Czas. Stomatol., 2008, 61, 3, 171-179
� 2008 Polish Dental Society
http://www.czas.stomat.net
Triklosan/kopolimer a zdrowie jamy ustnej
Triclosan/copolimer and oral health
Maria Chomyszyn-Gajewska
Z Katedry i Zakładu Periodontologii i Klinicznej Patologii Jamy Ustnej IS CMUJ w Krakowie
Kierownik: prof. dr hab. n. med. M. Chomyszyn-Gajewska
Summary Streszczenie
Introduction: There is a continued search for effective Wprowadzenie: trwają poszukiwania skutecznego i
and safe antiplaque agent whose antibacterial and bezpiecznego środka redukującego płytkę nazębną,
anti-inflammatory action could be used for both którego działanie przeciwbakteryjne i przeciwza-
treatment and prophylaxis. Extensive research palne miałoby znaczenie profilaktyczne i lecznicze.
indicates that mechanical methods to maintain oral Wiele badań wskazuje na to, że mechaniczne meto-
hygiene (toothbrushing) are insufficient. Hence, the dy higieny jamy ustnej, tj. szczotkowanie zębów za
need to use an antiseptic (disinfectant) agent which pomocą szczoteczki, nie są wystarczające. Dlatego
will reduce the deposition of plaque. Toothpaste wskazane jest zastosowanie środka antyseptyczne-
seems to be an ideal medium to achieve that goal. go, który ograniczy tworzenie się płytki nazębnej.
Aim of the study: To describe the role of triclosan/ Pasta do zębów stanowi idealny nośnik dla takiego
copolimer-containing toothpaste in maintaining środka.
oral health on the basis of literature. Cel pracy: na podstawie dostępnego piśmiennictwa
Conclusions: According to research, oral health omówiono znaczenie stosowania pasty do zębów
benefits of products containing triclosan/copolimer zawierającej triklosan/kopolimer dla zdrowia jamy
include: improved levels of plaque control, ustnej.
prevention of supragingival calculus deposition, Podsumowanie: zgodnie z opublikowanymi bada-
antibacterial property without causing resistance niami, można wyróżnić następujące zalety produk-
of oral bacteria or drug-resistance, cariostatic tów zawierających triklosan/kopolimer dla zdrowia
property, beneficial influence on periodontal tissues jamy ustnej: ułatwienie usuwania płytki nazębnej,
in smokers during maintenance phase, improved zapobieganie tworzenia się kamienia naddziąsło-
gingival health, reduced likelihood of gingivitis wego, działanie bakteriobójcze nie powodujące po-
progressing to periodontitis, reduced risk of wstawania oporności bakterii bytujących w jamie
recurrence of periodontitis, control of halitosis, no ustnej, ani lekooporności, działanie przeciwpróch-
side effects. nicowe, korzystny wpływ na tkanki przyzębia u pa-
laczy, po zastosowaniu w fazie podtrzymującej le-
czenie, poprawa stanu zdrowia dziąseł, zmniejszenie
prawdopodobieństwa przekształcenia się gingivitis
w periodontitis, zmniejszenie prawdopodobieństwa
nawrotu periodontitis, zmniejszenie powstawania
nieprzyjemnego zapachu z ust, brak efektów ubocz-
nych.
KEYWORDS: HASA
A INDEKSOWE:
triclosan, copolimer, oral health triklosan, kopolimer, zdrowie jamy ustnej
171
M. Chomyszyn-Gajewska Czas. Stomatol.,
Wprowadzenie nej, warstwa białego nalotu i resztek pokar-
mowych. Biały nalot nie ma własnej struktu-
Jama ustna jest szczególnym miejscem. ry morfologicznej. Jest to luz
na masa złożona
Można by ją porównać do skrzyżowania dróg z drobnoustrojów, złuszczonych komórek na-
 w tym przypadku oddechowej i pokarmowej, błonka i białych ciałek krwi, które wraz z reszt-
jest też ośrodkiem mowy. Dobrze ukrwiona i kami pokarmowymi są substratem dla rozwo-
podatna na urazy błona śluzowa jamy ustnej sta- ju bakterii.
