Historia

Historia - Ciąg dziejów ludzkości osa­dzonych w czasie. Ich przebieg uzależ­nia się od świadomego działania czło­wieka, przypadku, fatum bądź odwiecz­nego planu bożego. Przyjęcie jakiejś zasady organizującej historię jest wyra­zem poglądów autora lub filozofii mod­nej w danej chwili. Literatura zajmuje się przede wszystkim relacją historia - jednostka.

Biblia - Historia świata rozwija się od chwili jego narodzin według bożego planu, którego najważniejszym momen­tem jest przyjście na ziemię odkupiciela - Chrystusa. Kres historii nastąpi w mo­mencie kocica świata i Sądu Ostatecz­nego.

Mitologia - Historia ludzi i bogów uzależniona jest od odwiecznej Mojry, przeznaczenia, przed którym nie ma ucieczki i któremu podlegają w równej mierze śmiertelnicy i nieśmiertelni mie­szkańcy Olimpu. Wszelka ingerencja bogów w przeznaczenie grozi kosmicz­ną katastrofą.

Anonim zw. Gallem „Kronika pol­ska" - Historia Polski to dzieje jej władców. Anonim wyznaje personalis­tyczną teorię dziejów - tworzą je wybi­tni ludzie, królowie i książęta.

Wincenty Kadłubek „Kronika pols­ka" - Historia w ujęciu Kadłubka to zbiór budujących exemplów, które przedstawia ku moralnemu pouczeniu czytelnika.

Oświeceniowy deizm - Bóg jest stwór­cą świata, ale poza aktem kreacji w ża­den sposób nie istnieje w jego dziejach. Historia jest dziełem człowieka.

A. Mickiewicz „Konrad Wallenrod" - Dzieje Wallenroda są ilustracją ro­mantycznego przekonania o niezwykłej roli jednostki w dziejach. Konrad w po­jedynkę dokonuje tego, czego nie zdołał dokonać cały naród - pokonuje nie­zwyciężony Zakon. Sam zmienił bieg historii.

A. Mickiewicz „Dziady" cz. III - Bóg decyduje o tym, jak się toczy historia. On wyznacza miejsce każdemu narodo­wi. On także godzi się na cierpienie narodu polskiego, ale w Jego planie ma ono głęboki sens, bowiem Polska jest Mesjaszem narodów.

J. Słowacki „Kordian" - Dzieje Kor­diana pokazują, że jednostka nie jest w stanie zmienić historii. Jest zbyt słaba, by pokonać siły decydujące o losach świata i ludzi.

Z. Krasiński „Nie-Boska komedia" ­Poeta głosi prowidencjalizm - przeko­nanie, że Bóg nieustannie ingeruje w dzieje świata. Wszystko, co się w his­torii dokonuje, wynika z bożego planu. Człowiek może podejmować próby sa­modzielnego działania, ale jeśli nie zga­dzają się one z zamiarami Boga, ponie­sie klęskę.

Cz. Miłosz „Campo di Fiori" - Histo­ria nieustannie się powtarza. Los spalo­nego na stosie Giordana Bruna i los samotnie ginących powstańców z war­szawskiego getta jest w swojej istocie taki sam.

* „Historia już chociażby przez to jest oszustwem, iż piszą ją ci, co przeżyli" (G. Cesbron)

* „Historia rzadko ma coś wspólnego z elegancją".

(M. Dąbrowska)

* „Nie tylko historia urabia człowieka - człowiek urabia historię".

(E. Fromm)

* „Z historią to tak, jak z mięsnym pasztetem: nie należy się przyglądać, jak się go przyrządza".

(A. Huzley)

* „Historia jest nocną zmorą,

z której staramy się przebudzić". (J. Joyce)

* „Historia świata jest sumą tego, czego można było uniknąć". (B. Russell)

* „Historia rozkłada się na dzieje i nadzieje".

(C. Ciernik)

* Historia magistra vitae est. (Historia jest nauczycielką życia)

---