www.sgk.gofin.pl Strona 1
Różnice kursowe w księgach rachunkowych
Dodatek do Zeszytów Metodycznych Rachunkowości
nr z dnia 2010-08-01
10
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., www.sgk.gofin.pl
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów
Jak powinna wyglądać ewidencja wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów w księgach rachunkowych?
W celu poprawnego zaksięgowania nabycia towarów (w tym m.in. materiałów, towarów handlowych, środków trwałych) w
ramach transakcji wewnątrzwspólnotowej, należy uwzględnić przepisy ustawy o VAT, oraz zasady wyceny operacji
(przeliczania kwot) wyrażonych w walutach obcych.
3.1. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów w świetle ustawy o VAT
Przez wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) - stosownie do przepisów art. 9 ust. 1 ustawy o VAT - rozumie się
nabycie prawa do rozporządzania jak właściciel towarami, które w wyniku dokonanej dostawy są wysyłane lub
transportowane na terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium państwa członkowskiego rozpoczęcia wysyłki
lub transportu przez dokonującego dostawy, nabywcę towarów lub na ich rzecz.
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju podlega - w świetle art. 5 ust. 1 pkt 4
ustawy o VAT - opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowym
nabyciu towarów powstaje - zgodnie z art. 20 ust. 5 i 6 ustawy o VAT - 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu,
w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia. W przypadku gdy przed
tym terminem podatnik podatku od wartości dodanej wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą
wystawienia faktury. Zatem dla wewnątrzwspólnotowego nabycia dzień wystawienia faktury przez kontrahenta
zagranicznego - jeśli jest ona wystawiona przed 15. dniem miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy -
jest równoznaczny z powstaniem obowiązku podatkowego.
Powyższe nie dotyczy wewnątrzwspólnotowego nabycia nowych środków transportu. Bowiem w tym przypadku
obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania towaru, nie póz
niej niż z chwilą wystawienia faktury przez podatnika
podatku od wartości dodanej (art. 20 ust. 9 ustawy o VAT).
Powstanie obowiązku podatkowego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów wiąże się również z
obowiązkiem wystawienia faktury wewnętrznej (art. 106 ust. 7 ustawy o VAT).
Kwota podatku należnego z tytułu wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, wynikająca z wystawionej faktury
wewnętrznej, stanowi kwotę podatku naliczonego (art. 86 ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT). W tym przypadku prawo
do obniżenia kwoty podatku należnego powstaje w rozliczeniu za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy (art. 86
ust. 10 pkt 2 ustawy o VAT). Przy czym warunkiem odliczenia jest związek dokonanego zakupu ze sprzedażą
opodatkowanÄ….
Przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów podstawą opodatkowania jest kwota, jaką nabywający jest zobowiązany
zapłacić (art. 31 ust. 1 ustawy o VAT), obejmująca również:
podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze związane z nabyciem towarów, z wyjątkiem
podatku,
wydatki dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu oraz ubezpieczenia, pobierane przez
dostawcę od podmiotu dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia.
http://www.sgk.gofin.pl/11,2320,124205,wewnatrzwspolnotowe-nabycie-towarow.html 2010-12-08 08:58:09
www.sgk.gofin.pl Strona 2
3.2. Przeliczanie kwot wykazanych w walutach obcych
Przy nabyciu wewnątrzwspólnotowym odbiorca otrzymuje od dostawców faktury, w których kwoty wykazywane są w
walutach obcych. Kwoty te wymagają więc przeliczenia na złote.
Dla celów bilansowych transakcję wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów wycenia się stosownie do postanowień
art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski
z dnia poprzedzającego dzień transakcji. W tym przypadku za dzień transakcji należy uznać datę wystawienia faktury.
Ten sam kurs należy również zastosować dla celów podatku dochodowego. Zgodnie bowiem z art. 15 ust. 1 ustawy
z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 2000 r. nr 54, poz. 654 ze zm.), dalej
zwanej updop, oraz art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U.
z 2010 r. nr 51, poz. 307 ze zm.), dalej zwanej updof, koszty poniesione w walucie obcej przelicza się na złote według
kursu średniego ogłaszanego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu, za
który w tym przypadku uznaje się datę wystawienia faktury przez kontrahenta zagranicznego.
Natomiast dla celów VAT przeliczenia na złote kwot wykazanych w walutach obcych - w celu określenia podstawy
opodatkowania - dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski na
ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego (art. 31a ust. 1 ustawy o VAT).
Tym samym, jeżeli dostawca unijny wystawi fakturę do 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania
dostawy, to do przeliczenia kwot wykazanych w tej fakturze w walucie obcej możliwe jest zastosowanie jednakowego
kursu walut dla celów VAT, podatku dochodowego i celów bilansowych. Będzie to średni kurs NBP z dnia
poprzedzającego dzień wystawienia faktury.
3.3. Ewidencja księgowa wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów
Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów ujmuje się w księgach rachunkowych, jak każdy inny zakup. Każde takie
nabycie towarów powinno być potwierdzone fakturą, stanowiące podstawę do zarachowania w księgach rachunkowych
zobowiÄ…zania wobec dostawy, zapisem:
- Wn konto 30  Rozliczenie zakupu ,
- Ma konto 21  Rozrachunki z dostawcami .
Ewidencji księgowej będzie podlegał ponadto VAT wykazany w fakturze wewnętrznej. W związku z tym, iż kwota
podatku należnego z tej faktury stanowi jednocześnie kwotę podatku naliczonego, można ująć go zapisem:
- Wn konto 22-1  VAT naliczony i jego rozliczenie ,
- Ma konto 22-2  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego .
Ewidencja księgowa operacji związanych z zakupem towarów handlowych oraz środka trwałego w ramach WNT
przedstawiono na przykładach liczbowych.
