Pedagogika specjalna wyodrębniona z pedagogiki ogólnej jest nauką o wychowaniu i nauczaniu osób ujemnie lub dodatnio odchylonych od normy w takim stopniu , iż wymagają one specjalnego postępowania w celu zapewnienia im optymalnego , dostępnego dla nich fizycznego , psychicznego i społecznego rozwoju (K. Kirejczyk) . Na wzór pedagogicznej szkoły holenderskiej czy brytyjskiej można określić charakter pedagogiki specjalnej jako w swym założeniu prostujący, wyrównujący czy wzmacniający (z gr. validus - silny , mocny , zdrowy) i używać określenia pedagogika specjalna zamiennie z określeniem pedagogika rewalidacyjna . Od pedagogiki specjalnej należy odróżnić wychowanie specjalne , które będąc przedmiotem badań tej nauki , nie jest jednakże jej częścią składową , chociaż często bywa tak traktowane . Stanowi ono pewną odmianę praktyki społecznej jako świadoma i celowa działalność ludzka . Przedmiotem eksploracji badawczej pedagogiki specjalnej jest wychowanie specjalne , które określa się jako świadome i zamierzone kształtowanie i rozwijanie kierunkowych (postawy , przekonania , wartości) oraz instrumentalnych (inteligencja , wiedza , zdolności) cech osobowości jednostek odchylonych od norm rozwoju , zmierzające do dostępnego im , możliwie jak najbardziej prawidłowego fizycznego , psychicznego i społecznego rozwoju (K. Kirejczyk) . Przedmiotem zainteresowania pedagogiki specjalnej jest jednostka upośledzona i jej predyspozycje , a więc następstwa upośledzenia , utrudniające rozwój , proces kształcenia i wychowania oraz socjalizacji . Przedmiotem badań oraz zainteresowań pedagogiki specjalnej są głównie dzieci , ale pedagogika specjalna zajmuje się też młodzieżą oraz ludźmi dorosłymi . Zakres pedagogiki specjalnej określony jest przez przedmiot jej badań , tj. zależności rządzące zjawiskami wychowania specjalnego . Zakres ten obejmuje problematykę związaną z kształceniem (wychowaniem i nauczaniem) osób odchylonych od normy , w coraz większym stopniu uwzględniając nie tylko odchylenia w sensie ujemnym , lecz także w sensie dodatnim . Problematyka pedagogiki specjalnej obejmuje (Z. Sękowska) :
Wyróżnia się trzy KIERUNKI pedagogiki specjalnej :
Pedagogika specjalna jest nauką zarówno teoretyczną jak i stosowaną (praktyczną) - opracowuje zjawiska , opisuje je , analizuje , porównuje , wyciąga wnioski i uogólnia je w postaci pojęć dotyczących fenomenologii , diagnostyki , profilaktyki i terapii wychowawczej . Zmierza do wypracowania teorii wychowania specjalnego i resocjalizacyjnego . Pedagogika specjalna jest też nauką normatywną - opracowuje cele i metody wychowania dzieci odbiegających od normy .
PEDAGOGIKA SPECJALNA A NAUKI Z JEJ POGRANICZA (wg O. Lipkowskiego) Pedagogika specjalna jako dział pedagogiki ogólnej ma powiązania z naukami socjologicznymi i psychologicznymi. Duże znaczenie dla pedagogiki specjalnej ma również medycyna, a szczególnie psychopatologia i psychiatria dziecięca. Bardzo ścisłe jest też powiązanie pedagogiki specjalnej z naukami społecznymi, szczególnie patologii społecznej lub socjopatologii. Bardzo ważnymi dla pedagogiki specjalnej dyscyplinami naukowymi są: psychopatologia, psychologia kliniczna, psychologia dzieci z odchyleniami od normy (np. psychologia głuchych). |
ORGANIZM człowieka i jego życiowe funkcje Człowiek jest istotą bardzo złożoną i można go rozważać z różnych punktów widzenia . Ogólnie można powiedzieć , że stanowi on pewną zintegrowaną całość , w której można wyodrębnić elementy fizyczne , psychiczne i społeczne. Jest więc istotą socjo - psycho - fizyczną . Z punktu widzenia fizycznego - człowiek stanowi organizm o ściśle określonej strukturze - budowie i zharmonizowanym funkcjonowaniu . Składają się na niego różnego rodzaju narządy wypełniające specyficzne czynności i funkcje wzajemnie skoordynowane i uwarunkowane . Zespoły lub grupy narządów nazywane są układami . Jeżeli wszystkie te układy i narządy są nienaruszone , dobrze funkcjonują i wzajemnie współpracują , wówczas człowiek czuje się zdrowy , jest pełnosprawny . Zdrowie W naszej kulturze funkcjonuje negatywny i pozytywny sposób definiowania zdrowia :
Zdrowie to stan pełnego fizycznego , psychicznego i społecznego dobrego samopoczucia przy całkowitym braku choroby lub niepełnosprawności . Choroba jest odwrotnością zdrowia . Norma
