Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wykład 3
- Wydatki i dochody publiczne -
dr Maciej Bukowski
Katedra Ekonomii I SGH
8 paz
dziernika 2008
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
O czym mówiliśmy ostatnio?
1
Dokonując wyboru publicznego posługujemy się funkcją wyboru
społecznego porządkującą względem siebie alternatywne stany
świata,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
O czym mówiliśmy ostatnio?
1
Dokonując wyboru publicznego posługujemy się funkcją wyboru
społecznego porządkującą względem siebie alternatywne stany
świata,
2
Taką  obiektywną funkcję jest jednak bardzo trudno wskazać, gdyż
nawet z pozoru naturalne kryteria jej wyboru prowadzą do
paradoksów,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
O czym mówiliśmy ostatnio?
1
Dokonując wyboru publicznego posługujemy się funkcją wyboru
społecznego porządkującą względem siebie alternatywne stany
świata,
2
Taką  obiektywną funkcję jest jednak bardzo trudno wskazać, gdyż
nawet z pozoru naturalne kryteria jej wyboru prowadzą do
paradoksów,
3
Każdy rodzaj wyboru publicznego jest narażony na krytykę i
dyskutowalny, a tym samym nie ma idealnych systemów społecznej
organizacji,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
O czym mówiliśmy ostatnio?
1
Dokonując wyboru publicznego posługujemy się funkcją wyboru
społecznego porządkującą względem siebie alternatywne stany
świata,
2
Taką  obiektywną funkcję jest jednak bardzo trudno wskazać, gdyż
nawet z pozoru naturalne kryteria jej wyboru prowadzą do
paradoksów,
3
Każdy rodzaj wyboru publicznego jest narażony na krytykę i
dyskutowalny, a tym samym nie ma idealnych systemów społecznej
organizacji,
4
Praktyczne dylematy przed którymi stają władze publiczne mogą
wymagać albo zdania się na wyjątki od reguły albo założenia, że w
różnych sytuacjach stosujemy różne procedury wyboru.
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są wydatki publiczne?
1
Wydatki publiczne to część produktu przeznaczana przez państwo na
realizację jego funkcji,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są wydatki publiczne?
1
Wydatki publiczne to część produktu przeznaczana przez państwo na
realizację jego funkcji,
stworzenie i obsługę systemu prawnego,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są wydatki publiczne?
1
Wydatki publiczne to część produktu przeznaczana przez państwo na
realizację jego funkcji,
stworzenie i obsługę systemu prawnego,
produkcję użytecznych społecznie dóbr (np. bezpieczeństwo,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są wydatki publiczne?
1
Wydatki publiczne to część produktu przeznaczana przez państwo na
realizację jego funkcji,
stworzenie i obsługę systemu prawnego,
produkcję użytecznych społecznie dóbr (np. bezpieczeństwo,
oddziaływanie na produktywność sektora prywatnego np. poprzez
subsydia eksportowe lub infrastrukturę,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są wydatki publiczne?
1
Wydatki publiczne to część produktu przeznaczana przez państwo na
realizację jego funkcji,
stworzenie i obsługę systemu prawnego,
produkcję użytecznych społecznie dóbr (np. bezpieczeństwo,
oddziaływanie na produktywność sektora prywatnego np. poprzez
subsydia eksportowe lub infrastrukturę,
bezpośrednie zakupy dóbr i usług dla gospodarstw domowych,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są wydatki publiczne?
1
Wydatki publiczne to część produktu przeznaczana przez państwo na
realizację jego funkcji,
stworzenie i obsługę systemu prawnego,
produkcję użytecznych społecznie dóbr (np. bezpieczeństwo,
oddziaływanie na produktywność sektora prywatnego np. poprzez
subsydia eksportowe lub infrastrukturę,
bezpośrednie zakupy dóbr i usług dla gospodarstw domowych,
redystrybucję dochodów między różnymi grupami społecznymi,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są wydatki publiczne?
