Bal

Bal - Jest to wielka, huczna zabawa taneczna. Może być: karnawałowy, pub­liczny, składkowy, kostiumowy, mas­kowy. A. Zawada w „Dwudziestoleciu literackim" pisze, że epoką, która szcze­gólnie ukochała bale, było dwudziesto­lecie międzywojenne. Były one w mo­dzie, miały bardzo piękną oprawę i zwłaszcza w pierwszym dziesięcio­leciu („jasnym") mogły być uzasadnio­ne sytuacją polityczną (odzyskaniem niepodległości).

I. Krasicki „Żona modna" -Na skutek wprowadzenia przez młodą żonę no­wych obyczajów w zwykłym szlachec­kim dworku, odbywają się tu też kosz­towne, huczne bale. W czasie jednego z nich spłonęła pełna stodoła. Rozgory­czony i zrezygnowany pozostaje mąż modnej żony, który nie podziela jej entuzjazmu dla takiego stylu życia.

J.W. Goethe „Cierpienia młodego Wertera" - Niedługo po poznaniu Lot­ty Werter był z nią na balu. W liście do Wilhelma wspomina o jej anielskiej piękności i gracji ruchów tanecznych. Werter nie słyszał muzyki i nie widział nic dookoła. Ważny jest również fakt, że na tym balu Werter miał strój, który później (po ogłoszeniu powieści Goe­thego) stał się modą dla większości młodych mężczyzn w Europie: niebie­ski frak i żółta kamizelka. Ten strój będzie mu szczególnie drogi, bo Lotta go dotykała w tańcu. W nim też popełni samobójstwo i w nim zostanie pochowa­ny.

A. Mickiewicz „Dziady" cz. III (scena VIII)-Nowosilcow jest w Wilnie i wy­daje bal. Towarzystwo jest podzielone

na jego zauszników (Doktor, Pelikan, Regestrator, Sowietnik, Dama - lewa strona, uosabiająca zfo) i młodych rewolucjonistów (Justyn Pol Bestrużew - prawa strona, uosobiająca dobro). Uczestnicy balu stanowią przekrój spo­łeczeństwa polskiego: z jednej strony młodzi (zdesperowani i zbuntowani), z drugiej - służalcy, donosiciele, szpic­le, lizusy. Podczas balu na jednym z nich zostanie wykonany swoisty „wyrok" (Doktor zginie od uderzenia piorunu).

A. Dumas „Trzej muszkieterowie" ­Za podszeptem kardynała Richelieu Lu­dwik XIII postanowił wydać bal kos­tiumowy, prosząc (żądając) jednocześ­nie, aby królowa wystąpiła na nim w brylantowych spinkach, które od nie­go dostała. Kardynał wiedział, że Anna Austriaczka dwie z dwunastu spinek podarowała księciu Buckinghamowi. Po wielu perypetiach d'Artagnan przywiózł królowej spinki i na balu w ratuszu Jej Królewska Wysokość wystąpiła w stro­ju myśliwskim z dwunastoma spinkami na ramieniu. Tym razem kardynał prze­grał pojedynek z królową.

H. Balzac „Ojciec Goriot" - Wspólny bal Rastignaca i Delfiny de Nucingen wydany przez panią de Beauseant. W pensjonacie pani Vauquer umiera ojciec Goriot. Delfina nie pozwala Eu­geniuszowi nawet opowiadać o chorym ojcu, bojąc się, że z zaczerwienionymi od płaczu oczami będzie źle wyglądała na balu. Jak wielka dama zachowuje się natomiast pani de Beauseant. Jest to jej pożegnalny bal - postanowiła odsunąć się od życia towarzyskiego (dla porów­nania postawa Delfiny i Anastazji).

B. Prus „Lalka" - Bal u księcia, na którym główny bohater, Wokulski, jest nieobecny, a zatem mamy do czynienia z sytuacją, gdy parweniusz, pragnący wejść w kręgi arystokracji, obserwuje bal przez okna pałacu.

S. Żeromski - „Przedwiośnie" - Bal w Odolanach zorganizowany przez Lau­rę Kościeniecką, w czasie którego Ceza­ry z Karoliną odtańczyli kozaka (kacap­ski taniec). Tu też Karolina Szarłatowi­czówna po raz pierwszy odkryła tajem­nicę romansu Cezarego z Laurą.

M.A. Bułhakow „Mistrz i Małgorza­ta" - Doroczny bal u Wolanda, królową jest Małgorzata. Tu nie obowiązują pra­wa czasu i przestrzeni. Skupia się tu całe zło świata (por. noc Walpurgi). Gośćmi na balu są np. zdrajcy stanu, truciciele, samobójcy, fałszerze pieniędzy, kaci, donosiciele i deprawatorzy. Z historycz­nych znakomitości pojawiają się we własnej osobie Gajus Kaligula i Mes­salina. Tutaj także dokonują się dwa akty: sprawiedliwości - zabicie szpiega Meigla (por. IlI cz. „Dziadów") oraz litości (Małgorzata uwalnia od wyrzu­tów sumienia dzieciobójczynię Friedę).

A. Osiecka „Niech żyje bal" -Popular­na piosenka, w której bal należy rozu­mieć jako życie (drugi raz nie zaproszą nas wcale, życie to bal jest nad bale). Śmierć-Wykidajło (jak średniowieczna kostucha) nieubłaganie potrafi wyłą­czyć prąd w środku balu, toteż... carpe diem.

* „Ładny bal! (fraz.) = a to dopiero historia!"

* „Śmiejcie się, tańczcie, szalejcie, ale tańcząc, moje panie, pamiętajcie, że tańczycie na wulkanie'.

(R. Berwifiski)

* „Kiedy u nas i gdzie indziej wołano Kbyczo jest» - poezja przepowiadała zagiadę sal balowych, cylindrów, nożyc do prcecinania wstęg i wygodnych pulmanowskich wagonów".

(Cz. Miłosz)

* „Czasami trzeba szukać samotności aż na balu".

(J. Iwaszkiewicz)

* „Niech ryje bal! Bo to życie to bal jest nad bale!".

(A. Osiecka)

* „Wszystkie bale są kostiumowe, nawet bal nudystów".

(H. D. Steinhaus)

* „Bal pierwszy - ból pierwszy! ­Miej oczy otwarte.

To tylko początek powieści". (K. Gliński)

* „Po turmach siedzi młodzież nasza, Nam każą iść na bal".

(A. Mickiewicz)

* „Początki tego, co się balem nazywa, Różne są, w czym bogactwo i smak się odmywa,

Lecz wszystkich balów środek zawsze jest ten samy,

A koniec jak komedii, tragedii lub dramy..."

(C.K.Norwid)

---