Definicje te odbiegają od siebie , są więc sprzeczne . Norma statystyczna potrzebna jest , aby badać osoby niepełnosprawne , np. w teście inteligencji , przy czym coraz częściej mówi się o zaprzestaniu stosowania testów na obliczenie ilorazu inteligencji , ponieważ nie są one adekwatne do rzeczywistości . W pedagogice specjalnej istnieją pewne ideały (norma idealna) , przy czym celem pedagogiki specjalnej nie jest ich osiągnięcie . Normy podlegają zmianom , które uwarunkowane są ludzkimi potrzebami , rozwojem nauki i techniki , zjawiskiem akceleracji , świadomością ludzi . W ujęciu pedagogicznym norma oznacza postulowany osobowościowy ideał wychowania ujmowany dynamicznie jako zbiór zależnych od siebie zhierarchizowanych celów , dotyczących kształtowania cech kierunkowych oraz instrumentalnych ; Na normy w znaczeniu pedagogicznym składają się standardy i dyrektywy wychowawcze :
|
USZKODZENIE , NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ , UPOŚLEDZENIE , ODCHYLENIE OD NORMY Dotychczas brak jest jednoznacznego terminu określającego wszystkie dysfunkcje występujące u człowieka . Terminy : „niepełnosprawny” , „upośledzony” , ewentualnie „odchylony od normy” utrzymuje się jako synonimy , preferując pierwszy .
WHO przyjęła w 1980 r. Międzynarodową Klasyfikację Uszkodzeń , Niepełnosprawności i Upośledzeń :
Proces powstawania upośledzenia jest więc wynikiem uszkodzenia i niepełnosprawności funkcjonowania danego narządu lub narządów (niepełnosprawności w znaczeniu ogólniejszym) . Upośledzenie może przyjąć różny stopień i dotyczy różnych sfer życia człowieka .
Stopień upośledzenia może przyjąć formy :
Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń ... wyodrębnia sześć głównych sfer życia , które mogą być upośledzone na skutek niepełnosprawności , a mianowicie :
|
KLASYFIKACJA ODCHYLEŃ od norm rozwoju
|
(wg Aleksandra Hulka)
(wg Marii Grzegorzewskiej)
(wg K. Kirejczyka)
Nauczanie i wychowanie dzieci niepełnosprawnych dokonuje się poprzez :
REWALIDACJA Główne ELEMENTY procesu rewalidacji (KIERUNKI oddziaływań rewalidacyjnych) :
W momencie pojawienia się zaburzenia zaczynają działać samosterowne procesy regulacyjne (mechanizmy przystosowawcze) :
Najważniejsze działania w zakresie akcji naprawczej , to :
Nadkompensacja to wybijanie się jednostki w tej dziedzinie , w której jest najsłabsza .
|
SYSTEMATYKA w pedagogice specjalnej Pedagogika specjalna , w odróżnieniu od innych działów pedagogiki , obejmuje w układzie pionowym okres życia jednostki od wczesnego dzieciństwa aż do starości , od głębokich upośledzeń aż do pogranicza normy , w układzie poziomym zaś - wielorakie upośledzenia natury fizycznej , psychicznej , charakterologicznej . Stąd też ewaluowały w niej tendencje do różnego określania struktury wewnętrznej systemu . Dominującą rolę odegrały trzy systemy :
Uproszczoną modyfikacją systemu U. Bleidicka jest podział sugerowany przez J. Doroszewską . Ujmuje on zagadnienie systematyki w pedagogice specjalnej w kategoriach potrzeb praktycznych dostosowanych do wymagań programu szkolenia nauczycieli pedagogiki specjalnej . Podział ten rozpatruje systematykę w dwóch kategoriach wiodących :
REWALIDACJA
ZASADY rewalidacji (wg O. Lipkowskiego) :
ETAPY działań rewalidacyjnych :
|
WYCHOWANIE SPECJALNE Przyjmując , że wychowanie oznacza wszelkie zamierzone działania w formie interakcji społecznych mające na celu wywołanie trwałych , pożądanych zmian w osobowościach ludzi (H. Muszyński) , to wychowanie specjalne można określić jako zamierzone , świadome i celowe oddziaływanie na wychowanków z odchyleniami od norm rozwoju , zmierzające do osiągnięcia dostępnego im , możliwie jak najbardziej prawidłowego i najwyższego fizycznego i psychicznego rozwoju oraz przygotowanie ich do życia i pracy zgodnie z powszechnie przyjętymi założeniami wychowawczymi w danym społeczeństwie (K. Kirejczyk) . Cele wychowania specjalnego powinny uwzględniać charakter i stopień odchyleń od normy i zmierzać do :
Specjalne oddziaływania wychowawcze można sklasyfikować następująco (K. Kirejczyk) :
(obydwie te odmiany działań wychowawczych winny być ze sobą ściśle zintegrowane)
Rewalidacja jest procesem wychowania osób z zaburzeniami sfery instrumentalnej , resocjalizacja zaś oznacza wychowanie jednostek z zaburzeniami sfery emocjonalno - motywacyjnej . Jednakże zarówno rewalidacja , jak i resocjalizacja dotyczy wychowania osób odchylonych od normy i stanowią dwie odmiany wychowania specjalnego .