1
Wydatki publiczne to część produktu przeznaczana przez państwo na
realizację jego funkcji,
stworzenie i obsługę systemu prawnego,
produkcję użytecznych społecznie dóbr (np. bezpieczeństwo,
oddziaływanie na produktywność sektora prywatnego np. poprzez
subsydia eksportowe lub infrastrukturę,
bezpośrednie zakupy dóbr i usług dla gospodarstw domowych,
redystrybucję dochodów między różnymi grupami społecznymi,
2
To jakie kategorie wydatków znajdziemy w systemie finansów
publicznych danego państwa oraz jak to zostało zorganizowane
zależy od dokonanego wcześniej wyboru publicznego,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są wydatki publiczne?
1
Wydatki publiczne to część produktu przeznaczana przez państwo na
realizację jego funkcji,
stworzenie i obsługę systemu prawnego,
produkcję użytecznych społecznie dóbr (np. bezpieczeństwo,
oddziaływanie na produktywność sektora prywatnego np. poprzez
subsydia eksportowe lub infrastrukturę,
bezpośrednie zakupy dóbr i usług dla gospodarstw domowych,
redystrybucję dochodów między różnymi grupami społecznymi,
2
To jakie kategorie wydatków znajdziemy w systemie finansów
publicznych danego państwa oraz jak to zostało zorganizowane
zależy od dokonanego wcześniej wyboru publicznego,
3
Z makroekonomicznego punktu widzenia możemy jednak zawsze
dokonać podziału wydatków publicznych na: (1) konsumpcję
publiczną, (2) transfery społeczne, (3) subwencje dla przedsiębiorstw
oraz (4) obsługę długu publicznego.
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (1)
Tablica: Wydatki publiczne w krajach OECD w proc. PKB
1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005
Francja 40 45 46 53 50 54 52 53
Hiszpania 23 25 33 42 43 44 39 39
Irlandia 42 49 53 54 43 42 32 34
Korea - 19 21 20 20 21 24 31
Niemcy 40 50 50 49 47 55 45 47
USA 32 35 34 37 37 37 34 37
Szwecja 48 53 65 68 64 68 57 57
Polska - - - - - 51 45 45
OECD 35 40 42 46 45 48 44 45
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (2)
Tablica: Zmiany udziału transferów społecznych w krajach OECD w proc. PKB
E RR ŚdN WnZ ŚR ZdB I 1980-2001
Francja 2.9 -0.4 -0.7 1.4 0.3 1.6 2.1 7.3
Hiszpania 3.6 -1.1 -0.1 1 0 -0.7 0.9 3.7
Irlandia -1.8 -0.4 -1 -1.9 0.5 0.7 0.8 -3.2
Japonia 4.3 0.2 0.1 1.8 0.1 0 0.3 6.7
Niemcy 1.6 -0.4 0.1 0.6 -0.7 0 1.1 2.3
USA 0 -0.2 0 2.5 -0.4 -0.4 -0.1 1.5
Szwecja 1.4 0 0.3 -1 -1.1 0.6 -0.1 0.1
Polska 4.2 1 2 -0.3 -0.8 1 0.4 7.5
OECD 2.2 -0.2 0.1 1 0.2 0.1 0.8 4.2
Legenda: E- emerytury, RR - renty rodzinne, ŚdN - świadczenia dla
niepełnosprawnych, WnZ - wydatki na zdrowie, ŚR - świadczenia rodzinne, ZdB -
zasiłki dla bezrobotnych, I - inne;
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (3)
1
Od 40 lat obserwuje się stopniową rozbudowę sektora publicznego w
krajach rozwiniętych,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (3)
1
Od 40 lat obserwuje się stopniową rozbudowę sektora publicznego w
krajach rozwiniętych,
2
Zjawisko to jest nawet starsze - pod koniec XIX wieku wydatki
publiczne rzadko kiedy sięgały 10proc PKB gdy teraz często
przekraczają 50proc,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (3)
1
Od 40 lat obserwuje się stopniową rozbudowę sektora publicznego w
krajach rozwiniętych,
2
Zjawisko to jest nawet starsze - pod koniec XIX wieku wydatki
publiczne rzadko kiedy sięgały 10proc PKB gdy teraz często
przekraczają 50proc,
3
Epizodami szczególnie sprzyjającymi trwałemu wzrostowi wydatków
