ïż
22. KOMUNIA ŚWIĘTA DUCHOWA

Święta Teresa od Dzieciątka Jezus żyła jeszcze przed dekretem Piusa X o częstej Komunii świętej. Jako mała dziewczynka po Pierwszej Komunii świętej napotykała trudności ze strony księży w codziennym przyjmowaniu Chrystusa w Eucharystii. Trwały one jeszcze wówczas, gdy została zakonnicą. Już pod koniec życia w 1895 pisze: "Nie mogę przyjmować Komunii świętej tak często, jak pragnę. Ale czyż Ty, o Panie, nie jesteś Wszechmocnym? (...) Pozostań we mnie jak w tabernakulum, nie oddalaj się nigdy od Twej małej hostii".
Przed Piusem X wiele dusz gorliwych przeżywało te same kłopoty. Zarówno prawo, jak i praktyka pozwalały zwykle na Komunię świętą tylko w niedziele i święta, i to tym, którzy odznaczali się większą pobożnością. Stąd wydaje się rzeczą naturalną, że ci gorliwsi chrześcijanie "wynaleźli" Komunię świętą pragnienia, zwykle zwaną duchową, w odróżnieniu od sakramentalnej. Już św. Augustyn zajmuje się nią w swych pismach. Zna ją też średniowieczny autor Naśladowania Chrystusa: "Kto zaś słusznych doznaje przeszkód w przystępowaniu do częstej Komunii świętej, ten powinien mieć zawsze dobrą wolę i szczerą chęć komunikowania się: a tak nie będzie pozbawiony owocu tego sakramentu.
Każdy bowiem wiedziony nabożeństwem może przyjmować każdego dnia i każdej godziny Komunię duchową, z pożytkiem dla swego zbawienia i bez jakiegokolwiek zakazu... Tylekroć bowiem przyjmuje duchowo Komunię świętą i nią niewidocznie posila duszę, ilekroć rozpamiętywa pobożnie tajemnicę Wcielenia i Mękę Chrystusa Pana i rozpala się miłością ku Niemu" (Tomasz a Kempis, O naśladowaniu Chrystusa, IV, 10).
Przyszły czasy Reformacji i Soboru Trydenckiego. Mimo to prawodawstwo kościelne wciąż nie ułatwiało częstej Komunii świętej. Dlatego w klasztorach, zwłaszcza żeńskich, coraz bardziej rozwija się praktyka Komunii świętej duchowej. Pod koniec XVI wieku św. Teresa z Avila daje taką radę swym siostrom zakonnym:
"Ale i w te dni, w które nie jest wam dane przystąpić do stołu Pańskiego, nikt wam nie broni w czasie Mszy świętej komunikować duchowo. Tak samo jak przed Komunią rzeczywistą, możecie wzbudzać w sobie gorące pożądanie przyjęcia Pana, zapraszać Go do siebie i zamknąć się z Nim w przybytku waszego serca. Tak czyniąc odniesiecie dla duszy wielki pożytek. Dziwnie głęboko bowiem przez taką Komunię duchową miłość Pana Jezusa wdraża się do serca i ile razy przysposobiamy się do przyjęcia Go, nigdy nie zaniecha On udzielić nam swoich łask i darów..." (Droga doskonałości, 35,1).
Dopiero Pius X na początku XX wieku pozwolił na częstą, a nawet codzienną, Komunię świętą sakramentalną.
Czy w tych warunkach Komunia święta duchowa stała się zbyteczna? Bynajmniej! Istnieje bowiem w dalszym ciągu wiele kategorii ludzi nie mogących praktykować częstej Komunii świętej. Wymieńmy niektóre: więźniowie, chrześcijanie żyjący w diasporze albo na terenach misyjnych - na których dzielą ich dziesiątki kilometrów od najbliższego kościoła - chorzy, ludzie żyjący w ciężkim grzechu, a nic mający okazji czy możliwości spowiedzi. Do tej ostatniej kategorii niektórzy chcą podciągnąć małżonków, którzy nie mogą według prawa Ewangelii otrzymać sakramentu małżeństwa.
Warunkami dobrej Komunii świętej duchowej, podobnie jak i sakramentalnej są: żal za grzechy, pragnienie przyjęcia Chrystusa w Eucharystii i dziękczynienie.
To, co powiedziano dotychczas, odnosi się do Komunii świętej duchowej w ścisłym sensie. Istnieje obok niej praktyka, którą należy nazwać Komunią świętą duchową w szerokim sensie. Taką Komunię świętą mogą praktykować chrześcijanie, którzy często, a nawet codziennie zbliżają się do stołu Pańskiego.
Na czym polega ta praktyka?
Gdy żyjemy w stanie łaski, każde uprzytomnienie sobie w ciągu dnia obecności Jezusa w nas, podziękowanie Mu za to i wyrażenie swej miłości, możemy uważać za Komunię świętą duchową w szerokim sensie. Jest to połączenie się z Nim myślą i sercem.
M. Sailer, niemiecki teolog ubiegłego wieku, napisał: "Nie oddzielaj rzeczywistego, sakramentalnego przyjmowania Chrystusa od Komunii świętej duchowej. One winny łączyć się w człowieku jak z ciałem".
Częste wracanie w ciągu dnia myślą i sercem do Chrystusa, któreo przyjęliśmy w Eucharystii podczas Mszy świętej, świadczy, że Komunia sakramentalna nie była dla nas tylko zwyczajem, że naprawdę kochamy Chrystusa i chcemy, by On kształtował nasze życie.
zorem takiego częstego, prawie bezustannego pamiętania o obecności Chrystusa w swej duszy, są święci. Święta Teresa od Dzieciią tka Jezus twierdziła, że nie żyje nawet trzech minut bez przypomienia sobie obecności Bożej.
Komunię świętą duchową praktykujemy najczęściej przez akty strzeiste, to jest przez krótkie modlitwy powtarzane w ciągu dnia, które duchowo łączymy się z Chrystusem. Czasem akty te ograniczają się do jednego tylko słowa, na przykład słowa "Jezus", wypowiedź w tej materii zostawił nam kanadyjski kardynał Billeneve (+ 1947).
"Jeśli nawet nie zawsze świadomie o Nim myślę, to jednak wydaje mi się, że pewna głęboka, wewnętrzna, cicha pamięć o Nim, mnie nie opuszcza. Niekiedy w czasie modlitwy, niekiedy wśród najbardziej pochłaniających kłopotów trwa ona we mnie, ściszona do szeptu, nie kończąca się litania powtarzanych: "Jezu kocham Ciebie!..." lub po prostu "Jezu", jakaś wewnętrznie odmawiana litania, trudno powiedzieć czy myśli, czy uczuć." Tak przeżywali swą Komunię, swą łączność z Chrystusem święci i świątobliwi. Nam daleko jest do tego. Praktyka Komunii świętej duchowej może jednak i nam dopomóc w tym, by nasze zjednoczenie z Chryystusem stawało się coraz bardziej ścisłe i serdeczne.