MINISTERSTWO EDUKACJI
i NAUKI
Jadwiga Kołczak
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
udzielanie pierwszej pomocy 346[03].O1.05
Poradnik dla nauczyciela
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy
Radom 2005
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Recenzenci:
dr Maria Bartecka-Straszny
dr Jerzy Krzyszkowski
Opracowanie redakcyjne:
mgr inż. Katarzyna Maćkowska
Konsultacja:
dr Bożena Zając
Korekta:
mgr Joanna Iwanowska
Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 346[03].O1.05
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie pierwszej pomocy
zawartego w modułowym programie nauczania dla zawodu opiekunka środowiskowa.
Wydawca
Instytut Technologii Eksploatacji  Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
1
SPIS TREÅšCI
1. Wprowadzenie 3
2. Wymagania wstępne 5
3. Cele kształcenia 6
4. Przykładowe scenariusze zajęć 7
5. Ćwiczenia 11
5.1. Charakterystyka i identyfikacja zagrożeń 11
5.1.1. Ćwiczenia 11
5.2. Ergonomiczne uwarunkowania organizacji miejsca pracy 15
5.1.1. Ćwiczenia 15
5.3. Zagrożenia pożarowe. Bezpieczeństwo pożarowe 17
5.1.1. Ćwiczenia 17
5.4. Postępowanie w przypadku zagrożenia życia i zdrowia 19
5.4.1. Ćwiczenia 19
5.5. Udzielanie pierwszej pomocy przedlekarskiej 21
5.5.1. Ćwiczenia 21
6. Ewaluacja osiągnięć ucznia 25
7. Literatura 34
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2
1. WPROWADZENIE
Przekazujemy Państwu Poradnik dla nauczyciela, który będzie pomocny w prowadzeniu
zajęć dydaktycznych w szkole kształcącej w zawodzie Opiekunka środowiskowa.
Modułowy program nauczania dla zawodu opiekunka środowiskowa składa się z zestawu
modułów kształcenia w zawodzie i odpowiadających im jednostek modułowych. Do każdej.
jednostki modułowej opracowany został pakiet edukacyjny. Pakiet edukacyjny zawiera
poradnik dla nauczyciela oraz poradnik dla ucznia. Poradnik dla ucznia skonstruowany jest
tak, aby umożliwić uczniom ukształtowanie umiejętności, które pomogą im zaliczyć
jednostkę modułową.
W poradniku dla ucznia zamieszczono następujące części:
- wymagania wstępne,
- cele kształcenia,
- materiał nauczania,
- sprawdzian osiągnięć,
- literatura.
Poradnik dla nauczyciela zawiera informacje i wskazówki niezbędne do efektywnego
zorganizowania procesu kształcenia w jednostce modułowej. Zamieszczono w nim
następujące części:
- wymagania wstępne,
- szczegółowe cele kształcenia,
- przykładowe scenariusze zajęć,
- ćwiczenia,
- sprawdzian postępów,
- ewaluację osiągnięć ucznia,
- literaturÄ™.
Wymagania wstępne określają umiejętności, jakie uczeń powinien posiadać przed
rozpoczęciem pracy z poradnikiem. Należy zachęcić uczniów, aby zapoznali się
z wymaganiami i ocenili, czy je spełniają. Dotyczą one umiejętności, które uczniowie
ukształtowali podczas dotychczasowej nauki. Spełnienie wymagań wstępnych pozwoli
uczniom na skoncentrowanie się na kształtowaniu nowych umiejętności potrzebnych do
zaliczenia jednostki modułowej.
Szczegółowe cele kształcenia określają umiejętności, jakie uczeń powinien ukształtować
w wyniku procesu kształcenia w jednostce modułowej. Przed rozpoczęciem zajęć należy
zapoznać uczniów z celami kształcenia, aby dowiedzieli się, czego się nauczą.
W poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe scenariusze zajęć.
Wskazują one sposób prowadzenia zajęć dydaktycznych z wykorzystaniem metod zalecanych
w programie jednostki modułowej.
Materiał nauczania w jednostce modułowej podzielony jest na tematy. Do każdego
tematu zamieszczono w poradniku dla nauczyciela ćwiczenia (tożsame z tymi, które znajdują
się w poradniku dla ucznia), które zawierają polecenie, wskazówki do realizacji, zalecane
metody nauczania-uczenia się oraz środki dydaktyczne. Wykonując poszczególne ćwiczenia
uczeń powinien ukształtować umiejętności niezbędne do zaliczenia jednostki modułowej.
Ewaluacja osiągnięć ucznia powinna zostać przeprowadzona z pomocą testów osiągnięć
szkolnych. W poradniku dla nauczyciela zamieszczono dwa przykładowe narzędzia pomiaru
dydaktycznego. Wszystkie zadania zamieszczone w testach obejmują treści objęte programem
nauczania oraz sprawdzają, czy uczeń osiągnął założone w jednostce modułowej cele. Każdy
test zawiera:
- plan testu sporzÄ…dzony w formie tabelarycznej,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
3
- punktację zadań,
- propozycję norm wymagań,
- instrukcjÄ™ dla nauczyciela,
- instrukcjÄ™ dla ucznia,
- kartÄ™ odpowiedzi,
- zadania testowe lub/i zadania praktyczne.
Ostatnim elementem poradnika dla nauczyciela jest wykaz literatury. Zawiera on
zarówno pozycje przydatne uczniowi w celu pogłębienia wiedzy z zakresu programu
jednostki modułowej, jak i pozycje metodyczne.
Jednostka modułowa: Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz
udzielanie pierwszej pomocy jest elementem modułu Podstawy funkcjonowania człowieka
w środowisku społecznym. Moduł ten składa się z 6 jednostek:
- Charakteryzowanie psychofizycznych i społecznych aspektów rozwoju człowieka,
- Doskonalenie umiejętności komunikowania się,
- Kształtowanie umiejętności rozwiązywania problemów,
- Doskonalenie umiejętności radzenia sobie ze stresem,
- Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie pierwszej pomocy,
- Stosowanie przepisów prawa w działalności socjalnej.
Jednostka Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie
pierwszej pomocy zawiera podstawowe informacje na temat przepisów bezpieczeństwa i
higieny pracy w odniesieniu do pracy opiekunki środowiskowej oraz zasad udzielania
pierwszej pomocy w nagłych wypadkach i pozwala na ukształtowanie umiejętności
niezbędnych do wykonywania zawodu opiekunki środowiskowej.
Wskazane jest, aby zajęcia dydaktyczne w jednostce modułowe prowadzone były
różnymi metodami uwzględniającymi wszystkie strategie kształcenia wielostronnego.