państwa w przeszłości były okresy kryzysowe takie jak
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (3)
1
Od 40 lat obserwuje się stopniową rozbudowę sektora publicznego w
krajach rozwiniętych,
2
Zjawisko to jest nawet starsze - pod koniec XIX wieku wydatki
publiczne rzadko kiedy sięgały 10proc PKB gdy teraz często
przekraczają 50proc,
3
Epizodami szczególnie sprzyjającymi trwałemu wzrostowi wydatków
państwa w przeszłości były okresy kryzysowe takie jak
I i II Wojna Światowa,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (3)
1
Od 40 lat obserwuje się stopniową rozbudowę sektora publicznego w
krajach rozwiniętych,
2
Zjawisko to jest nawet starsze - pod koniec XIX wieku wydatki
publiczne rzadko kiedy sięgały 10proc PKB gdy teraz często
przekraczają 50proc,
3
Epizodami szczególnie sprzyjającymi trwałemu wzrostowi wydatków
państwa w przeszłości były okresy kryzysowe takie jak
I i II Wojna Światowa,
Wielki Kryzys pierwszej połowy lat 30tych XXwieku,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (3)
1
Od 40 lat obserwuje się stopniową rozbudowę sektora publicznego w
krajach rozwiniętych,
2
Zjawisko to jest nawet starsze - pod koniec XIX wieku wydatki
publiczne rzadko kiedy sięgały 10proc PKB gdy teraz często
przekraczają 50proc,
3
Epizodami szczególnie sprzyjającymi trwałemu wzrostowi wydatków
państwa w przeszłości były okresy kryzysowe takie jak
I i II Wojna Światowa,
Wielki Kryzys pierwszej połowy lat 30tych XXwieku,
Wojny prowadzone przez USA: koreańska, wietnamska i iracka,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (3)
1
Od 40 lat obserwuje się stopniową rozbudowę sektora publicznego w
krajach rozwiniętych,
2
Zjawisko to jest nawet starsze - pod koniec XIX wieku wydatki
publiczne rzadko kiedy sięgały 10proc PKB gdy teraz często
przekraczają 50proc,
3
Epizodami szczególnie sprzyjającymi trwałemu wzrostowi wydatków
państwa w przeszłości były okresy kryzysowe takie jak
I i II Wojna Światowa,
Wielki Kryzys pierwszej połowy lat 30tych XXwieku,
Wojny prowadzone przez USA: koreańska, wietnamska i iracka,
Kryzys naftowy lat 70tych XXw.
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki publiczne w krajach OECD (3)
1
Od 40 lat obserwuje się stopniową rozbudowę sektora publicznego w
krajach rozwiniętych,
2
Zjawisko to jest nawet starsze - pod koniec XIX wieku wydatki
publiczne rzadko kiedy sięgały 10proc PKB gdy teraz często
przekraczają 50proc,
3
Epizodami szczególnie sprzyjającymi trwałemu wzrostowi wydatków
państwa w przeszłości były okresy kryzysowe takie jak
I i II Wojna Światowa,
Wielki Kryzys pierwszej połowy lat 30tych XXwieku,
Wojny prowadzone przez USA: koreańska, wietnamska i iracka,
Kryzys naftowy lat 70tych XXw.
4
W ostatnich dekadach w wielu krajach zaobserwowano dodatkowo
rozbudowę publicznych funkcji socjalnych w związku z budową
państwa dobrobytu i starzeniem się ludności.
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są dochody publiczne?
1
Dochody publiczne to część produktu przejmowana przez państwo
od sektora prywatnego aby rząd mógł sfinansować ponoszone
wydatki publiczne,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są dochody publiczne?
1
Dochody publiczne to część produktu przejmowana przez państwo
od sektora prywatnego aby rząd mógł sfinansować ponoszone
wydatki publiczne,
2
Dochody publiczne mogą mieć formę,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są dochody publiczne?
