10 RACHUNKOWOŚĆ DLA KAŻDEGO
www.gazetapodatkowa.pl
Ewidencja kosztów w firmach usługowych
Jednostki zajmujące się świadczeniem różnego rodzaju usług dla ludności, jeżeli zo- c) w części dotyczącej środków trwałych w budowie
bowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych zgodnie z ustawą o rachunkowości,  Wn konto 08  Środki trwałe w budowie ,
podejmują we własnym zakresie decyzję o sposobie ewidencjonowania kosztów. Stosowne  Ma konto 53  Koszty działalności pomocniczej .
zapisy w tej sprawie należy zamieścić w dokumentacji opisującej przyjęte przez jednostkę 5. Przeksięgowanie kosztu wytworzenia sprzedanych usług  po zakończeniu każdego
zasady (politykę) rachunkowości, o której mowa w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości miesiąca:
(Dz. U. z 2002 r. nr 76, poz. 694 ze zm.).  Wn konto 70-1  Koszt sprzedanych usług ,
W jednostkach prowadzących różnorodną działalność usługową, a także w jednostkach,  Ma konto 50  Koszty działalności podstawowej  usługowej .
które oprócz działalności usługowej prowadzą również inną działalność (np. produkcyjną Na koniec roku każdego roku obrotowego koszty działalności usługowej zgromadzone
czy handlową), wskazane jest prowadzenie ewidencji i rozliczenia kosztów działalności na koncie 70-1 oraz na koncie 55 przenosi się na wynik finansowy zapisami:
operacyjnej w następujący sposób: a) koszt sprzedanych usług
 wyłącznie na kontach zespołu 5 (według funkcji),  Wn konto 86  Wynik finansowy ,
 na kontach zespołu 4 (według rodzajów) i równocześnie na kontach zespołu 5 (według  Ma konto 70-1  Koszt sprzedanych usług ,
funkcji). b) koszty zarządu
Z uwagi na potrzeby kalkulacji i kontroli kosztów wytworzenia świadczonych usług  Wn konto 86  Wynik finansowy ,
z reguły nie zaleca się prowadzenia ewidencji kosztów działalności usługowej wyłącznie  Ma konto 55  Koszty zarządu .
na kontach zespołu 4. Uwaga: W jednostkach ustalających na koncie 70-1 koszt własny sprzedanych usług,
Dokonując wyboru sposobu ewidencji kosztów działalności operacyjnej kierownik jednostki koszty ogólnozakładowe ujęte na koncie 55 odnosi się na koniec każdego okresu sprawo-
powinien uwzględnić rodzaj prowadzonej działalności usługowej, jej wielkość i specyfikę. zdawczego na konto 70-1. W tych jednostkach konto 55 nie będzie wykazywało salda na
Zaznacza się, że w niniejszym artykule nie omawia się zagadnień dotyczących usług koniec okresu sprawozdawczego.
objętych długoterminowymi umowami, tj. o okresie realizacji dłuższym niż 6 miesięcy.
Ewidencja kosztów na kontach zespołu 4 i 5
Ewidencja kosztów na kontach zespołu 5
Jednostki, które zdecydowały się na ewidencjonowanie i rozliczanie kosztów na kontach
Prowadzenie ewidencji i rozliczenia kosztów operacyjnych wyłącznie na kontach ze- zespołu 4 (według rodzajów) i równocześnie na kontach zespołu 5 (według funkcji) mają
społu 5 przesądza jednocześnie o wariancie rachunku zysków i strat. W takim przypadku możliwość sporządzania rachunku zysków i strat według wariantu kalkulacyjnego lub też
jednostka zobowiązana jest do sporządzania kalkulacyjnego rachunku zysków i strat, według wariantu porównawczego. Wyboru wariantu rachunku zysków i strat dokonuje
którego wzór określony został w załączniku nr 1 do ustawy o rachunkowości. kierownik jednostki zamieszczając zapis w tej sprawie w dokumentacji opisującej przyjęte
Do każdego z kont zespołu 5 należy prowadzić szczegółową ewidencję kosztów wyod- przez jednostkę zasady (politykę) rachunkowości.
