George H. W. Bush

Zwolennik aktywnej polityki zagranicznej USA. W stosunkach z ZSRR popierał Michaiła Gorbaczowa i próbował przeciwdziałać rozpadowi imperium sowieckiego. Prowadził działania na rzecz przywrócenia pokoju na Bliskim Wschodzie. Wyrażał poparcie na rzecz zniesienia apartheidu w RPA. Po rozwiązaniu ZSRR i powstaniu Wspólnoty Niepodległych Państw (1991) uznał nowe suwerenne państwa i zapoczątkował proces współpracy z Rosją.

W 1990 po zbrojnej napaści Iraku na Kuwejt zainicjował utworzenie międzynarodowych sił zbrojnych nad Zatoką Perską (operacja Pustynna Tarcza). Przy ich pomocy uwolnił Kuwejt od irackiej okupacji (operacja Pustynna Burza, styczeń - luty 1991).

W polityce zagranicznej zwolennik utrzymywania pokojowych stosunków z Rosją i redukcji zbrojeń strategicznych. Podpisał dwa rosyjsko-amerykańskie układy rozbrojeniowe: START I w 1991 i START II w 1993. W polityce wewnętrznej za jego rządów zwiększyła się inflacja, wzrosło bezrobocie i zadłużenie wewnętrzne, co było głównym powodem jego porażki wyborczej w 1992 z gubernatorem Arkansas, demokratą Billem Clintonem.

Bil Clinton 1993-2001

W czasie sprawowania urzędu uczestniczył:

- w podpisaniu porozumienia pomiędzy Organizacją Wyzwolenia Palestyny i Izraelem w Waszyngtonie (1993),

-podpisaniu układu pokojowego pomiędzy Izraelem i Jordanią (1994)

-oraz sygnował Akt Podstawowy o Stosunkach Dwustronnych, Współpracy i Bezpieczeństwie między NATO i Rosją (1997).

Ponadto:

-1994 rozwiązał koreański kryzys nuklearny oraz przyczynił się do przywrócenia demokracji na Haiti.

- Próbował zakończyć kryzys w Jugosławii oraz Somalii.

- Na przełomie 1997 i 1998 przy pomocy sekretarza generalnego ONZ zmusił Irak do wpuszczenia wysłanników ONZ kontrolujących arsenały irackie do obiektów należących do S. Husajna.

-W XII 1998 podjął decyzję o rozpoczęciu operacji wojskowej Pustynny Lis, której celem było zniszczenie irackiego potencjału militarnego.

Bush W. George

Po atakach terrorystycznych w Stanach Zjednoczonych (2001) zdecydowanie wystąpił przeciwko terroryzmowi międzynarodowemu co spowodowało znaczny wzrost poparcia społecznego dla jego prezydentury. W ramach amerykańskiej wojny z terroryzmem, nadzorowanej przez G.W. Busha, przeprowadzono operację w Afganistanie (2001) oraz doprowadzono do obalenia reżimu S. Husajna w Iraku (2003). W listopadzie 2004 został wybrany na drugą kadencję, pokonując kandydata demokratów Johna Kerry'ego.

Barack Obama

Laureat pokojowej Nagrody Nobla w 2009 roku.

Podczas swojej pierwszej wizyty w Rosji, prezydenci Rosji i USA podpisali porozumienie o redukcji broni jądrowej^[130]. Oba kraje zredukują liczbę głowic bojowych do 1500-1675, a systemów przenoszenia - do 500-1110 w ciągu siedmiu lat od wejścia w życie nowego traktatu^[131]. Prezydenci USA i Rosji zadeklarowali gotowość współpracy w dziedzinie obrony przeciwrakietowej.

2. Charakterystyka i analiza postanowień konstytucji USA.

• Stany Zjednoczone to federacja

• każdy stan ma własną konstytucję, godło, odrębny system prawny i sądownictwo, własną policję i skarb, elekcyjnych gubernatorów

• Władza dzieli się na ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą

• Władzę wykonawczą sprawują prezydent i sekretarze - nie tworzą oni gabinetu, gdyż wszystkie decyzje podejmuje jednoosobowo prezydent, a sekretarze są wyłącznie doradcami

• głową państwa i szefem rządu jest prezydent, wybierany na 4-letnią kadencję w wyborach powszechnych i pośrednich, dwustopniowych przez kolegium elektorów, których liczba równa jest liczbie przedstawicieli danego stanu w Kongresie

• wraz z prezydentem wybierany jest wiceprezydent, do którego kompetencji należy przewodniczenie w Senacie, a który zastępuje prezydenta w przypadku śmierci, usunięcia z urzędu lub ustąpienia

• prezydent jest naczelnym dowódcą sił zbrojnych, powołuje ministrów w randze sekretarzy za zgodą Senatu, którzy są przed nim odpowiedzialni, mianuje sędziów Sądu Najwyższego i ambasadorów, kieruje polityką wewnętrzną i zagraniczną

• prezydent nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem, a jedynie konstytucyjną i za działania niezgodne z prawem może zostać oskarżony w drodze impeachmentu

• prezydent nie posiada formalnie inicjatywy ustawodawczej - ani on, ani jego ministrowie nie mogą uczestniczyć w obradach Kongresu - może jednak skierować orędzie do Kongresu

• prezydent posiada prawo weta zawieszającego w stosunku do ustaw Kongresu

• władza ustawodawcza należy do 2-izbowego Kongresu, złożonego z Senatu i Izby Reprezentantów

• w Senacie obowiązuje zasada równej reprezentacji każdego stanu - po 2 senatorów z każdego stanu

• Senat wybierany jest na 6-letnią kadencję, co dwa lata następuje zmiana 1/3 składu

• w Izbie Reprezentantów obowiązuje zasada, że liczba reprezentantów każdego stanu jest proporcjonalna do liczby ludności stanu (do czasu zniesienia niewolnictwa w stanach niewolniczych dodawano 2/3 z liczby niewolników, którzy nie posiadali praw wyborczych)

• Izba Reprezentantów wybierana jest na 2 lata w wyborach powszechnych, tajnych i bezpośrednich

• w samej konstytucji nie ma żadnych postanowień co do systemu wyborczego, toteż wybory odbywają się według ustawodawstwa stanowego, z tym, że pewne ustalenia w tej materii pojawiły się w poprawkach do konstytucji

• kompetencje Kongresu to przede wszystkim ustawodawstwo i uchwalanie budżetu

• władza sądownicza należy do Sądu Najwyższego, złożonego z dożywotnich sędziów, mianowanych przez prezydenta w porozumieniu z Senatem, oraz sądów przysięgłych

• Pierwsze 10 poprawek do konstytucji z 1791 roku*to Karta Praw (Bill of Rights) - gwarantują one podstawowe prawa obywatelskie: wolność sumienia, wolność słowa i prasy, prawo zgromadzeń, gwarancja nienaruszalności własności prywatnej, prawo do adwokata w procesie sądowym, prawo do posiadania broni

• Pierwotnie senatorów wybierały parlamenty stanowe i dopiero 17 poprawka z 1913 roku wprowadziła bezpośrednie wybory senatorów

• 19 poprawka z 1920 roku przyznała prawo głosu kobietom

• 22 poprawka z 1951 roku wprowadziła zasadę, że urząd prezydenta można sprawować tylko dwukrotnie

• 26 poprawka z 1971 roku przyznała prawo głosu wszystkim obywatelom od 18 lat

1 poprawka gwarantuje obywatelom wolność wyznania, słowa, prasy oraz uznaje własność prywatną. Każdy obywatel ma prawo do spokojnych zgromadzeń lub do składania naczelnym władzom petycji o naprawienie krzywd.

2 poprawka zezwala obywatelom na posiadanie i noszenie broni.

3 poprawka mówi, że żołnierza podczas pokoju można zakwaterować tylko za zgodą właściciela, podczas wojny tylko w trybie, jaki określa ustawa.

4 poprawka mówi, że nie można naruszyć nietykalności osobistej poprzez nieuzasadnione rewizje. By przeprowadzić rewizję, należy mieć nakaz ściśle określający jej zasady.

5 poprawka mówi, że nie można nikogo pociągnąć do odpowiedzialności karnej bez aktu oskarżenia uchwalonego przez wielką ławę przysięgłych z jej własnej inicjatywy lub na wniosek prokuratora, chyba że sprawa dotyczy sił zbrojnych lądowych/morskich lub policji w czynnej służbie podczas wojny lub niebezpieczeństwa. Nie można nikogo karać dwa razy za to samo przestępstwo. Nikt nie może być zmuszony do zeznawania na swoją niekorzyść, ani tez zostać bez prawidłowego wymiaru sprawiedliwości pozbawiony życia, wolności lub mienia.

6 poprawka - oskarżonemu przysługuje prawo do szybkiego i publicznego procesu przed bezstronnym sądem przysięgłych tego stanu i okręgu, w którym przestępstwo zostało popełnione. Oskarżony ma też prawo do zawiadomienia o rodzaju i podstawie oskarżenia oraz posiadania adwokata.

7 poprawka -w prowadzonych sprawach cywilnych, w których wartość przedmiotu sporu przekracza dwadzieścia dolarów fakty ustalone przez sąd nie mogą być ponownie ustalane przez jakikolwiek sąd Stanów Zjednoczonych według innych zasad, niż wynikające z prawa.

8 poprawka - nie wolno żądać nadmiernych kaucji, wymierzać nadmiernych grzywien albo stosować kar okrutnych lub wymyślnych.

9 poprawka mówi, że wymienienie w konstytucji określonych praw nie oznacza zniesienia lub ograniczenia innych praw przysługujących ludowi.

