy bogiem a materią
UMAPATI – jego główny utwór – Ćiwappirakaćam, Śiwa jest niedostępny ludzkiemu
rozumowaniu, i może być poznany jedynie przy pomocy boskiej mądrości.
Bóg działa na rzecz wyzwolenia dusz – to charakterystyczne dla myśli Umapati.
4 stadia bhakti:
-opiekowanie się świątynią i służenie innym wiernym
-ofiary dla bóstwa,
-nasycona miłością medytacja nad Śiwą jako inteligencją
-poznanie bądź bezpośredni ogląd Śiwy
Śiwa jest najwyższym bóstwem, nieskazitelnym i czystym.
Mejkantar podkreśla, że Śiwa jest najwyższą istotą, której podlegają Brahma i Wisznu,
Agamy uważali za teksy o wyższym duchowym autorytecie.
Pojawił się w Karnatace, główny reformator i założyciel sekty lingajatów, w łonie których pojawili się mistycy wykładający swą wiarę w popularnej formie waćan – powiedzeń.
Basawa urodził się w rodzinie śiwaickiego bramina. Nie chciał praktykować praktyk
pobożnościowych wyniesionych z domu. Udał się do Samgama. Poświęconego Śiwe (pan
zlewających się rzek), i tam uzyskał rozkaz, aby działał na rzecz odnowy śiwaizmu.
Ustanowił nową wiarę, zrzucającą jarzmo płci i kasty. Był braminem, który dziłał na rzecz uciśnionych z racji pochodzenia. Te waćany to epigramaty, zwrócone do Śiwy, a umniejszającym rolę rytuału. Utworzono "Akademię Duchową". Sekta lingajatów uznaje, że jedyną i wieczną istnością jest Śiwa. Linga jest symbolem Śiwy. Indywidualna linga jest głównym obiektym czci.
Założenie sznura – rytuał inicjacyjny. Basawa całkowicie odrzuca autorytet Wed.
Żadna z ksiąg nie ma autorytetu jeżeli nie prowadzi do osobistego doświadczenia Śiwy.
Każdy z lingajatów ma swojego dziedzicznego guru spośród dżangamów. Kobiety lingajackie mają takie same prawa jak mężczyźni. Lingajaci zwyczajnie grzebani w ziemi. Ściśłe przyjęcie wegetarianizmu.
MADHWA – z tradycji wisznuickiej, autor komentarzy do Brahmasutry, nie odwołuje się do żadnej linii guru. W Himalajach ten komentarz ułożył. W Udipi wzniósł świątynie Krysznie.
Madhwa był płodnym pisarzem. Wiara jego skupia się wokół pobożnego oddania Krysznie.
Twierdzi, że cała literatura wedyjska objawia naturę Wisznu. Celem Wed jest ujawnienie ludziom brahmana, czyli boga. Wisznu ma pełną władzę nad duszami i materią. Jego system myślowy nazywany jest mianem dwaitawedanty (wedanty dualistycznej).
Odrzuca wszelkie próby traktowania świata jako iluzji bądź emanacji boga.
Materia przechodzi ciągle różnorodne przeobrażenia, podczas gdy duch jest niezmienny i
samojaśniejący. Madhwa przedstawia doktrynę pięciorakiej różnicy: między Wisznu a duszami, Wisznu a materią, duszami a materią, jedną a drugą duszą, jedną a drugą rzeczą.
Bóg się nam objawia. Jego łaska (prasada) może nas ostatecznie wyzwolić od kołowrotu wcieleń.
Rozpoznajemy jego naturę i całkowitą zależność od niego przez bhakti. Rozwój bhakti zależy od bożej łaski. Jaźnie mają duchowe ciało odpowiadające ich uzdolnieniom.
Ludzie dzielą się na 3 rodzaje: wybranych do ostatecznego wyzwolenia, skazanych na wieczne potępienie, skazanych na ustawiczne odradzanie się na ziemi.
BHAKTI NA PÓŁNOCY
Dokonało się to poprzez:
-migracje – dążność do założenia określonej sekty
-powolne przenikanie na płaszczyźnie ludowej – pojawianie się poetów ludowych w stylu
najanmarów i alwarów.