1
Dochody publiczne to część produktu przejmowana przez państwo
od sektora prywatnego aby rząd mógł sfinansować ponoszone
wydatki publiczne,
2
Dochody publiczne mogą mieć formę,
dochodów podatkowych w postaci podatków bezpośrednich (np.
CIT, PIT) lub pośrednich (np. VAT, akcyza),
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są dochody publiczne?
1
Dochody publiczne to część produktu przejmowana przez państwo
od sektora prywatnego aby rząd mógł sfinansować ponoszone
wydatki publiczne,
2
Dochody publiczne mogą mieć formę,
dochodów podatkowych w postaci podatków bezpośrednich (np.
CIT, PIT) lub pośrednich (np. VAT, akcyza),
dochodów parapodatkowych w postaci np. obowiązkowych składek
na ubezpieczenia społeczne,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są dochody publiczne?
1
Dochody publiczne to część produktu przejmowana przez państwo
od sektora prywatnego aby rząd mógł sfinansować ponoszone
wydatki publiczne,
2
Dochody publiczne mogą mieć formę,
dochodów podatkowych w postaci podatków bezpośrednich (np.
CIT, PIT) lub pośrednich (np. VAT, akcyza),
dochodów parapodatkowych w postaci np. obowiązkowych składek
na ubezpieczenia społeczne,
dochodów niepodatkowych w postaci np. opłat za usługi publiczne,
kar, dywidend itp.,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są dochody publiczne?
1
Dochody publiczne to część produktu przejmowana przez państwo
od sektora prywatnego aby rząd mógł sfinansować ponoszone
wydatki publiczne,
2
Dochody publiczne mogą mieć formę,
dochodów podatkowych w postaci podatków bezpośrednich (np.
CIT, PIT) lub pośrednich (np. VAT, akcyza),
dochodów parapodatkowych w postaci np. obowiązkowych składek
na ubezpieczenia społeczne,
dochodów niepodatkowych w postaci np. opłat za usługi publiczne,
kar, dywidend itp.,
dochodów ze sprzedaży składników majątku państwowego,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są dochody publiczne?
1
Dochody publiczne to część produktu przejmowana przez państwo
od sektora prywatnego aby rząd mógł sfinansować ponoszone
wydatki publiczne,
2
Dochody publiczne mogą mieć formę,
dochodów podatkowych w postaci podatków bezpośrednich (np.
CIT, PIT) lub pośrednich (np. VAT, akcyza),
dochodów parapodatkowych w postaci np. obowiązkowych składek
na ubezpieczenia społeczne,
dochodów niepodatkowych w postaci np. opłat za usługi publiczne,
kar, dywidend itp.,
dochodów ze sprzedaży składników majątku państwowego,
3
Każdy podatek lub danina publiczna nałożona przez państwo ma
skutki ekonomiczne tzn. wpływa na alokację i/lub poziom
aktywności gospodarczej,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są dochody publiczne?
1
Dochody publiczne to część produktu przejmowana przez państwo
od sektora prywatnego aby rząd mógł sfinansować ponoszone
wydatki publiczne,
2
Dochody publiczne mogą mieć formę,
dochodów podatkowych w postaci podatków bezpośrednich (np.
CIT, PIT) lub pośrednich (np. VAT, akcyza),
dochodów parapodatkowych w postaci np. obowiązkowych składek
na ubezpieczenia społeczne,
dochodów niepodatkowych w postaci np. opłat za usługi publiczne,
kar, dywidend itp.,
dochodów ze sprzedaży składników majątku państwowego,
3
Każdy podatek lub danina publiczna nałożona przez państwo ma
skutki ekonomiczne tzn. wpływa na alokację i/lub poziom
aktywności gospodarczej,
4
Różne podatki wywołują różne zniekształcenia w gospodarce.