nowi w niekorzystnej dla gospodarza sytuacji Drobnoustroje stanowią 70% płytki nazęb-
zdrowotnej wrota zakażenia. Dochodzi wów- nej. Rozwój wiedzy i metod badawczych po-
czas nie tylko do wielu chorób jamy ustnej, ale zwolił na wyizolowanie około 700 różnych
może także dojść do rozprzestrzenienia się za- ich gatunków, które przeważnie pozostają
każenia na inne części organizmu człowieka. w ekologicznej równowadze z organizmem
Podstawy współczesnej stomatologii za- gospodarza. Flora bakteryjna jest zróżnico-
wdzięczamy dwóm wybitnym naukowcom ja- wana, co razem z faktem tworzenia biofilmu i
kimi byli W.D. Miller i G.V. Black. Już ponad przebywaniem w niszy ekologicznej, jaką jest
100 lat temu zwrócili oni uwagę na znaczenie jama ustna, powoduje trudności w elimina-
znajomości zarówno roli flory bakteryjnej w cji drobnoustrojów, zwłaszcza gatunków pa-
powstawaniu chorób jamy ustnej, jak i na ko- togennych. Dlatego trwają poszukiwania sku-
nieczność prowadzenia związanych z tym fak- tecznego i bezpiecznego środka, którego dzia-
tem działań profilaktycznych. łanie przeciwbakteryjne i przeciwzapalne mia-
Nieprawidłowa lub niewystarczająca hi- łoby znaczenie profilaktyczne i lecznicze.
giena jamy ustnej sprzyja szybszemu tworze- Wiedza na temat diagnostyki, leczenia i za-
niu i dojrzewaniu płytki nazębno-dziąsłowej. pobiegania chorobom jamy ustnej stale się
Powstaje ona na wszystkich powierzchniach poszerza. Coraz więcej wiadomo o czynni-
zębów, błonie śluzowej oraz uzupełnieniach kach etiologicznych i innych mających wpływ
protetycznych znajdujących się w jamie ust- na zdrowie organizmu. Podstawowym celem
nej. Stanowi przykład mikrobiologicznej bło- działalności lekarza stomatologa jest usunię-
ny (zwanej biofilmem) determinującej pożycie cie bólu i dyskomfortu spowodowanego cho-
wspólnoty drobnoustrojów. Tworzenie i roz- robą w jamie ustnej. Stosowane są różnego ro-
wój płytki nazębnej jest procesem dynamicz- dzaju antyseptyki, które oprócz skuteczności
nym, połączonym z jednoczesnym przycze- nie powinny wykazywać działania szkodliwe-
pianiem, wzrostem, usuwaniem i ponownym go takiego jak miejscowe drażnienie, reakcje
przyczepianiem się drobnoustrojów. alergiczne czy toksyczność systemowa. Środki
Pierwszym etapem w jej powstawaniu te mają zróżnicowany mechanizm działania.
jest tworzenie się na powierzchniach zębów, Także tkanki w jamie ustnej różnią się pomię-
w kilka minut po ich oczyszczeniu i w kontak- dzy sobą budową, co powoduje, że w zależno-
cie ze śliną, tzw. błonki nabytej. Jest to cien- ści od charakteru ich powierzchni i panujących
ka, bezbarwna, bezpostaciowa, jałowa błonka, warunków ekologicznych, osiedlają się w nich
która w trakcie dojrzewania ulega pogrubieniu różne gatunki bakterii. Sytuacja ta wpływa na
i po 12-24 godz. zostaje zasiedlona przez bak- produkcję antyseptyków o różnym działaniu i
terie. Płytkę nazębną pokrywa, szczególnie u formie stosowania (płukanki, pasty do zębów,
osób nie przestrzegających higieny jamy ust- żele itp.).
172
2008, 61, 3 Triklosan a zdrowie jamy ustnej
Pomimo faktu, iż większość pacjentów czy- isty rezerwuar leku i przedłuża skuteczność
ści zęby 2 razy dziennie, stwierdza się dość jego działania. Zwiększone zostało pobieranie
częste występowanie zapaleń dziąseł i przy- triklosanu i jego retencja przez szkliwo, ko-
zębia. Płukanki antyseptyczne działają przede mórki nabłonka jamy ustnej, ślinę i płytkę na-
wszystkim zewnętrznie i nie wpływają na bak- zębną, przez co znaczącą wydłużono fazę jego
terie znajdujące się w kieszonkach przyzęb- uwolnienia do środowiska jamy ustnej [16].
nych lub przestrzeniach międzyzębowych.
Dlatego podejmowane są inne sposoby poda-
wania środków antyseptycznych do kieszonek.
Najczęściej odbywa się to poprzez pastę do zę-
bów, która jest także  nośnikiem dla środka
antyseptycznego.
Cel pracy
Celem pracy jest przedstawienie na podsta-
wie dostępnego piśmiennictwa znaczenia sto-
sowania pasty do zębów zawierającej triklosan
z kopolimerem.
Ryc. 1. Schemat połączenia triklosanu z kopolime-
Analiza piśmiennictwa
rem (wg Gaffara i wsp. [16]).
