www.sgk.gofin.pl Strona 1
Różnice kursowe w księgach rachunkowych
Dodatek do Zeszytów Metodycznych Rachunkowości
nr z dnia 2010-08-01
10
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., www.sgk.gofin.pl
Zaliczka na poczet wewnątrzwspólnotowego nabycia środka trwałego
4.1. Ewidencja i wycena wpłaty zaliczki na konto kontrahenta zagranicznego
Podpisaliśmy kontrakt na dostawę maszyny produkcyjnej od dostawcy z Niemiec. Zgodnie z umową
wpłaciliśmy na konto kontrahenta zaliczkę w wysokości 30% całej transakcji. Jakich zapisów należy dokonać
w księgach rachunkowych? Jak wycenić zaliczkę wpłaconą na konto kontrahenta zagranicznego?
Zaliczki w walucie obcej wpłacone na poczet zakupu środka trwałego od dostawcy unijnego ujmuje się w księgach
rachunkowych w momencie ich zapłaty, zapisem:
- Wn konto 24  Pozostałe rozrachunki ,
- Ma konto 13-0  Rachunek bieżący lub 13-1  Rachunek walutowy .
Wycena kwoty zaliczki wyrażonej w walucie obcej zależy od z
ródła pozyskania środków na jej zapłatę. W sytuacji gdy jednostka
dokona zapłaty zaliczki z własnego konta walutowego, wypłatę tę powinna wycenić według zasad przyjętych do wyceny rozchodu
środków pieniężnych z tego rachunku.
Jednostka może wyceniać rozchód waluty z własnego konta walutowego jedną z metod przewidzianych w art. 34 ust. 4
pkt 1-3 ustawy o rachunkowości, a więc według metody cen przeciętnych, metody FIFO lub metody LIFO (art. 35 ust. 8
ustawy o rachunkowości). Do wyceny rozchodu walut z własnego rachunku walutowego można zastosować także kurs
sprzedaży banku, w którym jednostka posiada ten rachunek oraz kurs średni ogłoszony dla danej waluty przez NBP
z dnia poprzedzającego dzień jej wypływu z konta.
Przy wycenie rozchodu walut według metody kursów przeciętnych, LIFO i FIFO nie powstaną różnice kursowe od
własnych środków pieniężnych, bowiem rozchód walut wyceniany jest według  kursu historycznego , tj. według kursu,
który zastosowano do wyceny waluty w dniu jej wpływu na rachunek walutowy. Jest to metoda najczęściej stosowana
w praktyce. Różnice kursowe jednostka ustala wówczas tylko na koncie rozrachunkowym.
Jeżeli natomiast jednostka zastosuje kurs sprzedaży stosowany przez bank, z którego usług korzysta lub średni NBP,
wówczas będzie zobowiązana do obliczenia różnic kursowych od własnych środków pieniężnych oraz na
rozrachunkach.
W przypadku zakupu walut w celu wpłaty zaliczki na konto kontrahenta zagranicznego, np. gdy jednostka nie posiada własnego
rachunku walutowego, do przeliczenia stosuje się kurs faktycznie zastosowany, czyli sprzedaży banku, z którego usług jednostka
skorzystała (art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy o rachunkowości), albo kantorowy, jeżeli walutę zakupiła w kantorze.
4.2. Kiedy powstaje obowiązek podatkowy VAT z tytułu wpłaconej zaliczki?
W sytuacji opisanej w pytaniu mamy do czynienia z zaliczką na poczet wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów. W
myśl art. 20 ust. 5-7 ustawy o VAT, obowiązek podatkowy w WNT powstaje 15. dnia miesiąca następującego po
miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia. W przypadku
jednak, gdy przed tym terminem, podatnik podatku od wartości dodanej wystawił fakturę, obowiązek podatkowy
powstaje z chwilą wystawienia faktury. Zasada ta dotyczy również faktur wystawianych przez podatnika podatku od
wartości dodanej potwierdzających otrzymanie przez niego całości lub części należności przed dokonaniem dostawy
towaru. Ponadto, na podstawie art. 106 ust. 7 ustawy o VAT, jednostka dokonując wewnątrzwspólnotowego nabycia
http://www.sgk.gofin.pl/11,2320,124211,zaliczka-na-poczet-wewnatrzwspolnotowego-... 2010-12-08 08:58:25
www.sgk.gofin.pl Strona 2
towaru jest zobowiązana dla celów VAT do wystawiania faktury wewnętrznej dokumentującej tę czynność. Przy czym
obowiązek rozliczenia WNT i tym samym sporządzenia faktury wewnętrznej powstaje zarówno w momencie
wystawienia przez kontrahenta zagranicznego faktury końcowej, jak i zaliczkowej.