Szczególny nacisk powinien zostać położony na wykorzystanie metod z zakresu strategii
problemowej (metody problemowe) i operacyjnej (metody praktyczne). Formy organizacyjne
pracy powinny być zróżnicowane począwszy od samodzielnej pracy uczniów do pracy
zespołowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
4
2. WYMAGANIA WST
PNE
Przystępując do realizacji programu jednostki modułowej uczeń powinien umieć:
- prezentować własne opinie,
- współpracować w zespole przyjmując różne role,
- skutecznie komunikować się aby pozyskać lub przekazać informacji,
- charakteryzować zjawiska fizyczne,
- charakteryzować zjawiska chemiczne,
- charakteryzować zjawiska biologiczne,
- charakteryzować zjawiska społeczne,
- rozróżniać zjawiska i procesy,
- identyfikować elementy anatomii człowieka,
- identyfikować podstawowe funkcje organizmu człowieka.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
5
3. CELE KSZTAA
CENIA
W wyniku realizacji ćwiczeń podanych w poradniku uczeń powinien umieć:
- zastosować przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy w pracy opiekunki środowiskowej,
- rozpoznać zagrożenia związane z wykonywaną pracą,
- określić skutki oddziaływania negatywnych czynników w środowisku pracy,
- dobrać środki ochrony indywidualnej,
- zorganizować stanowisko pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
- zareagować w przypadku zagrożenia pożarowego zgodnie z instrukcją ochrony
przeciwpożarowej,
- zabezpieczyć miejsce wypadku,
- rozpoznać objawy wskazujące na zagrożenie życia i zdrowia,
- udzielić pierwszej pomocy w stanach zagrożenia zdrowia i życia,
- ograniczyć zagrożenia urazami i wypadkami w miejscu przebywania podopiecznego.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
6
4. PRZYKA
ADOWE SCENARIUSZE ZAJ
Ć
Scenariusz zajęć I
Temat: Rozpoznawanie zagrożeń w miejscu pracy opiekunki środowiskowej.
Czas trwania zajęć: 45 min
Cele kształcenia
W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:
- wskazać rodzaje zagrożeń,
- zidentyfikować zagrożenia związane z pracą opiekunki środowiskowej.
Metody nauczania-uczenia siÄ™
Wykład, burza mózgów, dyskusja wielokrotna
Formy organizacji zajęć
- praca grupowa,
- praca jednolita.
Åšrodki dydaktyczne:
- plansza prezentująca rodzaje zagrożeń,
- duże arkusze papieru,
- mazaki,
- tablica flip-chart.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przedstawia cele zajęć.
2. Nauczyciel prezentuje rodzaje zagrożeń (na podstawie planszy: Rodzaje zagrożeń na
stanowiskach pracy  rys. 1 w poradniku dla ucznia).
3. Nauczyciel zapoznaje uczniów z zasadami tworzenia mapy myśli:
- W centrum arkusza zapisuje się problem (temat) w formie słownej lub graficznej;
- Poszczególne hasła, stwierdzenia, rysunki umieszcza się na całym arkuszu
porządkując i łącząc liniami według występujących pomiędzy nimi związków;
- Hasła zapisuje się wzdłuż linii wyraz
nie, drukowanymi literami lub umieszcza w
połączonych liniami kołach;
- Linie powinny wychodzić ze środka arkusza (od zapisanego problemu - tematu), a
następnie się rozgałęziać;
- Na każdej linii (w kole) zapisuje się jedno słowo (hasło) lub umieszcza jeden
symbol;
- Do tworzenia mapy myśli warto używać kolorów;
- Należy zapisywać wszystko, co przychodzi do głowy, starając się umieszczać hasła
(symbole w logiczny sposób według łączących je związków).
4. Przedstawienie zadania do wykonania ( ćwiczenie 1).
5. Podział uczniów na 4  5 osobowe zespoły.
6. Rozdanie dużych arkuszy papieru i mazaków.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
7
7. Uczniowie wykonują ćwiczenie zgodnie z instrukcją zamieszczoną w poradniku dla
ucznia.
8. Przedstawiciel każdej grupy (lider) prezentuje opracowaną mapę myśli.
9. Uczniowie oceniają pracę koleżanek/kolegów, zadają dodatkowe pytania.
10. Podsumowanie zajęć  należy zwrócić uwagę na to, że w domu podopiecznego, gdzie
opiekunka środowiskowa wykonuje swoją pracę występują również zagrożenia
z kategorii  niebezpieczne np. ostre części urządzeń kuchennych, urządzenia
elektryczne, czy gazowe, szczególnie gdy są niewłaściwie eksploatowane lub
uszkodzone. W toku kolejnych zajęć uczniowie nauczą się jak zmniejszać ryzyko
związane z występowaniem zagrożeń.
11. Ocena pracy uczniów.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
8
Scenariusz zajęć II
Temat: Pierwsza pomoc w wypadkach w domu  złamania.
Czas trwania zajęć: 90 min
Cele kształcenia
W wyniku przeprowadzonego procesu kształcenia uczeń będzie potrafił:
- zidentyfikować objawy złamania,
- zidentyfikować rodzaje złamań,
- wskazać sposób postępowania w przypadku udzielania pierwszej pomocy
poszkodowanemu przy złamaniu zamkniętym i otwartym,
- udzielić pierwszej pomocy poszkodowanemu przy złamaniu.
Metody nauczania-uczenia siÄ™
Wykład, pokaz z objaśnieniem, ćwiczenie praktyczne  symulacja.
Formy organizacji zajęć
- praca grupowa,
- praca jednolita
Åšrodki dydaktyczne:
- plansze obrazujące rodzaje złamań oraz sposoby unieruchamiania kończyn w przypadku
złamania,
- podręczny sprzęt dostępny w domu, który można wykorzystać do unieruchomienia
kończyny,
- deseczki,
- standardowo wyposażona apteczka, a w szczególności: bandaże elastyczne, jałowy
opatrunek.
Przebieg zajęć:
1. Nauczyciel przeprowadza mini wykład na temat istoty złamań, objawów i rodzajów
wykorzystując dostępne w pracowni plansze (lub film dydaktyczny).
2. Nauczyciel prezentuje opis sytuacji:
Podopieczna (lat 67) przewróciła się na schodach wracając do domu ze spaceru. Poczuła
silny ból ręki. Opiekun stwierdził brak zranienia, ograniczoną ruchomość, nieprawidłowe
ustawienie przedramienia wraz z dłonią, słyszalne tarcie odłamów kostnych.
