Antropologia tańca/ sztuk widowiskowych – zagadnienia egzaminacyjne
II rok WTT, rok akademicki 2013/2014, dr Tomasz Drożdż
ANTROPOLOGIA TAŃCA, ANTROPOLOGIA SZTUK WIDOWISKOWYCH – WPROWADZENIE
ANTROPOLOGIA TAŃCA I ANTROPOLOGIA SZTUK WIDOWISKOWYCH JAKO DYSCYPLINY NAUKOWE
CZYM JEST ANTROPOLOGIA?
Inaczej, etnochoreologia tańca oraz etnologia tańca.
Antropologia, jako dyskurs1 – w centrum badań społeczno-kulturowych stoi taniec
Taniec w dyskursie antropologicznym – taniec mimo istnienia nie miał statusu samoistnej dyscypliny.
Bada taniec w kontekście społeczno-kulturowym, próba odczytania tańca w kontekście danej kultury, odnajduję i buduję znaczenie w kontekście danej kultury.
Bada taniec diachronicznie (rozwój tańca w czasie, historia tańca, rekonstrukcja zjawisk tanecznych, jak się zmieniał taniec) oraz synchronicznie (teoria tańca, zatrzymanie w czasie, czyli jak taniec wygląda)
Bada funkcję tańca, (jaką pełni w danej społeczności – badanie kontekstualne) oraz strukturę (jak taniec wygląda, technika, styl, kompozycja – badanie tekstualne)
Forma – to, co widzimy, struktura – to forma plus to, czego nie widać = struktura głęboka
HISTORIA
Anya Peterson Royce „The Anthropology of Dance - Introduction”
1942r. – SYMPOZJUM NAUKOWE poświęcone funkcjonowaniu tańca w społecznościach. Wydarzenie to utożsamia się z powstaniem antropologii tańca. Na sympozjum wygłoszono 4 referaty:
Franz Boas „Kultura taneczna Kwakiutlów”.
Joeffry Gorer „Afrykańskie formy tańca”.
Harold Courlander „Tańce na Haiti”.
Clear Holt, Gregory Bateson “Formy tańca na Bali”.
Pomysłodawcą i organizatorem sympozjum była Francisca Boas, córka Franz’a Boas.
W dawnych formach tańca nogi w ogóle się nie ruszały, ponieważ dotykały ziemi, a więc były blisko duchów. Dozwolone, było tylko to, co jest ponad ziemią. Dlatego, też tańczyła tylko góra. Również dzieci, aż do momentu, kiedy nie naucza się chodzić nie mogą dotykać ziemi. Matki stawiały stópki dzieci na swoich i uczyły je chodzić.
Taniec, jako aparat społecznej kontroli:
Edukacyjna rola tańca – taniec w kwestii wychowawczej ważny był w Anglii, u Ludwika XIV, starożytny Rzym (taniec wojenny) , taniec wśród spartan – musztra wojskowa, Taniec w XVIII w Wielkiej Brytanii- na salonach dziewczęta (tzw. debiutantki) były szkolone do tańca- menueta, uważano że w tańcu tym będzie widać wszystkie jej maniery, grację itd., miało to uczyć gracji, profesjonalizmu, manier, rozwijać pewność siebie u młodych- tak go interpretowano.
Interakcja wewnątrz tańca.
Katharsis – taniec, jako ujście napięcia.
Taniec, jako proces kumulatywny - taki, który podlega kumulacji, daje się gromadzić i łączyć w jednym miejscu.
Funkcjonalizm w badaniach nad tańcem.
GŁÓWNI PRZEDSTAWICIELE
A.P. Royce „The Anthropology of Dance - Introduction”
Franz Boas (1858 – 1942)
Stworzył podstawy amerykańskiej antropologii skoncentrowanej na badaniu tekst o w kultury.
Historyzm Baosowski – badanie kultury nie jest możliwe bez uwzględnienia kontekstów historycznych.
Relatywizm kulturowy, – jako pierwszy zaczął mówić o kulturach, a nie jednej kulturze.
Katherine Dunham (1909 – 2006)
Tancerka, choreograf, antropolog.
Założycielka Katherine Dunham Dance Company.
Zwana „Matką i królową czarnego tańca”. Jako pierwsze
Jej ojciec był potomkiem czarnych niewolników. uzyskały tytuł
Jako jedyna w tym czasie zajmowała się „czarnym tańcem”. doktora z
Twierdziła, iż kultura Ameryki wywodzi się z Afryki. antropologii
Badała rytuały na Haiti. tańca.
Zmieniła oblicze tańca towarzyskiego – elastyczny korpus i kręgosłup,
wyostrzone ruchy, izolacje, wielorytmiczność.
Uważała taniec za ważną dziedzinę wiedzy. Taniec, jako klucz to zrozumienia
Społeczności. Taniec, jako okno na kulturę.
Choreografia na scenę, kluby i hollywoodzkie filmy,
np. „Barrel house blues”, „ Tropic death”.
Pearl Primus (1919 – 1994)
Tancerka, choreograf, antropolog.
Pochodziła z Karaibów.
Prezentowała taniec afrykański, ciężkie doświadczenia
afroamerykanów, np. niewolników.
Uznała, iż taniec prócz funkcji rozrywkowej powinien pełnić także
funkcje edukacyjną. Taniec formą poznania i zrozumienia drugiej osoby.
Choreografie, np. „Strange fruit”, „Hard time blues”.
Biali wnieśli do amerykańskiego tańca elegancje. Taniec był rozrywką dostępną dla wyższych sfer, był dostojny. Twierdzono, ze im lepiej ktoś potrafi tańczyć tym z wyższych sfer się wywodzi. Taniec miał sztywną szablonową, wyprostowaną pozycję. Ciało było jednością, liczył się wygląd, piękna forma. Postawa ciała miała być ładna. Odkręcone stopy, po to, aby chodzić inaczej, nie jak plebs z wkręconymi stopami. Ludzie biali wprowadzili taniec w parach. Biali melodyczni.
Czarni ludzie natomiast mieli niżej osadzany środek ciężkość, policentrymz – wiele centrów ruchu. Nie liczył się wygląd, ale ruch, który przechodził przez ciało, tzw. feeling. Ciało było instrumentem. Ciało wolne, nieskrępowane, odważne ruchy bioder, bans. Ludzie czarni, jako niewolnicy, nie mieli wolności słowa, a więc używali tańca zamiast mowy. Ludzie czarni tańczyli osobno, wyczuwali partnera. Czarni rytmiczni.
Yvonne Daniels
Badała rumbę.
Twierdziła, że nie da się odseparować sfery fizycznej od duchowej/mentalnej.
Taniec to odmienny stan świadomości, integruje ciało, umysł, energię.
Wiedza ucieleśniona, taniec oknem na kulturę. Badały
Książka „Tango the economy of passion”. tańce
latynoskie.
Barbara Browning (1961)
Badała sambę oraz inne tańce afrobrazylijskie.
Wiedza ucieleśniona.
Taniec, jako niemy dialog różnych części.
Judith Taylor
Badała tango
Twórca pojęcia marking - nauka stojąc za nauczycielem.
Josephine Baker (1906 – 1957)
Tancerka pochodzenia afro amerykańskiego.
Zajmowała się „czarnym tańcem”.
Kultywowała „czarny taniec” we Francji. Spotkała się tu z poparciem,była dla Europejczyków uosobieniem tego co nieosiągalne.
Wprowadziła do Europy Charlestone’a.
Jest o niej film biograficzny.
Anya Peterson Royce
5 płaszczyzn do badania tańca z antropologicznego punktu widzenia
ZMIANA – mając wiedzę o tym, co było mamy świadomość, że zaszła zmiana, możemy ją też przewidzieć, jeśli wiemy, które elementy mają tendencję do zmian.
POTENCJAŁ PRZETRWANIA – zdolność do adaptacji tańca, ze środowiska lokalnego na deski teatru
PRDZENNE KATEGORIE RUCHOWE, – co jest ważne dla wykonawców. Rdzenne właściwości, co go konstytuuje
ETNOGRAFIA – rdzenna koncepcja (choreografia)
WARTOŚCI I NORMY KULTUROWE W KONTEKŚCIE KREATYWNOŚCI
Katherine Hazzard Gordon
Interesowała ją ukryta siła tańca oraz dysonanse w tańcu, dwubiegunowość: energia-spokój, porządek-bałagan, rytm-jego brak.
Gertrude Prokosch Kurath (1903 – 1992)
Amerykańska tancerka, antropolog.
Poświęciła swoja karierę taneczną dla nauki (antropologia).
Badała taniec Indian i Meksykan.
Twórca 14 funkcji tańca – typologie funkcjonalistyczne.
Victor Turner
Obrzęd przejścia,
Dramat społeczny,
Liminalność i liminoidalność.
C. Levi-Strauss (Mit)
Eugenio Barba
Adrienne Kaeppler
Deidre Sklar
Ruth Benedict (Indianie)
J.L. Hanna (struktury tańca)
Theresa Buckland
Antony Shay
Shwanna Helland (taniec brzucha)
PRZEŁOMY/NOWE TROPY W ANTROPOLOGII TAŃCA
A.P. Royce “Antropologia sztuk widowiskowych”
Milton Singer (1912 – 1994)
Stworzył pojęcie widowisko kulturowe/ performance.
Performance, aby był performance’m musi składać się z dwóch elementów:
Musi nieść ze sobą jakiś przekaz, musi mieć intencję,
Podział na nadawcę i odbiorcę.
Badał kulturę Indyjską
(Tańce Indyjskie: Południe: – Bharatanatjam, Kathakali, Kucipudi, Mohini, Attam;
Północ: Kathak, Manipuri, Odissi)
Twierdził, że najlepiej poznać kulturę za pośrednictwem widowisk, jakie tworzą, gdyż wszystkie widowiska mają podobne schematy, opierają się na takich samych tradycjach, prądach myśleniowych, tworzą je ludzie, którzy są określani przez stworzone widowiska kulturowe.
Victor Turner (1920 – 1983)
Twórca koncepcji dramatu społecznego2.
Uważał, że wszystkie widowiska kulturowe tworzą sferę liminalną i komunę.