10 poprawka-uprawnienia, których konstytucja nie powierzyła Stanom Zjednoczonym ani nie wyłączyła z właściwości poszczególnych stanów, przysługują nadal poszczególnym stanom bądź ludowi.

Główne organizacje polonijne w USA.

1.Związek Narodowy Polski, ZNP, Polish National Alliance, kulturalno-oświatowa i ubezpieczeniowa organizacja polonijna z siedzibą w Chicago w Stanach Zjednoczonych, założona w 1880 z inicjatywy grupy emigrantów z Filadelfii z J. Andrzejkowiczem na czele. W skład ZNP weszły powstałe w latach wcześniejszych organizacje i stowarzyszenia polskie, m.in. Gmina Polska z Chicago i Towarzystwo Polaków w Kalifornii.

Związek Narodowy Polski od momentu powstania występuje w obronie interesów Polski, dąży do utrzymania poczucia narodowego wśród Polonii i wzrostu jej znaczenia w życiu politycznym, gospodarczym i kulturalnym Stanów Zjednoczonych. Prowadzi szeroką działalność wydawniczą i oświatową, tworzy polskie szkoły i biblioteki.

2.Fundacja Kościuszkowska - amerykańsko-polska instytucja kulturalno-oświatowa, założona w 1925 roku w Nowym Jorku; udziela stypendiów młodzieży i naukowcom z Polski i USA, kieruje wymianą naukową, prowadzi działalność informacyjną i popularyzatorską w zakresie dziejów kultury i nauki polskiej (wystawy, odczyty, konkursy); zainicjowała edycję słownika The Kościuszko Foundation Dictionary English-Polish, Polish-English.

3.Zjednoczenie Polskie Rzymsko-Katolickie w Ameryce (ang. Polish Roman Catholic Union of America) - w skrócie odpowiednio ZPRKA i PRCUA - to najstarsza (założona w 1873 r.) polonijna katolicka organizacja bratniej pomocy w Stanach Zjednoczonych i druga (po Związku Narodowym Polskim) co do liczebności członków.

Jak wszystkie polonijne organizacje braterskie, ZPRKA jest spółką ubezpieczeniową oferującą swym członkom ubezpieczenia na życie, zdrowotne oraz liczne programy finansowe. Prowadzi również szeroką działalność społeczną i kulturalną wspierając szkoły języka polskiego, zespoły folklorystyczne oraz polonijne imprezy sportowe.

Członkowie ZPRKA otrzymują co miesiąc pismo "Naród Polski". W siedzibie głównej Zjednoczenia w Chicago mieści się Muzeum Polskie w Ameryce, najstarsza i największa tego typu placówka na kontynencie amerykańskim, a także obszerna biblioteka.

System wyborczy w USA.

Kongres USA

• Izba Reprezentantów - 435 członków, każdy stan ma przynajmniej jednego przedstawiciela, pozostała liczba miejsc (385) została podzielona pomiędzy stany proporcjonalnie do liczby ludności. Kadencja Izby Reprezentantów wynosi dwa lata, Senat- 100 senatorów, Każdy stan, niezależnie od liczby mieszkańców, jest reprezentowany przez dwóch senatorów. Kadencja senatora wynosi sześć łat, co dwa lata jest wybierana 1/3 składu Senatu. Członkowie Izby Reprezentantów reprezentują naród (grupy wyborców), senatorowie stany W praktyce prestiż senatora jest większy, na co wpływ ma także długość jego kadencji. Przyjęto zasadę niepołączalności (incompatibilitas) funkcji we władzy ustawodawczej i wykonawczej, członkowie Kongresu nie mogą pełnić żadnych funkcji w organach administracyjnych.

• Wybory

• Wybory są powszechne, a granica wieku w tym zakresie została ustalona przez Poprawkę XXVI na lat: 18 (prawo czynne), 25 (prawo bierne do IR) i 30 (prawo bierne do Senatu). Ustawy stanowe powszechnie wprowadzają wymóg rejestrowania się wyborców, co stanowi warunek udziału w głosowaniu, ale formalnie też pewne dodatkowe utrudnienie.

• Wybory są także równe, co wywodzone jest z prawa do równej ochrony prawnej (Poprawka XIV, sec. 1).

• W sposób tradycyjny dla anglosaskiej kultury prawnej wybory do IR odbywają się w okręgach jednomandatowych.

• system większości zwykłej

• Wszystkie wybory w Stanach Zjednoczonych, przebiegają z zastosowaniem systemu większości zwykłej.

• Ważnym wymogiem wynikającym z ustaw stanowych jest tzw. zasada rezydencji, wymagająca zamieszkiwania przez kandydata w okręgu wyborczym, z którego kandyduje (formalnie: w stanie). W praktyce sprawia ona, że członkowie IR czują się silnie związani z miejscowymi interesami i są podatni na oddziaływanie miejscowego lobby.

Ważność wyborów

• Obie izby Kongresu, każda na swój użytek, orzekają również o ważności wyborów, na podstawie sprawozdania specjalnie w tym celu powołanej wyb komisji. Przypadki kwestionowania prawidłowości wyboru są nader liczne. Odnotowano również sytuacje niedopuszczania do objęcia mandatu członka izby, którego wybór stwierdzony już był przez odpowiednie władze stanowe.

Mandat wolny

• Nie jest on prawnie wiązany instrukcjami swych wyborców i nie może być przez nich odwoływany. Niewątpliwie istotnym elementem dla przyjęcia takiego stanowiska jest również relatywnie krótka kadencja członków Izby Reprezentantów, skutkująca siłą rzeczy znaczną intensywnością kontroli społecznej nad nimi.

Immunitet parlamentarny:

• Obejmuje jedynie zachowanie się kongresmanów w parlamencie, natomiast poza jego murami odpowiadają oni na ogólnych zasadach.

prezydencjalizm

• Najważniejsze wybory powszechne - wybory prezydenckie

• System wyborczy w zakresie wyborów prezydenckich oddziałuje na strukturę systemu partyjnego.

• Argumenty: małe partie nie mają szans na wygraną swoich kandydatów, a wielkie partie osiągają korzyści dzięki swej przewadze w wyborach prezydenckich

wybory prezydenta

• Od uchwalenia Poprawki XXII (1951 r.) urząd Prezydenta piastować można jedynie dwukrotnie. Tylko wiceprezydent, który przejął funkcję prezydenta i sprawował ją krócej niż dwa lata, może jeszcze dwukrotnie ubiegać się o ten urząd.

Prezydencka kampania wyborcza składa się z trzech etapów:

• 1) nominacja kandydatów przez partie;

• Nominacja odbywa się na podstawie przeprowadzonych prawyborów w poszczególnych stanach, które na podstawie sondaży opinii publicznej oceniają szanse prezydenckie kandydatów. Następnie ostateczna decyzja zostaje podjęta podczas konwencji krajowej partii. Podczas krajowych konwencji partyjnych wybrany kandydat na prezydenta ma prawo dobrania sobie kandydatów na wiceprezydentów. Przyjmowany jest też wówczas prezydencki program wyborczy.

• 2) wybory powszechne;

• W wyborach tych nie wybiera się bezpośrednio prezydenta, tylko elektorów. Oznacza to, że kandydat danej partii, który uzyskał w danym stanie większość, otrzymuje wszystkie mandaty elektorskie.

• 3) wybór prezydenta przez kolegium elektorów;

• Po obliczeniu wyników głosowania powszechnego (w listopadzie) następuje głosowanie na prezydenta kolegium elektorskiego (w grudniu).

Wybory prezydenckie

• Kadencja prezydencka trwa 4 lata. Zgodnie z XXII poprawką do konstytucji (z 1951 r.) ta sama osoba może sprawować urząd prezydenta tylko przez dwie kadencje. Poprawka ta stanowi również, że w przypadku objęcia urzędu w czasie trwania kadencji i sprawowania go przez ponad dwa lata można być wybranym na stanowisko prezydenta tylko jeden raz.

• Kandydat na ten urząd musi mieć obywatelstwo amerykańskie, ukończone 35 lat, mieszkać na terytorium USA nie mniej niż 14 lat. Nie może być obywatelem naturalizowanym i posiadać pełnię praw publicznych.

• Zgłoszeń kandydatów mogą dokonywać grupy wyborców, partie polityczne i sami kandydaci. Wybory są pośrednie: wyborcy głosują na elektorów (5380 osób), a ci na kandydatów na prezydenta. Wiceprezydent wybierany jest równocześnie z prezydentem.
  
  

Kolegium elektorskie

• Jest ono pomyślane jako kompromis między wyborem prezydenta przez Kongres, a wyborami powszechnymi. Ten kompromis wynika z zasady równowagi między władzą centralną a stanową.

• Początkowo członkowie kolegium elektorskiego byli wybierani poprzez poszczególne parlamenty stanowe. Później wprowadzono wybory powszechne.

• Dziś w skład kolegium wchodzi 538 elektorów.

Zdolności uzyskania mandatu elektorskiego.

• Elektorem nie może zostać członek Kongresu lub funkcjonariusz władz federalnych.

• Każdy stan ma tylu elektorów ilu przedstawicieli w Izbie Reprezentantów i Kongresie. Oznacza to, że najmniej liczebne stany (takie jak Vermont, Alaska czy Południowa Dakota a także Dystrykt Columbia) mają trzech elektorów, zaś najbardziej ludna Kalifornia aż 55.
  

Kandydaci na elektorów wskazywani są przez partie polityczne.

• Na kartach wyborczych umieszcza się ich nazwiska, lub sformułowania w rodzaju „elektorzy popierający...”. Wyborcy oddają swój głos nie na kandydatów, ale na popierających ich elektorów.