Prawdopodobnie podopieczna złamała kość przedramienia kończyny górnej.
3. Uczniowie przypominają na podstawie wiadomości zawartych w poradniku dla ucznia
sposób postępowania w przypadku złamania.
4. Nauczyciel prosi uczniów, aby wybrali z podręcznego sprzętu dostępnego w domu
(zgromadzonego w pracowni) ten, który może być wykorzystany do unieruchomienia
kończyny górnej.
5. Nauczyciel prosi jednego z uczniów o przyjęcie roli poszkodowanego i prezentuje sposób
postępowania w przypadku złamania kości przedramienia kończyny górnej. Zwraca
uwagę również na takie aspekty, jak: przeprowadzenie lub przeniesienie
poszkodowanego z miejsca wypadku, zapewnienie wygody, ustalenie objawów,
wykorzystanie dostępnego w domu sprzętu, unieruchomienie sąsiadujących z miejscem
złamania stawów, obserwację zachowania poszkodowanego do czasu przyjazdu lekarza.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
9
6. Uczniowie dobierają się w trójki (poszkodowany, ratownik i obserwator) i wykonują
ćwiczenie 3 z poradnika dla ucznia.
7. Każda trójka powinna wykonać ćwiczenie przynajmniej 3 razy  uczeń przyjmuje każdą
z ról.
8. Nauczyciel obserwuje pracę uczniów, na bieżąco koryguje błędy.
9. Po wykonaniu ćwiczenia przez wszystkich uczniów nauczyciel podsumowuje zajęcia 
prosi uczniów o podkreślenie najistotniejszych aspektów postępowania w przypadku
złamania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
10
5. ĆWICZENIA
5.1. Charakterystyka i identyfikacja zagrożeń
Przystępując do wykonania ćwiczeń uczeń powinien umieć odpowiedzieć na następujące
pytania:
1. Jaki jest podział zagrożeń występujących w środowisku pracy?
2. Czy prąd elektryczny jest zagrożeniem niebezpiecznym, szkodliwym, czy uciążliwym?
3. Jakie skutki dla organizmu człowieka powoduje działanie prądu elektrycznego?
4. Jakie przedmioty i urządzenia codziennego użytku zasilane są energią elektryczną?
5. Od czego zależą skutki porażenia prądem elektrycznym?
6. Co decyduje o prawidłowości oświetlenia w środowisku pracy?
7. Jakie mogą być skutki niewłaściwego oświetlenia?
8. Jaki wpływ na organizm człowieka ma hałas?
9. Dlaczego kształtujemy czynniki mikroklimatu w środowisku pracy?
10. Co rozumiemy pod pojęciem komfortu termicznego?
11. Jaki wpływ na organizm człowieka mają drgania?
12. Drgania o jakiej częstotliwości są najbardziej groz
ne dla człowieka?
13. Jakie są najważniejsze przyczyny drgań i hałasu w środowisku pracy?
14. Co to są środki ochrony indywidualnej?
15. Jakie środki ochrony indywidualnej mogą i powinny być wykorzystywane w pracach
opiekunki środowiskowej?
5.1.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Zidentyfikuj zagrożenia, jakie mogą wystąpić w pracy opiekunki środowiskowej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać partnerów do pracy w grupie,
2) zastanowić się jakie zagrożenia mogą wystąpić w pracy opiekunki środowiskowej
i wpisać wszystkie pomysły na kartce (burza mózgów - nie krytykując żadnego
z pomysłów Twoich koleżanek/kolegów),
3) uporządkować zapisane pomysły w grupy według kryterium rodzaju zagrożenia (odrzucić
ewentualnie nierealne, lub budzące wątpliwości członków grupy),
4) zapisać zagrożenia w formie mapy myśli,
5) zaprezentować efekty pracy grupy na forum klasy,
6) uczestniczyć w podsumowaniu odpowiadając na pytanie: jakiego rodzaju zagrożenia są
najbardziej niebezpieczne w pracy opiekunki środowiskowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
11
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach z wykorzystaniem metody burzy mózgów
oraz dyskusji wielokrotnej (efekty pracy zapisane w formie mapy myśli). Podsumowanie
ćwiczenia należy poprowadzić w formie dyskusji frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
- duże arkusze papieru,
- mazaki,
- tablica flip-chart.
Ćwiczenie 2
Uruchom wskazane urządzenie elektryczne (kuchnia z ceramiczną płytą grzewczą na
rysunku) zachowując zasady bhp, a następnie zagotuj wodę na herbatę.
Rys. 1. Kuchnia z ceramiczną płytą grzewczą (z
ródło: Internet mojaenergia.pl)
Przygotowywanie posiłków z wykorzystaniem kuchenki z ceramiczną płytą grzewczą
różni się od sposobu przygotowywania posiłków za pomocą tradycyjnej kuchenki gazowej.
Oto kilka podstawowych porad z tym zwiÄ…zanych:
- naczynie używane do gotowania powinno być nieco większe niż powierzchnia pola
grzewczego tak, aby optymalnie wykorzystać energię cieplną,
- zalecane sÄ… garnki ze stali, aluminium, miedzi o dnie wielowarstwowym i jak
najgrubszych ściankach; używanie garnków żeliwnych i ceramicznych zmniejsza
skuteczność grzania,
- dno garnków powinno być idealnie płaskie w celu uzyskania jak największej powierzchni
styku z płytą,
- nie należy - dla uniknięcia uszkodzenia płyty - stawiać na rozgrzane pola garnków
wyjętych przed chwilą z lodówki,
- do szybkiego podgrzewania, np. wody, służy pole szybkogrzejne (high-light), które
szybko osiąga odpowiednią temperaturę pracy, jest więc w takich przypadkach bardzo
ekonomiczne,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
12
- przy końcu gotowania zaleca się wyłączenie pola w celu optymalnego wykorzystania
ciepła resztkowego,
- garnki zaleca się przykrywać, co znacznie skróci czas przygotowywania posiłku oraz
zmniejszy zapotrzebowanie na energiÄ™ (nawet o 30 %),
- rozgrzewanie pola powinno następować maksymalnie szybko, po osiągnięciu
temperatury roboczej należy zmniejszyć natężenie grzania w celu ustabilizowania
temperatury i zmniejszenia poboru energii,
- w przypadku płyt indukcyjnych niezbędne jest stosowanie specjalnych garnków
ferromagnetycznych,
- przy pieczeniu w piekarniku nie należy zbyt często otwierać drzwiczek, co prowadzi do
obniżania temperatury i wydłuża pieczenie.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się dokładnie z instrukcją obsługi kuchni ceramicznej,
2) dokonać oględzin udostępnionej kuchni,
3) znalez
ć i obejrzeć dokładnie tabliczkę znamionową, przeczytać podane na niej
informacje. Zwrócić szczególną uwagę na moc i rodzaj prądu elektrycznego
wykorzystywanego do pracy z kuchniÄ…,
4) zwrócić uwagę czy kuchnia posiada oznakowanie symbolem literowym  CE ,
5) zwrócić uwagę na stan poszczególnych elementów kuchni: obudowy, przewodu
elektrycznego, wtyczki, płyty grzejnej, elementów piekarnika,
6) zapoznać się z zamieszczonymi pod rysunkiem przedstawiającym kuchenkę
praktycznymi poradami,
7) wykonać próbę samodzielnego uruchomienia i podgrzania wody.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne indywidualnie lub w parach.