NIMBARKA – przykład m. Akceptował doktrynę pobożnego oddania się bóstwu – Krysznie,
(kraina geograficzna - MAHARASZTRA – kult Witthali -"ścieżka pielgrzymów", ma rysy pasterskie i zasymilował się z Kryszną, a tym samym Wisznu.
Rejon marackojęzyczny – PUNDALIKI, który oddał się swoim rodzicom,
NAMDEW – 1270-1350, ok. 20 lat spędził w Pendżabie, cała jego poezja sprowadzała się do motywu, że bóg znajduje się wszędzie i jest dostępny dla wszystkich.
Należy jedynie miłować boga i wysławiać jego imię.
EKNATHA (1533-1599), świętość może być osiągana przez każdego człowieka w toku
codziennego życia.
TUKARAM – do dziś najbardziej poważany z marackich poetów bhakti, należał do ubogiej rodziny śudrów, miał rodzinę, ale twierdził, że pobożne oddanie się Witthali przynosi uświęcenie.
Bez dwoistości nie może zaistnieć żaden rozwój duchowy.
Całościowym rysem tego ruchu jest doroczna pielgrzymka do PANDHARPUR, tam schodzą się
wszelki grupy z Maharasztry, przybywając z różnych miejsc związanych z poetami.
Wisznuizm – RAMANANDA – poróżnił się z Ramanudżą, założył swoją sektę z Ramą i Sitą jako swym połączonym najwyższym bóstwem.Mieszkał w Waranasi. Najprawdopodobniej
zainspirowani ruchem śriwisznuitów. Ramanada jest postacią inicjującą ludowy ruch religijny w północych Indiach. Oddawali też cześć małpie – Hanumanowi, jako wielkiemu czcicielowi Ramy, jak i wielkiemu czarodziejowi.
Kult NATHÓW – ten ruch zawdzęczał dużo wierzeniom śiwaickim i tantrycznym. Nathowie czyli jogistyczni mistrzowie, to 9 wielkich wtajemniczonych, z których pierwszym jest sam Śiwa. To dzięki nathom tantryczne idee i słownictwo rozprzestrzeniły się w okresie XII-XVw.
2 z nathów - GORAKHNATHA (Matsjendranath), połknięty przez rybę. Tam podsłuchał rozmowę Śiwy z jego żoną o sprawach duchowych. Głównym celem jogistycznych technik nathów było
osiągnięcie doskonałości ciała. Mają zdolność do panowania nad śmiertelnością i rozkładem.
Nathowie szukają wyzwolenia w przeobrażonym ciele.
"Joga siły" – hathajoga, w najwyżej położonym czakramie tkwi kwitensencja ciała, w formie somy bądź amryty. Przez doskonałe ciało może pozyskać boskie.
Nathowie przypisywali sobie posiadanie wielu mocy tajemnych (siddhi), zdobywając wielki prestiż jako cudotwórcy.
To tzw. Tradycja santów.
Temu wisznuickiemu ruchowi bhakti nadał też nowy kształt islam.
SANTOWIE – święci mężowie, to byli związani z sektą, ale luźnym zbiorowiskiem pobożnych osób. Głosili potrzebę bezpośredniego uwielbienia najwyższego boga. Droga postępu duchowego jest ciężka.
KABIR – 1398-1518, urodził się w gminie tkaczy muzułmańskich, tradycja uznaje go za ucznia Ramanandy, główny wpływ na jego sposób myślenia wywarła tradycja nathów, przy współudziale wisznuickiej bhakti. Kabir zbliża się do boga zrówno na drodze poznania jak i pobożności.
Jego bóg jest bytem absolutnym,bez żadnej formy osobowej.
Kabir odrzuca wszelkie rytuały i kładzie nacisk jedynie na rolę wewnętrznego doświadczenia.
Objawienie przychodzi w sposób nagły. Grupy chcące jego ciało, zamiast tego zobaczyły kwitnącą gałązkę.
NANAK – 1496-1539, też stworzył coś w rodzaju syntezy hinduizmu i islamu, był świadkiem inwazji Babera na Indie. Nanak był ścisłym monoteistą i przeciwnikiem kastowości.
Pełnym wyrazem natury Boga słowo – Prawda.
Prawdziwym guru dla niego, jak i Kabira – sam bóg.
Nanak odrzuca wisznuickie pojęcie awatar, zachowuje jednak ideę bożej łaski.