Uwaga: Sama zapłata zaliczki, w sytuacji gdy sprzedawca nie wystawił faktury potwierdzającej otrzymanie
części zapłaty, nie rodzi jeszcze u polskiego nabywcy obowiązku podatkowego z tytułu
wewnątrzwspólnotowego nabycia. Rozliczenia VAT podatnik dokonuje tylko wówczas, gdy otrzyma od
dostawcy fakturę na kwotę wpłaconej zaliczki.
Jak ująć w księgach rachunkowych VAT wykazany na fakturze wewnętrznej?
W księgach rachunkowych, VAT wykazany na fakturze wewnętrznej, jednostka może ująć, zapisem:
- Wn konto 22-1  VAT naliczony i jego rozliczenie ,
- Ma konto 30  Rozliczenie zakupu
oraz równolegle
- Wn konto 30  Rozliczenie zakupu ,
- Ma konto 22-2  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego .
Operację tę można również ująć z pominięciem konta 30  Rozliczenie zakupu , zapisem:
- Wn konto 22-1  VAT naliczony i jego rozliczenie ,
- Ma konto 22-2  Rozrachunki z urzędem skarbowym z tytułu VAT należnego .
4.3. Wycena faktury zaliczkowej wystawionej w walucie obcej
Według jakiego kursu przeliczyć faktury dla celów VAT?
Do przeliczania kwot wykazanych na fakturze w walucie obcej na potrzeby VAT ma zastosowanie generalna zasada
określona w art. 31a ust. 1 ustawy o VAT, w myśl której, w przypadku gdy kwoty stosowane do określenia podstawy
opodatkowania są wyrażone w walucie obcej, przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty
obcej ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego.
Wyjątkiem od tej zasady jest sytuacja, gdy zgodnie z przepisami ustawy o VAT lub przepisami wykonawczymi do tej
ustawy podatnik może wystawić fakturę przed powstaniem obowiązku podatkowego i wystawi ją w przewidzianym
przepisami terminie, a kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania są określone w walucie obcej na tej
fakturze. W takim przypadku przeliczenia na złote dokonuje się według kursu średniego danej waluty obcej
ogłoszonego przez NBP na ostatni dzień roboczy poprzedzający dzień wystawienia faktury (art. 31a ust. 2 ustawy
o VAT).
Według jakiego kursu wycenia się faktury dla celów bilansowych?
W księgach rachunkowych otrzymaną od kontrahenta zagranicznego fakturę zaliczkową, jak i fakturę końcową, ujmuje
się - zgodnie z art. 30 ust. 2 pkt 2 ustawy o rachunkowości - po kursie średnim ogłoszonym dla danej waluty przez NBP
z dnia poprzedzającego dzień operacji gospodarczej. Zatem będzie to kurs z dnia poprzedzającego dzień wystawienia
faktury przez kontrahenta zagranicznego - a więc taki sam, jak dla celów VAT.
Uwaga: W sytuacji gdy płatność jest związana z zakupem środka trwałego, różnice kursowe powstałe do
momentu jego oddania do używania korygują wartość początkową tego środka trwałego (art. 28 ust. 8 ustawy
o rachunkowości). Powstałe różnice kursowe ujmuje się na koncie 30  Rozliczenie zakupu lub 08  Środki
trwałe w budowie , albo bezpośrednio na koncie 01  Środki trwałe .
4.4. Rozliczenie zaliczki na poczet WNT w przykładach liczbowych
http://www.sgk.gofin.pl/11,2320,124211,zaliczka-na-poczet-wewnatrzwspolnotowego-... 2010-12-08 08:58:25
www.sgk.gofin.pl Strona 3
Przykład
Rozliczenie kwoty zaliczki, w sytuacji gdy kontrahent zagraniczny wystawił fakturę zaliczkową
I. Założenia:
1. Jednostka zamówiła środek trwały u kontrahenta z Niemiec (w ramach WNT) na kwotę: 10.000 EUR. 15
stycznia 2010 r. wpłaciła zaliczkę w wysokości: 3.000 EUR. Tego samego dnia kontrahent wystawił fakturę
zaliczkową. Fakturę końcową wystawił 31 marca 2010 r. W tym samym dniu jednostka otrzymała zamówiony
środek trwały. 1 kwietnia 2010 r. jednostka wpłaciła pozostałą kwotę zobowiązania. Zakupiony środek trwały
przyjęto do używania 16 kwietnia 2010 r.
2. Fakturę końcową i zaliczkową jednostka przeliczyła po średnim kursie NBP z dnia poprzedzającego dzień
ich wystawienia, tzn. fakturę końcową według kursu z 30 marca 2010 r.: 4,10 zł/EUR, a fakturę zaliczkową
według kursu z 14 stycznia 2010 r.: 4,20 zł/EUR (kursy przykładowe).