Triklosan jest środkiem o działaniu przeciw-
zapalnym, rozpuszczalnym w lipidach, stoso-
wanym między innymi w preparatach prze- Fine i wsp. [15] badając in vivo wpływ pa-
znaczonych do użycia w jamie ustnej (pastach sty triklosan/kopolimer na bakterie jamy ust-
i płukankach). Do jego zalet zalicza się szero- nej, stwierdzili znaczące, utrzymujące się
kie spektrum działania antybakteryjnego, ma przez 12 godzin działanie przeciwbakteryjne.
sprawdzony, długi okres bezpiecznego stoso- W zależności od aktywnego stężenia (MIC)
wania (mydła, dezodoranty, kremy przeciw- działa ona bakteriostatycznie i bakteriobójczo
trądzikowe, pasty do zębów, odkażanie wody, poprzez zmianę właściwości błony cytopla-
dezynfekcja w szpitalach). Jest także kompa- zmatycznej bakterii Gram-dodatnich i Gram-
tybilny z innymi składnikami past do zębów ujemnych [15].
[7, 22]. Davies i wsp. [10] w przeglądzie piśmien-
Obok szerokiego spektrum działania nie ma nictwa zanalizowali 16 prac badawczych oma-
on wysokiego wskaz
nika  substantivity , czy- wiających wpływ pasty zawierającej triklo-
li możliwości łączenia się z tkankami zęba i san/kopolimer na efektywność usuwania płyt-
przyzębia. Dlatego też starania idą w kierunku ki nazębnej oraz hamowanie zapalenia dzią-
zwiększenia jego retencji w jamie ustnej po- seł. Badania wykonano wg zaleceń różnych
przez połączenie 3% triklosanu i kopolimeru instytucji, w tym FDI Commission (1999
(2% kopolimer polifrinylo-metyloetanu i kwa- r.) trwały przez co najmniej przez 6 miesię-
su maleinowego  PVM/MA), co stanowi swo- cy. Metaanaliza dla wskaz
ników Quingley 
173
M. Chomyszyn-Gajewska Czas. Stomatol.,
Heina i Plaque Severity Index wykazała, że pa- Niektórzy autorzy podkreślają w swoich
sta z triklosanem powodowała redukcję płyt- pracach, że 0,1-0,2% chlorheksydyna stoso-
ki i krwawienia z dziąseł o średnio 49% [9, wana dwa razy dziennie redukuje płytkę na-
10]. Połączenie triklosan/kopolimer badano w zębną i gingivitis lepiej niż inne płukanki.
związku z jego właściwościami przeciwbakte- Stwierdzono zarazem, że stopień przebarwie-
ryjnymi i przeciwzapalnymi uzyskujac dobre nia tkanek w jamie ustnej, wypełnień oraz
wyniki kliniczne. Badania krótko i długotermi- wartość wskaz
nika odkładania się kamienia
nowe w porównaniu do placebo wykazały sta- nazębnego były wyższe w grupie stosującej
tystycznie istotną poprawę wskaz
ników płytki chlorheksydynę. Poza tym uważa się, że alko-
nadddziąsłowej i zapalenia dziąseł [28]. hol zawarty w płukankach do stosowania w ja-
W przeglądzie 47 pozycji piśmiennictwa mie ustnej, oprócz działania bakteriobójczego,
wykonanym przez Ciancio [7] uzyskano po- powoduje wysuszenie błony śluzowej jamy
twierdzenie wielokierunkowego działania pa- ustnej, a także zmienia twardość wypełnień z
sty, tj.: zmniejszenie utraty przyczepu łączno- materiałów złożonych [4].
-tkankowego u młodocianych, spowolnienie Kontrola tworzenia się płytki nazębnej na-
postępu chorób przyzębia, a także przeciwza- potyka na trudności nie tylko ze względu na
palny wpływ na błonę śluzową jamy ustnej. zjawisko reinfekcji oraz niemożność dotarcia
Triklosan oprócz przedłużonego działania do wszystkich miejsc zasiedlonych przez bak-
w jamie ustnej, wykazuje wyraz
ną tendencję terie, lecz także z powodu powstawania obja-
do hamowania wydzielania mediatorów zapal- wów ubocznych, tj. przebarwienia zębów, ję-
nych, takich jak: TNF-ą, PGE2 Il-1�, co może zyka, wypełnień i zmiana smaku. Wywołują je
częściowo wyjaśniać przeciwzapalny efekt przede wszystkim takie środki jak chlorheksy-
tego antyseptyku uzyskany w innych bada- dyna. Nie stwierdzili tego powikłania autorzy
niach [17, 27]. badający działanie kliniczne past z zawartością
W jednej z prac [6], oceniano działanie sze- triklosanu [19].