Åšrodki dydaktyczne:
- kuchnia z płytą grzejną (model urządzenia) dowolnej firmy wraz z instrukcją obsługi,
- garnek lub czajnik,
- plansza z rysunkiem kuchni i jej opisem.
Ćwiczenie 3
Dobierz środki ochrony indywidualnej do wykonania wskazanych czynności w pracy
opiekunki środowiskowej.
Czynność Środki ochrony indywidualnej
Mycie urządzeń sanitarnych w łazience
Zmywanie
Gotowanie
Karmienie podopiecznego chorego na grypÄ™
Odkurzanie za pomocÄ… odkurzacza
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
13
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia, nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przypomnieć sobie jakie są rodzaje środków ochrony indywidualnej (na podstawie
materiału zawartego w poradnikw dla ucznia),
2) zastanowić się jakie zagrożenia mogą wynikać z wykonywania wskazanych w ćwiczeniu
czynności,
3) dobrać i wpisać do tabeli odpowiednie środki ochrony indywidualnej,
4) zaprezentować efekty swojej pracy na forum klasy.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
14
5.2. Ergonomiczne uwarunkowania organizacji miejsca pracy
Przystępując do wykonania ćwiczeń uczeń powinien umieć odpowiedzieć na następujące
pytania:
1. Czym zajmuje siÄ™ ergonomia?
2. Jakie są najważniejsze zasady ergonomii?
3. Jaka pozycja przy pracy jest najkorzystniejsza z punktu widzenia zasad ergonomii?
4. Jak należy rozmieszczać przedmioty i narzędzia na stanowiskach pracy?
5. Co oznacza stwierdzenie, że stanowisko pracy nie powinno wymuszać u człowieka pracy
w pozycjach niewygodnych?
6. Co to są pozycje niewygodne u człowieka podczas pracy?
5.2.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Dokonaj oceny zaprezentowanego stanowiska pracy pod względem zgodności z zasadami
ergonomii.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) Rozpoznać elementy stanowiska pracy przedstawionego na rysunku,
Rys. 2. Elementy stanowiska pracy (z
ródło: Internet)
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
15
2) zastanowić się i dokonać oceny zakreślając odpowiedni kwadrat  TAK  NIE :
TAK NIE
Ò! Czy regulowane elementy krzesÅ‚a i stoÅ‚u sÄ…
dostosowane do wzrostu pracownika?
Ò! Czy podczas pracy na komputerze ramiÄ™
i przedramiÄ™ pracownika tworzÄ… ze sobÄ… kÄ…t prosty?
Ò! Czy udo i podudzie pracownika również tworzy kÄ…t
prosty lub większy, a uda całą długością
spoczywajÄ… na siedzisku?
Ò! Czy tułów pracownika podczas pracy jest
wyprostowany, oparty o oparcie i odchylony
do tyłu o ok. 100-150 ?
Ò! Czy pracownik ma możliwość wygodnego oparcia
nadgarstków podczas czynności wykonywanych
na klawiaturze?
Ò! Czy masz inne uwagi do stanowiska pracy?
3) zaprezentuj wyniki swojej pracy na forum klasy.
Zalecane metody nauczania  uczenia siÄ™
Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie.
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
16
5.3. Zagrożenia pożarowe. Bezpieczeństwo pożarowe
Przystępując do wykonania ćwiczeń uczeń powinien umieć odpowiedzieć na następujące
pytania:
1. Co rozumiemy pod pojęciem zagrożenia ogniowego?
2. Gdzie występuje zagrożenie ogniowe?
3. Jakie cztery warunki są konieczne, aby zachodził proces spalania?
4. Czy znasz numer telefonu do straży pożarnej?
5. Co to są materiały niebezpieczne pożarowo?
6. Jakie są najczęstsze przyczyny pożarów?
7. Jak zapobiegamy pożarom?
8. Jakie są rodzaje gaśnic i do czego mogą służyć?
9. Co można gasić gaśnicą proszkową z proszkiem typu ABC?
10. Jakich pożarów nie wolno gasić wodą?
11. Co należy zrobić w przypadku zapalenia się margaryny topionej na patelni?
12. Dlaczego nie należy otwierać okien w przypadku podejrzenia lub powstania pożaru
w pomieszczeniu zamkniętym?
5.3.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wskaż jakie zagrożenia pożarowe mogą wystąpić w domu i jakie należy stosować środki
bezpieczeństwa.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać partnerów do pracy w grupie,
2) zastanowić się i wskazać, co w domu może stanowić zagrożenie pożarowe,
3) wskazać jakie działania powinny być podjęte aby uniknąć wskazanych zagrożeń
pożarowych w domu,
4) wyniki pracy grupy zapisać na dużym arkuszu papieru i zaprezentować na forum klasy,
5) uczestniczyć w podsumowaniu ćwiczenia.
Zalecane metody nauczania- uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie w grupach z wykorzystaniem metody dyskusji
wielokrotnej. Podsumowanie zajęć należy przeprowadzić w formie dyskusji frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
- duże arkusze papieru,
- mazaki,
- tablica flip-chart.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
17
Ćwiczenie 2
Sformułuj poprawny meldunek do straży pożarnej w przypadku wystąpienia pożaru.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) dobrać partnera, który będzie odgrywał rolę dyspozytora  odbiorcy meldunku,
2) wskazać numer telefonu, do straży pożarnej,
3) posługując się instrukcją ochrony przeciwpożarowej przygotować meldunek dla straży
pożarnej,
4) odegrać scenkę telefonicznego przekazywania meldunku do straży pożarnej.
5) ocenić poprawność meldunku oraz wskazać błędy w jego treści.
Zalecane metody nauczania- uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie w parach z wykorzystaniem metody gry ról.
