Mesjanizm

Mesjanizm - Pogląd religijno-społecz­ny, głoszący wiarę w nadejście wybawi­ciela, mesjasza, który przyniesie lepszą przyszłość i dokona dzieła wybawienia. W kulturze polskiej przybrał formę przekonania o wyjątkowej roli dziejo­wej narodu polskiego i o jego przewod­nictwie innym narodom w drodze do wolności lub doskonałości. Poglądy me­sjanistyczne występowały ze szczegól­nym nasileniem w trudnych momentach historycznych Polski.

Biblia (ST) - W tak zwanej protoewan­gelii Bóg mówi do Szatana: Wprowa­dzam nieprzyjaźń pomiędzy ciebie i nie­wiastę, pomiędzy potomstwo twoje i po­tomstwo jej. Ono zmiażdży ci głowę, a ty zmiażdżysz mu piętę. Jest to pierwsza zapowiedź nadejścia Mesjasza, który oczyści ludzkość z grzechu pierwszych rodziców - Adama i Ewy;

- prorok Izajasz opisuje cierpienia, których doświadczy Mesjasz, nim dokona dzieła odkupienia.

Biblia (NT) - Chrystus jest owym zapo­wiedzianym przez Boga Mesjaszem. Przez swoje cierpienia i śmierć na krzy­żu dokonuje dzieła odkupienia. Uczeni w Piśmie traktują Go jednak jako bluź­niercę, który uzurpuje sobie boską mi­sję.

A. Mickiewicz „Dziady" cz. III - 1) Polska jest Chrystusem narodów. Jej cierpienia mają głęboki sens. Kiedy zmartwychwstanie w chwale, stanie się przewodnikiem innych ludów w drodze do wolności. 2) Tajemniczy czterdzieści i cztery jest mesjaszem narodu polskie­go. Ukrywa się wśród wygnańców więzionych w kibitkach na Północ> ale Bóg ochroni go i kiedy nadejdzie właściwa ' chwila, stanie się wodzem swego naro­du.

A. Mickiewicz „Księgi narodu pol­skiego i pielgrzymstwa polskiego" - Mickiewicz przeprowadza analogię pomiędzy dziejami Chrystusa i dziejami narodu polskiego. Tak jak Chrystus zo­stał ukrzyżowany, bo był jedynym spra­wiedliwym w świecie zła i niegodziwo­ści, tak Polska została zabita i złożona w grobie przez szatańską trójcę - Kata­rzynę, Fryderyka i Marię Teresę - po­nieważ była jedynym krajem prawdzi­wej wolności i braterstwa. Naród polski spoczywa już dwa dni w grobie. Dzień pierwszy to powstanie kościuszkows­kie, dzień drugi powstanie listopadowe. A kiedy nadejdzie dzień trzeci, będzie on dniem zmartwychwstania. Wówczas Polska jako Chrystus i Mesjasz narodów wskaże wszystkim ludom drogę do praw­dziwej wolności i prawdziwego braterst­wa. Ów dzień jest już bliski, a może go jeszcze przyspieszyć pielgrzymstwo pol­skie, emigracja, która stanowi najwar­tościowszą część narodu, poprzez we­wnętrzne doskonalenie.

J. Słowacki „Kordian" - Słowacki poddaje krytyce mesjanistyczny pro­gram Mickiewicza, wskazując na jego zgubne skutki i porównując go do rojeń szaleńców ze szpitala obłąkanych.

J. Słowacki „Anhelli" - Anhelli został wybrany przez Szamana, by stać się ofiarą na odkupienie narodu i pokolenia wygnańców. Wędrówka przez Syberię ma młodzieńca przygotować do jego misji i ukazać mu wszystkie stopnie cierpienia. Niestety, Anhelli nie spełni swojego posłannictwa. Okaże się, że wygnańcy nie są godni odkupienia, a sam młodzieniec nie zdołał się w pełni oczyścić ze spraw tego świata. Widok anielicy Eloe przypomniał mu kobietę, którą w kraju darzył wielką miłością. Zatem dzień zmartwychwstania narodu i odkupienia jeszcze nie nadejdzie i zo­staje przesunięty w odległą, nieokreś­loną przyszłość.

* „Trzeba było śmierci naszej, trzeba bę­dzie naszego wskrzeszenia - na to, by słowo Syna człowieczego, wieczne sło­wo życia, rozlało się na okręgi społecz­ne świata".

(Z. Krasiński)

* „Polska Chrystusem narodów". „Polska Mesjaszem narodów".

(hasła polskiego mesjanizmu romantycznego)

---