roko stosowanego środka przeciwbakteryjne- Również badania nad działaniem płynnej
go jakim jest 0,12% glukonian chlorheksydy- pasty z triklosanem/kopolimerem/związkami
ny. Utworzono następujące grupy badawcze: fluoru wykazała pozytywne działanie polega-
grupa  płucząca (0,12% glukonian chlorhek- jące na zapobieganiu próchnicy na stycznych
sydyny + czyszczenie zębów), grupa  mecha- powierzchniach zębów, dzięki lepszej penetra-
niczna (czyszczenie mechaniczne przestrzeni cji powstającej piany [11]. Ze względu na małą
międzyzębowych + czyszczenie zębów) oraz liczbę uczestników badań należałoby, w celu
grupa kontrolna (wyłącznie czyszczenie zę- potwierdzenia uzyskanych wyników, powtó-
bów). W okresie 3 miesięcznej kontroli oce- rzyć ocenę kliniczną na większym materiale.
niano występowanie i zmniejszenie stanu za- Badania Sowińskiego i wsp. [32] wykazały
palnego w przestrzeniach międzyzębowych. dobre działanie pasty, zawierającej oprócz tri-
Jedynie w grupie  mechanicznej osiągnięto klosanu/kopolimeru i związku fluoru specjalną
zmniejszenie liczby miejsc z dodatnim wskaz
- krzemionkę (tzw.  wysoko oczyszczającą ).
nikiem krwawienia z dziąseł w każdym okre- Hamowała ona tworzenie się kamienia nad-
sie badania, co potwierdza hipotezę o koniecz- dziąsłowego, w porównaniu z pastą kontrolną,
ności dotarcia antyseptyku do miejsca infek- w składzie której nie było tego środka.
cji [6]. Kolejnym problemem związanym z zacho-
174
2008, 61, 3 Triklosan a zdrowie jamy ustnej
waniem dobrej higieny jamy ustnej jest opieka wpływ pasty z zawartością heksametafosfa-
nad ludz
mi starszymi. Dane uzyskane z prze- tu i innych z zawartością kopolimeru (w tym
glądu piśmiennictwa wskazują na częste wy- Colgate Total) na modyfikację biofilmu znaj-
stępowanie u nich próchnicy i zaawansowa- dującego się na powierzchni zęba. Wszystkie
nych postaci chorób przyzębia, co prowadzi rodzaje past redukowały w sposób znaczący
do utraty naturalnego uzębienia. Obok środ- ilość kamienia nazębnego. Oceniając działanie
ków higieny jamy ustnej zawierających fluor, chemiczne na płytkę nazębną, stwierdzono lep-
chlorheksydynę i pirofosforany zalecane są szą skuteczność pasty z zawartością pirofosfo-
także pasty do zębów z zawartością triklosa- ranu i heksametafosfatu w hamowaniu two-
nu/kopolimeru [8, 10, 30]. rzenia kamienia nazębnego. Można przypusz-
Moura i wsp. [26] badali u leczonych or- czać, że pasta Crest Dual Action Whitening,
todontycznie osób skuteczność eksperymen- która wykazała to działanie, powoduje zmianę
talnej pasty do zębów z zawartością triklo- właściwości chemicznych płytki nazębnej, co
san/kopolimer/cynk/pirofosforan i 1100 �gF/ może mieć wpływ na ekologiczne zjawiska na
g w porównaniu ze zwykłą pastą zawierają- powierzchni zęba [5]. Należy jednak pamię-
cą związki fluoru. Stwierdzili lepsze działanie tać o ochronnej roli biofilmu na powierzch-
przeciwpróchnicowe pasty eksperymentalnej, nię zęba. Są to między innymi: jej zwilżenie
przejawiające się mniejszym stopniem demi- ułatwiające mowę i żucie, a także chemiczna
neralizacji szkliwa w przypadku użycia mate- ochrona tkanek zębów przed erozyjnym dzia-
riału złożonego mocującego elementy aparatu łaniem składników pokarmowych [24].
ortodontycznego [26]. Z kolei Mankodi i wsp. [23] w pracy porów-
Inni autorzy [13] opisywali gorsze wyniki nującej efektywność usuwania płytki nazęb-
wpływu pasty z zawartością 2% kopolimeru nej, przebarwień pochodzenia zewnętrznego
i triklosanu na odkładanie kamienia nazębne- oraz redukcji gingivitis wykazali u 122 bada-
go w porównaniu z pastą o składzie triklosan/ nych lepszy, statystycznie potwierdzony efekt
0,5-0,75% cytrynian cynku lub 5,0% pirofos- działania pasty Colgate Total w porównaniu z
foran. Może to być spowodowane faktem, że pastą Crest Gum Care.