Kolejnym przełomem było uznanie ciała, wiedzy ucieleśnionej za ważny aspekt bycia, poznania i rozumienia. Na kwestii ciała, fizycznego ruchu przebiegającego według określonego wzoru sposób rytmiczny, w czasie i w przestrzeni. Od tak określonego pola badań antropologicznych przeszli do badania tańca w szerszym, kulturowym aspekcie.
Balet, jako forma tańca etnicznego. Wskazuje na to pochodzenie balety, który wywodzi się z tańca dworskiego (określona grupa ludzi należała do tego społeczeństwa). Obrzędy ukazywane w balecie – np. Giselle zostaje wybrana królową winobrania.
Porządkuje pojęcia, tj, np.„taniec afrykański”, który nie istnieje. Afryka jest ogromna i w każdym zakątku taniec może przybierać inną formę. W Afryce występują także muzułmanie, których taniec charakteryzuje się indywidualizmem owego regionu. To tak jakby powiedzieć „taniec europejski”. Jest to równie błędne stwierdzenie, gdyż w Europie istnieje różnorodność tańców, np. flamenco, polonez
KULTUROWA ANALIZA TAŃCA wł. D. Sklar
PIĘĆ PRZESŁANEK NIEZBĘDNYCH PRZY BADANIU OBCYCH FORM TANECZNYCH wł. Dedire Sklar’a
D. Sklar „Five permices for a Culturally Sensitive Approach to Dance”
Ruch wywodzi się z kultury. Poprzez badanie ruchu możemy dotrzeć do sedna kultury.
Znajomość ruchu jest konceptualna (taniec odwzorowuje porządek, społeczeństwo, np. kobiecość pokazana określonym ruchem), emocjonalna(inną emocjonalność będzie miał Europejczyk, a inną Azjata) i kinestetyczna (empatia w rozumieniu biologicznym i fizycznym).
Znajomość ruchu jest powiązana z innymi dziedzinami wiedzy o kulturze.
Trzeba wyjrzeć poza ruch/formę, aby dotrzeć do jego źródła/znaczenia.
Ruch jest zawsze bezpośrednim, cielesnym doświadczeniem. Poprzez obserwację nie wychwycimy wszystkiego.
Shawna Hellad „The Belly Dance: Ancient Ritual to Cabaret Performance”
Taniec bliskiego Wschodu, części Arabskiej.
25 tys. Lat p.n.e. Pierwsze malowidła ścienne przedstawiające tańczące kobiety w ciąży.
Pierwsze wzmianki o tym tańcu mówią o rytuale, gdzie tancerki wykonywały taniec brzucha wokół rodzącej kobiety – ruchy bioder miały uśmierzyć jej bóle porodowe.
Kolejna hipoteza rozwoju mówi o tańcu brzucha, jako wyniku zabaw kobiet w Haremie.
Przełom XVIII/XIXw. Taniec zyskał sławę nieprzyzwoitego
Taniec brzucha zaczął się komercjalizować po wystawie światowej Chicago w 1893 roku i mniej więcej taką formę znamy do dziś).
Prawidłowa nazwa to taniec orientalny
Wojny miały wpływ na rozprzestrzenienie się tańca brzucha..
Mężczyzna nigdy nie pozwoli aby jego córka i żona były tancerkami tańca brzucha, ale zatrudniał taką tancerkę np. na wesele, aby zabawiała gości
Tańca brzucha nigdzie nie uczono, ale wszyscy o nim wiedzieli. Był uczony podziemnie.
Taniec ten do dziś uważany jest za ‘zły’ w kulturach konserwatywnych
Taniec brzucha ma mnóstwo odmian. O co widzimy w TV to jest część prawdy.
Nasze wyobrażenie o tańcu brzucha, który widzimy w TV wygląda inaczej, prawdziwy taniec brzucha jest uczony gdzieś w ukryciu, pod ziemią.
Taniec ten potem został odarty ze swego rytuału i stał się jedynie uciecha dla oka męskiego.
FUNKCJONALIZM W BADANIACH NAD TAŃĆEM
3 SZKOŁY ANTROPOLOGICZNE
Literatura
Ewolucjonizm – głównie w Anglii; każda kultura w drodze ewolucji przechodzi przez te same etapy rozwoju.
Dyfuzjonizm – głównie w Niemczech; kultury przenikają się, jedna wpływa na drugą.
Ewolucjonizm:
Jeden z głównych kierunków teoretycznych antropologii.
Polega na założeniu, iż każde nawet najmniejsze zjawisko kulturowe pełni, jakąś funkcję ważną dla całego społeczeństwa.
Odpowiada na pytanie, jaką funkcję w danej kulturze spełnia taniec oraz która funkcja jest najistotniejsza. Ukazuje taniec w relacji ze społeczeństwem.
Dla przedstawicieli ważna była konstrukcja porządku społecznego i umiejscowienie w nim człowieka w sposób kulturowy.
Druga obsesja to potrzeby biofizyczne i psychologiczne jednostki lub społeczeństwa oraz jak w danej kulturze dana potrzeba jest zaspokajana w sposób kultowy, np. przez tworzenie instytucji w każdym społeczeństwie, kulturze.
Oponuje przeciwko wyjaśnieniu zjawisk społecznych w kategoriach historycznych i psychologicznych opowiadając się za ich ujmowaniem, jako trwałych systemów adaptacji, wzajemnego przystosowania i integracji.
dokonujący swoich badań w Anglii.
Porównanie systemu kultury do ludzkiego organizmu lub mechanizmu zegara – złożona całość, każdy element ma rolę.
EKSTENCJA – E.T. Hall – system rozwoju – każda kultura tworzy odpowiednie instytucje, aby zaspokoić biofizyczne, psychiczne potrzeby, np. ruchome schody.
Za twórcę i głównego przedstawiciela uznaje się Bronisława Malinowskiego.
7 podstawowych potrzeb człowieka według Bronisława Malinowskiego. | Reakcje kulturowe przypisane pobocznym potrzebom. |
---|---|
Metabolizm | Zaopatrywanie się |
Reprodukcja | Pokrewieństwo |
Wymogi organizmu | Schronienie |
Bezpieczeństwo | Ochrona |
Ruch | Działanie/wysiłek |
Rozwój | Trening/wychowanie |
Zdrowie | Higiena |
Działanie potrzeb:
Impuls biofizyczny działanie zaspokojenie
Wraz z rozwojem kultury staje się to bardziej zinstytucjonowane. Człowiek chcąc zdobyć pożywienie, buduje sklepy, fabryki, itp.
A.P. Royce „The Antrophology of Dance – Srtucture and Function”
TYPOLOGIE FUNKCJONALNE ZJAWISK TANECZNYCH
FUNKCJE TAŃCA wł. G.P. Kurath – model opisowo-wyliczający
A.P. Royce „ The Anthropology of Dance – Structure and Function” ??
Inicjacja
Zaloty
Przyjaźń
Obrzędy weselne
Praca
Obrzędy wegetacyjne
Obrzędy astronomiczne
Polowanie
Naśladownictwo zwierząt
Pantomima wojenna
Uzdrowienie
Śmierć
Tańce ziemi
Błazenada
(Nie wiadomo, czy odnoszą się do wszystkich kultur)
FUNKCJE TAŃCA wł. Antony’ego Shay’a
A.P. Royce „The Anthropology of dance- structure and function” ??
Taniec, jako odzwierciedlenie organizacji społecznych, np. tańce dworskie
Taniec, jako nośnik świeckich i religijnych rytuałów, np. tańce plemienne czczące ogień.
Taniec, jako społeczna rozrywka oraz czynność rekreacyjna, np. teatr tańca, dyskoteka, ślub.
Taniec, jako pozbycie się psychologicznych napięć, taniec uwalnia endorfiny, np. choreoterapia, kursy tańca dodające pewności siebie.
Taniec, jako odzwierciedlenie wartości estetycznych lub jako czynno s c estetyczna „per se” (sama w sobie)
Taniec, jako odbicie ekonomicznej egzystencji lub jako czynność ekonomiczna „per se”, np. zawód tancerza, procent dochodów, jaki jesteśmy w stanie przeznaczyć na taniec.
(Funkcja nie zawsze jest jasna, może być ukryta, ewoluować)
STRUKTURALIZM I SEMIOTYKA
STRUKTURA MITU (C. LEVI-STRAUSS).
C.Lévi-Strauss “Antropologia strukturalna – Struktura mitów”
Mit to
Odzwierciedla wierzenia danej społeczności. Stanowią narrację o konkretnych wydarzeniach, które zaszły kiedyś na Ziemi i w Kosmosie.
Opowieść o bogach, herosach i bohaterach greckich.
Odnosi się do przeszłości, teraźniejszości i przyszłości. Mit ma strukturę zarazem historyczną i ahistoryczną.
Jest odbiciem stosunków społecznych i społecznej kultury.
Jest mową, ale jest ponad nią, bo jego istotę stanowi nie język (tekst), ale zawarta w nim historia, przekaz.
Elementy należące do mitu nazywane są wielkimi jednostkami konstytutywnymi, czyli mitemami. Owe jednostki implikują obecność fonemów, morfemów, semantemów. Mitemów szukamy na poziomie zdania. Każdy mit analizujemy niezależnie.
Budowa mitu
Wykazuje podobieństwo do struktury lingwistycznej (fonemy-morfemy-semantemy).
Mitem – najmniejsze cząstki, składniki mitów.
Mit wł. Strauss’a
Badał mit poprzez lekturę diachroniczną, czyli rozwój w czasie orz lekturę synchroniczną, czyli zatrzymanie w czasie.
Chciał pokazać autochtoniczność człowieka – pochodzenie człowieka z Ziemi.
MODEL ANALIZY STRUKTURALNEJ TAŃCA (A. KAEPPLER).
Literatura
STRUKTURALIZM
Jeden z głównych kierunków teoretycznych antropologii.
Skupia się ma samym „tekście”. Na badaniu jego budowy, składników, na jego kształcie, formie, bada wygląd danego zjawiska.