Podsumowanie zajęć należy przeprowadzić w formie dyskusji frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
- atrapy telefonów,
 instrukcja ochrony przeciwpożarowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
18
5.4. Postępowanie w wypadku zagrożenia życia i zdrowia
Przystępując do wykonania ćwiczeń uczeń powinien umieć odpowiedzieć na następujące
pytania:
1. W jakiej sytuacji mamy do czynienia z nagłym zagrożeniem życia i zdrowia?
2. Jakie czynności i przez kogo wykonywane składają się na pierwszą pomoc
przedlekarskÄ…?
3. Na jaki numer telefonu należy zadzwonić, aby wezwać pomoc w przypadku nagłego
zagrożenia życia i zdrowia?
4. Jakie działania powinny być podjęte dla zabezpieczenia miejsca wypadku?
5. Jakie objawy wskazują na zagrożenie życia i zdrowia?
6. Jakie zagrożenia urazami i wypadkami mogą wystąpić w miejscu przebywania
podopiecznego?
7. W jaki sposób można unikać tych zagrożeń?
5.4.1 Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
W warunkach symulowanych ułóż podopiecznego w pozycji bocznej ustalonej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyjąć rolę podopiecznego, opiekuna lub obserwatora,
2) jako opiekun wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały
popełnione błędy,
5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,
6) ćwiczenie powtarzać aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania.
Zalecane metody nauczania- uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne w 3-osobowych zespołach przyjmując po
kolei wszystkie wskazane w ćwiczeniu role.
Åšrodki dydaktyczne:
- koc lub łóżko.
Ćwiczenie 2
Po zapoznaniu się z poniższym opisem wskaż i podaj sposób wyeliminowania czynników
zagrażających urazom i wypadkom w warunkach domowych.
Opis sytuacji:
Twoja podopieczna, lat 78, mieszka w starym budownictwie. Po chorobie ma kłopoty
z poruszaniem się. Mieszkanie jest stosunkowo duże (duży pokój, kuchnia, wąski korytarz
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
19
i nieduża łazienka), ale stoi w nim wiele mebli i sprzętów. W korytarzu stoi stara szafa, która
zajmuje pół jego szerokości, co powoduje, że nie miną się w korytarzu dwie osoby. W szafie
jest wiele rzeczy, których podopieczna w ogóle nie używa. Na podłodze wytarty chodniczek.
Z boku szafy stoi odkurzacz z długim przewodem elektrycznym. Na suficie wisi stary
żyrandol, ze słabą żarówką. W pokoju stoi duży kredens, stół z sześcioma krzesłami, dwa
duże fotele, szafa i łóżko podopiecznej. Na podłodze stary, wystrzępiony na rogach dywan.
Nad łóżkiem częściowo wyrwany ze ściany kontakt. Ponieważ podopieczna nie ma siły palić
w piecu, na dywanie stoi grzejnik elektryczny. W łazience większość miejsca zajmuje stara
duża wanna. Nad nią stary piecyk gazowy. W kuchni stara kuchenka gazowa, zlew, szafki.
Cały środek podłogi zajmuje stół z krzesłami.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) zapoznać się z opisem sytuacji,
2) rozpoznać zagrożenia dla zdrowia w mieszkaniu podopiecznej i wpisać do tabeli,
3) zaproponować i wpisać do tabeli sposoby wyeliminowania zagrożeń,
4) zaprezentować efekty swojej pracy na forum klasy,
5) uczestniczyć w dyskusji podsumowującej.
Zagrożenia Sposoby wyeliminowania zagrożeń
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie indywidualnie, w podsumowaniu wykorzystana jest
metoda dyskusji frontalnej.
Åšrodki dydaktyczne:
- instrukcja do ćwiczenia,
- literatura zgodna z punktem 7 poradnika.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
20
5.5. Udzielanie pierwszej pomocy przedlekarskiej
Przystępując do wykonania ćwiczeń uczeń powinien umieć odpowiedzieć na następujące
pytania:
1. W jakim celu i w jakich przypadkach udzielana powinna być pierwsza pomoc?
2. W jaki sposób bezprzyrządowo można zdiagnozować ogólny stan poszkodowanego?
3. Jakie pierwsze działania powinny być podjęte po zdiagnozowaniu stanu
poszkodowanego?
4. W jaki sposób przygotować poszkodowanego do sztucznego oddychania?
5. W jakim miejscu należy uciskać prowadząc masaż serca dorosłego poszkodowanego?
6. Jaki powinien być stosunek ucisków do oddechów w przypadku resuscytacji
wykonywanej dorosłemu poszkodowanemu?
7. W jaki sposób należy postąpić w przypadku skaleczenia, które spowodowało krwotok
zewnętrzny?
8. Jakie objawy wskazują na złamanie?
9. Jak należy postąpić w przypadku złamania zamkniętego, a jak w przypadku złamania
otwartego?
10. Jakie objawy wskazują na zwichnięcie?
11. Jak należy postąpić w przypadku zwichnięcia?
12. W jaki sposób udzielić pierwszej pomocy osobie, która uległa poparzeniu?
13. W jaki sposób udzielić pierwszej pomocy osobie, która została porażona prądem?
14. W jaki sposób udzielić pierwszej pomocy osobie, która się zadławiła?
5.5.1. Ćwiczenia
Ćwiczenie 1
Wykonaj na fantomie sztucznÄ… wentylacjÄ™ usta  usta.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyjąć rolę ratownika lub obserwatora,
2) jako ratownik wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały
popełnione błędy,
5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,
6) ćwiczenie powtarzać aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne w 2-sobowych zespołach. Uczeń powinien
przyjąć kolejno każdą z ról. Jeżeli istnieje potrzeba ćwiczenie należy powtórzyć.
Åšrodki dydaktyczne:
- fantom,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
21
- maseczka do sztucznego oddychania,
- płócienna chusteczka.
Ćwiczenie 2
Korzystając z fantomu wykonaj wspólnie z koleżanką/kolegą resuscytację krążeniowo 
oddechowÄ….
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyjąć rolę ratownika (2 osoby) lub obserwatora,
2) jako ratownik wykonać wspólnie z koleżanka/kolegą zadanie zgodnie z poznanym
algorytmem,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały
popełnione błędy,
5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,
6) ćwiczenie powtarzać aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne w 3-osobowych zespołach. Uczeń powinien
przyjąć kolejno każdą z ról. Jeżeli istnieje potrzeba ćwiczenie należy powtórzyć.
Åšrodki dydaktyczne:
- fantom,
- maseczka do sztucznego oddychania,
- płócienna chusteczka.