3. Do wystawienia faktur wewnętrznych przyjęto takie same kursy.
4. Zgodnie z polityką rachunkowości do rozchodu walut z rachunku walutowego jednostka stosuje kurs
historyczny ustalony metodą FIFO, który wynosił:
a) przy wpłacie zaliczki: 4,40 zł/EUR,
b) przy zapłacie pozostałej kwoty zobowiązania: 3,90 zł/EUR.
5. Każdy zakup środka trwałego jednostka ewidencjonuje za pośrednictwem konta 08.
II. Dekretacja:
Konto
Opis operacji Kwota
Wn Ma
1. WB - wpłata zaliczki na konto kontrahenta: (3.000 EUR � 4,40 zł/
13.200 zł 24 13-1
EUR) =
2. Faktura dokumentująca zaliczkę: (3.000 EUR � 4,20 zł/EUR) = 12.600 zł 30 24
3. VAT z faktury wewnętrznej, który jest jednocześnie podatkiem
2.772 zł 22-1 22-2
naliczonym i należnym: [(3.000 EUR � 4,20 zł/EUR) � 22%] =
4. Faktura końcowa otrzymana wraz ze środkiem trwałym:
28.700 zł 30 24
[(10.000 EUR - 3.000 EUR) � 4,10 zł/EUR] =
5. Rozliczenie zakupu środka trwałego:
41.300 zł 08 30
(12.600 zł + 28.700 zł) =
6. PK - rozliczenie różnicy kursowej od zaliczki:
600 zł 08 24
[3.000 EUR � (4,40 zł/EUR - 4,20 zł/EUR)] =
7. VAT wynikający z faktury wewnętrznej:
6.314 zł 22-1 22-2
[(7.000 EUR � 4,10 zł) � 22%] =
8. OT - przyjęcie środka trwałego do używania: (41.300 zł + 600 zł) = 41.900 zł 01 08
9. WB - wpłata pozostałej kwoty zobowiązania:
27.300 zł 24 13-1
(7.000 EUR � 3,90 zł/EUR) =
10. PK - rozliczenie różnicy kursowej powstałej pomiędzy kursem
waluty wynikającym z wyceny faktury końcowej a kursem waluty
1.400 zł 24 75-0
z dnia zapłaty zobowiązania, która nastąpiła już po oddaniu środka
trwałego do używania: [7.000 EUR � (4,10 zł/EUR - 3,90 zł/EUR)] =
III. Księgowania:
http://www.sgk.gofin.pl/11,2320,124211,zaliczka-na-poczet-wewnatrzwspolnotowego-... 2010-12-08 08:58:25
www.sgk.gofin.pl Strona 4
Przykład
Rozliczenie kwoty zaliczki, w sytuacji gdy kontrahent zagraniczny nie wystawił faktury zaliczkowej
I. Założenia:
Na podstawie danych z poprzedniego przykładu, przy założeniu, że kontrahent zagraniczny nie wystawił faktury
zaliczkowej. Całą wartość transakcji ujął na fakturze, którą przekazał wraz ze środkiem trwałym.
II. Dekretacja:
Konto
Opis operacji Kwota
Wn Ma
1. WB - wpłata zaliczki na konto kontrahenta:
13.200 zł 24 13-1
(3.000 EUR � 4,40 zł/EUR) =
2. Faktura końcowa otrzymana wraz ze środkiem trwałym:
41.000 zł 30 24
(10.000 EUR � 4,10 zł/EUR) =
3. Rozliczenie zakupu środka trwałego 41.000 zł 08 30
4. VAT wynikający z faktury wewnętrznej:
9.020 zł 22-1 22-2
[(10.000 EUR � 4,10 zł) � 22%] =
5. PK - rozliczenie różnicy kursowej od przekazanej zaliczki:
900 zł 08 24
[(3.000 EUR � (4,40 zł/EUR - 4,10 zł/EUR)] =
6. OT - przyjęcie środka trwałego do używania:
41.900 zł 01 08
(41.000 zł + 900 zł) =
7. WB - wpłata pozostałej kwoty zobowiązania:
27.300 zł 24 13-1
[(7.000 EUR � 3,90 zł/EUR)] =
8. PK - rozliczenie różnicy kursowej powstałej pomiędzy kursem
waluty wynikającym z wyceny faktury końcowej a kursem waluty
1.400 zł 24 75-0
z dnia zapłaty zobowiązania, która nastąpiła już po oddaniu środka
trwałego do używania: [7.000 EUR � (4,10 zł/EUR - 3,90 zł/EUR)] =
III. Księgowania:
http://www.sgk.gofin.pl/11,2320,124211,zaliczka-na-poczet-wewnatrzwspolnotowego-... 2010-12-08 08:58:25
www.sgk.gofin.pl Strona 5
http://www.sgk.gofin.pl/11,2320,124211,zaliczka-na-poczet-wewnatrzwspolnotowego-... 2010-12-08 08:58:25