Opisuje zależność między częściami składowymi danej całości oraz miedzy częścią, a całością
2 poziomy analizy strukturalnej wł. Kenneth Pike’a
ETIC – analiza prowadzona przez osobę z zewnątrz
EMIC – analiza prowadzona przez członka danej kultury, czyli od wewnątrz)
Adrianne Kaeppler
Badała tańce togańskie – wyspy Konga WYNIK: 6 głównych gatunków tanca. Które zależa od: rozaju muzyki, towarzyszenie poezji, kontekst (okazja przy jakiej odbywa Sue taniec. Te trzy rzeczy pomogą w zrozumieniu funkcji tańća
W swojej analizie opiera się na strukturze lingwistycznej podobnie jak C.Levi-Strauss
Twórca 4 poziomowej struktury analizy tańca togańskiego
Struktura analizy tańca togańskiego wł. Adrianne kaeppler
Poziom kinemiczny (kinemy)
Składa się z 47 kinemów., są one niepodzielne, nie mają znaczenia
Podstawowa jednostka budująca każdy taniec togański.
Na tym poziomie nie są budowane znaczenia, jedynie sama płaszczyzna ruchu.
Są analogiczne do fonemów w języku.
Poziom morfokinemiczny (morfemy)
Łączenie kinemów w większe elementy, które nabierają znaczenia, nie są już tylko samym ruchem.
Na tym poziomie nakładane są już znaczenia kulturowe.
Motywy (semantemy)
Połączenie jednostek morfokinemicznych w większe sekwencję lub taniec, towarzyszą jakimś rytuałom
System (język)
Najwyższy poziom, hollistyczny.
Struktura wszystkich elementów choreograficznych jakie występują w kulturze (całość).
Allomorfokiny – ruchy taneczne na poziomie morfokinemicznym, które mogą być między sobą zastępowane/ zamieniane nie powodując zmiany znaczenia.
Porównanie do języka: kinemy morfokinemy motywy system
Fonemy morfemy semantemy język
JAWNA I UKRYTA STRUKTURA TAŃCA.
J.L.Hannah „To Dance is Human. A Theory of Nonverbal Communication”
STRUKTURA GŁĘBOKA (lange)
Wrodzone zdolności strukturyzujące
Charakterystyka mózgu (umysłowość).
Motoryczne możliwości (predyspozycję, możliwości motoryczne, np. rozciągnięcie, wykręcenie).
Rytmy ludzkiego biogramu, np. flegmatyczność.
Kultura
Pragmatyka.
Semantyka.
Syntaktyka.
Modelowanie ciała w przestrzenie, rytmie oraz dynamice.
Trening fizyczny tancerza.
STRUKTURA JAWNA (parole)
Przedstawienie taneczne
Choreografia i/lub improwizacja..
Imitacyjne przedtsawienie taneczne
Próba skopiowania tańca innej kultury.
Pantomima.
Odnosi się do ludów pierwotnych.
Udaje coś, czym nie jest.
MIT W KONCEPCJI R. BARTHESA.
R. Barthes „Mitologie – Mit dzisiaj”
Znak według niego jest umowny.
Aby mit był mitem, musi być komunikatem, a więc mit = komunikat
Mit składa się z formy (znaczące; coś pustego) i sensu (znaczone; coś pełnego)
Mit jest równoznaczny z symbolem
W kulturze popularnej nadawcami mitu SA media
Mit jest wtórnym systemem semiologicznym
Barthes swoja koncepcję mitu oparł na pierwotnym systemie semiologicznym koncepcji znaku F.D. Saussure’a
KONCEPCJA ZNAKU wł. Ferdinand de Saussure’a
Aby coś było znakiem musi posiadać dwudzielną strukturę
Arbitralny charakter znaku językowego (umowny)
ZNACZĄCE (obraz akustyczny) Parole – słowo; to co jest używane przez każdego z nas, praktyka językowa
ZNAK
ZNACZONE (nadanie sensu) Lange – język; abstrakcja, zbiór reguł: gramatyka+leksyka
TEKST – szersza kategoria znaków, każdy przekaz znakowy jest tekstem, np. partytura, choreografia, książka/tekst literacki, dyskoteka (tekst taneczny), „Jezioro Łabędzie”
KONCEPCJA MITU Barthes’a
ZNACZĄCE
Poziom 0 ZNACZĄCE (forma) ZNAK pojęcie
MIT ZNACZONE
Poziom 1 ZNACZONE (dopełnienie całości, nadanie sensu, przypisanie znaczenie
miłości i namiętności bukietowi róż)) kulturowe
10.PIERWOTNE I WTÓRNE SYSTEMY SEMIOLOGICZNE/MODELUJĄCE.
Literatura
SEMIOTYKA – metodologia, nauka o znakach, francuska, amerykanska i tartusko-moskiewska tradycja semiotyczna.
3 gałęzie semiotyki:
Pragmatyka – jak odbierane są znaki.
Syntaktyka – zajmuję się regułami łączenia znaków.
Semantyka, – w jaki sposób konstruowane są znaki.
METAFORA
|
METONIMIA
|
SYNEKDOCHA
|
---|---|---|
Cięło | Błękit | 50 żagli |
50 żagli cięło błękit – metafora, metonimia, synekdocha
Porządek metaforyczny i metonomiczny, – jaka dyskursywność
Zakłada paradygmatyczność Porządek syntagmatyczny; łączenie
na zasadzie podobieństw, wyrazy bliskiego sąsiedztwa, tego co jest kojarzone
są zastępowane charakterystycznie z danym wyrazem, przedmiotem:
poezji (głównie romantycznej), filmu. charakterystyczny dla prozy, montażu.
SYSTEM PIERWOTNY | SYSTEM WTÓRNY |
---|---|
Język
|
Mit, taniec, itp. |
11.SEMIOTYKA PRZEDSTAWIENIA TEATRALNEGO.
Jurij Łotman
J. Łotman „Semiotyka przedstawienia teatralnego”
Badał znaki sceny, jej semantykę.
Komunikacja między ludźmi opiera się na systemie znaków- gry i zabawy umowne, a emocje prawdziwe, nie ma uczestników i widzów, są określone role.
Wszystko, co dzieje się na scenie ma swoje znaczenie, niekoniecznie takie jak w świecie rzeczywistym.
Dzielił przestrzeń sceny na istnienie i nieistnienie.
Dzielił znaki sceny na znaczące i nieznaczące
ISTNIENIE | NIEISTNIENIE |
---|---|
|
|
ZNACZĄCE | NIEZNACZĄCE |
|
|
Tadeusz Kowzan
Komunikaty
Wykonawca | Przestrzeń | |
---|---|---|
Znak wizualny |
|
|
Znak akustyczny |
|
|
Ch. Balme
Tworzenie komunikatu scenicznego
Tekst teatralny (dramat, scenariusz, partytura, szereg kodów, np. Hamlet)
Tekst inscenizacji (interpretacja, realizacja tekstu teatralnego, projekty kostiumów, scenografii, szereg decyzji – produkcja spektaklu)
Tekst przedstawienia (każde przedstawienie, bo każde jest inne, za każdy razem zmienia się jego struktura - osobny spektakl)
BAL JAKO ZJAWISKO ESTETYCZNO-SPOŁECZNE W XIX WIECZNEJ ROSJI.
J. Łotman „Antropologia widowisk – Bal”
Łotman pokazuje funkcję balu jako zjawisko społeczno-kulturowe oraz społeczno-estetyczne. Estetyka (warstwa muzyczna, choreograficzna, kody, konwenanse) Społeczeństwo (przepływ informacji)
Ukazuje rytualizacje balu. Bal miał harmoniczną całość.
Bal był miejscem, gdzie zacierały się granice hierarchii społecznej. Na jednym balu spotykał się monarcha i zwykłe szlachcic. Mogli porozmawiać o kwestaich poliycznych, w ten sposób szlachcic nie czuł się gorszy.
Tańce wyznaczały styl konwersacji, np. podczas Mazura mialy mniej poważny charakter, trzebabyo wykazać się dowcipem. Rozmow, wymiana zdań były równie ważne jak taniec.
Naukę tańca pobierano już od 5 roku życia. Taniec dodawał zręczności, pewności ruchów, swobody, gracji, dobrej postawy. Znajomość tańca była równoznaczna z dobrym wychowaniem.
Kolejność balu:
Polonez
Zastąpił Menueta.
Taniec rozpoczynający bal
Na czele kroczył monarcha, posłowie, ministrowie.
Walc
Taniec porywający nieprzyzwoity, frywolny, namiętny
W tańcu trzeba było zachować ostrożność, nie wolno było w tańcu zbliżyć się za bardzo.
Tańczony na 2 nie 3.
To nie ten walc, który znamy dziś z tańców towarzyskich.
Mazur
Centrum balu, jego apogeum
W tańcu liczył się zdolność improwizowania. Mężczyźni tańczyli solo, wykonywali liczne popisowe figury
Szkoła francuska – szybka, wymagała od tancerza lekkości skoków, życia. Z czasem została wyparta przez szkołę Angielską – wolna, ciężkie, leniwe, ruchy, taniec sprawiał wrażenie znudzenia, jakby tancerz tańczył wbrew własnej woli.
Kotylion
Zamykał cały bal.
Był tańczony do taktów walca.
Rodzaje balu
Parady – zabawa, swoboda.
Maskarady – przebieranie się.
OPIS ZJAWISK TANECZNYCH W UJĘCIU S. FOSTER.
S.L. Foster „Reading Dancing. Bodies and Subjects In Contemporary American Dance”
Próbowała odnaleźć sposób odczytywania tańca oraz powiązań w nim zawartych
Porównywała twórczość choreografów
Hay
Balanchine
Graham
Cunningham
Po względem
Znaczenia sztuki
Misji choreograficznej
Źródła techniki taneczne
Koncepcji ekspresji
Ciała tancerza, tematu
Odpowiedzi idza
Użyła 4 tropów stylistycznych do odczytania tańca:
Metafora(przeniesienie) – Deborah Hay
Metonimia (imitacja) – George Balanchine
Synekdocha (replikacja) – Martha Graham
4.Ironia (odbicie) – Merc Cunningham, bo żartuje z klasyki odbija się od niej
S. L. Foster – metafora, metonimia, synekdocha (koncepcja nadmarionety)
Wyniki
Proces komunikacji poprzez teatr – wzorowała się na sytuacji komunikacyjnej Romana Jakobsona (4K), nieco go zmodyfikowała i stworzyła swój własny
KONTEKST
NADAWCA tancerz taniec widz ODBIORCA
(reżyser, choreograf)
KODY I KONWENANSE
(są znane nadawcy i odbiorcy)
Myślenie postmodernistyczne
Tworzenie komunikatu:
Porządek metaforyczny = paradygmat,, np.Ala ma kota.