• Co wcale nie znaczy, że elektorzy muszą głosować na kandydata, którego popierali podczas kampanii. Konstytucja nie nakłada na nich takiego obowiązku. W 1976 roku elektor Geralda Forda głosował za Ronaldem Reaganem. W 1988 formalny kandydat na wiceprezydenta otrzymał głos przy wyborze prezydenta, a w 2000 roku elektorka Ala Gore'a oddała pustą kartkę. Nie wpływa to jednak na wynik wyborów.
  

Warunki objęcia urzędu Prezydenta.
wybory

• Prezydentem może zostać jedynie osoba, która ukończyła 35. rok życia, urodziła się w Stanach Zjednoczonych i stale w nich zamieszkuje od co najmniej 14 lat.

• Dzień wyborów elektorów pokrywa się z dniem wyborów Izby Reprezentantów. Stosowany jest system większości zwykłej, tj. elektorami i zostają kandydaci, którzy uzyskali kolejno najwięcej głosów. Przy funkcjonującym systemie dwupartyjnym cała liczba mandatów elektorskich przypada liście kandydatów tej partii, która uzyskała najwięcej głosów wyborców. Wyborcy nie mogą bowiem oddawać swych głosów na kandydatów z różnych list, lecz muszą głosować w sposób zblokowany.

Wybraną na urząd Prezydenta jest osoba:

• która uzyskuje bezwzględną większość głosów elektorskich, czyli 270. Elektorzy wybrani w poszczególnych stanach spotykają się w stolicach swoich stanów i tam głosują, a rezultaty mają przesłać do Przewodniczącego Senatu. Ten zwołując w tym celu wspólne posiedzenie obu izb Kongresu, oblicza oddane głosy i oznajmia, kto uzyskał wymaganą większość głosów. Jeżeli żaden z kandydatów nie osiągnąłby wymaganej granicy, wyboru dokonuje Izba Reprezentantów, ale głosując nie indywidualnie, lecz poszczególnymi stanami („delegacjami” stanów do IR), przy czym każdemu stanowi przysługuje jeden głos, niezależnie od liczby reprezentantów danego stanu w IR.

cd

• Wybór ograniczony jest jednak do trzech znanych już kandydatów na urząd Prezydenta, którzy uzyskali kolejno najwięcej głosów elektorskich. Wymagane jest jednak nadal uzyskanie bezwzględnej większości głosów, czyli teraz 26.

• Do takich wyborów przez IR doszło dotychczas dwukrotnie w historii USA (1800 i 1824 r.). W bardzo podobnym trybie i wymogach, w praktyce więc równocześnie, dokonuje się wyboru wiceprezydenta, przy czym gdy elektorzy nie są w stanie tego dokonać, wybór przechodzi na Senat, gdzie jednak senatorzy głosują indywidualnie, a nie stanami.

• Prawybory

• Jest to formalnie instytucja partyjna, ale przy tak niesformalizowanym systemie partyjnym, jaki występuje w USA, jest to właściwie procedura powszechna, regulowana współcześnie w równie szerokiej mierze przez regulaminy partyjne, jak i przez ustawodawstwo stanowe, a pewna wzmianka o nich znajduje się nawet w Poprawce XXIV.

• Formalnie prawybory dotyczą wybrania delegatów na ogólnokrajowe (federalne), dwie konwencje partyjne, których głównym zadaniem jest dokonanie wyboru kandydata Partii Demokratycznej i Partii Republikańskiej na urząd Prezydenta. Obie konwencje odbywają się oczywiście w różnym czasie i miejscu. W każdym stanie prawybory przeprowadza się więc dwukrotnie: prawybory demokratyczne i prawybory republikańskie.

• Ustawy stanowe wprowadzają albo tzw. prawybory otwarte, albo tzw. prawybory zamknięte

• Te pierwsze oznaczają, że wziąć w nich mogą udział wszyscy, drugie udział w nich mogą wziąć udział tylko takie osoby, które przedtem zarejestrowały się jako członkowie danej partii, a więc mieszkańcy stanu mogą brać w nich udział tylko raz. Wyborcy każdego stanu wybierają delegatów na konwencje w liczbie dwukrotnie większej od liczby wybieranych przez nich elektorów. Oprócz tego przedtem w konwencjach biorą udział z urzędu lokalni aktywiści danej partii: gubernatorzy stanowi, członkowie Kongresu Federalnego i kongresów stanowych (tzw. superdelegaci). Całkowita liczba delegatów na jedną i drugą konwencję wynosi więc około 2000, ale na konwencjach głosuje się stanami, a więc głos stanu musi być jednolity - za określonym kandydatem na prezydenta.

Prezydent mniejszości

• Polega ona na możliwości uzyskania większości w kolegium przez partię, na którą oddała swe głosy mniejszość wyborców.

• Efekt ten wywołany jest przez okoliczność, że głosy oddane na kandydatów partii, która przegrała wybory w danym stanie, nie znajdują żadnego odzwierciedlenia w składzie kolegium elektorskiego, choć może tu chodzić o wcale niemałe liczby. Zsumowanie tych „głosów przepadłych” w skali całego państwa może prowadzić do wskazanego rezultatu. W historii USA tego rodzaju sytuacja już kilkakrotnie miała miejsce, a wybrany wówczas Prezydent jest tzw. Prezydentem mniejszości; posiada bowiem poparcie większości elektorów, ale mniejszości wyborców.

Podział administracyjny USA.

Stany Zjednoczone Ameryki - państwo związkowe złożone z 50 stanów, w tym 48 tzw. stanów kontynentalnych oraz stanu Alaska - oddzielonego od pozostałych stanów kontynentalnych obszarem Kanady - i stanu Hawaje, położonego na archipelagu o tej samej nazwie. W 1791 roku wydzielony został dodatkowo okręg stołeczny (Dystrykt Kolumbii, potocznie zwany Waszyngtonem), będący oficjalną stolicą państwa.

Wszystkie stany USA (z wyjątkiem Alaski i Luizjany) dzielą się na hrabstwa (ang. county), których jest 3048.

Podstawy ustrojowe i podziału terytorialnego Stanów Zjednoczonych określa Konstytucja Stanów Zjednoczonych z roku 1787 (ratyfikowana w 1789), w latach 1795-1992 uzupełniona o 27 poprawek. Wskutek przemian politycznych, jakie dokonywały się na obszarze dzisiejszego USA od XVIII do XX wieku, poszczególne stany różnią się datą wstąpienia do unii.

Analiza składu i kompetencji Kongresu w USA.

WIELKA BRYTANIA

1. Analiza składu i kompetencji parlamentu Wielkiej Brytanii.

a) STRUKTURA I WYBORY

Parlament posiada strukturę bikameralną, składa się z dwóch izb: Izby Gmin oraz Izby Lordów. Wybory przeprowadzane są wyłącznie do Izby Gmin. Aktualnie liczy ona 659 deputowanych (Anglia - 528, Szkocja - 72, Walia - 40 oraz Północna Irlandia - 18). Wybory do Izby Gmin przeprowadzane są w okręgach jednomandatowych. Co 8 - 10 lat są one kontrolowane przez Komisje Rozgraniczające w celu stwierdzenia poprawności i dokonania korekt.

Izba Gmin nie posiada określonej kadencji, jednakże ustawa o parlamencie wprowadza czas trwania pełnomocnictwa izb na maksymalnie pięć lat. Rozwiązanie parlamentu oraz ogłoszenie daty wyborów formalnie zależy od panującego. Przyjmuje ona formę proklamacji. Faktycznie jednak decyzja taka należy do premiera. Na przedłużenie kadencji Izby Gmin niezbędna jest zgoda Izby Lordów.

Czynne prawo wyborcze przysługuje osobą, które ukończyły 18 lat i są obywatelami państw zamieszkującymi Zjednoczone Królestwo. Czynne prawo wyborcze nie przysługuje natomiast parom (członkowie Izby Lordów, prócz parów Irlandii), zneutralizowanym cudzoziemcom, umysłowo chorym oraz skazanym w czasie odbywania kary.

Bierne prawo wyborcze przysługuje osobą, które ukończyły 21 lat. Do zgłoszenia własnej kandydatury wystarczy poparcie 10 wyborców oraz wpłacenie kaucji w wysokości 500 funtów. Kaucja przepada wraz z brakiem uzyskania 5 % poparcia w okręgu. Biernego prawa wyborczego pozbawiony jest kler, bankruci oraz osoby skazane na ponad rok pozbawienia wolności.

Ponadto mandatu Izby Gmin nie można wiązać z funkcją urzędnika służby cywilnej (Civil Service), policjanci, sędziowie, a samo głosowanie nie jest obowiązkowe.

Drugą izbą parlamentu Wielkiej Brytanii jest Izba Lordów. Sposób jej wyboru odbiega od kanonów demokratycznych wyborów i jest niewątpliwym reliktem przeszłości.

Skład samej izby jest zróżnicowany. Zasiadają w niej zarówno lordowie świeccy, jak i duchowni. Lordowie duchowni to 26 biskupów i arcybiskupów kościoła anglikańskiego. Wśród lordów świeckich wyróżnić można lordów: dziedzicznych, dożywotnio mianowanych oraz lordów prawa.

a) Lordowie dziedziczni - stanowią najliczniejszą grupę lordów, około 800. Swoje tytuły zawdzięczają przodkom.

b) Lordowie dożywotnio mianowani - stanowią drugą najliczniejszą grupę - 500 lordów. Tytuł takiego lorda nie jest dziedziczny i wygasa wraz ze śmiercią osoby zasłużonej dla Korony. Nadawanie tego tytułu leży w kompetencjach monarchy.

c) Lordowie prawa - 21 lordów działających jako Najwyższy Trybunał Apelacyjny.

b) ORGANIZACJA WEWNĘTRZA, TRYB FUNKCJONOWANIA ORAZ KOMPETENCJE IZBY GMIN

Izba gmin funkcjonuje w trybie sesyjnym. Każdą sesję otwiera mowa tronowa wygłaszana przez monarchę, w której podane są przyczyny zwołania sesji. Mowa tronowa porównywana jest do kontynentalnego expose premiera, ponieważ to on jest twórcą mowy tronowej. Królowa z przyjętym zwyczajem po wygłoszeniu mowy tronowej opuszcza parlament, nie biorąc udziału w dyskusji. Na zakończenie każdej sesji Lord Kanclerz odczytuje prorogacje w imieniu monarchy dotyczącej podpisania ustaw przyjętych przez izbę. Monarcha posiada prawo veta, jednakże zostało ono użyte po raz ostatni w 1707r.