kopolimer jest także składnikiem używanym w Porównywano działanie pasty zawierającej
środkach do poprawy adhezji protez. triklosan/kopolimer/związki fluoru na gojenie
Wnioskiem z kolejnej pracy badawczej było tkanek po niechirurgicznym leczeniu przyzę-
stwierdzenie, że pasta z zawartością triklosa- bia u palaczy. Uzyskano znaczącą poprawę
nu/kopolimeru w porównaniu z konwencjonal- stanu higieny jamy ustnej, dziąseł i przyzębia
ną pastą, zawierającą związki fluoru, nie wyka- w czasie 24 miesięcznej obserwacji [21].
zała dodatkowego działania przeciwpłytkowe- Przegląd 96 pozycji piśmiennictwa, dokona-
go i przeciwzapalnego w codziennej higienie ny przez Panagakosa i wsp. [29] na temat pa-
jamy ustnej [2, 14]. sty z zawartością 0,3% triklosanu i 2,0% PVM/
Z kolei niewielkie, ale statystycznie zna- MA kopolimeru z dodatkiem 0,243% fluorku
czące działanie przeciwpłytkowe i redukujące sodu/ krzemionki, wykazał statystycznie istot-
gingivitis stwierdzili Hioe i van der Weidan ną poprawę wartości wskaz
ników płytki na-
[20] na podstawie przeglądu piśmiennictwa, zębnej. Badania dotyczące występowania kli-
przeprowadzonego wg zaleceń Cochrane. nicznych i mikrobiologicznych objawów zdro-
Także Busscher i wsp (5), porównywali wia jamy ustnej, tj. zapalenie przyzębia, ba-
175
M. Chomyszyn-Gajewska Czas. Stomatol.,
dania mikrobiologiczne, próchnica, naddzią- ją się mieć bezpośredni i pośredni wpływ na
słowy kamień nazębny, przykry zapach z ust, miażdżycę naczyń, podostre zapalenie wsier-
wybielenie zębów/usunięcie przebarwień po- dzia i mięśnia sercowego, kłębuszkowe zapa-
chodzenia zewnętrznego, porównano z pastą lenie nerek, zapalenie tęczówki i siatkówki,
placebo [1, 31]. Najważniejsze informacje na reumatoidalne zapalenie stawów oraz niektóre
temat tych długoterminowych badań i wnio- schorzenia o etiologii alergicznej (rumień wie-
ski zebrano w tab. 1 (wg Panagakos i wsp., lopostaciowy wysiękowy).
[29]). Uważa się, że periodontopatie utrudniają
kontrolę metaboliczną w przebiegu cukrzycy
Omówienie i są czynnikiem ryzyka przedwczesnych po-
rodów i niskiej masy urodzeniowej noworod-
Choroby przyzębia uważane są obecnie ków. Osoby podatne na zapalenie przyzębia
za czynnik ryzyka wystąpienia innych cho- predysponują do chorób układu oddechowego,
rób ogólnoustrojowych, a także modyfika- przede wszystkim zapalenia płuc [25].
cji ich przebiegu. Do grupy tej należą przede Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom
wszystkim takie schorzenia, jak choroba nie- współczesnego człowieka, dążymy do jak
dokrwienna serca oraz udar mózgu. Poza tym dłuższego zachowania zdrowego uzębienia
bakterie i ich toksyny (głównie lipopolisacha- oraz poprawy higieny jamy ustnej. Jest to
rydy  LPS) patogenne dla przyzębia, wyda- możliwe nie tylko poprzez mechaniczne usu-
T a b e l a 1 . Triklosan a zdrowie jamy ustnej według Panagakosa i wsp. [29]
Liczba
Ocena Czas Liczba
badanych Wnioski
kliniczna badania badań
osób
Płytka nazębna 6 miesięcy 13 1 906 Klinicznie widoczna redukcja
i zapalenie dziąseł płytki naddziąsłowej i zapalenia
dziąseł
Zapalenie 2 tyg.  36 miesięcy 7 1 220 Poprawa gojenia po
przyzębia niechirurgicznym leczeniu chorób
przyzębia, redukcja postępu i
nawrotu choroby
Badania 6  12 miesięcy 5 509 Nie rozwija się patogenna,
mikrobiologiczne oportunistyczna lub oporna flora
bakteryjna
Kamień nazębny 2  6 miesięcy 6 624 Klinicznie widoczna redukcja
naddziąsłowy powstawania kamienia nazębnego
Próchnica 24  36 miesięcy 4 9 692 Klinicznie widoczna redukcja
powstawania próchnicy
Przykry zapach 12 godz. 4 246 Redukcja powstawania przykrego
z ust zapachu
Wybielenie zębów, 6 tyg.  6 miesięcy 5 508 Klinicznie widoczne zmniejszenie
usunięcie powstawania przebarwień
przebarwień pochodzenia zewnętrznego
176
2008, 61, 3 Triklosan a zdrowie jamy ustnej
wanie płytki nazębnej, ale także wspomaga- zębnej. Najważniejszy dla codziennej prak-
jące stosowanie efektywnego środka przeciw- tyki stomatologa jest jednak fakt, że w przy-
bakteryjnego. padku mikroflory jamy ustnej nie stwierdzono
Wiele badań wskazuje, że metody higieny mnożenia się patogennych, oportunistycznych
jamy ustnej opierające się wyłącznie na dzia- drobnoustrojów, opornych na triklosan i anty-
łaniach, tj.szczotkowanie zębów za pomocą biotyki, ani znaczących zaburzeń w ekologii
szczoteczki, nie są wystarczające do zapewnie- mikroflory jamy ustnej [18, 34].