Porządek metomiczny = syntagma (zestawienie ze sobą na zasadzie łączenia)
Odczytywanie komunikatu
Denotacja – zrozumienie znaczenia, nadawanie sensu (sygnał+odbiór)
Konotacja – wszystko, co z odebranym sygnałem się wiąże (sygnał+odbiór+interpretacja)
MODEL KOMUNIKACJI wł. Romana Jakobsona
K – komunikat
K- Kontakt Aby komunikacja była możliwa
- - - - - - - - - musi zaistnieć 4K
K – Kod
K – Kontekst
BADANIA KOMPARATYSTYCZNE
KABUKI JAKO SYSTEM TANECZNO-TEATRALNY.
Forma taneczno- teatralna w Japonii.
1603-1629 kobiece Kabuki. Aktorki grają role męskie i żeńskie. Doprowadziło do tego, że kobiety zaczęły się prostytuować, więc im tego zakazano
1629 – 1652 chłopięce Kabuki. Chłopcy odgrywają wszystkie rolę. Z chłopcami stało się to samo.
1652 dojrzli mężczyźni. Bardzo wyrafinowana forma.
1944 – kobiety wróciły do Kabuki
Podejmowana tematyka:
Historyczne (jidai – mono)
Zycie codzienne (sewa – mono)
Taneczne (shosagoto)
3 Rodzaje:
Onnagata/ Oyama – role kobiece – umiejetnosci taneczne plus gesty
Aragato – szorstki styl- gwałtowny, pprosty
Wagato – miękki styl – delikatny, sute;ny
KESHO – charakteryzacja
Poza MIE – aktor utrzymuje wystylizowaną, pozę, aby mocno podkreślić charakter lub emocję swojego bohatera
HANAMICHI - scena Kabuki. Scena posiada przedłużenie, tzw. Kwiciśta ścieżka, czyli pomost wchodzący na widownie. Scena odzwierciedla ułożenie wielkiego wozu (scena+podest)
CROSS-KULTUROWA ANALIZA SZTUKI PERFORMATYWNEJ (E. BARBA).
Eugenio Barba
Literatura
Włoski reżyser. Interesuje go sztka aktorska, rozpowszechnia metody Grotowskiego.
Porównuje teatr wschodu i zachodu, odmienne kultury uczą różnych technik codziennych
Teatr zachodni
|
Teatr wschodni:
|
---|
Preekspresywność – etap, kiedy aktor nie jest już sobą, ale nie jest jeszcze w roli. „Pre” – coś jest przed.
Energia w czasie i przestrzeni. Energia – możliwości, jakie mogą realizować się na różnych poziomach naszego organizmu, jako całość.
Stanisławski – masz grać że ci zimno, to musisz wyjść na mróz i zaobserwować jak się zachowujesz. Brecht ma odwrotnie. Aktor nie ma być postacią tylko ma być obok, ma relacjonować, na zasadzie dziennikarza. Artaud – aktor jako kapłan. Grotowski – spalenie się aktora na scenie. Barba – łączenie sztuk aktorskich i szukania uniwersalności.
3 PRAWA UŻYWANIA CIAŁA NA WSHODZIE WZMAGAJĄCE PREEKSPRESYWNOŚĆ
Prawo naruszenia równowagi
Balansowanie miedzy stanem równowagi, a upadkiem
Nieodrywanie stóp od ziemi, duże plie, obniżony środek ciężkości
Zerwanie z naturalnością
Prawo jedności przeciwieństw
Aktor zawsze zaczyna ruch od ruchu przeciwnego, np. robiąc plie, miednica ciągnie w dół, a czubek głowy w górę; rzucając, czymś najpierw wykonujemy zamach/ Przysuch do tyłu
Prawo niekoherentneh-koherencji
Niekoherentność – niewygoda, sztuczność, marnowanie energii
Sposób niecodzienny, poprzez trening aktor wyrabia w sobie pewną nową kulturę, modeluje ciało, aby mogło przebywać w pozycji nienaturalnej, niekomfortowej i niekontuzyjnej
Trening i praktyka zapoczątkowują nowa kulturę ciała, nową koherencję
METODA KOMPARATYSTYCZNA W BADANIACH NAD TAŃCEM.
A.P. Royce „The Antropologhy of Dance” (Comparative Method)
PROJEKT CHOREOMETRYCZNY A. LOMAXA.
Literatura
RYTUAŁ I CYWILIZACJA
STRUKTURA RYTUAŁÓW PRZEJŚCIA.
OBRZĘDY PRZEJŚCIA wł. Arnolda van Gennep’a
A. van Gennep “Antropologia widowisk – Obrzędy przejścia”
Arnold van Gennep
Jako pierwszy zwrócił uwagę nie tylko na znaczenie, ale na strukturę rytuału.
Rytuały przejścia dążą do zmiany statusu społecznego.
Trzy etapy OBRZĘDU PRZEJŚCIA – przejście z jednego świata/ stanu/ rodziny do drugiego
Odłączenie (separacja) – jednostka zostaje wyłączona ze swojej grupy
Marginalizacja
Ponowne włączenie (obrzęd łączenia = obrzęd włączenia), np. małżeństwo
Jednostka+jednostka jednostka+społeczeństwo
PROCES RYTUALNY wł. Victor’a Turner’a
V. Turner „Antropologia widowisk – proces rytualny”
Victor Turner
Wykorzystał 3 etapy obrzędu przejścia Gennep’a i nazwał je:
Preliminalność (struktura społeczna) -odłączenie jednostki/grupy od wcześniej zajmowanego miejsca w strukturze społecznej
Liminalność (antystruktura) – próg; jednostka/grupa posiata nieliczne cechy obu stanów
Postliminalny (nowa struktura)
Skupił się na fazie liminalnej i związanej z nią COMMUNITAS (łac. Wspólmota)
Communitas
Trzy formy Communitas:
|
---|
Stworzył koncepcje dramatu społecznego
Pojęcie dramatu społecznego:
|
---|
4 fazy dramatu społecznego:
|
MIMETYCZNE ODEGRANIE – w sposób naśladowczy odgrywane są pewne aspekty kryzysu, który został spowodowany przez proces dezintegracji (dramat społeczny) lub przez poddanie się danej osoby rytuałowi (liminalnosc). W tym mimetycznym odegraniu struktury zycia codziennego zostają potwierdzone i zanegowane (przechodza przez faze struktury i antystruktury)
Twórca zjawisk liminalnych i liminoidalnych. Zjawiska liminalne wraz z rozwojem kultury przechodzą w zjawiska liminoidalne.
Teresa Buckland
Cechy angielskiego tańca obrzędowego wł. Cecil Sharp’a [tancerze kokosów]
Wykonywany był głownie przez mężczyzn.
Mieli na sobie specjalny ubiór.
Tańczyli o określonych dniach lokalnego kalendarza.
Taniec pokazowy, wykonywany dla publiczności.
Wykonawcy byli specjalnie wybierani.
Wykonawców charakteryzowała szczegółowa wiedza o tańcu.
Jamake Highwater
Jamake Highwater „Dance: Rituals of Experience”
Różnice miedzy rytuałem, a ceremonią
Rytuał – produkt kultury pierwotnej, bazujący nainstynktach zwierzęcych, jest zjawiskiem bardziej wspólnotowym, dąży do przemian
CEREMONIA – ma już w sobie hierarchię, dąży do poświadczenia
Dwie kategorie rytualizacji:
Rytuał pierwotny.
Idiosynkratyczny rytuał artysty 9rytuałartystyczny) artysta przełada swoje doświadczenia na symboliczny język sztuki, jest to kreacja symbolicznego indywiduum.
ZJAWISKA LIMINALNE I LIMINOIDALNE wł. V. Turner
Zjawiska Liminalne | Zjawiska liminoidalne | |
---|---|---|
Występowanie |
|
|
Charakter |
|
|
Funkcja |
|
|
SIEĆ RELACJI POMIĘDZY RYTUAŁEM I TEATREM W UJĘCIU: V. TURNERA, R. SCHECHNERA ORAZ A. KAEPPLER.
V. Turner „Od rytuału do teatru”
Victor Turner
Według niego rytuał jest matrycą/ fundamentem dla wszelkich przedstawień kulturowych. Z rytuału dochodzi do teatru.
Droga ewolucji jest jednokierunkowa: rytuał -> teatr.
Stworzył pojęcie zjawisk limfoidalnych – zjawiska te związane są ze zjawiskami teatralnymi, czyli rytuałopodobnymi i porównał je do zjawisk liminalnych.
R. Schecner „Performatyka”
Richard Schechner
Droga ewolucji jest dwukierunkowa.
ZABAWA RYTUAŁ schemat rulonów
Gra, sport teatr Schechnera
Porównuje etapy przygotowania spektaklu teatralnego do procesu rytualnego wł. Koncepcji Gennep’a
Trening
Warsztat
Regularne próby faza preliminalna
Rozgrzewka
Właściwe przedstawienie faza liminalna, ponieważ nie Est Si…ę sobą tylko wciela się w rolę. Świat codzienny przestaje być ważny, liczy się iluzja. Umiera aktor, a rodzi się postać. Kolankiewicz – teatr to wychowywanie duchów
Okres uspokojenia faza postliminalna
Następstwa widowiska
W tetrze Zachodnim najważniejsze będą próby, w teatrze wschodnim warsztat.
A. Kaeppler „They seldom dance on Star-Treck”
Adrienne Kaeppler
Struktura + proces = rytuał
Różnica między teatrem a rytuałem
W teatrze – ważny jest efekt końcowy, aktor musi mieć świadomość tego, po co robi daną rzecz, musi znać kody, pointa jest przekazem
W rytuale – ważny jest proces, uczestnik, nie musi mieć świadomości, dlaczego to robi, istotne jest, aby poddała się rytuałowi, nie musi znać kodów, przekaz zakodowany jest w nim
3 strukturalne systemy ruchowe:
HANIKAU – ruch towarzyszył lamentacjom w ceremoniach żałobnych (pieśń)
HA’A – ruch towarzyszył ceremoniom sakralnym (chód na ugiętych nogach).