Obradom izby przewodniczy spiker. Wyłaniany na pierwszej sesji nowo wybranego parlamentu przed wygłoszeniem mowy tronowej. Partia posiadająca większość w izbie ma swobodę obsadzenia tego urzędu, ale jedynie wówczas, gdy nie zasiada w niej spiker z poprzedniej kadencji. W praktyce utarł się zwyczaj o ponownym wyborze spikera. Z urzędem spikera łączy się wymóg bezstronności i neutralności politycznej. Nie bierze on udziału w głosowaniu. W razie równego podziału głosów, spiker zgodne z konwenansem głosuje po stronie partii rządzącej. Podczas prowadzenia obrad spiker dokonuje wykładni procedur parlamentarnych, udziela głosu, określa czy dany projekt ma charakter ustawy finansowej. Decyzje spikera ogłaszane publicznie stanowią precedensy, którymi kierują się jego następcy.

Inną instytucją na terenie Izby Gmin jest urząd whipa, czyli rzecznika dyscypliny partyjnej. Obie partie posiadają własnych whipów, których najważniejszymi obowiązkami są: dbałość o przestrzeganie porządku obrad, zapewnienie przestrzegania dyscypliny partyjnej. Whip partii rządzącej jest odpowiedzialny przed premierem i liderem Izby Gmin. Ponadto najważniejszym jego obowiązkiem jest zapewnienie uzyskania większości podczas głosowania.

Z działalnością partii na płaszczyźnie parlamentarnej wiąże się także funkcja Lidera Izby Gmin, który jest członkiem gabinetu. Jego głównym zadaniem jest czuwanie nad realizacją rządowego programu prac ustawodawczych. Ponadto wspólnie z liderem opozycji ustala program prac parlamentarnych.

Gdy wygrana partia sprawuje rządy, jej przywódcą jest premier. Nie sprawuje on natomiast tej funkcji, w jego imieniu pracami parlamentarnymi kieruje Lord Przewodniczący Tajnej Rady, czyli lider Izby Gmin. Mechanizm funkcjonowania Izby Gmin dostosowany jest do podziału na partię rządzącą oraz opozycyjną. Partia rządząca tworzy Rząd Jej Królewskiej Mości i formuje Gabinet. Partia opozycyjna natomiast stanowi tzw. Opozycję Jej Królewskiej Mości. Deputowani z opozycji tworzą tzw. Gabinet Cieni (Shadow Cabinet), czyli ekipę stanowiącą alternatywę dla aktualnego gabinetu.

Wewnętrznymi organami Izby Gmin są komisje i wyróżniamy następujące ich rodzaje:

a) Komisja Całej Izby (Committee of the Whole House) - to cała Izba Gmin przekształcona na wniosek członka izby w komisję. Debata w takiej komisji toczy się bez udziału spikera, przewodniczy jej przewodniczący komisji budżetowej i do jej działania nie jest wymagane kworum. Jej podstawowym zadaniem jest dyskusja nad ważnymi projektami ustaw, np. dotyczącymi ustroju państwa.

b) Komisje Stałe lub Podstawowe (Standing Committee) - mają za zadanie rozpatrywanie projektów ustaw, prócz ustaw podatkowych i ustawy budżetowej. Spiker decyduje o przesłaniu projektu ustawy do komisji. Specyficzną odmianą tej komisji jest komisja „drugiego czytania”, która rozpatruje się ustawy podczas drugiego czytania, w celu zaoszczędzenia izbie czasu.

c) Komisje Specjalne (Select Committee) - zajmują się określonymi gałęziami władzy wykonawczej, jako komisje resortowe. Mają one prawo do czynności śledczych. Jako komisje doraźne zajmują się badaniem konkretnych spraw, natomiast, jako komisje ds. wewnętrznych rozpatrują kwestie związane z regulaminem obrad. Ich skład liczy do 15 deputowanych.

d) Komisje Wspólne (Joint Committee) - tworzą członkowie obu izb w równej liczbie. Powoływane przez obie izby i im składający sprawozdanie z działalności. Do ich zadań należą rozważania szczególnych kwestii. Są powoływane w każdej sesji. Charakter stały mają komisję ds. Ustawodawstwa Delegowanego oraz ds. Konsolidacji Ustaw.

e) Komisje Projektów Ustaw Prywatnych - skład tych komisji i jej funkcjonowanie uzależnione jest od charakteru projektu, tzn. czy został wniesiony sprzeciw przeciwko niemu. Jeśli tak to komisję taką tworzy czterech deputowanych, a postępowanie przypomina proces, konfrontację dwóch stron. Jeśli nie to komisją kieruje przewodniczący komisji budżetowej, a jej skład tworzy również czterech członków izby wybranych przez komisję specjalną.

Kompetencje Izby Gmin to głównie inicjatywa ustawodawcza oraz funkcja kontrolna. Inicjatywę ustawodawczą posiadają tylko członkowie parlamentu. Ponadto same ustawy w ustroju brytyjskim dzielimy na: publiczne, prywatne oraz mieszane (hybrydowe). W samym procesie legislacyjnym możemy wyróżnić:

• Inicjatywę ustawodawczą

• Pierwsze czytanie

• Drugie czytanie

• Skierowanie projektu pod obrady komisji

• Rozpatrzenie przez izbę sprawozdania komisji

• Trzecie czytanie

• Głosowanie nad projektem w drugiej izbie

• Promulgacja ustawy przez monarchę

Funkcja kontrolna Izby Gmin wykonywana jest w następujących formach:

• Dyskusji nad ogólną polityką rządu z okazji mowy tronowej

• Debaty budżetowej

• Dyskusji nad poparciem rządu w danej dziedzinie

• Rozpatrywania sprawozdań rządu z realizacji wydatków publicznych

• Uprawnień komisji specjalnych polegające na żądaniu wyjaśnień

• Przekształcenia Izby Gmin w Komisję Całej Izby

• Kontrolowania aktów normatywnych stanowionych przez organy wykonawcze

• Zapytań deputowanych - deputowani zadają po 2 pytania i otrzymują odpowiedź po maksymalnie 14 dniach

W parlamencie brytyjskim obowiązuje zasada dyskontynuacji prac ustawodawczych. Jeśli projekt ustawy nie został przyjęty w trakcie danej sesji parlamentu, musi być wniesiony w trakcie kolejnej. Kworum w Izbie Gmin wynosi 40 posłów.

Uprawnienia kontrolne wykorzystywane przez opozycję rodzą jedynie skutki polityczne, np. zwrócenia uwagi na jakiś problem. Nie powodują one natomiast skutków prawnych.

Z Izbą Gmin związany jest również urząd Kontrolera i Audytora Generalnego, który kieruje systemem organów kontroli finansowej, tj. Krajowym Urzędem Kontroli Finansów Państwa. Organ ten sprawdza i przedstawia parlamentowi dokumentacje dotyczącą operacji finansowych wszystkich departamentów.

Podobnie powiązany jest brytyjski ombudsman, noszący nazwę Parlamentarnego Komisarza ds. Administracji, który kontroluje pracę administracji publicznej w sytuacji wpływania skarg na jej działanie.

c)ORGANIZACJA WEWNĘTRZA, TRYB FUNKCJONOWANIA ORAZ KOMPETENCJE IZBY LORDÓW

W izbie lordów nie dokonuje się wyboru przewodniczącego, ponieważ funkcję tą pełni Lord Kanclerz. Jest on odpowiednikiem ministra sprawiedliwości, powoływany na wniosek premiera przez monarchę. Bierze on czynny udział w obradach reprezentując stanowisko swojej partii i gabinetu. Najczęściej jest parem, ale w wypadku, gdy tak nie jest parostwo zostaje mu nadane wraz z powołaniem na funkcję Lorda Kanclerza.

Izba Lordów nie jest organem kadencyjnym i zbiera się na sesję wraz z Izbą Gmin. W sesji odbywa około 155 posiedzeń. Kworum izby stanowi trzech lordów. Jednakże w kwestiach związanych z ustawodawstwem musi głosować, co najmniej 30 lordów, inaczej uchwała nie zostanie podjęta i będzie tematem obrad kolejnego posiedzenia.

Strukturę Izby Lordów stanowi komisja ustaw publicznych mająca charakter ustawodawczy, natomiast dla rozpatrywania projektów ustaw prywatnych powoływane są komisje oprotestowane. Cała Izba Lordów może się przekształcić w komisję - analogicznie do Izby Gmin. W izbie funkcjonuje jedna wyjątkowa komisja ds. Wspólnot Europejskich.

Skład polityczny izby jest zdominowany przez konserwatystów. Na czele frakcji parlamentarnej rządzącej stoi Lord Strażnik Wielkiej Pieczęci, którego zadaniem, jako rzecznika rządu jest reprezentowanie egzekutywy.