nia zdrowia jamy ustnej [33]. Dlatego wska- Biorąc pod uwagę sprawdzone
zane jest zastosowanie środka antyseptyczne- przez 30-letnie stosowanie produktów
go (odkażającego), który ograniczy tworzenie z zawartością triklosanu/ kopolimeru (w tym
się płytki nazębnej. Powinien to być środek pasty do zębów), należy przypuszczać, że
nietoksyczny, bezpieczny, skuteczny, przyjem- mogą one stanowić bezpieczne rozwiązanie
ny w smaku, ekonomiczny i łatwy w użyciu do codziennego stosowania dla pacjentów, któ-
oraz nie powinien powodować podrażnień lub rzy rzadziej przychodzą do gabinetu stoma-
uczuleń. Pasta do zębów stanowi idealny no- tologicznego na wizyty kontrolne. Znaczący
śnik dla takiego środka, chociaż trudność spra- jest fakt, że preparaty do higieny jamy ustnej
wia utrzymanie aktywności i przedłużonego zawierające triklosan są klinicznie skuteczne,
uwalniania go przy zachowaniu powyższych w profilaktyce i leczeniu podstawowych cho-
wymagań. Środkiem o niskiej toksyczności i rób jamy ustnej. Ryzyko powstania oporności
szerokim spektrum działania stosowanym w bakteryjnej jest niewielkie, co przemawia za
paście do zębów jest triklosan. Poprawę jego bezpiecznością stosowania tego środka w pro-
retencji do powierzchni zębów i dziąseł uzy- duktach do higieny jamy ustnej.
skano poprzez dołączenie kopolimeru poliwi-
nylometyloeteru i kwasu maleinowego (PVM/ Podsumowanie
MA), co zapewnia 12 godzinną skuteczność
kliniczną [12]. W podsumowaniu można wyróżnić nastę-
Ostatnie lata przynoszą wciąż nowe zasto- pujące zalety produktów zawierających triklo-
sowania bakteriobójczego działania triklosa- san/ kopolimer dla zdrowia jamy ustnej. Są to:
nu. Przeprowadzane są badania nad wprowa- ułatwienie usuwania płytki nazębnej, zapo-
dzeniem tego preparatu do różnego rodzaju bieganie tworzenia się kamienia naddziąsło-
materiałach używanych w medycynie, stoma- wego, działanie bakteriobójcze, nie powodu-
tologii, a także w szpitalach i gospodarstwie jące powstawania oporności bakterii bytują-
domowym. Dotyczy to nici chirurgicznych cych w jamie ustnej, ani lekooporności, dzia-
(Vicryl, Trisorb, Dexon), chirurgicznych rę- łanie przeciwpróchnicowe, korzystny wpływ
kawiczek, fartuchów, a także polimerów uży- na tkanki przyzębia u palaczy, po zastosowa-
wanych do wypełnień w stomatologii, co opi- niu w fazie podtrzymującej leczenie, poprawa
sał prof. M. Zaremba. Ten fakt jest szczegól- stanu zdrowia dziąseł, zmniejszenie prawdo-
nie ważny w przypadku metycylino-opornych podobieństwa przekształcenia się gingivitis w
szczepów Staphylococcus aureus: które jak periodontitis, zmniejszenie prawdopodobień-
dotąd, są wrażliwe na triklosan. Stwierdzono stwa nawrotu periodontitis, zmniejszenie po-
słabą wrażliwość bakterii kwasu mlekowego wstawania nieprzyjemnego zapachu z ust, brak
i paciorkowców pochodzących z płytki na- efektów ubocznych.