HULA – ruch towarzyszył formalnym i nieformalnym zabawą.
Alvin Toeffler – koncepcja 3 fal. On uważa ze dzieje człowieka można podzielić do tej pory na 3 fale:
Fala agralna, - uprawa.
2 faza przemysłowa.
3 faza nanotechnologiczna.
Te fale wszystkie wywołują spięcie, bo 3 fala nastąpił szybko, a świat nie jest na nią gotowy
TANIEC W DYSKURSIE NIETZSCHEAŃSKIM.
Nietzsche, niemiecki filozof XIX wieku.
Dostrzegł, że światem kultury i sztuki zachodniej rządzą dwa żywioły: dionizyjski i apolliński. Oba połączyły się w tragedię grecką. Żaden z porządków, nie występuje pojedynczo, ale dualnie, z tym, ze zawsze jeden dominuje nad drugim.
Porządek dionizyjski (bóg ziemi, płodności, wina):
|
Porządek apolliński (bóg słońca, harmonii, ładu):
|
---|
FORMY TAŃCA W ŚWIECIE ANTYCZNYM
Ściśle powiązane ze sferą religijną
Przyporządkowane 2 kultom: dionizyjskiemu i apollińskiemu
Kult dionizyjski:
|
Kult apolliński:
|
---|
TAŃCE W TEATRZE GRECKIM
Taniec wywodzi się z tańców rytualnych i pieśni
Tragedia – emmeleia – elegancki, statyczny, wolny (Dionizje Wielkie w porze wiosennej).
Komedia – kordax – szybki, żywiołowy bardzo wyuzdany, pełen obscenicznych gestów (Dionizje Małe, na jesień).
Dramat satyrowy – sicinnis, klazam i orejbała – występują parodie bóstw i świata antycznego, kobiety zrzucały odzież i w ekstazie tańczyły – dziki taniec nagich kobiet
FREUD
Podał strukturę aparatu człowieka. Sfera id- pierwotne instynkty popędy, sfera ego – świadomości. Jeśli dziecko wyrasta w kultury tworzy się III sfera – superego. Cywilizacja jawi się dla niego, jako cywilizacja cierpień – starcie sił id i superego. Id coś chce, a superego mówi nie/stop, bo w danej kulturze coś jest zabronione.
Struktura aparatu psychicznego człowieka, umysł jest dwudzielny: sfera id ( sfera pierwotnych instynktów i popędów, chęci, sfera ego (świadomości)
Trzecia sfera- super ego- pojawia się w trakcie wychowywania dziecka, jest krzywdząca, bo zaburza sferę id i przez to w sferze ego następuje starcie super ego i id (zatrzymuje instynkty związane z ograniczeniami kulturowymi), wtedy impuls musi zostać skumulowany w organizmie->, dlatego ludzie cierpią na neurozy, frustracje itp.)
Artyści, badacze naukowcy – wyodrębnia dwie grupy społeczne i tylko u nich dochodzi do sublimacji, energia zostaje wykorzystana na prace badawczą, a nie odkłada się w organizmie jak u normalnych ludzi.
LESZEK KOLANKIEWICZ
(rytuały religii) (tragedia grecka) (teatr mieszczański XIXw.) (teatr współczesny)
PROTOTEATR TEATR TEATR TEATR ?
ZDEGRADOWANY
D D+A A A+D D
PROTOTEATR – korzenie teatru zachodniego wywodzą się z dionizyjskiego kultu, z chorei (spiew, muzyka, taniec, zjawiska rytualne, religijne).
TEATR – połączenie emocjonalności i zmysłowości z logiką i porządkiem. Żywioł Dionizosa – to, co w środku, uczuciowe, nieobrazowe – oraz apollińskie – logika, porządek, to, co na zewnątrz, np. tragedia grecka.
TEATR ZDEGRADOWANY – wyzbycie się wszystkiego, co dionizyjskie. Drastycznie zmniejsza się rola chóru, pozostawienie samego tekstu i aktora. Eurypides mordercą tragedii wł. Nietzschego, ponieważ pozbył się chóru).
TEATR – teatr stał się sztuczny, ani nie jest naturalny, ani nie pokazuje faktycznej sytuacji człowieka. Walka z tym, co apollińskie odbiegające od naturalności, co jest pustą formą.
? – obecnie poszukuje się ciągle nowych form, zwrócenie się do ciała cielesności, transu, rytuału, ekstazy, performatyki, teatru tańca.
Jeżeli teatr wywodzi się trochę z elementu dionizyjskiego, w tragedii greckiej dochodzi do niego apolliński, natomiast potem teatr w Europie traci teatr dionizyjski i zostaje samo słowo- teatr zdegradowany, próby wskrzeszenia tego co było więc znowu dochodzi pierwiastek dionizyjski i trochę tak jest faktycznie.
TANIEC A ODMIENNE STANY ŚWIADOMOŚCI (TRANS I EKSTAZA).
Leszek Kolankiewicz
L. Kolankiewicz „jesteśmy nieokrzesani” –Czas kultury, 2004 nr2-3
TRANS:
|
EKSTAZA:
|
---|
George D. Thomson
Ewolucj widowiska z religijnego do teatralnego.
Katharsis w tragedii opiera się na tych samych zasadach, co ekstaza, czy trans u ludów pierwotnych
Natchniony poeta artysta staje się medium, narzędziem komunikującym się z bogiem.
TEORIA GIER I ZABAWY
KARNAWALIZACJA
BACHTINOWSKA TEORIA KARNAWAŁU.
Bachtin opisuje uroczystość karnawału, który towarzyszył ludziom przy każdej okazji (zbiory, wygrane walki, itp.).
Karnawał jest swiętem śmiechu.
Karnawł składał się z formy oficjalnej i formy śmiechu. Przy okazji powagi był również czas rozluźnienia, czyli część ludowo-jarmarczna. Formy śmiechu były wspólnym elementem wszystkich karnawałów. Początkowo obie formy szły ze sobą w parze, jednak później porzucił formę oficjalną.
Karnawal jest celem samym w sobie. Przez parodię jeszcze Badzie potwierdza obowiązujące normy.
Przez to, że jest namacalny porównywany jest do form teatralnych. Nie jest nią jednak, gdyż nie występuje podział na nadawcę i odbiorcę.
Społeczeństwo ukazane w krzywym zwierciadle.
Jest chwilowy, nie jest usankcjonowany przez władzę, czy religię.
Jest formą zderzenie przeciwieństw. Opiera się na idei „dołu materialno-społecznego” – wszystko musi być skierowane ku dołowi, żeby mogło się narodzić, czyli musi dojść do odwrócenia, żeby powrócić do normy(zasada negacji).
KARNAWAŁ W UJĘCIU N. SCHINDLERA.
N. Schindler „Antropologia widowisk - Aspekty historyczno-antropologicznej teorii karnawału”
Badał karnawał w aspekcie historyczno-antropologicznym. Bada jego rozwój w czasie, pojmuje karnawał, jako świętowanie, opiera się na Bachtinowskiej teorii karnawału
Historycznie karnawał:
Miejski karnawał ludowy (ok. XVw.)
Użycie rekwizytów zabaw arystokratyczno-patrycjuszowskich.
Grubiański styl.
Święto integrujące wszystkie warstwy społeczne
Zbiorowa autoinscenizacja społeczności (lud parodiuje arystokracje, arystokracja lud – wszytscy razem integrują się, następuje typowe odwrócenie).
Karnawał dworsko-stanowy (ok. XVI – XVIIIw.)
Zdyscyplinowana i udomowiona forma karnawału.
Kościół władze miejskie ograniczają możliwości karnawału
Staję się powoli widowiskowym obrzędem.
Karnawał romantyczno-folklorystyczny (wczesny XIXw.)
Inscenizowane karnawały stylizowane na ludowo
W karnawałach wykorzystywano maski – niczego nie skrywały, wręcz wydobywa na światło dzienne to, co ukryte, czyli wewnętrzne popędy
Były obfite w przebieranki płciowe. To nakręcało spiralę znaczeń – parodiowanie zachowań płci przeciwnej, komentowanie zachowań płci przeciwnej, ujawnienie dwupłciowej natury, człowieka – każdy z nam ma coś z tego i z tego.
Karnawał żyje tym, czego dostarczają mu inni – jest samonapędzający się („aż do morderstw”).
KOMUNIKACJA CIAŁ – Schindler opisuje ciało dzikie i ciało cywilizowane. Żeby możan było żyć w kulturze trzeba czase ujawnić swoją naturę (raz trzeźwość, raz pijaństwo). Karnawał służył temu, aby ujawnić i zapokoić wszystkie swoje popędy. Karnawał był momentem granicznym. Luzie bawili się jakby mieli umrzeć jutro. Wystawiali ciała na ekstremum – rytuały obżarstwa, pijaństwa, hałasowania, tańc ów, seksu – doprowadzały do ekstremum i jednoczenia wspólnoty. Poczucie nadmiaru w czasach świąt wynikało ze swojego przeciwieństwa, doświadczonego, na co dzień głodu.
ZRYTUALIZOWANE KONTAKTY CIELESNE – Rytuały ułatwiające zbliżenie. Karnawła był czase kiedy ludzie polowali, widzieli się raz do roku,żeby przyśpieszyć proces kontaktu porozłąkowego wykorzystywali te rytuały, które zwiększyły intensywność spotkania), np. chwytanie i związywanie, obsceniczne atakowanie kobiet, wrzucanie się do wody, obrzucanie się błotem
OUTSIDERZY – to ludzie nieuczestniczący w błazenadach. Spotykała ich za to kara, czyli „róźdźka???” rytualne napa sci cielesne (podrzucanie, bicie)
KARNAWAŁ RÓWNOŚCI I KARNAWAŁ HIERARCHII.
R.DaMatta „Antropologia widowisk – Karnawał równości i karnawał hierarchii”
Rio de Janeiro (Brazylia)
|
Nowy Orlean (USA)
|
---|
KLASYFIKACJA GIER I ZABAW.
J. Huizinga „Homo ludens. Zabawa, jako źródło kultury”
ZABAWA
Zabawa ma moc kulturotwórczą.