Ćwiczenie 3
W sytuacji symulowanej udziel pierwszej pomocy podopiecznemu, który doznał
złamania kości przedramienia kończyny górnej.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyjąć rolę ratownika, podopiecznego lub obserwatora,
2) jako ratownik wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały
popełnione błędy,
5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,
6) ćwiczenie powtarzać aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
22
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne - symulację w 3osobowych zespołach. Uczeń
powinien przyjąć kolejno każdą z ról. Jeżeli istnieje potrzeba ćwiczenie należy
powtórzyć.
Åšrodki dydaktyczne:
- podręczny sprzęt dostępny w domu, który można wykorzystać do unieruchomienia
kończyny,
- deseczki, standardowo wyposażona apteczka, a w szczególności: bandaże elastyczne,
jałowy opatrunek, trójkątna chusta.
Ćwiczenie 4
W sytuacji symulowanej udziel pomocy poszkodowanemu, który zwichnął sobie staw
Å‚okciowy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyjąć rolę ratownika, podopiecznego lub obserwatora,
2) jako ratownik wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały
popełnione błędy,
5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,
6) ćwiczenie powtarzać aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania.
Zalecane metody nauczania-uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne - symulację w 3-osobowych zespołach.
Uczeń powinien przyjąć kolejno każdą z ról. Jeżeli istnieje potrzeba ćwiczenie należy
powtórzyć.
Åšrodki dydaktyczne:
- standardowo wyposażona apteczka, a w szczególności: bandaże elastyczne.
Ćwiczenie 5
Podopieczny skaleczył dłoń pękniętą szklanką. Udziel mu pierwszej pomocy.
Wskazówki do realizacji
Przed przystąpieniem do realizacji ćwiczenia nauczyciel powinien omówić zakres
i technikę wykonania ćwiczenia z uwzględnieniem przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy.
Sposób wykonania ćwiczenia
Uczeń powinien:
1) przyjąć rolę ratownika, podopiecznego lub obserwatora,
2) jako ratownik wykonać zadanie zgodnie z poznanym algorytmem,
3) jako obserwator zwrócić uwagę na poprawność i kolejność wykonywania czynności,
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
23
4) ocenić pracę koleżanki/kolegi podkreślając, co zostało wykonane dobrze, a jakie zostały
popełnione błędy,
5) zamienić się rolami z koleżankami/kolegami,
6) ćwiczenie powtarzać aż do nabycia biegłości w wykonywaniu zadania.
Zalecane metody nauczania- uczenia siÄ™
- Uczniowie wykonują ćwiczenie praktyczne - symulację w 3-osobowych zespołach.
Uczeń powinien przyjąć kolejno każdą z ról. Jeżeli istnieje potrzeba ćwiczenie należy
powtórzyć.
Åšrodki dydaktyczne:
- standardowo wyposażona apteczka, a w szczególności: jałowa gaza, opatrunek
przylepcowy, opatrunek uciskowy.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
24
6. EWALUACJA OSI
GNI
Ć UCZNIA
Przykłady narzędzi pomiaru dydaktycznego
Sprawdzian I
Test dwustopniowy do jednostki modułowej  Stosowanie przepisów
bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie pierwszej pomocy
Test składa się z 20 zadań wielokrotnego wyboru, z których:
- zadania 2, 3, 4, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 17, 18, 19 sÄ… z poziomu podstawowego,
- zadania 1, 5, 6, 8, 14, 15, 16, 20 sÄ… z poziomu ponadpodstawowego,
Punktacja zadań:
Ò! zadania wielokrotnego wyboru  1 punkt za każdÄ… prawidÅ‚owÄ… odpowiedz
, za złą
odpowiedz
lub jej brak 0 punktów.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następujące
oceny szkolne
- dopuszczajÄ…cy  za uzyskanie co najmniej 9 pkt. za odpowiedzi na zadania z poziomu
podstawowego,
- dostateczny  za uzyskanie co najmniej 12 pkt. za odpowiedzi na zadania z poziomu
podstawowego,
- dobry - za uzyskanie co najmniej 15 pkt., w tym co najmniej 3 pkt. za odpowiedzi na
zadania z poziomu ponadpodstawowego,
- bardzo dobry - za uzyskanie co najmniej 18 pkt., w tym co najmniej 7 pkt za odpowiedzi
na zadania z poziomu ponadpodstawowego.
Klucz do odpowiedzi:
1  c, 2  c, 3  c, 4  c, 5  c, 6  a, 7  b, 8  c, 9 b, 10  b, 11  c, 12  c, 13  c, 14  c,
15  c, 16  b, 17  c, 18  c, 19  b, 20  c
Plan testu
Nr Cel operacyjny (mierzone osiągnięcia ucznia) Kategoria celu Poziom wymagań
zad.
1. Rozpoznać rodzaj zagrożenia związanego z B PP
wykonywanÄ… pracÄ…
2. Wskazywać elementy korzystne w miejscu A P
pracy
3. Dobrać środki ochrony indywidualnej B P
4. Zidentyfikować zakres ergonomii A P
5. Zorganizować stanowisko pracy zgodnie C PP
z wymaganiami ergonomii
6. Zastosować przepisy bhp w pracy opiekunki C PP
środowiskowej
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
25
7. Wskazać sposób postępowania w przypadku B P
zagrożenia pożarowego w mieszkaniu
8. Wskazać sposób postępowania w przypadku B PP
zagrożenia pożarowego
9. Wskazać zadania osoby udzielającej pierwszej C P
pomocy
10. Rozpoznać objawy nagłego przypadku B P
11. Rozpoznać objawy zagrożenia zdrowia i życia C P
12. Wskazać sposób postępowania przy C P
wykonywaniu sztucznego oddychania
13. Wskazać sposób postępowania przy C P
sprawdzaniu tętna osoby poszkodowanej
14. Wskazać sposób postępowania przy zadławieniu C PP
15. Rozpoznać objawy krwotoku B PP
16. Wskazać sposób postępowania w przypadku C PP
krwotoku
17. Wskazać sposób postępowania z B P
poszkodowanym nieprzytomnym
18. Wskazać sposób postępowania w przypadku B P
poparzenia
19. Wskazać sposób postępowania w przypadku B P
porażenia prądem
20. Rozpoznać objawy zwichnięcia i skręcenia C PP
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
26
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podkreśl wagę samodzielnego rozwiązania zadań testowych.
4. Rozdaj uczniom przygotowane dla nich materiały (instrukcję, zestaw zadań testowych,
kartÄ™ odpowiedzi).
5. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
6. Przypomnij o upływającym czasie na 10 i 5 minut przed końcem sprawdzianu.
7. Po upływie czasu sprawdzianu poproś uczniów o odłożenie przyborów do pisania.
8. Zbierz od uczniów karty odpowiedzi oraz zastawy zadań testowych.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartÄ™ odpowiedzi.
3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych.
4. Udzielaj odpowiedzi wyłącznie na załączonej karcie odpowiedzi.
5. Wybraną przez siebie prawidłową odpowiedz
otocz kółkiem.
6. Jeżeli się pomylisz skreśl krzyżykiem błędnie zakreśloną kółkiem odpowiedz
, a następnie
otocz kółkiem odpowiedz
prawidłową.
7. Na wykonanie sprawdzianu osiągnięć masz 35 minut.
8. Jeżeli masz pytania i wątpliwości podnieś rękę i zadaj pytanie nauczycielowi.
9. Pamiętaj, że Twoja praca musi być samodzielna.
10. Przed oddaniem karty odpowiedzi sprawdz
poprawność wybranych odpowiedzi.
11. Sprawdz
ponownie, czy Twoja karta odpowiedzi jest prawidłowo podpisana.
Powodzenia.
Materiały dla ucznia:
- instrukcja,
- Zestaw zadań testowych,
- karta odpowiedzi.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
27
Zestaw zadań testowych
1. Korzystanie z wadliwego lub niesprawnego elektrycznego sprzętu gospodarstwa
domowego jest zagrożeniem:
a) szkodliwym,
b) obojętnym,
c) niebezpiecznym.
2. Najkorzystniejsze dla ludzkiego oka oświetlenie to:
a) sztuczne ogólne,
b) sztuczne miejscowe,
c) naturalne słoneczne.
3. Sprzątając urządzania sanitarne w łazience należy wykorzystywać następujące środki
ochrony osobistej:
a) maseczka, okulary, rękawice gumowe,
b) maseczka, fartuch, rękawice gumowe,
c) fartuch, rękawice gumowe, trepy.
4. Przystosowaniem budynków i ich wyposażenia, narzędzi, maszyn, urządzeń do
możliwości psychofizycznych pracowników zajmuje się:
a) fizjologia,
b) socjologia,
c) ergonomia.
5. Podnosząc z ziemi ciężkie przedmioty należy:
a) pochylić się na wyprostowanych nogach,
b) pochylić się na zgiętych nogach,
c) przykucnąć i podnosić przedmiot przy wyprostowanych plecach.
6. Grzejnik elektryczny w domu podopiecznego powinien być ustawiony na:
a) płycie stalowej, z daleka od zasłon powieszonych na oknach,
b) płycie stalowej, jak najbliżej okna,
c) dywanie wełnianym, z daleka od zasłon powieszonych na oknach.
7. W przypadku wybuchu pożaru w mieszkaniu należy:
a) szybko otworzyć okno,
b) nie otwierać okna,
c) otworzyć lufcik lub uchylić okno.
8. Gaśnicy proszkowej użyjesz do gaszenia:
a) ciężkiej zasłony z materiału i instalacji elektrycznej,
b) podłogi drewnianej i instalacji elektrycznej,
c) ciężkiej zasłony z materiału i drewnianej podłogi.
9. UdzielajÄ…cy pierwszej pomocy ma za zadanie:
a) przenieść poszkodowanego w bezpieczne miejsce i czekać na przyjazd pogotowia,
b) utrzymać przy życiu poszkodowanego,
c) szukać pomocy wśród ludzi zebranych wokół poszkodowanego i jej udzielić.
10. O wystąpieniu nagłego przypadku świadczą:
a) zaburzenia narządów wewnętrznych,
b) zaburzenia czynności życiowych,
c) zaburzenia układu ruchu.
11. Objawy wskazujące na konieczność wykonania masażu serca to:
a) brak tętna, sztywność z
renic, silny ból w klatce piersiowej, kaszel,
b) zmiana barwy skóry, silny ból w dole brzucha, brak tętna,
c) utrata przytomności, zatrzymanie oddechu, brak tętna, zmieniona barwa skóry.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
28
12. ProwadzÄ…cy sztucznÄ… wentylacjÄ™ po wykonaniu wdechu obserwuje:
a) poszkodowanego i jego wyglÄ…d,
b) poszkodowanego i jego zachowanie,
c) spoglÄ…da na klatkÄ™ piersiowÄ… kontrolujÄ…c jej ruchy.
13. Tętno u poszkodowanego w wypadku sprawdzamy:
a) na tętnicach małych,
b) na tętnicach średnich,
c) na tętnicach dużych.
14. Jeżeli stwierdzisz ciało obce w tchawicy:
a) posadzisz poszkodowanego na krześle, podasz coś do picia w celu wywołania kaszlu,
i oklepiesz mu plecy,
b) zastosujesz pozycję stojącą z uniesionymi kończynami górnymi, starasz się wywołać
kaszel,
c) zastosujesz pozycje zwisającą głowy i tułowia poszkodowanego ku dołowi, uderzając
płaską dłonią w plecy.
15. Krwawienie tętnicze charakteryzuje:
a) kolor krwi ciemnoczerwony
b) powolny wypływ dużej ilości krwi,
c) wytryskanie krwi przerywanymi strumieniami.
16. Opaskę uciskową przy krwotokach można zakładać:
a) na każdą część ciała,
b) na ramiÄ™ i na udo,
c) na miejsce zranione i krwawiÄ…ce.
17. Pacjenta nieprzytomnego należy układać:
a) w pozycji na wznak,
b) w pozycji wysokiej,
c) w pozycji bocznej ustalonej.
18. Płonącą na poszkodowanym odzież należy gasić:
a) dużymi chustami materiałowymi,
b) dużymi tkaninami syntetycznymi,
c) dużymi kocami wełnianymi.
19. Pierwszą czynnością w przypadku porażenia prądem jest:
a) odciągnięcie poszkodowanego od miejsca wypadku,
b) przerwanie obwodu elektrycznego,
c) wezwanie pogotowia ratunkowego.
20. Objawy, które różnią zwichniecie od skręcenia to:
a) obrzęk stawu,
b) nieprawidłowe ustawienie kończyny,
c) niemożliwe są wszelkie ruchy w stawie.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
29
KARTA ODPOWIEDZI
ImiÄ™ i nazwisko ..................................................................................................
Stosowanie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy oraz udzielanie
pierwszej pomocy
Zakreśl poprawną odpowiedz
.