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Dochody publiczne w krajach OECD (1)
Tablica: Dochody publiczne w krajach OECD w proc. PKB
1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005
Francja 40 42 47 50 49 50 51 50
Hiszpania 24 26 32 36 40 38 39 40
Irlandia - - 39 44 40 39 36 34
Korea - 18 21 21 23 25 29 30
Niemcy 40 44 45 45 42 46 47 45
USA 30 30 31 31 32 33 36 32
Szwecja 50 54 57 60 63 60 62 58
Polska - - - - - 45 42 43
OECD 36 38 40 43 44 44 44 44
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Dochody publiczne w krajach OECD (2)
1
Dochody publiczne podążają za wydatkami - gdyż rządy muszą się
liczyć ze swoim długookresowym ograniczeniem budżetowym,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Dochody publiczne w krajach OECD (2)
1
Dochody publiczne podążają za wydatkami - gdyż rządy muszą się
liczyć ze swoim długookresowym ograniczeniem budżetowym,
2
Wzrost udziału dochodów publicznych w produkcie można
potencjalnie osiągnąć dzięki,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Dochody publiczne w krajach OECD (2)
1
Dochody publiczne podążają za wydatkami - gdyż rządy muszą się
liczyć ze swoim długookresowym ograniczeniem budżetowym,
2
Wzrost udziału dochodów publicznych w produkcie można
potencjalnie osiągnąć dzięki,
podniesieniu stawek podatkowych,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Dochody publiczne w krajach OECD (2)
1
Dochody publiczne podążają za wydatkami - gdyż rządy muszą się
liczyć ze swoim długookresowym ograniczeniem budżetowym,
2
Wzrost udziału dochodów publicznych w produkcie można
potencjalnie osiągnąć dzięki,
podniesieniu stawek podatkowych,
rozszerzeniu bazy podatkowej,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Dochody publiczne w krajach OECD (2)
1
Dochody publiczne podążają za wydatkami - gdyż rządy muszą się
liczyć ze swoim długookresowym ograniczeniem budżetowym,
2
Wzrost udziału dochodów publicznych w produkcie można
potencjalnie osiągnąć dzięki,
podniesieniu stawek podatkowych,
rozszerzeniu bazy podatkowej,
zwiększeniu ściągalności podatków,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Dochody publiczne w krajach OECD (2)
1
Dochody publiczne podążają za wydatkami - gdyż rządy muszą się
liczyć ze swoim długookresowym ograniczeniem budżetowym,
2
Wzrost udziału dochodów publicznych w produkcie można
potencjalnie osiągnąć dzięki,
podniesieniu stawek podatkowych,
rozszerzeniu bazy podatkowej,
zwiększeniu ściągalności podatków,
3
W praktyce - tak znaczne wzrosty wydatków jakie w rzeczywistości
obserwowano wymagały podnoszenia podatków i/lub innych
rodzajów dochodów publicznych.
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są jest deficyt i dług publiczny?
1
Deficyt publiczny to część wydatków publicznych nieznajdująca
pokrycia w dochodach państwa,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są jest deficyt i dług publiczny?
1
Deficyt publiczny to część wydatków publicznych nieznajdująca
pokrycia w dochodach państwa,
2
Dług to zakumulowany przez wiele lat deficyt,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są jest deficyt i dług publiczny?
1
Deficyt publiczny to część wydatków publicznych nieznajdująca
pokrycia w dochodach państwa,
2
Dług to zakumulowany przez wiele lat deficyt,
3
Deficyt w nowoczesnych gospodarkach finansowany jest przez emisję
oprocentowanych papierów wartościowych (obligacji) i uplasowanie
ich na rynku, a rzadziej poprzez wzięcie kredytu bankowego,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są jest deficyt i dług publiczny?
1
Deficyt publiczny to część wydatków publicznych nieznajdująca
pokrycia w dochodach państwa,
2
Dług to zakumulowany przez wiele lat deficyt,
3
Deficyt w nowoczesnych gospodarkach finansowany jest przez emisję
oprocentowanych papierów wartościowych (obligacji) i uplasowanie
ich na rynku, a rzadziej poprzez wzięcie kredytu bankowego,
4
Zadłużać się mogą zarówno rządy centralne jak i samorządy, a w
niektórych wypadkach także inne instytucje publiczne,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są jest deficyt i dług publiczny?