ORTODYDAKTYKA Dydaktyka jest to nauka o celach , treści , procesie , metodach , środkach i organizacji nauczania na wszystkich szczeblach. Ortodydaktyka jest działem dydaktyki ogólnej zajmujący się teorią nauczania (ustalaniem celów , zasad przebiegu procesów nauczania) dzieci odchylonych od normy . Celem ortodydaktyki jest adaptacja procesu nauczania do indywidualnych właściwości psychofizycznych , możliwości i potrzeb jednostki .
ZASADY ortodydaktyki :
|
REWALIDACJA Pojęcie „rewalidacja” (łac. : re - znów i validus - mocny , silny) wprowadził do wychowania specjalnego W. Doroszewski. REWALIDACJA oznacza przywrócenie człowiekowi pełnej sprawności (K. Kirejczyk) . Rewalidację można określić jako system wychowania , nauczania i terapii dzieci i młodzieży upośledzonej (O. Lipkowski). Rewalidację można określić jako wychowanie specjalne jednostek upośledzonych , zmierzające do pełniejszego ich rozwoju (O. Lipkowski) . Rewalidacja jest to wielostopniowa i wielopłaszczyznowa akcja naprawcza jednostek odchylonych od normy (J. Doroszewska) . Pojęcie rewalidacji mieści w sobie pojęcie dążenia do przywrócenia zdrowia . Całkowita rewalidacja jest dostępna tylko w stosunku do dzieci przewlekle chorych (także nie we wszystkich przypadkach) . W stosunku do pozostałych pojęcie rewalidacji należy rozumieć w znaczeniu przenośnym (M. Grzegorzewska) . REHABILITACJA (łac. : re - znów , habilitatio - zdolny , przywrócony) oznacza przywrócenie komuś utraconych wartości , np. praw , miejsca w społeczeństwie - mimo istniejącego w dalszym ciągu kalectwa , ślepoty , głuchoty , upośledzenia umysłowego lub innego odchylenia od normy (K. Kirejczyk) . Rehabilitacja pojmowana jest także jako proces , którego głównym zadaniem jest rozwijanie u osób trwale poszkodowanych na zdrowiu maksymalnych zdolności do wykonywania podstawowych codziennych zajęć , przygotowanie do pracy zawodowej oraz stwarzanie korzystnych warunków do kontaktów z otoczeniem fizycznym i ze środowiskiem społecznym (A. Hulek) . Tak więc zrewalidować można chorych i o niezadowalającym stanie zdrowia czy niedostosowanych społecznie lub ludzi z wadami mowy albo ludzi z innymi parcjalnymi zaburzeniami . Zrehabilitować natomiast (i tylko zrehabilitować) można ludzi , którym nie przywróci się wzroku , słuchu czy utraconej kończyny , ale można przygotować ich do pożytecznego życia w społeczeństwie mimo istniejącego odchylenia od normy (K. Kirejczyk) .