177
M. Chomyszyn-Gajewska Czas. Stomatol.,
leic acid copolymer in improving plaque con-
Piśmiennictwo
trol and gingival health. A systematic review.
J Clin Periodontol 2004, 31, 12: 1029-1033.
1. Allen D R, Battista G W, Petrone D M, Petrone
M E, DeVizio W, Volpe A R: A clinical study 10. Davies R M: The rational use of oral care
to compare the anticalculus efficacy of three products in the elderly. Clin Oral Investig
dentrifice formulations. J Clin Dent 2002, 13, 2004, 8, 1: 2-5.
2: 69-72.
11. De Silva M F, Giniger M S, Zhang Y P, DeVizio
2. Binney A, Addy M, Owens J, Faulkner J, Mc W: The effect of a triclosan/copolymer/fluo-
Keown S, Everatt L: A 3 month home use ride liquid dentrifice on interproximal enam-
study comparing the oral hygiene and gingi- el remineralisation and fluoride uptake. J Am
val health benefits of triclosan and conven-
Dent Assoc 2004, 135, 7: 1023-1029.
tional fluoride toothpastes. J Clin Periodontol
12. DeVizio W, Davies R: Argumenty przemawia-
1996, 23, 11: 1020-1024.
jące za codziennym stosowaniem pasty do
3. Bouwsma O J: The status, future, and prob-
zębów zawierającej triklosan, przyczyniają-
lems of oral antiseptics. Curr Opin Periodontol
cym się do zachowania dobrego stanu zdro-
1996, 3: 78-84.
wia jamy ustnej. Compend Contin Educ Dent
2004: 58-61.
4. Brecx M, Netuschil L, Reichert B, Schreil G:
Efficacy of Listerine, Meridol and chlorhex- 13. Fairbrother K J, Kowolik M J, Curzon M E J,
idine mouthrinses on plaque, gingivitis, and
Mueller I, Mc Keown S, Hill C M, Hannigan
plaque bacteria vitality. J Clin Periodontol
C, Bartizek R D, White D J: The comparative
1990, 17, 5: 292-297.
clinical efficacy of pyrophosphate/triclosan,
copolymer/triclosan and zinc citrate/triclos-
5. Busscher H J, White D J, van der Mei H C,
an dentrifices for the reduction of supragin-
Baig A A, Kozak K M: Hexametaphosphate
gival calculus formation. J Clin Dent 1997,
Effects on Tooth Surface Conditioning Film
8, 2: 62-66.
Chemistry  in vitro and in vivo studies. J Clin
Dent 2002, 13, 1: 38-43.
14. Feller R P, Kiger R D, Pettis J L, Triol C
W, Sintes J L, Petrone M E, Proskin H M:
6. Caton J G, Blieden T M, Lowenguth R A,
Comparison of the clinical anticaries efficacy
Frantz B J, Wagener C J, Doblin J M, Stein
of an 1100 NaF silica-based dentrifice contain-
S H, Proskin H M: Comparison between me-
ing triclosan and copolymer to an 1100 NaF
chanical cleaning and an antimicrobial rinse
silica-based dentrifice without those addition-
for the treatment and prevention of interden-
al agents: a study on adults in California. J
tal gingivitis. J Clin Periodontol 1993, 20, 3:
Clin Dent 1996, 7, 4: 85-89.
172-178.
15. Fine D H, Furgang D, Markowitz K,
7. Ciancio S G: Improving our patient`s oral
Sreeniwasan P K, Klimpel K, DeVizio W: The
health: The role of a Triclosan/copolymer/flu-
antimicrobial effect of a triclosan/copolymer
oride dentifrice. Compend Contin Educ Dent
dentrifice on oral microorganisms in vivo. J
2007, 28, 4: 178-183.
Am Dent Assoc 2006, 137, 10: 1406-1413.
8. Cullinan M P, Westerman B, Hamlet S M,
Palmer J E, Faddy M J, Seymour G J: The ef- 16. Gaffar A, Nabi, Kashuba B, Williams M,
fect of triclosan-containing dentrifice on the Herles S, Olsen S, Afflitto J: Antiplaque effects
progression of periodontal disease in an adult of dentrifices containing triclosan/copolymer/
population. J Clin Periodontol 2003, 30, 5: NaF system versus triclosan dentrifices with-
414-419. out the copolymer. Am J Dent 1990, 3: 7-14.