Zabawa jest starsza od kultury, wykracza poza granice czysto biologiczne, fizyczne. Ludzi odziedziczyli zabawę po przodkach zwierzęcych.
Zabawa ma funkcję sensowną (każda coś oznacza).
W zabawie zaczęły się tworzyć normy i wzorce. Uczymy się w zabawie.
Zabawa nie jest antonimią powagi, może być pe łna powagii (np. hazard)
Zabawa: współzawodnictwo i naśladowanie.
Zabawa nie jest zabawą jeśli jest nakazana.
Zabawa to tymczasowy umowny świat.
Ma bezinteresowny charakter poza procesem bezpośredniego zaspokojenia konieczności i żądzy.
Jest powtarzalna.
Tworzy porządek, więc jest ładem.
Ważnym jej elementem jest napięcie.
Każda gra ma swoje własne reguły.
Zabawa jest walką o coś lub przedstawieniem czegoś.
Społeczna funkcja zabawa.
POPSUJ – ZABAWA bardziej niebezpieczna niż fałszerze, ukazuje kruchość tymczasowego świata zabawy.
R. Cailois „Antropologia widowisk - Gry i ludzie”
Rozbudowuje teorie Huizinga
Klasyfikacja gier
AGON - współzawodnictwo, rywalizacja
- cała grupa ma charakter zawodów
- zakłada napiętą uwagę, maksymalny wysiłek, wolę walki, odpowiedni trening
- odwołuje się do osobistych walorów społ.
ALEA - przypadek złożone
- zwycięstwo zależy od losu, gracz nie ma na to wpływu
- istotę gry stanowi kaprys losu
- przykłady: gra w kości, ruletka, loteria, hazard
MIMICRY - naśladowanie, odtwarzanie rzeczywistości
- zakłada czasowe przyjęcie iluzji, świata zamkniętego, umownego,
człowiek sam staje się postacią wyimaginowaną społ.
- przykłady: zabawa w szkołe, w mamaę, gra aktorska proste
ILINX - gry dążące do oszołomienia, transowość
- pęd do nieładu i niszczenia
- przykłady: karuzela, ciuciubabka, pogo
PODZIAŁ NA DZIW KATEGORIE
PAIDA – żywiołowość, beztroska, pierwotny dar uciechy i improwizacji
LUDUS – nakładanie dyscypliny, pomnażanie przeszkód.
Przejście z z Paida do Ludus. Przejście ze spontanicznej zabawy, dziecięcej niewinności bez żadnych regół do gry, która ma skodyfikowane zasady staje się bardziej rywalizacją.
POSTMODERNIZM POSTSTRUKTURALIZM POSTKOLONIALIZM
POSTMODERNIZM W ŚWIECIE ZJAWISK CHOREOGRAFICZNYCH.
Barbara Sier-Janik „Postmodern dance”
MODERNIZM | POSTMODERNIZM |
---|---|
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA | |
|
|
TANIEC | |
Przedstawiciele:
|
Przedstawiciele:
|
SENSUALIZM W BADANIACH NAD TAŃCEM.
C. J. Cohen Bull „Meaning in Motion. New Cultural Studies of Dance – Sense, Meaning and Perception in Three Dance Cultures”
Porównuje 3 systemy taneczne według sensorycznego (poprze zmysły) I intelektualnego (odbiór i przetworzenie tego przez myśli) sposobu odbioru:
BALET - Europa
Dominuje zmysł wzroku.
Balet przede wszystkim jako sztuka wizualna.
Bardzo plastyczny, geometryczny, modelarski.
Stereotypy płciowe.
Uczymy się poprzez powtarzanie, korygowanie się poprzez odbicie w lustrze, relacje mistrz-uczeń.
Na scenie znowu dominuje wizualność.
CONTACT IMPROVISATION - Ameryka
Dominuje zmysł dotyku, skóra (kontakt wizualny nie jest ważny, często zamyka się oczy w kontakcie)
Nauka nie przez obserwacje, nie ma dystansu nauczyciel-uczeń. Uczeń uczy się do momentu, w którym poczuje się w danej rzeczy, eksploracja wewnętrza (nie zewnętrzna)
GHANA - Afryka
Przede wszystkim zmysł słuchu, bo najważniejszy jest rytm.
Tańczą wszyscy.
Są pewne tańce przeznczone dla mężczyzn, np. wojenne (jest pewien podział, tylko mężczyźni są bębniarzami)
Kinetyka jest ściśle powiązana ze społecznymi kontekstami
BUTOH W KONTEKŚCIE STRATEGII PONOWOCZESNYCH.
Magdalena Zmorska Neozakorzenienie. Butoh jako ponowoczesna strategia. „Barbarzyńca. Pismo Antropologiczne”
BUTOH -> ponowoczesność -> ciało opóźnione
Japońska sztuka taneczna zapoczątkowana w latach 50 XX wieku inspirowana przez ruch ANKOKU-BUTOH– początkowa, mroczna strona Butoh. Z upływem czasu tancerze stwierdzili, ze bardzo ich to ogranicza, stąd też rozszerzenie tej techniki do Butoh.
Odpowiedź undergrandowych artystów na ztabuizowanie horroru wojny w Japonii (Hiroszima, Nagasaki). Japonia zareagowała jak gdyby nic się nie stało, odsunęła od siebie zło, sięgnęła do tradycyjnych form pielęgnując kult ciała. Stad Butoh chciało pokazać cały ten brud, czerń, wszystko to co jest schowane.
Opierało się na założeniach teatru okrucieństwa wg Antonin’e Artaud. Teatr ma wstrząsać, podważać wygląd wewnętrzny i zewnętrzny całego człowieka; ma działać na zmysły, korzystać z energii kosmicznej – założenie Butoh. Artaud sprzeciwiał się teatrowi zachodniemu jako budującemu na intelekcie, psychologizacji, miałkiemu obrazowaniu rzeczywistości.
Porusza temat tabu ciała. Ciało jest naszym ostatnim jednolitym centrum. Ciało może przyjąć formę innych obrazów.
Istotą Butoh jest:
Osiągniecie stanu pustki – nie ty się poruszasz, a jesteś poruszony.
Uwolnienie ze wszystkiego co nas określa- kultury, płci, ego, superego.
Ciało ma być zdeformowane, wykrzywione, nienaturalne.
Dwóch głównych założycieli Butoh - poszli w dwie różne strony, jeden w nieco jaśniejszą.
TATSUMI HIJIKATO
KAZUO OHNO
PONOWOCZESNOŚĆ
Magdalena Zmorska Neozakorzenienie. Butoh jako ponowoczesna strategia. „Barbarzyńca. Pismo Antropologiczne”
Ponowoczesność – prąd myślowy powstały w latach 60 XX. odwołujący się do poczucia końca historii i wielkich narracji.
Brak spójności, autonomiczności.
Bycie obok- nie anty.
Syntagmantyczność .
Współrzędność= równouprawnienie dyskursów.
Porządek polimorficzno- androgeniczny.
Wrażenie, że wszystko już było, wszystko zostało powiedziane.
Chęć obalenia tego co stworzył modernizm czyli obalenia fundamentalizmu.
Kultura to strzępki i skrawki, mogą się łączyć.
Każdy tekst to siec zapożyczeń.
Przekonanie o płynnej względności wszelkich idei.
Cechy ponowoczesności:
Rozproszenie,
Brak dominującego wzoru,
Wzajemnie sprzeczne reguły – w tej sytuacji trudno odkrywać/konstruować własną tożsamość -> stąd zapotrzebowanie na główne ogniwa, do których można sprowadzić cierpienia i strachy, drogowskazy, przejrzyste mapy (to np. tłumaczy sekty )
Neozakorzenianie: wrastanie w rzeczywistość, które nie wymaga wypuszczania korzeni; rdzeniem tej strategii jest proces pozbywania się tożsamości; podstawowy postulat: pozbywać się , opróżniać, nie dookreślać.
TOŻSAMOŚĆ CZŁOWIEKA
Magdalena Zmorska Neozakorzenienie. Butoh jako ponowoczesna strategia. „Barbarzyńca. Pismo Antropologiczne”
Nowoczesność postawiła wyzwanie przed człowiekiem: dotarcie do własnej tożsamości – rozumiemy ją jako wizję własnej osoby, dostrzeżenie swoich cech charakteru, odrębności od innych, wartości, rodzaju zachowania – to osobista, społeczna przynależności do grupy, wspólnych wyznawanych wartości i cech.
Koncepcje tożsamości człowieka:
Koncepcja modernistyczna - pielgrzym
Zna swoją osobowość, zna swoją celowość.
Ma swój dom.
Zna prawa rządzące światem.
Życie to poszukiwanie własnej tożsamości.
Koncepcja posmodernistyczna – neomada
Nie ma domu, człowiek ruchliwy, jest ciągłym podróżnikiem.
Baumanowski turysta.
Koncepcja posmodernistyczna według Zygmunta Baumana (poznański socjolog)
Spacerowicz – nastawiony na odbiór
Włóczęga – nigdzie nie czuje się dobrze.
Turysta – zna swoją wartość, ma dystans.
Gracz – wie jak przechytrzyć innych i zdobyć cel.
MAGDALENA ZAMORSKA – stwierdziła, iż żadna z powyższych koncepcji nie jest pełna i żadna nie jest adekwatna do czasów współczesnych, stąd wysnuła koncepcję neozakorzeniania:
Świadome działanie mające na celu wyzbycie się tożsamości.
Osiągniecie pustki celem uzyskania spójności wewnętrznej.
Jest stale powtarzającym się aktem performatywnym.
Chwilowe zakorzenienie się na miarę występujących kontekstów.
Ogniwem spajającym naszą tożsamości jest brak tego ogniwa.
Poszukiwanie tożsamości jest niemożliwe, ponieważ zbyt dużo bodźce nie łączy się w spójną całość.
To wzrastanie w rzeczywistości bez zapuszczania korzeni.
Tancerz Butoh zwraca się ku własnemu ciału , ponieważ to ciało jest ostatnim jednolitym centrum, ciało opóźnione z tego co je określa może przyjąć wyobrażenie, emocję, obrazy i kiedy się traci jedność można ją odzyskać wewnątrz ciała.