CELE rewalidacji :
ZADANIA rewalidacji : (wg O. Lipkowskiego)
(wg M. Grzegorzewskiej) Głównym zadaniem rewalidacji jest przywrócenie jednostce w jakikolwiek sposób upośledzonej możliwego do osiągnięcia dla niej poczucia „normalności” , usprawnienie jej i uzbrojenie w wiedzę i umiejętności , uzdalniające do pracy użyteczno - społecznej , więc pozwalające na włączenie się w nurt otaczającego życia społecznego . Ogólnie biorąc zadania pracy rewalidacyjnej obejmują :
STADIA PRZYSTOSOWANIA SIĘ DZIECKA DO NIEPEŁNOSPRAWNOŚCI
|
Rozpoznawanie rozwoju psychofizycznego dzieci , ustalenie diagnozy i prognozy tego rozwoju dla potrzeb pedagogicznych określa się mianem selekcji szkolnej . Pojęciem tym obejmuje się całokształt działań przedszkoli i szkół podstawowych , poradni specjalistycznych służby zdrowia i poradni psychologiczno - pedagogicznych w zakresie stwierdzania opóźnień dzieci w pracy przedszkolnej i szkolnej , ustalania przyczyn oraz określania rodzaju i stopnia zaburzeń rozwojowych i upośledzeń . System selekcyjny był i nadal jest skierowany na dzieci objęte powszechnym nauczaniem i znajdujące się na terenie zinstytucjonalizowanych form organizacyjnych pracy pedagogicznej . Kwalifikowaniem dzieci do szkół specjalnych zajmowało się w Polsce szereg instytucji , tworzących tzw. ośrodki selekcyjne, natomiast od 1974 r. całokształt zadań selekcyjnych został powierzony poradniom psychologiczno - pedagogicznym (wówczas zwanym poradniami wychowawczo - zawodowymi) . W 1993 r. ukazało się Rozporządzenie MEN w sprawie kwalifikowania dzieci z odchyleniami i zaburzeniami rozwojowymi do odpowiednich form kształcenia specjalnego lub pomocy korekcyjno - wyrównawczej oraz organizacji badań i zakresu działania poradni psychologiczno - pedagogicznych i innych publicznych poradni specjalistycznych . Diagnoza psychopedagogiczna jest to stwierdzenie stanu rozwoju umysłowego , dokonane przez zespół specjalistów na podstawie rozpoznania uzyskanego w wyniku różnych metod i technik badawczych oraz analizy historii życia dziecka i jego sytuacji środowiskowej . Poradnie psychologiczno - pedagogiczne prowadzą swoją działalność w ciągu całego roku szkolnego . Dokonują na terenie przedszkoli i szkół podstawowych rozpoznania dzieci przejawiających zaburzenia rozwojowe , prowadzą badania diagnostyczne i wydają orzeczenia kwalifikujące te dzieci do różnych form kształcenia specjalnego lub pomocy korekcyjno - wyrównawczej . Poradnie stanowią sieć specjalistycznych placówek , które :
Poradnie pełnią funkcje : profilaktyczną , diagnostyczną , doradczą , terapeutyczną i orzeczniczo - kwalifikacyjną . Zadania poradni psychologiczno - pedagogicznej :
(z wykładu)
Poradnie udzielają pomocy przedszkolom i szkołom głównie w zakresie :
|
KSZTAŁCENIE SPECJALNE Formy kształcenia specjalnego :
Funkcje szkolnictwa specjalnego :
Celem szkoły specjalnej jest wszechstronny rozwój i rewalidacja społeczna uczniów oraz wychowanie ich na twórczych obywateli w stopniu dla nich dostępnym ze względu na rodzaj i stopień upośledzenia . Naczelnym celem jest wychowywanie , a nie nauczanie - szkoła ma tak przygotować ucznia do życia , aby „wtopił się” w życie społeczeństwa i mógł w nim funkcjonować . Zróżnicowanie typów placówek specjalnych oparte jest na zasadzie rodzaju upośledzenia . W szkołach tych gromadzi się dzieci i młodzież o możliwie jednorodnych rodzajach upośledzeń . W poszczególnych typach szkół specjalnych stosuje się odrębny , swoisty co do metod i środków proces kształcenia i wychowania . Jednostki z upośledzeniami sprzężonymi (złożonymi) kierowane są do szkół odpowiadających upośledzeniu dominującemu. W razie braku odpowiedniej szkoły specjalnej bądź też wobec innych przeciwwskazań dotyczących uczęszczania dziecka do szkoły (np. stan dziecka nie pozwala na jego aktywne uczestnictwo w zajęciach szkolnych) , istnieją formalne możliwości organizowania indywidualnego nauczania w domu . nauczanie zindywidualizowane obejmuje jeden lub kilka przedmiotów . Jeśli dziecko jest zakwalifikowane do jakiejś grupy dyspanseryjnej , to przed podjęciem nauki w szkole średniej musi przejść badanie prozawodowe w celu określenia , czy stan jego zdrowia nie wyklucza go z wybranego zawodu .