9. Davies R M, Ellwood R P, Davies G M: The 17. Gaffar A, Scherl D, Afflitto J, Coleman E J:
effectiveness of a toothpaste containing The effect of triclosan on mediators of gin-
Triclosan and polyvinyl  methyl ether ma- gival inflammation. J Clin Periodontol 1995,
178
2008, 61, 3 Triklosan a zdrowie jamy ustnej
22, 6: 480-484. Triclosan reduces microsomal prostaglandin E
synthase-1 expression in human gingival fibro-
18. Gillbert P, McBain A, Sreenivasan P: Common
blasts. J Clin Periodontol 2005, 32, 1: 6-11.
therapeutic approaches for the control of oral
biofilms: microbiological safety and efficacy. 28. M�ller H P, Barrieshi-Nusair K M, K�n�nen
Clin Microbiol Infect 2007, 13, Suppl 4: 17- E, Yang M: Effect of triclosan/copolymer con-
24. taining toothpaste on the association between
plaque and gingival bleeding: a randomized
19. Gjermo P, Saxton C A: Antibacterial dentrific-
controlled clinical trial. J Clin Periodontol
es. Clinical data and relevance with emphasis
2006, 33, 11: 811-818.
on zinc/triclosan. J Clin Periodontol 1991, 18,
29. Panagakos F S, Volpe A R, Petrone M E,
6: 486-473.
DeVizio W, Davies R M: Advanced Oral
20. Hioe K P, van der Weijden G A: The effec-
Antibacterial/Anti-inflammatory Technology:
tiveness of self performed mechanical plaque
A Comprehensive Review of the Clinical
control with triclosan containing dentrifices.
Benefits of a Triclosan/Copolymer/Fluoride
Int J Dent Hyg 2005, 3, 4: 192-204.
Dentrifice. J Clin Dent 2005, 16, Suppl: S1-
21. Kerdvongbundit V, Wikesj� U M E: Effect
S19.
of triclosan on healing following non-sur-
30. Rosling B, Wannafors B, Volpe A R, Furuichi
gical periodontal therapy in smokers. J Clin
Y, Ramberg P, Lindhe J: The use of triclosan/
Periodontol 2003, 30, 12: 1024-1030.
copolymer dentrifice may retard the progres-
22. Lindhe J: Triclosan/copolymer/fluoride den-
sion of periodontitis. J Clin Periodontol 1997,
trifices: a new technology for the prevention
24, 12: 873-888.
of plaque, calculus, gingivitis and caries. Am
31. Sharma N C, Galustians H J, Qaqish J,
J Dent 1990, 3: 53-54.
Galustians A, Rustogi K, Petrone M E, Chaknis
23. Mankodi S, Lopez M, Smith I, Petrone D,
P, Garcia L, Volpe A R, Proskin H M: Clinical
Petrone M E, Chaknis P, Proskin H M:
effectiveness of a dentrifice containing triclo-
Comparison of two dentrifices with respect to
san and copolymer for controlling breath odor.
efficacy for the control of plaque and gingivi-
Am J Dent 2007, 20, 2: 79-82.
tis, and with respect to entrinsic tooth stain-
32. Sowinski J A, Battista G W, Petrone D M,
ing: a six month clinical study on adults. J
Petrone M E, De Vizio W, Volpe A R: A cli-
Clin Dent 2002, 13, 6: 228-233.
nical study to assess the anticalculus efficacy
24. Meurman J H, Frank R M: Scanning electron
of a new dentrifice containing a special grade
microscopic study of the effect of salivary
of silica (Colgate Total Plus Whitening tooth-
pellicle on enamel erosion. Caries Res 1991,
paste): a clinical trial on adults. J Clin Dent
25, 1: 1-6.
2002, 13, 2: 65-68.
25. Migliorati C A, Madrid C: The interface be-
33. Svatun B, Saxton C A, Huntington E, Cummins
tween oral and systemic health: the need for
D: The effects of three silica dentifrice conta-
more collaboration. Clin Microbiol Infect
ining triclosan on supragingival plaque and
2007, 13, Suppl 4: 11-16.
calculus formation and on gingivitis. Int Dent
26. Moura M S, deMelo Simplicio A H, Cury J
J 1993, 43, 4, Suppl 1: 441-452.
A: In  vivo effects of fluoridated antiplaque
34. Zurita R, Puiggali J, Rodriguez-Galon A:
dentrifice and bonding material on enamel de-
Triclosan release from coated polyglycolide
mineralisation adjacent to orthodontic appli-
threads. Macromol Biosci 2006, 6, 1: 58-69.
ances. Am J Orthod Dentofac Orthop 2006,
Otrzymano: dnia 11.III.2008 r.
130, 3: 357-363.
Adres autorki: 31-155 Kraków, ul. Montelupich 4
27. Mustafa M, Wondimu B, Yucel-Lindberg T,
Tel./Fax: [phone]
Kats-Hallstrom A T, Jonson A S, Mod�es T: e-mail: [e-mail]
179