Przykład
Zakup towarów handlowych w ramach WNT
I. Założenia:
1. Jednostka, będąca polskim podatnikiem VAT UE, zakupiła u kontrahenta niemieckiego (podatnika podatku
od wartości dodanej), towar handlowy, który otrzymała 21 maja 2010 r. Wartość transakcji na podstawie faktury
wystawionej 20 maja 2010 r. wynosiła: 15.000 EUR.
http://www.sgk.gofin.pl/11,2320,124205,wewnatrzwspolnotowe-nabycie-towarow.html 2010-12-08 08:58:09
www.sgk.gofin.pl Strona 3
2. Średni kurs NBP w dniu poprzedzającym dzień wystawienia faktury, tj. 19 maja 2010 r., wynosił: 4,3821 zł/
EUR (kurs przykładowy).
3. Równowartość transakcji w złotych dla celów VAT, podatku dochodowego i celów bilansowych wynosiła
wiÄ™c: (15.000 EUR × 4,3821 zÅ‚/EUR) = 65.731,50 zÅ‚.
4. Jednostka wystawiła fakturę wewnętrzną, w której wykazała kwotę VAT (według stawki 22%) w wysokości:
(65.731,50 zÅ‚ × 22%) = 14.460,93 zÅ‚.
5. Za towar zapłacono 1 czerwca 2010 r. z walutowego rachunku bankowego jednostki. Kurs zastosowany do
wyceny rozchodu waluty z rachunku wynosił przykładowo: 4,4100 zł/EUR.
6. Ewidencja towarów prowadzona jest w cenach zakupu.
II. Dekretacja:
Konto
Opis operacji Kwota
Wn Ma
1. Faktura handlowa - zarachowanie zobowiÄ…zania wobec
65.731,50 zł 30 21
kontrahenta zagranicznego: (15.000 EUR × 4,3821 zÅ‚/EUR) =
2. Pz - przyjęcie towaru do magazynu 65.731,50 zł 33 30
3. VAT według danych z faktury wewnętrznej, który jest
14.460,93 zł 22-1 22-2
jednocześnie VAT naliczonym i należnym
4. WB - zapłata zobowiązania za zakupiony towar:
66.150,00 zł 21 13-1
(15.000 EUR × 4,4100 zÅ‚/EUR) =
5. PK - zarachowanie ujemnej różnicy kursowej:
418,50 zł 75-1 21
[15.000 EUR × (4,4100 zÅ‚/EUR - 4,3821 zÅ‚/EUR)] =
III. Księgowania:
Przykład
Zakup środka trwałego w ramach WNT
I. Założenia:
1. Jednostka zakupiła od kontrahenta unijnego maszynę produkcyjną. Faktura dokumentująca zakup tej
maszyny wystawiona została przez dostawcę 28 maja 2010 r. i opiewała na kwotę: 7.000 EUR. Dostawca tego
samego dnia wystawił ponadto fakturę za transport maszyny na kwotę: 500 EUR.
2. Średni kurs NBP z 27 maja 2010 r. wynosił: 4,4313 zł/EUR (kurs przykładowy). Ten sam kurs zastosowano
dla celów VAT, podatku dochodowego i celów bilansowych.
http://www.sgk.gofin.pl/11,2320,124205,wewnatrzwspolnotowe-nabycie-towarow.html 2010-12-08 08:58:09
www.sgk.gofin.pl Strona 4
3. Jednostka wystawiła fakturę wewnętrzną, w której wykazała kwotę VAT (według stawki 22%) w wysokości:
[(7.000 EUR + 500 EUR) × 4,4313 zÅ‚/EUR] × 22% = 7.311,65 zÅ‚.
4. 10 czerwca 2010 r. z walutowego rachunku bankowego jednostki dokonano zapłaty za zakupioną maszynę.
Kurs zastosowany do wyceny rozchodu waluty z rachunku wynosił: 4,4300 zł/EUR (kurs przykładowy).
5. Środek trwały w postaci maszyny produkcyjnej przyjęto do używania jeszcze przed dokonaniem zapłaty.
II. Dekretacja:
Konto
Opis operacji Kwota
Wn Ma
1. Faktura od kontrahenta zagranicznego, dokumentujÄ…ca zakup
31.019,10 zł 30 24
maszyny produkcyjnej: (7.000 EUR × 4,4313 zÅ‚/EUR) =
2. Faktura od kontrahenta zagranicznego za transport maszyny:
2.215,65 zł 30 24
(500 EUR × 4,4313 zÅ‚/EUR) =
3. VAT według danych z faktury wewnętrznej, który jest
7.311,65 zł 22-1 22-2
jednocześnie VAT naliczonym i należnym
4. OT - przyjęcie maszyny do używania 33.234,75 zł 01 30
5. WB - zapłata zobowiązania wobec dostawcy unijnego
33.225,00 zł 24 13-1
(za maszynÄ™ i transport): (7.500 EUR × 4,4300 zÅ‚/EUR) =
6. PK - zarachowanie dodatniej różnicy kursowej:
9,75 zł 24 75-0
[7.500 EUR × (4,4313 zÅ‚/EUR - 4,4300 zÅ‚/EUR)] =
III. Księgowania:
Uwaga: Gdyby zapłata za środek trwały w postaci maszyny miała miejsce przed przyjęciem go do używania, to
różnice kursowe powstałe w związku z tą zapłatą na rozrachunkach - jako koszty związane z zakupem środka
trwałego poniesione przez jednostkę do dnia przyjęcia do używania - powinny odpowiednio zwiększyć bądz

zmniejszyć jego wartość początkową.
http://www.sgk.gofin.pl/11,2320,124205,wewnatrzwspolnotowe-nabycie-towarow.html 2010-12-08 08:58:09