W zakres działalności Izby Lordów wchodzi funkcja ustawodawcza oraz sądownicza. Obecnie w zakres ustawodawstwa można wyróżnić następujące funkcje:

• Bezwzględna zgoda Izby Lordów na uchwalenie ustawy o przedłużeniu Izby Gmin

• Stosowanie weta zawieszającego w stosunku do projektów ustaw przyjmowanych przez Izbę Gmin - zawieszenie prac na rok

• Opiniuje projekty ustaw napływające z Izby Gmin

• Poprawianie ustawodawstwa

• Inicjatywa niekontrowersyjnych projektów ustaw

Oprócz funkcji ustawodawczej Izba Lordów posiada uprawnienia w zakresie sądownictwa. Kompetencje sądowe wykonują lordowie prawa pod przewodnictwem Lorda

Kanclerza jako Najwyższy Trybunał Apelacyjny. Ponadto sądownictwo dzieli się na sądy pokoju, hrabstwa oraz sąd najwyższy. Izba Lordów działa także w myśl zasady impeachmentu, jednakże od 1806r. nie korzystała z tego uprawnienia.

2. Charakterystyka prawa konstytucyjnego Wielkiej Brytanii.

Konstytucja- nie ma jednej w formie aktu prawnego ale jest prawo konstytucyjne, 4 elementy:

- prawo stanowione: akty państwowe przyjęte przez parlament np. Bil of Rights 1689r., ustawy o funkcjonowaniu parlamentu, organach sprawiedliwości. Samorząd lokalny i prawo wyborcze.

- prawo precedensowe: orzeczenia sądów dotyczące konkretnych spraw.

- konwenanse konstytucyjne i zwyczaje, utarte praktyki (król nie może czynić źle)

- dzieła, traktaty i podręczniki prawnicze.

3.Monarcha i rząd w systemie politycznym Wielkiej Brytanii.

Monarcha formalnie stoi na czele władzy wykonawczej, jest również jednym z organów brytyjskiej legislatywy. Do jego uprawnień należy mianowanie po kolejnych wyborach parlamentarnych premiera, a na jego wniosek pozostałych członków gabinetu i rządu. Wszystkie sprawy państwowe są wykonywane bezpośrednio przez ministrów w imieniu monarchy, bądź przez monarchę, ale za zgodą i radą ministrów. W ten sposób realizowana jest zasada: „The King the can not act alone”- „Król nie może działać sam”. Uniezależnienie się zaś gabinetu od osoby monarchy sprowadza się w praktyce do zastosowania kolejnej zasady: „Król panuje, ale nie rządzi”. Od średniowiecza obowiązywała także reguła mówiąca, że król jest czynnikiem równorzędnym z parlamentem, ale nie jest przed nim odpowiedzialny. Stąd też stwierdzenie „The king can not a wrong” - „Król nie może czynić źle”. Tak jak i dziś stosuje się zasadę, że żaden akt prawny wychodzący z kancelarii królewskiej nie ma mocy prawnej, jeżeli nie jest zaopatrzony w podpis odpowiedniego ministra (tzw. kontrasygnatę), dzięki czemu ten ostatni brał za rozstrzygnięcie królewskie osobistą odpowiedzialność. Rząd Wielkiej Brytanii stanowi około 100 osób.

Rząd Wielkiej Brytanii

W skład Rządu brytyjskiego wchodzą:

- ministrowie;
- ministrowie niższej rangi;
- ministrowie stanu;
- podsekretarze stanu;
- sekretarze parlamentarni.

Struktura naczelnych władz Wielkiej Brytanii

Rząd Wielkiej Brytanii nigdy nie zbiera się w pełnym składzie, ponosi jednak polityczną odpowiedzialność przed Izbą Gmin.
Gabinet stanowią rządu stanowią premier i ministrowie. Na stanowisko premiera wyznaczany jest lider partii, która otrzymała absolutną większość mandatów w wyborach do Izby Gmin. Rząd ustępuje na skutek uchwalenia wotum nieufności, a premier może zaproponować monarsze rozwiązanie Izby Gmin. Wszystkie obrady Parlamentu z reguły dotyczą wniosków rządu, a więc rząd sprawuje faktyczną władzę. Monarchia pozostaje żywym symbolem ciągłości państwa.

3. Podział administracyjny Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

Państwo składa się z 4 części składowych, czyli z Anglii, Szkocji, Walii i Irlandii Północnej. Dzielą się one na własne jednostki administracyjne: regiony, hrabstwa lub dystrykty.
Anglia podzielona jest na 9 regionów i 46 hrabstw (w tym 7 metropolitarnych)
Szkocja posiada 12 regionów i 32 hrabstwa.
Walia dzieli się na 3 miasta, 9 hrabstw i 10 hrabstw miejskich.
Irlandia Północna składa się z 26 dystryktów.

DEPENDENCJE WIELKIEJ BRYTANII
Dependencjami królewskimi Brytanii są Wyspy Normandzkie: Guernsey i Jersey oraz wyspa Man w archipelagu Wysp Brytyjskich.

BRYTYJSKIE TERYTORIA ZAMORSKIE
Anguilla, Bermudy, Brytyjskie Wyspy Dziewicze, Gibraltar, Montserrat, Turks i Caicos, Falklandy, Kajmany, Pitcaim, Święta Helena, Akrotiri, Brytyjskie Terytorium Arktyczne, Brytyjskie Terytorium Oceanu Indyjskiego, Dhekelia, Georgia Południowa i Sandwich Południowy.

(z referatu):

Podział administracyjny Anglii:

w Anglii nie ma dualizmu administracji terytorialnej, czyli występowania obok siebie administracji rządowej i samorządowej. Rząd zajmuje się sprawami całego kraju. Istnieje podział na regiony, hrabstwa, dystrykty i parafie.

Poziom regionu: Anglia jest podzielona na 9 regionów. Zostały one utworzone w 1994r. Wszystkie mają ten sam status, jednak Londyn jako jedyny w ramach własnych autonomicznych władz, posiada burmistrza wybieranego w wyborach bezpośrednich.

Poziom hrabstwa: Dla celów administracyjnych Anglia podzielona jest na cztery rodzaje jednostek samorządów lokalnych na poziomie hrabstwa:

-hrabstwa- zostały utworzone w 1974 roku. ą one podzielone na okręgi i obejmują swoim obszarem znaczną część kraju, głównie jednak w obszarach wiejskich. Buckinghamshire, Cambridgeshire, Derbyshire, Devon, Dorset, East Sussex, Essex, Gloucestershire, Hampshire, Hertfordshire, Kent, Kumbria, Lancashire, Leicestershire, Lincolnshire, Norfolk, North Yorkshire, Northamptonshire, Nottinghamshire, Oxfordshire, Somerset, Staffordshire, Suffolk, Surrey, Warwickshire, West Sussex, Worcestershire

-hrabstwa miejskie-W Anglii jest obecnie sześć hrabstw miejskich, podzielonych na okręgi miejskie. Obejmują one swoją powierzchnią duże obszary miejskie poza Londynem. Podobnie jak hrabstwa, hrabstwa miejskie zostały utworzone w 1974. Greater Manchester, Merseyside, South Yorkshire, Tyne and Wear, West Midlands, West Yorkshire

-jednolite jednostki administracyjne- zostały utworzone w latach 90. i stanowią jednostki administracyjne które łączą w sobie funkcje hrabstwa i okręgu zastępując dwustopniowy podział administracyjny. Bath and North East Somerset, Bedford, Blackburn with Darwen, Blackpool, Bournemouth, Bracknell Forest, Brighton and Hove, Bristol, Central Bedfordshire, Cheshire East, Cheshire West and Chester, County Durham, Darlington, Derby, East Riding of Yorkshire, Halton, Hartlepool, Herefordshire, Isle of Wight, Kingston upon Hull, Kornwalia, Leicester, Luton, Medway, Middlesbrough, Milton Keynes, North East Lincolnshire, North Lincolnshire, North Somerset, Northumberland, Nottingham, Peterborough, Plymouth, Poole, Portsmouth, Reading, Redcar and Cleveland, Rutland, Shropshire, Slough, South Gloucestershire, Southampton, Southend-on-Sea, Stockton-on-Tees, Stoke-on-Trent, Swindon, Telford and Wrekin, Thurrock, Torbay, Warrington, West Berkshire, Wiltshire, Windsor and Maidenhead, Wokingham, York.

-Wielki Londyn- został utworzony w 1965 i jest czasem uznawany za hrabstwo miejskie, którym jednak oficjalnie nie jest. Jest on podzielony na City of London oraz londyńskie dzielnice

Poziom okręgu:

-Okręgi-Hrabstwa podzielone są na okręgi. Władza podzielona jest pomiędzy radę hrabstwa i radę okręgu.

-Okręgi miejskie- Hrabstwa miejskie zostały podzielone na okręgi miejskie zwany zwykle dzielnicami. Gdy zniesiono rady hrabstwa okręgi miejskie zyskały większość władzy. Funkcjonują więc podobnie do innych jednolitych jednostek administracyjnych.

-Gminy miejskie Londynu- W Wielkim Londynie 32 dzielnice (gminy miejskie) mają podobny status jak inne jednolite jednostki administracyjne, jednak dodatkowy, strategiczny poziom administracyjny nadzoruje transport, policję, straż pożarną oraz rozwój ekonomiczny.

Poziom gminy: Gmina jest najmniejszą jednostką samorządową w Anglii. Przepisy prawne, które ukonstytuowały Wielki Londyn, wykluczyły istnienie gmin na jego terenie. Pozostała część Anglii nie jest jeszcze w całości podzielona na gminy, jednak obecnie liczba gmin oraz całkowity obszar objęty tymi jednostkami podziału stale rośnie.