POSTKOLONIALIZM A ZJAWISKA TANECZNE.
POSTKOLONIALIZM
M.P. Markowski „Teorie literatury XX wieku” Red. A. Burzyńska (Postkolonializm)
Okres, który nastąpił po kolonizacji. Nazwa pojawiła się w latach 80-90 XX wieku.
Początek postkolonializmu nastąpił gdy państwa podległe zaczęły zdobywać niepodległość (lata 50.) Tekstem założycielskim jest książka „Wyklęty lud ziemi” Frantza Fanona (1961)
Badanie postkolonialne zajmują się analizą stereotypowych przestawień, śledzą strategię konstruowania znaczeń w kulturach podporządkowanych oraz mają na celu zniwelowanie błędnie wykreowanych stereotypów, np. orientalizm.
Postkolonialiści zwrócili uwagę, że wykreowany obraz jest nieprawdziwy. To co pisano na temat Orientu, tak naprawdę nie ma nic wspólnego z orientem, to jest nasz wymysł. Punkt widzenia Zachodu. Od czasów kolonialnych zawsze pisano w taki sposób, że kultura europejska była nadrzędna.
Badania postkolonialne skupiają się na ideologicznym i politycznym wpływie zachodu na inne kultury, ściślej – na analizie dyskursu kolonialnego, który w taki sposób konstruuje swój przedmiot, by uzasadnić podbój, panowanie i administrację podbitej społeczności .Podstawowe przesłanki badań postkolonialnych:
Dyskurs (czyli reprezentacja) nie odzwierciedla rzeczywistości, lecz ją konstruuje wedle określonej ideologii, czyli zbioru ujednoliconych zbiorowych wyobrażeń.
Dyskurs kolonialny, posługując się stereotypami i kliszami pozbawia przedmiot tego co wyjątkowe i narzuca mu zaprojektowaną przez siebie tożsamość.
Dyskurs europejski konstruuje obraz społeczności nieeuropejskich wedle wzorca politycznego, uzasadniającego jego wyższość i kolonizację.
Dyskurs zachodni narzucanie zachodnich wartości na kolorowych.
Krytyce zostaje poddany sposób, w jaki europejskie mocarstwa kolonialne tworzyły wartościujące przedstawienia podległych im kultur.
Postkolonializm oznacza także niezgodę na bierność wobec kulturowej przemocy, symbolizowanej przez nieistniejące już imperia.
Z punktu widzenia badań postkolonialnych literatura jest stronniczką imperialnej polityki kolonizacji, gdyż produkuje i utrwala kulturowe stereotypy.
Zawsze jest kolonizator i kolonizowany, powstają relacje wartościujące lepszy gorszy.
Postkolonializm w tańcu:
XIX w. Petipa „Bajadera” dzieje się w Indiach.
XX w. „Szecherezada” arabska.
Ruth Saint-Denis – kreowała orientalne stylizacje.
Akran Khan – miesza kathak z tańcem współczesnym.
W tańcu gdzieś tam jakiś procent autentyczności się pojawiał, ale zwykle to było stylizowane, przedstawiane były wyobrażenia.
„POST-EXOTIC” DANCE
Elisa Guzzo Vaccarino „Ballet 2000 – Post-Exotic Dance”
U schyłku zeszłego wieku, z wolności, świadomości i zlewania się różnych kultur, tradycji, osobowości wyłonił się nowy taniec. Nowy gatunek nie wypiera jednak klasycznego dziedzictwa i zachodnich tradycji tańca współczesnego, na którym jest osadzony.
Narodziny „dancing dance” są skutkiem mieszania się autentycznych elementów z różnych kultur. Mieszają się idee, dźwięki, smaki, gesty i wreszcie ruchy ciała.
„Interdance” - autentyczna adaptacja podłoża kulturalnego zamiast jego imitacji.
Jest w pełni rozwijającą się i gwałtownie rozprzestrzeniającą formą sztuki. Pojawia się on na deskach scen całego świata i może pochwalić się wspaniałymi choreografami i pracami. Uzyskują oni różnorodność kulturową sięgając do korzeni, które są prawdziwie zaadoptowane, a nie jedynie kopiowane, jak to miało miejsce w przeszłości, podczas kolonializmu, postkolonializmu, jak np. w pracach Ruth Saint Denis, które były wynikiem fascynacji, inspiracji i wyobrażeń na temat obcego tańca, ale nie opierały się na prawdziwej formie jego formie. Były czystym wyobrażeniem, fantazją i z oryginałem nie miały wiele wspólnego. W „interdance” liczy się przede wszystkim autentyczność.
„Multi-dance” - adaptowanie tańca na inny grunt.
W swoim historycznym światowym rozwoju ulegał zmianom. (Ja to zdanie w tekście rozumiem raczej jako „z historycznej fazy światowych zmian wywodzą się najbardziej innowacyjne tańce”). Na początku zeszłego wieku, tancerze „egzotyczni” występujący w Europie byli przyzwyczajeni do modyfikacji (tzw. zmiękczania) swoich widowisk, aby stały się bardziej atrakcyjne i przystępne dla arystokracji /i mieszczańskiej publiczności. Dzisiaj nie ma już potrzeby „fałszowania” muzyki czy tańca, aby przystosować je do europejskiego gustu lub wymagań ogółu. Zamiast tego, wszystkie „różnice/odmienności” mogą zostać uwydatnione. Sztuka ta ma szeroko otwarte drzwi na zmiany oraz rozwój, który jest wynikiem podróży, ciągłego mieszania się kultur. Japońscy, Chińscy i Afrykańscy choreografowie, którzy obecnie aktywnie działają, swobodnie mieszają elementy, które zaczerpnęli z dwóch lub więcej kultur, do których należą lub które zaadaptowali.
Chiny są doskonałym przykładem skutecznego i szybkiego sposobu, w jaki wpływy różnych kultur mogą zostać nabyte i przetworzone. Wystarczy spojrzeć na to, jak szybko Chiny zaabsorbowały balet rosyjski. Dziś Chiny są dumne z ogromu kompani tańca współczesnego, które występują na deskach scen całego świata. Zaabsorbowały i mistrzowsko opanowały zachodnią technikę, wzbogacając ją tym samym o kształty, kolory, gesty, tematy oraz akrobatykę swojej wiekowej kultury.
Interdance i multi-dance mają wyraźne różnice. Post-exotic i post-western wydają się być raczej określeniami zapożyczonymi i oznaczającymi raczej, że coś powstało w wyniku wpływu np. tańców egzotycznych etc. I je można w jakiś sposób skategoryzować, tzn. zaliczyć do interdance lub Multi-dance.
Nowy gatunek łączy różnorodne formy sztuki, a także stawia wysokie wymaga techniczne, bazuję na pewnych zdolnościach, kreatywności.
Przestajemy oglądać taniec wyłącznie z perspektywy Europy czy Ameryki, głównie chodzi o estetyczny i wizualny balet. Taniec, który cieszy oko, zachwyca.
“Post – Exotic” Dancers
Shen Wei (1968)
Amerykański choreograf, urodzony w Chinach.
Trenować zaczął w 9 roku życia. Wywodzi się z Guangdong Company (jedna z najsłynniejszych kopani w Chinach).
Studiował kaligrafie, chińską operę a później na Nikolais/ Louis Dance Lab w Ameryce.
W swojej twórczości wykorzystuje taniec, malarstwo, rzeźbę, muzykę, teatr, film, multimedia.
Obecnie tworzy w Nowym Jorku.
OPERA CHIŃSKA + TANIEC WSPÓŁCZESNY
Saburo Teshigawara
Japoński choreograf.
Trenował Kabuki, tradycyjną formę tańca japońskiego oraz balet zachodni.
Pracował w Tokyo i w Berlinie.
Wypracował swój własny styl ruchu, który doceniany jest m. in. przez niemieckie , francuskie kompanie.
KABUKI + BALET
Akram Khan (1974)
Angielski tancerz, jego rodzice pochodzą z Bangladeszu.
Pracował w Anglii i Belgii.
Łączy autentyczny Kathak z tańcem współczesnym.
Współpracuje z najlepszymi tancerzami klasycznymi, jak np. Sylvie Guiliem oraz innymi artystami trans-cultural jak Sidi Larbi Cherkauoi.
KATHAK + TANIEC WSPÓŁCZESNY
Sidi Larbi Cherkaoui (1976)
Choreograf belgijski z marokańskimi korzeniami.
Łączy różnokulturową i różną muzykę i taniec (muzyka Biebera z klasyczna)
Jego korzenie leżą w video-clip, street i disco dance.
Zbudował swój unikatowy styl ścierając różne gatunki, kontrastując, mieszając błahość z wyrafinowaniem, uroczystą/ wielką/ muzykę z wulgarnymi gestami.
Jego teatr stawia na technikę, dyscyplinę i kontrolę. Fałsz, błahość, brak podstaw nie mają w nim racji bytu.
Zbiera tancerzy z różnych środowisk
Jego ruch charakteryzuje zwinność i szybkość i hiper gibkość.
Twórca choreografii w filmie „Anna Karenina”
WIELE FORM TAŃCA
Pojęcia
glocial society – społeczeństwo, które jednocześnie jest globalne i lokalne.
migration flows – fale migracyjne.
global fusion – globalna fuzja, zacieranie granic między odległymi elementami kultury/sztuki poprzez swobodne mieszanie ich ze sobą.
TANIEC W KONTEKŚCIE GENDER I QUEER
PŁEĆ BIOLOGICZNA A PŁEĆ KULTUROWA.
Teorie literatury XX wieku. Red. A. Burzyńska, A. P. Markowski. (Gender i Queer)
SEX – płeć biologiczna
GENDER – płeć kulturowa, społeczna
QUEER – nie-heteroseksualny
Sex – gender - sexuality
GENDER (z ang. – płeć, rodzaj gramatyczny)
Inne określenia to: płeć kulturowa, płeć psychiczna, płeć społeczna, płeć społeczno-kulturowa, tożsamość płciowa.
To suma cech płciowych, zachowań, stereotypów i ról przyjmowanych przez kobiety i mężczyzn w społeczeństwie, wynikających bezpośrednio z biologicznych różnic w budowie ciała między płciami.