1
Deficyt publiczny to część wydatków publicznych nieznajdująca
pokrycia w dochodach państwa,
2
Dług to zakumulowany przez wiele lat deficyt,
3
Deficyt w nowoczesnych gospodarkach finansowany jest przez emisję
oprocentowanych papierów wartościowych (obligacji) i uplasowanie
ich na rynku, a rzadziej poprzez wzięcie kredytu bankowego,
4
Zadłużać się mogą zarówno rządy centralne jak i samorządy, a w
niektórych wypadkach także inne instytucje publiczne,
5
Deficyt ten może, choć nie musi prowadzić do wzrostu długu
publicznego. Wzrost długu następuje jeśli deficyt wyrażony w
procentach PKB przekracza dynamikę wzrostu produktu,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Czym są jest deficyt i dług publiczny?
1
Deficyt publiczny to część wydatków publicznych nieznajdująca
pokrycia w dochodach państwa,
2
Dług to zakumulowany przez wiele lat deficyt,
3
Deficyt w nowoczesnych gospodarkach finansowany jest przez emisję
oprocentowanych papierów wartościowych (obligacji) i uplasowanie
ich na rynku, a rzadziej poprzez wzięcie kredytu bankowego,
4
Zadłużać się mogą zarówno rządy centralne jak i samorządy, a w
niektórych wypadkach także inne instytucje publiczne,
5
Deficyt ten może, choć nie musi prowadzić do wzrostu długu
publicznego. Wzrost długu następuje jeśli deficyt wyrażony w
procentach PKB przekracza dynamikę wzrostu produktu,
6
Wzrost długu oznacza także wzrost kosztów jego obsługi.
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Deficyt finansów publicznych w krajach OECD (1)
Tablica: Deficyt finansów publicznych w krajach OECD w proc. PKB
1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005
Francja 0 -3 1 -3 -1 -4 -1 -3
Hiszpania 1 1 -1 -6 -3 -6 0 1
Irlandia - - -14 -10 -3 -3 4 0
Korea - -1 0 1 3 4 5 -1
Niemcy 0 -6 -5 -4 -5 -9 2 -2
USA -2 -5 -3 -6 -5 -4 2 -5
Szwecja 2 1 -8 -8 -1 -8 5 1
Polska - - - - - -6 -3 -2
OECD 1 -2 -2 -4 -2 -4 1 -2
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Deficyt finansów publicznych w krajach OECD (2)
1
Ponieważ podnoszenie podatków jest politycznie mniej popularne niż
zwiększanie wydatków, rządy robią to z opóz
nieniem i niechętnie,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Deficyt finansów publicznych w krajach OECD (2)
1
Ponieważ podnoszenie podatków jest politycznie mniej popularne niż
zwiększanie wydatków, rządy robią to z opóz
nieniem i niechętnie,
2
W konsekwencji przeważająca część krajów OECD odnotowuje
permanentny deficyt sektora finansów publicznych tzn. przewagę
wydatków nad przychodami,
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Deficyt finansów publicznych w krajach OECD (2)
1
Ponieważ podnoszenie podatków jest politycznie mniej popularne niż
zwiększanie wydatków, rządy robią to z opóz
nieniem i niechętnie,
2
W konsekwencji przeważająca część krajów OECD odnotowuje
permanentny deficyt sektora finansów publicznych tzn. przewagę
wydatków nad przychodami,
3
W niektórych okresach w wybranych krajach doszło do eksplozji
deficytu a co za tym idzie także długu publicznego - inicjowało to
zwykle reformy prowadzące do tzw. konsolidacji fiskalnej.
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Dług publiczny w krajach OECD
Tablica: Dług publiczny w krajach OECD w proc. PKB
1970-1979 1980-1989 1990-1999 2000-2005
Francja 30 36 57 67
Hiszpania 14 40 68 68
Irlandia - - 80 35
Korea 21 15 9 18
Niemcy 22 39 52 62
USA 47 56 71 61
Szwecja 30 61 74 62
Polska - - 46 44
OECD 34 50 63 59
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki i podatki oczyma ekonomisty
1
Jakie są konsekwencje makroekonomiczne wzrostu udziału
wydatków publicznych w produkcie?