Podział administracyjny Szkocji: Począwszy od 1 kwietnia 1996 roku Szkocja jest podzielona na 32 jednostki administracyjne zwane hrabstwami, z których 29 znajduje się na lądzie stałym, a 3 na wyspach: Aberdeen, Aberdeenshire, Angus, Argyll and Bute, Clackmannanshire, Dumfries and Galloway, Dundee, East Dunbartonshire, East Lothian, East Renfrewshire, Edynburg, Falkirk, Fife, Glasgow, Hebrydy Zewnętrzne, Highland, Inverclyde, Midlothian, Moray, North Ayrshire, North Lanarkshire, Orkady, Perth and Kinross, Renfrewshire, Scottish Borders. South Ayrshire, South Lanarkshire, Stirling, Szetlandy, West Dunbartonshire, West Lothian.

Podział administracyjny Walii: Ostatnia reforma administracyjna w Walii miała miejsce 1 kwietnia 1996 roku, wtedy to Walia została podzielona na 22 jednostki administracyjne: 9 hrabstw, 10 hrabstw miejskich i 3 miasta, wszystkie o równym statusie administracyjnym.

Hrabstwa- Anglesey, Carmarthenshire, Ceredigion, Denbighshire, Flintshire, Gwynedd, Monmouthshire, Pembrokeshire, Powys

Hrabstwa miejskie- Blaenau Gwent, Bridgend, Caerphilly, Conwy, Merthyr Tydfil, Neath Port, Talbot, Rhondda Cynon Taff, Torfaen, Wrexham, Vale of Glamorgan

Miasta- Cardiff, Newport, Swansea

Podział administracyjny Irlandii Północnej:

Hrabstwa -Antrim, Armagh, Derry/Londonderry, Fermanagh, Down, Tyrone

4. Polonia w systemie politycznym Wielkiej Brytanii.

REPUBLIKA FEDERALNA NIEMIEC

1. Rola parlamentu i rządu w systemie politycznym Niemiec.

- kluczową rolę odgrywa Kanclerz (system RFN zwany jest systemem kanclerskim)
- rola prezydenta została ograniczona do funkcji reprezentacyjnych
- rola parlamentu jest stosunkowo silna, ze szczególnym uwzględnieniem Bundestagu
- doniosła rola partii politycznych doprowadziła w praktyce do przewagi rządu (składającego się z reprezentantów partii politycznych) nad parlamentem, chociaż nie jest to przewaga tak jaskrawa jak w systemie brytyjskim
- rola kanclerza wypływa także z niewykształcenia się niemieckiej tradycji parlamentarnej, a także ze szczególnego szacunku Niemców dla administracji; wreszcie nie bez znaczenia jest tradycja silnych rządów kanclerskich Otto von Bismarcka i Konrada Adenauera

PARLAMENT ZWIĄZKOWY (Bundesparlament)
- składa się z dwóch izb; reprezentacją ogólnonarodową jest Izba Związku (Bundestag), a reprezentacją krajów (landów) - Rada Związkowa (Bundesrat)
- Bundestag jest wybierany w wyborach powszechnych, bezpośrednich, wolnych, równych i tajnych
- Czynne prawo wyborcze przysługuje osobie, która ukończyła 18 lat, bierne - 21 lat.
- Konstytucja nie określa liczby posłów pozostawiając to ustawie wyborczej. Ustawowa liczba ulega zmianom.

BUNDESTAG (Izba Związku)
- Kadencja  4 lata
- Prezydent może rozwiązać Bundestag, jeśli: nie wybierze on w trzecim głosowaniu kanclerza bezwzględną większością głosów lub jeśli nie przychyli się do wniosku kanclerza o udzielenie mu wotum zaufania.
- Rząd nie ma prawa ingerencji w tryb ustawodawczy, nie może np. przyspieszać trybu ustawodawczego
- Bundestagowi przewodniczy wybierany przezeń Prezydent Izby (tradycyjnie reprezentant najsilniejszej frakcji parlamentarnej - czyli organizacji posłów w Bundestagu, zrzeszającej ich na podstawie przynależności partyjnej lub w przypadku hospitantów - nie należących do żadnej partii - przynależność do którejś z frakcji nie jest obowiązkowa)
- kompetencje Bundestagu: zmiana konstytucji, kontrola nad rządem, uchwalanie budżetu i kontrola jego wykonania, udział w wyborze kanclerza i sędziów Trybunału Konstytucyjnego
- Prawo inicjatywy ustawodawczej: rząd związkowy (po udzieleniu opinii Rady Związkowej) i Rada Związkowa (po udzieleniu opinii rządu związkowego) - tzw. związana inicjatywa ustawodawcza oraz poseł do parlamentu związkowego. Wyłączne prawo inicjatywy ustawodawczej w zakresie ustawy budżetowej należy do Rządu.
- Procedura ustawodawcza - trzy czytania w parlamencie, następnie przekazanie projektu Radzie Związkowej. Ustawa o charakterze federacyjnym (dotycząca w istotny sposób państw związkowych) wymaga zgody Rady, w stosunku do innych ustaw Rada Związkowa może wnieść najwyżej sprzeciw (który Bundestag może przegłosować większością taką jaka była przy głosowaniu w Bundesracie).
- W przypadku braku zgody między izbami (kiedy Bundesrat nie zgadza się na ustawę w wersji Bundestagu) istnieje możliwość skierowania projektu ustawy do Komisji Mediacyjnej. Komisja składa się z 32 członków - 16 członków Bundestagu reprezentujących najbardziej wpływowe grupy polityczne oraz 16 członków Bundesratu - po 1 z każdego landu (w przeciwieństwie do obrad Bundesratu - członkowie Komisji wywodzący się z Rady Związkowej nie są związani instrukcjami swoich krajów). Przewodniczący Komisji zmienia się co 3 miesiące - jest nim na zmianę członek Bundestagu i Bundesratu. Obrady Komisji są tajne i zmierzają do ustalenia projektu ustawy w formie odpowiadającej obu Izbom parlamentu. Bundestag może oczywiście odrzucić poprawki Bundesratu większością bezwzględną ustawowej liczby posłów Bundesratu, ale taka większość nie jest łatwa do osiągnięcia. W praktyce,  kiedy w izbach większość posiadają partie opozycyjne względem siebie (jak od kwietnia 2002 w Niemczech) Komisja Mediacyjna jest zwoływana często.

BUNDESRAT (Rada Związkowa) 
- Niemcy to jedyne państwo federalne, w którym w skład federalnego organu przedstawicielskiego wchodzą delegaci rządów państw-członkó (tradycja od 1867 roku).
- Ilość delegatów uzależniona jest od ilości głosów przysługujących państwu-członkowi, a ta z kolei zależy od ilości mieszkańców kraju związkowego (od minimum 3, przez 4, jeśli kraj ma 4 mln mieszkańców, a kraje powyżej 6 mln - 5 członków). Po zjednoczeniu Bundesrat liczy 68 członków (przedtem 41+4 z Berlina Zachodniego)
- Rada nie jest organem kadencyjnym, o jej składzie decydują wyniki wyborów w krajach członkowskich i zmiany rządów krajowych (wybory w krajach członkowskich odbywają się w różnym czasie); rząd krajowy może też w każdym czasie odwołać swojego delegata
- Deputowany Bundestagu nie może zasiadać w Bundesracie, członek Bundesratu nie może być członkiem Rządu Związkowego (RFN).
- Mandat członka Bundesratu jest związany; deputowany jest ściśle związany wytycznymi swojego rządu; wszyscy delegaci jednego kraju muszą oddać swoje głosy jednolicie - inaczej państwo traci głosy w danym głosowaniu. Członka Bundesratu nie chroni immunitet parlamentarny.
- Prezydentami Bundesratu są kolejno szefowie rządów państw członkowskich (wybierani na tę funkcję przez Bundestag na jeden rok)
- Obrady są jawne, decyzje podejmuje się bezwzględną większością głosów
- Bundesrat został wykluczony z wyborów prezydenta i tworzenia lub obalania Rządu Związkowego, może natomiast postawić prezydenta w stan oskarżenia oraz uczestniczyć w wyborze członków Trybunału Konstytucyjnego.
- Może także postawić weto zawieszające - w przypadku niemożności znalezienia kompromisu z izbą niższą. Bundestag może ominąć weto zawieszające jeszcze raz przegłosowując projekt. W przypadkach, gdy ustawa należy do materii zastrzeżonej dla Bundesratu - przysługuje mu weto absolutne
 

RZĄD bundesregierung.
   składa się z Kanclerza Związku i ministrów związkowych

2. Podział administracyjny Niemiec.

Państwo federalne. Niemcy są podzielone na 16 Landów (w tym 3 miasta wydzielone)….

Republika Włoska

1. Parlament i rząd w systemie politycznym Włoch

Władza ustawodawcza

a) Izba Deputowanych liczy 630 członków, których kadencja jest 5-letnia. Wybory są czteroprzymiotnikowe: powszechne, równe, bezpośrednie i tajne. Ordynacja przewiduje mieszany podział miejsc wyborczych: 75% pochodzi z okręgów jednomandatowych, a pozostałe 25% z wielomandatowych okręgów wyborczych. Próg wyborczy wynosi 4% dla partii i 10% dla koalicji.

b) Senat nie ma stałej liczby członków. Wybieralnych jest 315 deputowanych, ale członkami wyższej izby parlamentu są również zasłużeni Włosi, przede wszystkim byli prezydencki i premierzy. Ordynacja wyborcza do Senatu nie różni się zasadniczo od tej stosowanej przy podziale miejsc w Izbie Deputowanych. Bierne prawo wyborcze w wyborach do Senatu jest ograniczone cenzusem 40 lat.
Parlament sprawuje klasyczne funkcje: ustawodawczą oraz kontrolną. Każda izba parlamentu może samodzielnie zmusić Radę Ministrów do podania się do dymisji przegłosowując bezwzględną większością głosów wniosek zgłaszany przez 10% swojego składu.