Dyscyplina polega na kultywowaniu postawy pobożności, oraz głębokiej medytacji nad Imieniem.
10 guru – Gobind Singh (1675-1708), mnóstwo reform,zwyczaj niestrzyżenia włosów,
ĆAITANJA- 1486-1533, najwybitniejsza postać bengalskiego wisznuizmu,
Wcześniej był tam Dżajadewa, który napisał poemat Gitagowindę, opiewa w nim rozdzielenie i pojednanie Kryszny z ukochaną Radhą.
CANDIDAS – kolejny bengalski poeta pobożnościowy, w którego utwory wkrada się erotyzm.
RUCH SAHADŻIJA, na niego składa się tantryczny sposób ujęcia, połączony z erotycznym
aspektem wisznuizmu. Dla sahadżijów człowiek jest mikrokosmosem, wszelka dwoistość jest fałszywym pozorem, kosmiczna jedność wyobrażona przez połączenie mężczyzny i kobiety.
W związku Radhy i Kryszny upatrywano model związku mężczyzny i kobiety.
Ćaitanja dorastał w mieście Nadija, znanym ośrodku naukowym, szerzącym zwłaszcza filozofię njaji. Wyrósł na biegłego znawcę tradycji wisznuickiej. Początkowo gardził ruchem bhakti. Później spotkał ascetę, z którego początkowo szydził, ale wzbudził w nim głębokie przeżycie religijne, i wtajemniczył w kult Kryszny.
Wrócił, do Nadiji, i tam przeżywał okresy ekstatycznych uniesień. W końcu dostąpił inicjacji, nazwany jest imieniem Śrikrysznaćaitanja. Całkowite poświęcenie się kultowi Kryszny.
Umarł w przypływie ekstazy. Jego wyznawcy – goswaminowie.
Ten ruch nie przejawiał się w walce z kastowością.
Dżiwa (jeden z uczniów Ćaitanja) stwierdza, że istnieją 3 aspekty ostatecznej rzeczywistości: brahman, najwyższa Jaźń, Bhagawat(on największy, najpotężniejszy, z nieskończoną liczbą atrybutów), utożsamiany z Kryszną. Ma nieskończoną ilość śakti (małżonki).
Pogląd sekty opierał się na tym, że Ćaitanja jest wcieleniem samego Kryszny.
Ten, który przystępuje do sekty staje się gopi, przypisuje sobie cechy kobiece, aby w pełni połączyć się z Kryszną.
WALLABHA(XV,XVIw.), nauczał w czasie upadku sułtanu delhijskiego, z bengalskim
wisznuizmem łączy zabarwienie erotyczne. W 1494 dostąpił wizji Kryszny. Wg niego istnieją 3
postawy wobec świata: wprowadzenie do sekty, studiowanie jego filozofii, pusztimarga ("droga pomyślności"), cały świat jest realny i jest brahmanem. Wallabha określa brahmana jako byt, świadomość i szczęśliwość. Dusze jednostkowe częściami brahmana, są w niewiedzy, przywrócenie poprawnego rozumienia może nastąpić jedynie poprzez zastąpienie postaw światowych postawami nieświatowymi dzięki łasce Kryszny.
Jednostki różnią się stopniem duchowości. Jednostka musi zaniechać swego egocentryzmu, i skupić się całkowicie na służeniu Krysznie. Podobizna jego uznawana jest za samego Krysznę. 8 razy dziennie czci się go.
Poeta – SURDAS, napisał wiele traktat ów w hindi o bhakti. Sursagar – jego główne dzieło. Pisze o dzieciństwie Kryszny.
Wallabha uznaje 4 typy pobożności:postawę sługi, towarzysza, rodziciela i kochanka.
TULSIDAS – "Jezioro czynów Ramy", przeróbka Ramajany na hindi. Oddanie Ramie.
Małpi pomocnik Ramy doceniony.
"List błagalny", Rama jako ostoja dharmy. Święto Ramy – DAŚAHRA, seria przedstawień dotycząca jego życia. Jest to zarówno ceremonia religijna jak i dramatyczny spektakl.
Recytacja tekstu ma znaczenie pierwszorzędne. Dzięki temu prosta ludność jest w stanie poznać życie Ramy.