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki i podatki oczyma ekonomisty
1
Jakie są konsekwencje makroekonomiczne wzrostu udziału
wydatków publicznych w produkcie?
2
Jak na aktywność ekonomiczną oddziałują wyższe podatki?
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki i podatki oczyma ekonomisty
1
Jakie są konsekwencje makroekonomiczne wzrostu udziału
wydatków publicznych w produkcie?
2
Jak na aktywność ekonomiczną oddziałują wyższe podatki?
3
Czy różne kategorie wydatków i dochodów publicznych mają różne
efekty gospodarcze?
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki i podatki oczyma ekonomisty
1
Jakie są konsekwencje makroekonomiczne wzrostu udziału
wydatków publicznych w produkcie?
2
Jak na aktywność ekonomiczną oddziałują wyższe podatki?
3
Czy różne kategorie wydatków i dochodów publicznych mają różne
efekty gospodarcze?
4
Jaki jest efekt tych działań dla wzrostu gospodarczego i rynku pracy?
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki i podatki oczyma ekonomisty
1
Jakie są konsekwencje makroekonomiczne wzrostu udziału
wydatków publicznych w produkcie?
2
Jak na aktywność ekonomiczną oddziałują wyższe podatki?
3
Czy różne kategorie wydatków i dochodów publicznych mają różne
efekty gospodarcze?
4
Jaki jest efekt tych działań dla wzrostu gospodarczego i rynku pracy?
5
Czy wyższe wydatki lepiej finansować wyższymi podatkami czy
długiem publicznym poprzez wyższy deficyt?
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki i podatki oczyma ekonomisty
1
Jakie są konsekwencje makroekonomiczne wzrostu udziału
wydatków publicznych w produkcie?
2
Jak na aktywność ekonomiczną oddziałują wyższe podatki?
3
Czy różne kategorie wydatków i dochodów publicznych mają różne
efekty gospodarcze?
4
Jaki jest efekt tych działań dla wzrostu gospodarczego i rynku pracy?
5
Czy wyższe wydatki lepiej finansować wyższymi podatkami czy
długiem publicznym poprzez wyższy deficyt?
6
Czy coraz większy dług przynosi jakieś szkody ekonomiczne czy też
można go zwiększyć znacznie ponad obecnie obserwowane poziomy?
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wydatki i podatki oczyma ekonomisty
1
Jakie są konsekwencje makroekonomiczne wzrostu udziału
wydatków publicznych w produkcie?
2
Jak na aktywność ekonomiczną oddziałują wyższe podatki?
3
Czy różne kategorie wydatków i dochodów publicznych mają różne
efekty gospodarcze?
4
Jaki jest efekt tych działań dla wzrostu gospodarczego i rynku pracy?
5
Czy wyższe wydatki lepiej finansować wyższymi podatkami czy
długiem publicznym poprzez wyższy deficyt?
6
Czy coraz większy dług przynosi jakieś szkody ekonomiczne czy też
można go zwiększyć znacznie ponad obecnie obserwowane poziomy?
7
Co przynoszą konsolidacje fiskalne i czy warto je podejmować?
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne
Przypomnienie
Wydatki publiczne
Dochody publiczne
Dług i deficyt
Podsumowanie
Wnioski
Spektakularny wzrost zaangażowania rządów w gospodarkę dokonał się
na przestrzeni ostatnich kilkudziesięciu lat praktycznie we wszystkich
państwach OECD. Mimo tego uniwersalnego trendu, jedne kraje
rozszerzyły interwencję publiczną bardziej niż inne. Pytanie o to skąd się
wzięły te różnice oraz o to jakie są konsekwencje tak odmiennych
wyborów publicznych dla poszczególnych państw ma podstawowe
znaczenie dla projektowania polityki gospodarczej w skali makro.
Będziemy je podejmować na kolejnych wykładach.
dr Maciej Bukowski Finanse Publiczne