Władza wykonawcza

a) Prezydentem Republiki Włoskiej jest obecnie Georgio Napolitano. Funkcje prezydenta ograniczają się właściwie do czysto reprezentacyjnych. Obsadza on również 1/3 składu Sądu Konstytucyjnego, zarządza wybory, ma prawo łaski oraz jest dowódcą sił zbrojnych. Wyboru prezydenta dokonuje specjalne kolegium złożone z członków Izby Deputowanych i Senatu oraz z reprezentantów Izb Regionalnych. Wszystkie akty prezydenta wymagają kontrasygnaty członków Rady Ministrów. Posiada on inicjatywę ustawodawczą.
b) Rada Ministrów to właściwy organ władzy wykonawczej we Włoszech. Stojący na jej czele premier jest powoływany przez Prezydenta, który mianuje również przedstawionych przez premiera kandydatów na ministrów. Obecnie premierem Włoch jest Mario Monti. Rada Ministrów posiada klasyczne kompetencje wykonawcze: kieruje polityką wewnętrzną i zagraniczną i wyznacza ich główne kierunki. Posiada inicjatywę ustawodawczą

inicjatywa ustawodawcza: członkowie izb, rząd, rady regionalne i municypalne i (50tys osób)

2. Podział administracyjny Włoch.

Jednostkami autonomicznymi Republiki Włoskiej są : gminy, prowincje, miasta metropolitarne i regiony. Posiadają one własne statuty, władze oraz kompetencje, ale podporządkowane są zasadom zawartym w konstytucji. Konstytucja podkreśla zasadę równości jednostek podziału terytorialnego.

REGIONY:

Włochy posiadają 20 regionów, które są zapisane w konstytucji (art.131). Może nastąpić ich podział lub połączenie. Regiony dysponują :

• autonomią statutową (stanowienie o sobie w granicach określonych konstytucją - organizacja i funkcjonowanie)

• autonomią ustawodawczą (możność wydawania własnych ustaw mających moc ustaw zwykłych)

• autonomią administracyjną (każdy region ma własny aparat administracyjny i prawo wydawania własnych aktów administracyjnych)

- autonomią finansową (w zakresie określonym ustawami, własne źródła dochodów, w tym własne podatki, które również winny być ustawami państwowymi, oraz własny majątek odrębny od majątku państwa.

Organy administracyjne Regionu.

W administracji rządowej regionu wyróżniamy trzy organy:

*Rada regionalna (consiglio regionale)

* Komitet regionalny (giunta regionu)

* Przewodniczący giunty regionu

Organem bieżącego nadzoru nad regionami jest komisarz rządu rezydujący w każdym z nich (w większości przypadków mianowany jest na tę funkcję prefekt miasta, będącego stolicą regionu).

Gminy

W oparciu o konstytucje, we wszystkich gminach występują 3 zasadnicze organy. Są to: rada gminna, komisja gminna oraz syndyk.

1. Rada gminna jako organ ustawodawczy, wybierana jest na pięcioletnią kadencję. Liczba członków zależy od wielkości gminy i waha się od 15 radnych w gminach najmniejszych do 80 radnych w gminach liczących ponad 500tys. mieszkańców. Radni sprawują swą funkcję honorowo.

Zakres zadań rady dotyczy wszystkich istotnych spraw gminy, tym budżetu, planowania przestrzennego oraz polityki personalnej. Ponadto zadaniem rady jest nadzór nad wykonaniem jej uchwał przez komisję gminną i w związku z tym, każdy z członków rady może zasięgnąć informacji o działalności organów wykonawczych.

2. Komisja gminna jest organem kolegialnym powołanym do wykonywania uchwał rady oraz zarządzania administracją gminy. Składa się z syndyka oraz asesorów gminnych,

którzy są wybierani przez radę z jej składu. Wymagana jest przy tym absolutna większość głosów. Liczba członków komisji gminnej zależy od wielkości gminy.

Kadencja komisji gminnej jest równa kadencji rady, jednakże asesorzy wykonują swe

funkcje aż do czasu wyboru swych następców.

3. Syndyk - jest monokratycznym organem gminy. Jego pozycję można porównać z pozycją burmistrza w innych systemach samorządowych. Syndyk odpowiada prowincjonalnym kompetencjom przewodniczącego prowincji. Wybierany jest na pięcioletnią kadencję. Reprezentuje on gminę na zewnątrz oraz przewodniczy jej kolegialnym organom.

• Kompetencje syndyka można podzielić na 2 zasadnicze części:

1. jako zwierzchnika i przedstawiciela prawnego gminy w zakresie jej spraw własnych

2. jako przedstawiciela państwa w zakresie spraw zleconych

Organem pomocniczym w stosunku do komisji gminnej oraz syndyka jest sekretarz gminny jest. Jego rola sprowadza się do doradzania, zwłaszcza w kwestiach prawnych, organom gminy.

Ponadto aparatem pomocniczym syndyka jest urząd podzielony na referaty.

Konfederacja Szwajcarska

1. Istota demokracji Szwajcarskiej.

Demokracja bezpośrednia: wszelkie decyzje podejmowane w państwie zależą od wyrażenia zgody na nie przez obywateli poprzez głosowanie.

Rząd nie może wprowadzić w życie żadnego projektu bez akceptacji społeczeństwa. Akceptacja ta odbywa się w drodze głosowania, czyli referendum.

Wszelkie decyzje społeczeństwa muszą być bezwzględnie honorowane. Szwajcaria jest federacją demokratyczną oraz parlamentarną.

2. Władza wykonawcza i ustawodawcza w Szwajcarii.

Władzę ustawodawczą sprawuje Zgromadzenie Federalne czyli szwajcarski parlament składające się z dwóch izb.

Izba niższa - Rada Narodowa liczy 200 członków. Każdy z kantonów może mieć w niej taką liczbę deputowanych, w zależności od liczby jego mieszkańców (1 poseł przypada na 22 000 mieszkańców). Wybory do Rady odbywają się raz na cztery lata. Radę Narodowa można nazywać także Izba Ludowa, gdyż jest ona reprezentantem całego społeczeństwa. Wybory do Rady Narodowej odbywają się w ordynacji bezpośredniej.

Izba wyższa- Rada Kantonów jest reprezentantem poszczególnych kantonów. Ma w niej miejsce 46 deputowanych, przypada po dwóch z każdego kantonu. Wybierani są na okres od 1 do 4 lat (w zależności od kantonu) przez zgromadzenie ustawodawcze kantonów. Pół kantony mają prawo wystawić tylko jednego kandydata. Obydwie izby parlamentu posiadają takie same prawa. Każda z ustaw musi zostać przyjęta przez jedną i drugą izbę. Do zadań Rady należy wybieranie członków rządu szwajcarskiego do Rady Związkowej. Zgromadzenie Federalne ma niezwykle szerokie uprawnienia. Wyróżnia się szereg jego funkcji. Najważniejsze to:

• Funkcja ustawodawcza - może dokonywać zmian w konstytucji

• Funkcja elekcyjna wybiera rząd - tzw. Radę Federalną, prezydenta i wiceprezydenta, Kanclerza Federalnego, przewodniczącego i wiceprzewodniczącego Trybunału Federalnego oraz generała (stojącego na czele armii),

• Funkcja kierownicza - kieruje pracami rządu

• Funkcja kontrolna - jego zadaniem jest sprawowanie nadzoru nad rządem, nad stosunkami z zagranicą, kontrola nad sprawami finansowymi państwa, jeśli to konieczne do jego zadań należy także formowanie parlamentarnych komisji śledczych,

• Funkcja sądowa - w kompetencji Zgromadzenia Federalnego jest rozstrzyganie sporów kompetencyjnych o ważności inicjatywy ludowej, a także może udzielać łaski osobom skazanym.

Każdą z dwóch izb Zgromadzenia Federalnego kieruje przewodniczący, który sprawuje swój urząd przez okres 1 roku, po tym czasie, nie ma on prawa powtórnego wyboru. Przewodniczącemu pomagają dwie osoby na stanowiskach wiceprzewodniczących. Do zadań przewodniczącego każdej z izb należy kierowanie pracami izby. Jeżeli głosowanie kończy się równością głosów głos przewodniczącego jest rozstrzygający.

W każdej z izb Zgromadzenia Federalnego działa dodatkowy organ, nazywany biurem. Biuro zajmuje się sprawami organizacyjnymi, dotyczącymi funkcjonowania obu izb, ustala terminy i programy poszczególnych sesji, proponuje sposoby prowadzenia obrad nad danymi zagadnieniami. Biuro decyduje także o liczebności i składzie komisji oraz ustala rezultaty głosowań plenarnych itd.

Połączone biura obu izb Zgromadzenia Federalnego noszą nazwę Konferencji Koordynacyjnej. Do zadań Konferencji należy ustalanie priorytetu czasowego rozpatrywania poszczególnych spraw, a także ustalanie planu funkcjonowania w ramach sesji, a także zapewnienie odpowiednich kontaktów z Radą Federalną.

Władza wykonawcza należy do Rady Związkowej. Jest to odpowiednik rządu. Rząd liczy 7 osób co jest ustawowo zagwarantowane przez konstytucję. Skład Rządu wybiera Zgromadzenie Federalne. Istnieje zasada iż przedstawicielami rządu muszą być osoby pochodzące z różnych kantonów. Ponadto osoby zasiadające w rządzie powinny być dla siebie obce w sensie pokrewieństwa i powinowadztwa. Dodatkowo struktura językowa i wyznaniowa Szwajcarii sprawia, ze w rządzie zasiadają przedstawiciele głównych grup językowych oraz wyznaniowych Szwajcarii. Ponadto muszą w rządzie zasiadać przedstawiciele pochodzący z trzech największych kantonów: Berna, Zurychu i Vaud.