rębniając następujące koszty rodzajowe: Sporządzanie rachunku zysków i strat według wariantu porównawczego wymaga
 amortyzację, uwzględnienia zmiany stanu produktów oraz rozliczeń międzyokresowych kosztów
 zużycie materiałów i energii, (wiersz A.II. rachunku zysków i strat). Wykazaniu w porównawczym rachunku zysków
 usługi obce, podlega także koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby jednostki (wiersz A.III)
 podatki i opłaty (w tym podatek akcyzowy),  w tym celu wskazane jest prowadzenie ewidencji kosztów, które wyszły poza tzw.
 wynagrodzenia, zamknięty krąg kosztów na kontach 79-0  Obroty wewnętrzne i 79-1  Koszty obrotów
 ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, wewnętrznych .
 pozostałe koszty rodzajowe. Ewidencja i rozliczanie kosztów  na kontach zespołu 4 i 5  w trakcie roku obrotowego,
Wydzielenie tych kosztów w jednostkach sporządzających kalkulacyjny rachunek może przebiegać zapisami:
zysków i strat jest obowiązkowe i wynika wprost z ust. 2 pkt 6 załącznika nr 1 do ustawy 1. Dowody z
ródłowe dokumentujące poniesione koszty proste:
o rachunkowości  Dodatkowe informacje i objaśnienia .  Wn konto 40  Koszty według rodzajów ,
Ewidencja kosztów wyłącznie na kontach zespołu 5 polega na tym, że koszty proste w kwotach  Ma konto zespołu 0, 1, 2, 3.
wynikających z dowodów z
ródłowych (np. faktur, rachunków, list płac), przypadające na bieżący 2. Przeniesienie kosztów dotyczących bieżącego okresu na miejsca ich powstawa-
okres sprawozdawczy, ujmuje się bezpośrednio na kontach zespołu 5, np. na konto 50  Koszty nia:
działalności podstawowej  usługowej , konto 53  Koszty działalności pomocniczej , konto 55  Wn konto 50  Koszty działalności podstawowej  usługowej , konto 53
 Koszty zarządu . Drugostronnie dokonuje się zapisów na kontach np. zespołu 1, 2, 3.  Koszty działalności pomocniczej , konto 55  Koszty zarządu ,
Do konta 50  Koszty działalności podstawowej  usługowej wskazane jest prowadze-  Ma konto 49  Rozliczenie kosztów .
nie ewidencji szczegółowej według wyodrębnionych organizacyjnie komórek, zakładów 3. Koszty dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych:
usługowych, według zleceń itp.  w zależności od potrzeb i ustaleń jednostki.  Wn konto 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów ,
Koszty dotyczące działalności pomocniczej (ujęte na koncie 53) podlegają rozliczeniu  Ma konto 49  Rozliczenie kosztów .
na koniec każdego miesiąca. Koszty te w części dotyczącej podstawowej działalności usłu- 4. Koszty rozliczane w czasie dotyczące bieżącego okresu:
gowej odnosi się na konto 50, natomiast w części dotyczącej kosztów zarządu lub innych a) obciążające działalność usługową
rodzajów działalności, przykładowo w części dotyczącej budowy środków trwałych, ujmuje  Wn konto 50  Koszty działalności podstawowej  usługowej ,
się odpowiednio: na koncie 55  Koszty zarządu i koncie 08  Środki trwałe w budowie .  Ma konto 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów ,
Z kolei koszty dotyczące przyszłych okresów sprawozdawczych, zakwalifikowane do b) obciążające koszty ogólnozakładowe
rozliczenia w czasie (zgodnie z art. 39 ust. 1 ustawy o rachunkowości), ujmuje się na pod-  Wn konto 55  Koszty zarządu ,
stawie dowodów z
ródłowych wprost na koncie 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów  Ma konto 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów .
(po stronie Wn). Koszty ujęte na koncie 64 podlegają odniesieniu na konto 50  Koszty 5. Rozliczenie kosztów działalności pomocniczej:
działalności podstawowej  usługowej , czy też konto 55  Koszty zarządu  w części a) w części dotyczącej działalności usługowej
przypadającej na bieżący okres sprawozdawczy.  Wn konto 50  Koszty działalności podstawowej  usługowej ,
Ogół kosztów zgromadzonych w danym okresie sprawozdawczym na koncie 50 stanowi  Ma konto 53  Koszty działalności pomocniczej ,
koszt wytworzenia usług. Koszty te przenosi się na koniec miesiąca na konto 70-1  Koszt b) w części obciążającej koszty ogólnozakładowe
sprzedanych usług . Również do konta 70-1  Koszt sprzedanych usług można prowadzić  Wn konto 55  Koszty zarządu ,
ewidencję szczegółową  wskazane jest to szczególnie w jednostkach wielozakładowych.  Ma konto 53  Koszty działalności pomocniczej ,
Może zdarzyć się, że na koniec okresu dana usługa nie zostanie zakończona. Wystąpi c) w części dotyczącej środków trwałych w budowie
wówczas tzw. produkcja w toku, którą wycenia się w wysokości bezpośrednich kosztów  Wn konto 08  Środki trwałe w budowie ,
wytworzenia lub tylko materiałów bezpośrednich bądz
nie wycenia się w ogóle  jeżeli  Ma konto 79-0  Obroty wewnętrzne
nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki. Taka możliwość oraz równolegle
wynika z art. 34 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości. Na koniec okresu sprawozdawczego  Wn konto 79-1  Koszt obrotów wewnętrznych
na koncie 50 może pozostać saldo Wn, w równowartości kosztu wytworzenia niezakończo-  Ma konto 53  Koszty działalności pomocniczej .
nych usług. Innym rozwiązaniem będzie przeksięgowanie tych kosztów na koniec okresu 6. Przeniesienie kosztów sprzedanych usług  po zakończeniu każdego miesiąca:
sprawozdawczego na konto 60  Niezakończone usługi zapisem: Wn konto 60, Ma konto 50.  Wn konto 70-1  Koszt sprzedanych usług ,
W takim przypadku na początek następnego okresu sprawozdawczego należy wartość nie-  Ma konto 50  Koszty działalności podstawowej  usługowej .
zakończonych usług odnieść ponownie na konto 50 zapisem: Wn konto 50, Ma konto 60. Przy założeniu, że jednostka sporządza rachunek zysków według wariantu porów-
Ewidencja i rozliczanie kosztów na kontach zespołu 5 w trakcie roku obrotowego w jed- nawczego oraz że nie występują koszty usług niezakończonych na dzień bilansowy,
nostce prowadzącej działalność usługową może przebiegać zapisami: zapisy związane z zamknięciem roku obrotowego mogą przebiegać następująco:
1. Dowody z
ródłowe dokumentujące poniesione koszty: a) koszty według rodzajów
 Wn konto 50  Koszty działalności podstawowej  usługowej , konto 53  Koszty  Wn konto 86  Wynik finansowy ,
działalności pomocniczej , konto 55  Koszty zarządu ,  Ma konto 40  Koszty według rodzajów ,
 Ma konta zespołu 0, 1, 2, 3. b) koszty ogólnego zarządu
2. Dowody z
ródłowe dokumentujące koszty przyszłych okresów:  Wn konto 49  Rozliczenie kosztów ,
 Wn konto 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów ,  Ma konto 55  Koszty zarządu ,
 Ma konta zespołu 1, 2, 3. c) koszty sprzedanych usług
3. Koszty rozliczane w czasie przypadające na bieżący okres sprawozdawczy:  Wn konto 49  Rozliczenie kosztów ,
a) obciążające działalność usługową  Ma konto 70-1  Koszt sprzedanych usług ,
 Wn konto 50  Koszty działalności podstawowej  usługowej , d) obroty wewnętrzne wynikające ze świadczeń wykonanych na własne potrzeby
 Ma konto 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów , jednostki (np. na rzecz budowy środków trwałych)
b) obciążające koszty ogólnozakładowe  Wn konto 79-0  Obroty wewnętrzne ,
 Wn konto 55  Koszty zarządu ,  Ma konto 86  Wynik finansowy ,
 Ma konto 64  Rozliczenia międzyokresowe kosztów . e) koszty obrotów wewnętrznych
4. Rozliczenie kosztów działalności pomocniczej:  Wn konto 49  Rozliczenie kosztów ,
a) w części obciążającej działalność usługową  Ma konto 79-1  Koszt obrotów wewnętrznych ,
 Wn konto 50  Koszty działalności podstawowej  usługowej , f) saldo konto 49
 Ma konto 53  Koszty działalności pomocniczej ,  Wn/Ma konto 49  Rozliczenie kosztów ,
b) w części obciążającej koszty zarządu  Ma/Wn konto 86  Wynik finansowy .
 Wn konto 55  Koszty zarządu ,
Ewa Gruchot
 Ma konto 53  Koszty działalności pomocniczej ,
Gazeta Podatkowa nr 80 " 6.10.2008 r.