Numer pytania Odpowiedz
Punktacja
1 a b c
2 a b c
3 a b c
4 a b c
5 a b c
6 a b c
7 a b c
8 a b c
9 a b c
10 a b c
11 a b c
12 a b c
13 a b c
14 a b c
15 a b c
16 a b c
17 a b c
18 a b c
19 a b c
20 a b c
Razem
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
30
Sprawdzian II
Test praktyczny nisko symulowany
Uczeń powinien być oceniany według następujących kryteriów:
KARTA OCENY UCZNIA
Kryterium Punkty
Zabezpieczenie miejsca wypadku
Wezwanie pogotowia
Ocena objawów  drogi oddechowe
Ułożenie poszkodowanego
Udrożnienie dróg oddechowych
Ocena objawów - krążenie
Podjęcie resuscytacji krążeniowo - oddechowej
Ocena skuteczności postępowania
Dobór środków opatrunkowych
Opatrzenie rany głowy
Odpowiedzi na pytania (każde pytanie punktowane oddzielnie)
Sposób punktowania:
Każde kryterium oceniane jest w skali 3-stopniowej:
0  nie wykazuje umiejętności,
1  wykazuje umiejętność w ograniczonym zakresie, ale pozwalającym na wykonanie
zadania,
2  wykazuje umiejętność w pełnym zakresie.
Proponuje się następujące normy wymagań  uczeń otrzyma następującą
ocenÄ™ szkolnÄ…:
- dopuszczający  uczeń uzyskał co najmniej 12 punktów, w tym przynajmniej po 1
punkcie za wezwanie pogotowia i przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo 
oddechowej,
- dostateczny  uczeń uzyskał co najmniej 16 punktów, w tym 2 punkcie za wezwanie
pogotowia i przynajmniej 1 punkt za przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo-
-oddechowej,
- dobry  uczeń uzyskał co najmniej 20 punktów, w tym po 2 punkty za wezwanie
pogotowia i przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
- bardzo dobry  uczeń uzyskał co najmniej 24 punkty, w tym po 2 punkty za wezwanie
pogotowia i przeprowadzenie resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
31
Przebieg testowania
Instrukcja dla nauczyciela
1. Ustal z uczniami termin przeprowadzenia sprawdzianu z wyprzedzeniem co najmniej
jednotygodniowym.
2. Przed rozpoczęciem sprawdzianu przedstaw uczniom zasady przebiegu testowania.
3. Podaj uczniom zasady oceniania wykonania zadania.
4. Uczniowie wykonujÄ… zadanie praktyczne indywidualnie korzystajÄ…c z pomocy
koleżanki/kolegi przy wykonaniu resuscytacji krążeniowo-oddechowej.
5. Przygotuj w pracowni potrzebny do wykonania zadania sprzęt.
6. Daj uczniowi przygotowane rekwizyty i treść zadania praktycznego (dla każdego ucznia).
7. Udzielaj odpowiedzi na pytania formalne uczniów.
8. Oceniaj wykonywanie zadania przez ucznia na przygotowanej karcie oceny,
uwzględniając podane kryteria i sposób punktowania.
Instrukcja dla ucznia
1. Przeczytaj uważnie instrukcję.
2. Zapoznaj się z treścią zadania praktycznego.
3. Ze sprzętu dostępnego w pracowni skompletuj potrzebny do wykonania zadania.
4. Do wykonania zadania wykorzystaj fantom.
5. Niektóre Twoje działania będą miały charakter symulowany  mów o tym, co robisz lub
co zrobisz w sytuacji rzeczywistej.
6. Na wykonanie zadania masz 20 minut.
7. Pamiętaj o wszystkich aspektach wykonywanych czynności.
8. Przed rozpoczęciem wykonywania zadania zadaj nauczycielowi pytania, jeżeli coś nie
jest dla Ciebie jasne.
9. Twoja praca będzie przez nauczyciela oceniana.
Materiały dla ucznia
- instrukcja dla ucznia,
- treść zadania praktycznego,
- dostępny w pracowni sprzęt potrzebny do wykonania zadania.
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
32
Zadanie praktyczne
Na przejściu dla pieszych uległa wypadkowi starsza kobieta. Objawy u poszkodowanej
wskazują na zagrożenie życia, nie odpowiada na pytania, tętno i oddech zanikają, widoczny
uraz głowy objawia się krwawieniem.
Ò! Wykonaj czynnoÅ›ci zwiÄ…zane z przystÄ…pieniem do udzielania pierwszej pomocy.
Ò! Wykonaj resuscytacjÄ™ krążeniowo-oddechowÄ….
Ò! Wykonaj opatrunek na ranÄ™ gÅ‚owy.
Ò! Odpowiedz na poniższe pytania:
- Jakie objawy świadczą o konieczności podjęcia resuscytacji krążeniowo-oddechowej?
- Jaki powinien być stosunek oddechów do uciśnięć przy wykonywaniu resuscytacji
krążeniowo-oddechowej?
- Do jakiego momentu należy prowadzić resuscytację krążeniowo-oddechową?
- Co świadczy o skuteczności postępowania podczas prowadzenia resuscytacji
krążeniowo-oddechowej?
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
33
7. LITERATURA
1. Baranowicz W.: Wytyczne w zakresie ochrony przeciwpożarowej oraz wzór instrukcji
bezpieczeństwa pożarowego dla obiektów szkół. MEN, Warszawa 1997
2. Buchfelder A., Buchfelder M.: Podręcznik pierwszej pomocy. PZWL, Warszawa 1993
3. Chrząszczewska A.: Bandażowanie. PZWL, Warszawa 1987
4. Dziak A.: Pierwsza pomoc. PZWL, Warszawa 1990
5. Dziak A., Kamińska B.: Doraz
na pomoc lekarska. PZWL, Warszawa 1992
6. Encyklopedia dla pielęgniarek, praca zbiorowa. PZWL, Warszawa 1987
7. Kirschnick O.: Pielęgniarstwo. Urban Partner, Wrocław 1997
8. Korczak C. (red): Higiena i ochrona zdrowia. PZWL, Warszawa 1997
9. Jurczyk W., A
akomy W.: Stany zagrożenia życia. FHW  Słomczyński G., Kraków, 2002
10. Mac S., Leowski J.: Bezpieczeństwo i higiena pracy. WSiP, Warszawa 1999
11. Okoń W.: Wprowadzenie do dydaktyki ogólnej. Wydawnictwo Akademickie  Żak ,
Warszawa 1998
12. Szlosek F.: Wstęp do dydaktyki przedmiotów zawodowych. Instytut Technologii
Eksploatacji, Radom 1998
13. Stepińska J., Szajewski T.: Pierwsza pomoc. Taraten, Warszawa, 1997
 Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
34