Działania szwajcarskiego rządu opierają się na zasadzie kolegialności, co wyznacza bardzo jasne reguły. Aby jakikolwiek akt rządowy mógł wejść w życie musi zostać uchwalony na posiedzeniu rządu z udziałem wszystkich członków. Najpierw musi zostać jednak poddany dyskusji, a następnie głosowaniu.

Aby zachować ład i porządek w pracach rządu, prawo konstytucyjne nakazuje powołanie "departamentów federalnych" (odpowiedniki ministerstw). Na ich czele stoją kierownicy departamentów, a każdy z nich jest jednocześnie członkiem Rady Federalnej.

Departamenty:

• spraw zagranicznych,

• spraw wewnętrznych,

• wymiaru sprawiedliwości i policji,

• finansów i ceł,

• gospodarki, komunikacji

• energetyki,

• spraw wojskowych.

Każdy minister ( zwany radcą federalnym) jest wybierany za pomocą Zgromadzenia Związkowego, czyli połączonych izb parlamentu. Po upływie czterech lat może zostać wybrany na kolejną kadencję, ponieważ piastowanie stanowiska urzędniczego jest nieograniczone czasowo. Radcy federalni stoją na czele i kierują rożnymi departamentami. Jeden z radców wybierany jest na prezydenta federacji, a inny na wiceprezydenta. Prezydent nie pełni roli "głowy państwa". Prezydent pełni swoją funkcję przez okres jednego roku. jednocześnie będąc Radcą Federalnym i kierując pracami Rady Federalnej. Do jego zadań należy wstępne rozpatrywanie spraw napływających do poszczególnych departamentów. Rola prezydenta jest raczej reprezentacyjna:, przyjmowanie ambasadorów, przemawianie do narodu podczas świąt narodowych. Prezydent nie posiada szczególnych kompetencji ani przywilejów. Wiceprezydent zawsze obejmuje w następnej kadencji urząd po prezydencie.

Rząd poprzez konstytucję jest podporządkowany pod parlament, i pełni funkcje organu wykonawczego. Członków rządu można odwołać przed zakończeniem jego kadencji

Działalność polityczna członków parlamentu nie jest traktowana jako praca zawodowa, nie otrzymują oni pensji za wykonywanie tych zadań tylko zwrot kosztów własnych.

W Szwajcarii funkcjonuje system wielopartyjny. W każdym z kantonów spotyka się inny zestaw działających partii a także inne postawy polityczno-programowe w obrębie jednej partii.

Po ostatnich wyborach w Szwajcarii w grudniu 2003 r. w Radzie Narodowej mandaty zdobyły następujące partie: Partia Ludowa - 56, Partia Socjaldemokratyczna - 52, Partia Radykalno-Demokratyczna - 40, Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa - 27, Partia Zielonych - 14, Ewangelicka Partia Ludowa/Unia Federalno-Demokratyczna - 5, pozostałe 5 mandatów zdobyli kandydaci niezrzeszeni. W skład Rady Kantonów wchodzą: Chrześcijańsko-Demokratyczna Partia Ludowa posiadająca 15 mandatów, Partia Radykalno-Demokratyczna - 14, Partia Socjaldemokratyczna -9 oraz Partia Ludowa z 8 miejscami.

Szwajcarzy dzięki funkcjonującemu w ich kraju systemowi politycznemu mają możliwość wywierania bezpośredniego wpływu na sprawy publiczne swojego kraju. Narzędziami służącymi temu są referendum i inicjatywa. Referenda mogą być obowiązkowe bądź nieobowiązkowe. Referendum obowiązkowe jest przeprowadzane się wówczas gdy dotyczą one ważnych zmian np. w konstytucji. Poprawki do konstytucji zyskują ważność jeżeli zagłosuje za nią większość obywateli w każdym kantonie. Co do ustaw istnieją w Szwajcarii referenda nie obowiązkowe (tzw. weto ludowe). Oznacza to, że każda ustawa przyjęta przez Zgromadzenie Związkowe może być zmieniona jeżeli co najmniej 50 tys. obywateli domaga się głosowania co do jej zmiany. Jeżeli takie głosowanie się odbędzie dla przegłosowania wystarczy większość głosów za proponowanymi zmianami. Referendum ma bardzo duże znaczenie w systemie politycznym Szwajcarii. Prawo kantonów także przewiduje referenda przeprowadzane obowiązkowo, dotyczące wszystkich ustaw, oraz decyzje o niektórych kredytach. Referenda przeprowadza się także w gminach, ale tematy referendum gminnego uzależnione są od sposobu organizacji tej gminy. Zależy czy w gminie tej istnieje instytucja zgromadzenia ogółu obywateli. Tam gdzie instytucja taka istnieje tematem głosowania może być wszystko, a wniosek o referendum może złożyć każdy obywatel, który ma prawo do udziału w zgromadzeniu. Inaczej jest w gminach o tzw. zwyczajnej organizacji zorganizowanie referendum jest dużo bardziej skomplikowane.

Obecnie przyjęto zasadę przeprowadzania 4 referendów rocznie (po 1 w każdym kwartale). Inicjatywa odnosi się do możliwości wprowadzania zmian w konstytucji, po zebraniu co najmniej 100.000 podpisów. Władzom nie przysługuje możliwość takiej inicjatywy, mogą one ewentualnie wysunąć swoją kontrpropozycję. Wszelkie propozycje są przedstawiane do oceny w drodze referendalnej.

Innym ważnym narzędziem służącym demokracji bezpośredniej w Szwajcarii są inicjatywy. Jest to możliwość zgłoszenia inicjatywy ustawodawczej lub weta obywatelskiego. Obywatele mogą w ten sposób inicjować tworzenie aktów prawnych lub ich odrzucenie. Określona liczba obywateli.

Formy inicjatyw podobnie jak referenda istnieją na każdym z trzech poziomów życia politycznego. Na szczeblu federacyjnym dotyczą tylko spraw związanych z konstytucją. Dlatego też prawo konstytucyjne zawiera bardzo dużo spraw które winny być uregulowane za pomocą ustaw. Z inicjatywą podjęcia jakiejś ustawy, lub jej zmiany może wystąpić partia lub obywatele. Wnioski muszą dotyczyć konkretnego paragrafu konstytucji i proponować nową ustawę lub ogólny pomysł jej zmiany. Wnioskodawcy mają osiemnaście miesięcy na zebranie wystarczającej ilości podpisów, co w tym przypadku oznacza liczbę 100 tys. Po zatwierdzeniu przez federalny rząd, parlament rozpatruje dany wniosek i jego propozycje a następnie przedkłada ją narodowi w formie referendum. Procedura inicjatywy ludowej w kantonie przebiega bardzo podobnie do inicjatywy na szczeblu krajowym. Zmienia się jedynie liczba wymaganych podpisów pod takim wnioskiem i musi ona wynosić 5 tys. Największe znaczenie inicjatywa ludowa ma, tak samo jak referendum w organach gminy. W wypadku gminy inicjatywa nie tylko jest środkiem prawodawstwa, może obejmować także inne wnioski o bardzo szerokim zakresie. W gminach gdzie istnieje zgromadzenie wszystkich obywateli przedmiotem inicjatywy ludowej może być w zasadzie wszystko. Aby ustrzec się przed nadmiarem wniosków władze kantonów skonstruowały pewne mechanizmy obronne, które mogą się różnić pomiędzy sobą w każdym kantonie. W tych gminach, gdzie istnieje przedstawicielski organ uchwałodawczy, wnioski mogą składać tylko grupy obywateli i mogą one dotyczyć tylko spraw, które są zastrzeżone do powszechnego głosowania. Do takich należą sprawy dotyczące zasad funkcjonowania gminy.

1. System wyborczy większościowy (analiza na przykładzie)

System większościowy występuje m. n. W Wielkiej Brytanii oraz Polsce w wyborach do Senatu. W tym systemie wyborczym występują jednomandatowe okręgi. Wystarczy uzyskać względną większość głosów, aby dostać się do parlamentu. System działa głównie na korzyść partii dużych. Zapewnia działanie na scenie politycznej dwóm silnym partiom. Partie mniejsze nie mają szans zdobycia miejsc w parlamencie. Wybrany w ten sposób parlament nie jest więc odzwierciedleniem politycznych nastrojów danego społeczeństwa, ale co może być ważniejsze, jest bardzo sprawnym aparatem władzy. Zapobiega bowiem politycznemu rozbiciu parlamentu, a zwycięska partia (bądź koalicja) są w stanie stworzyć stabilny rząd.

 2. System wyborczy proporcjonalny (systemy przeliczania głosów na przykładzie)

W systemie proporcjonalnym dana partia uzyskuje tyle mandatów w parlamencie, jaka odpowiada uzyskanemu przez nią w wyborach poparciu. Duże znaczenie ma tu jednak istnienie progów wyborczych oraz sposób przydziału mandatów. Tego typu system występuje m. n. W Holandii oraz w Polsce w wyborach do Sejmu. Taki system sprzyja powstaniu systemu wielopartyjnego. W parlamencie posiadają swoich reprezentantów ugrupowania małe, a wybrany parlament jest odzwierciedleniem politycznych nastrojów społeczeństwa. Żadna z partii nie uzyskuje jednak w wyborach bezwzględnej większości. Powstaje w ten sposób konieczność zawiązania koalicji, aby móc utworzyć rząd. Te są mało stabilne, co sprzyja kolejnym politycznym kryzysom w państwie.

---