Gender, to sposób ubierania się, zachowania, a także normy związane z płcią biologiczną wyznaczającą funkcje pełnione przez daną jednostkę w społeczeństwie i kulturze oraz jej status i przysługujące jej prawa. Według teorii gender, często cechy uznawane za genetycznie przypisane mężczyźnie bądź kobiecie kształtują się na etapie wychowania i socjalizacji.
Gender zakłada, że różnice płciowe nie powinny wynikać bezpośrednio z biologicznych różnic w budowie ciała pomiędzy płciami. Płeć człowieka nie powinna narzucać mu z góry wzorców zachowania.
Gender przekazywany jest poszczególnym jednostkom w sposób performatywny, czyli poprzez uczenie się, odgrywanie i powtarzanie zachowań innych osób tej samej płci.
Gender odróżnia się tym od płci biologicznej (ang. sex), czyli sumy cech fizycznych i zachowań seksualnych wynikających z odmiennych funkcji i ról obu płci w procesie rozmnażania płciowego.
Gender to nie ideologia, to nauka.
PIERWSI BADACZE GENDER:
MARGARET MEAD (amerykański antropolog, prekursorka gender – nie używała tego pojęcia, ale jako pierwsza zwróciła na to uwagę ) :
Nie ma podstaw do mówienia , że cechy charakteru są warunkowane przez płeć .
Zróżnicowanie płciowe jest tworem kultury .
Istnieje przymus zachowywania się jak kobieta/mężczyzna.
ROBERT J.STOLLER (jako pierwszy wprowadził pojęcie gender)
Świadomość psychoseksualna nie jest wrodzona/biologiczna, ale nabyta.
Różnice biologiczne wywierają stereotypowe oczekiwania społeczne.
JUDITH BUTLER
Sprzeciwia się esencjalizmow.
Twierdzi, że jesteśmy kreatorami wzorców i stąd też ukazuje performatywny charakter płciowości w kulturze.
Każda płciowość jest IMITACJĄ ze względu na brak podstawowej matrycy (heteroseksualność imituje samą siebie jest, albo odrzucana heteroseksualność, jest jej odbiciem albo jej brakiem).
Należy również uwzględnić badaczki, które GENDER potraktowały jako drogę do emancypacji; wyzwolenia się spod dyskryminacji mężczyzn
Dorothy Dimerstein
Nancy Chodorow
Anna Oakley (wprowadziła rozróżnienie między płcią, a płcią społeczno-kulturową)
Shulamith Firestone (podział ról, kojarzenie kobiet z naukami humanistycznymi, natomiast mężczyzn z naukami ścisłymi )
QUEER (z ang. queer = dziwny, dziwaczny)
Określenie używane od lat 90 XXw. do opisywania społeczności LGBT(z ang. Lesbians, Gays, Bisexuals, Transgenders) i jej członków.
Pierwotne znaczenie tego słowa zostało zmarginalizowane i obecnie znaczy przede wszystkim "lesbijski", "gejowski", "homoseksualny" (czy "nie-heteroseksualny", "nie-heteronormatywny"). Wszytsko co nie jest heteroseksualne.
W języku polskim stanowi obraźliwy odpowiednik słowa "pedał".
BADACZE QUEER:
THERESA DE LAURETIS
Nacisk na różnice seksualne.
Specyfika kobiecej i męskiej homoseksualności (nie ma określonego wzorca na bycie gejem czy lesbijką).
Nie istnieją żadne stabilne tożsamości hetero- homoseksualne, są one produktem praktyk społecznych i kulturowych.
Ostrożne używanie pojęć ‘homo,hetero,kobiecość,męskość’ (co to znaczy, że coś jest kobiece?)
EVA KOSOFSKY SEDGIWCK
pojęcie „szafy”– osoby homoseksualne są wykluczone ze społeczeństwa, ponieważ ukrywają swoją orientację. Natomiast kiedy „ujawnią się” również nie są akceptowane przez społeczeństwo. Nie chodzi tylko o brak tolerancji, ale również o stereotypowe myślenie o zachowaniu gejów/lesbijek.
GENDER – uwrażliwienie na różnice płciowe oraz ich funkcje w społeczeństwie i w kulturze.
QUEER – uwrażliwienie na kwestie związane z seksualnością ;różnice seksualne.
Esencjalizm = płeć
Konstrukcjoznim = gender
M. Mead „Płeć i charakter w trzech społeczeństwach pierwotnych”
Standaryzacja temperamentu w zależności od płci Nowa Gwinea:
ARAPESHOWIE
Reprezentanci wykazują macierzyńską osobowość w aspektach rodzicielskich i kobiecość w kontaktach seksualnych
Mężczyźni wykazują się brakiem agresji, współdziałaniem, otwartością na potrzeby i wymagania innych.
Idealne małżeństwo: oboje sia łagodni i odpowiedzialni.
Życie seksualne nastawione jest bardziej na prokreacje niż zaspokojenie popędu płciowego. Kobieta i mężczyzna „rodzi” dziecko.
Mężczyźni o gwałtownym usposobieniu, mogą uważać, że ich świat jest kompletnie pozbawiony znaczenia (nie czują się szczęśliwi), ale mimo tego wykonują dalsze czynności życiowe takie jak zakładanie rodziny etc.
MUNDUGUMOROWIE
Kobiety i mężczyźni wyrastają na bezwzględne, agresywne, pobudliwe seksualnie jednostki przy minimalnych macierzyńsko-opiekuńczych cechach osobowości.
Zarówno kobiety, jak i mężczyźni nie chcą się zajmować dziećmi. Bardzo małe instynkty rodzicielskie.
Idealne małżeństwo: oboje są gwałtowni i agresywni.
TCHAMBULALOWIE
Kobieta dominująca i zarządzająca
Mężczyzna osobą mniej odpowiedzialną i emocjonalnie zależną od kobiety.
Mężczyzna to artysta zwykle utalentowany w kilku dziedzinach. Wyżywienie, dochody zależą od kobiet. Mają większą władzę od mężczyzn.
Seks zależny od kobiet nie od mężczyzn.
Płeć (Gender) | Arapeshowie | Mundugumorowie | Tchambulalowie |
---|---|---|---|
Kobieta | K | M | M |
Mężczyzna | K | M | K |
Cechy męskie i żeńskie są luźno związane z płcią i zależą od kultury (np. opiekuńczość i bierność przypisywana zwykle kobietom może stać się dla mężczyzn ideałem). Te powyższe cechy są przypisywane przez jakieś społeczeństwo danej płci w określonym okresie. Różnice między członkami kultur całkowicie trzeba przepisać różnicom uwarunkowania w okresie wczesnego dzieciństwa (forma jest zdefiniowana już kultowo).
GENDER I QUEER JAKO PERSPEKTYWY BADAWCZE.
KONCEPCJA PŁCI W RÓŻNYCH SYSTEMACH CHOREOGRAFICZNYCH.
POJĘCIE QUEER-KINESTEZJI (J. BOLLEN).
J.C.Desmond „Dancing Desires. Choreographing Sexualities On&Off the Stage (Queer Kinesthesia)”
POJĘCIE HOMOTEKSTUALNOŚCI.
DRAG JAKO KARNAWAŁ – SUBWERSYWNOŚĆ PŁCI.
P. Leszkowicz „Gender. Konteksty – Homotekstualność”
Dlaczego w operze pekińskiej role kobiet grane są tradycyjnie przez mężczyzn? (…) bo tylko mężczyzna wie, jak kobieta ma się zachowywać.
Aby zaistniała kobiecość musi istnieć męskość, bycie kobietą/ mężczyzną musi stanowić jakąś kategorię. Skoro mężczyzna wie jak powinna zachowywać się kobieta, w każdym mężczyźnie musi tkwić cząstka kobiecości.
Kobiecość i męskość nie są zjawiskiem pierwotnym, danym przez naturę. Są wytworem kulturowym.
Nie ma żadnego ideału, na bazie którego można by dokonywać imitacji, w jaki sposób zachowuje się dana płeć. W wyniku ciągłego powtarzania stereotypowych zachowań tworzy się wzór.
Natura kontra kultura. Skoro mówimy o naturze, to w ten sposób językowo (kulturowo) ją stwarzamy. Nie ma naturalnej pierwotności.
Płeć kulturowa jest ciągłym się stawaniem. Męskość i kobiecość dzieją się tu i teraz, cały czas, nieustannie.
DRAG QUEEN
Drag – z ang. przebranie mężczyzny udającego kobietę.
Drag to mężczyzna, który się przebiera w kobiece stroje, robi makijaż, aby stać się kobietą. Jest to świadomy akt kreacji. Drag Queen Show – ucieleśnienie kobiety, jako biologicznego tworu natury lub społecznego produktu kultury. Drag Queen to artystyczna próba zaistnienia na scenie jako kobieta. Performer staje się postacią, po zrzuceniu kostiumu staje się z powrotem mężczyzną. Przedstawienie a nie rzeczywistość!
Wejście w rolę jest całkowite, kiedy mężczyzna staje się drag, przestaje istnieć, staje się kobietą. Porządek świata codziennego jest ściśle oddzielony poprzez użycie gestu, zachowania, słowa i kostiumu.
DRAG I KARNAWAŁ
KARNAWAŁ:
*wyniesienie na tron |
DRAG:
Wieczory Drag są bardzo cielesne, przełamują się bariery. Flirt z publicznością. Ambiwalentność zachowań, postaw, wzorców i symboli. Mężczyzna kocha się w mężczyźnie, mężczyzna jest kobietą, heteroseksualizm jest uwodzony przez homoerotyzm. Drag nie chce stworzyć trzeciej płci, czy tylko jednej dla wszystkich. |
---|
KULTURA POPULARNA A KULTURA MASOWA.
CIAŁO W KULTURZE KONSUMPCYJNEJ.
OBIEG TAŃCA W KULTURZE POPULARNEJ.
TANIEC TOWARZYSKI A LATYNOSKA KULTURA TANECZNA.
TANIEC JAZZOWY JAKO TEKST KULTURY.
DISCO JAKO KULTURA TANECZNA.
TANIEC W STRUKTURZE VIDEOCLIPU.
FILMOWE OBRAZY TAŃCA.
TANIEC W KONTEKŚCIE STUDIÓW KULTUROWYCH.