NIEPOWODZENIA SZKOLNE (z wykładu) Mechanizm działania niepowodzeń szkolnych w szkole masowej :
|
ZABURZENIA PSYCHICZNE - rodzaje Choroby psychiczne łączą się z pojęciem zdrowia psychicznego . Zdrowie psychiczne charakteryzuje się prawidłowym przebiegiem procesów psychicznych i zachowań przyjętych w danym środowisku społecznym . Przebieg ten może być zaburzony na skutek okresowych lub trwałych niekorzystnych zmian procesów psychicznych określanych jako zaburzenia psychiczne . Mogą one przyjąć charakter : psychopatii , nerwic , upośledzenia umysłowego i chorób psychicznych . PSYCHOPATIE (zaburzenia osobowości) obejmują różne postacie zmian osobowości i dotyczą głównie sfery uczuć i dążeń. Zmiany te maja negatywny wpływ na zdolność przystosowania się człowieka do życia rodzinnego , zawodowego i społecznego . Zaburzeniom tym nie towarzyszą żadne zmiany organiczne mózgu .Ich etiologia nie jest dokładnie znana . Mogą je powodować wrodzone właściwości układu nerwowego , niekorzystne doświadczenia psychiczne (emocjonalne) oraz czynniki środowiskowe . CHARAKTEROPATIE , czyli zaburzenia osobowości (charakteru , temperamentu , sfery uczuciowej) mających swe podłoże organiczne (uszkodzenie tkanki mózgowej) . Zmiany organiczne mogą powstać w okresie płodowym , we wczesnym dzieciństwie lub w późniejszym okresie życia człowieka . NERWICE (neurozy) są to czynnościowe , psychogenne zaburzenia psychiczne dotyczące głównie sfery emocjonalnej . W nerwicach mogą występować bardzo różne objawy : lęk , niepokój , napięcie , drażliwość , obniżenie i wahania nastroju , trudności w skupieniu uwagi , zaburzenia snu , łaknienia , popędu seksualnego itp. Mogą towarzyszyć im takie objawy somatyczne , jak : bóle głowy , duszność , bicie serca , bóle brzucha itp. W zależności od nasilenia objawów rozróżnia się : nerwicę lękową , nerwicę histeryczną , nerwicę natręctw , nerwicę depresyjną itp. PSYCHOZY (choroby psychiczne) są to zaburzenia psychiczne charakteryzujące się zmianami w zakresie myślenia , świadomości , intelektu , woli , uczuć , działania i innych czynności psychicznych , prowadzące do znacznych zaburzeń zachowań w środowisku społecznym . Psychozy - w przeciwieństwie do psychopatii i upośledzenia umysłowego - stanowią procesy chorobowe , tzn. mają swój początek , przebieg (rozwój) i zejście kończące się wyzdrowieniem lub trwałym defektem (uszkodzeniem) czynności psychicznych . Najważniejsze objawy zaburzeń psychicznych :
|
CHOROBY PSYCHICZNE - charakterystyka Najczęściej spotykane choroby psychiczne to :
Etiologia chorób psychicznych jest nieznana lub nie do końca poznana . Niektóre zaburzenia mają swoje podłoże organiczne . Choroby psychiczne na ogół występują w późniejszym okresie życia człowieka .
Osoby psychicznie chore , a więc dotknięte psychozami , wymagające rewalidacji zawodowej , to osoby , u których objawy chorobowe mają charakter przewlekły lub trwały . Na ogół osoby psychicznie chore nie potrafią świadomie kierować swoim własnym losem , być samodzielne i niezależne od innych na wielu odcinkach życia . Wymagają opieki i pomocy .
|
Oligofrenopedagogika jest to dział pedagogiki specjalnej (rewalidacyjnej) zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek upośledzonych umysłowo. Filip Pinel - 1792 r. - wydał prawo szpitalne nakazujące opiekę nad upośledzonymi umysłowo i chorymi psychicznie Jean Esquirol - 1818 r. - dokonał rozróżnienia człowieka chorego umysłowo i idioty Itard - pionier szkolnictwa specjalnego ; Sequin - następca Itarda Maria Montessori - podjęła dzieło Sequina Zadaniem oligofrenopedagogiki jest ustalenie takich metod i form rewalidacji, które jednostce upośledzonej umysłowo zapewniałyby optymalny , wszechstronny rozwój i maksymalne przystosowanie do warunków społecznych . Oligofrenia (wg M. Grzegorzewskiej) to niedorozwój umysłowy od urodzenia dziecka lub najwcześniejszego dzieciństwa , wstrzymanie rozwoju mózgu i wyższych czynności nerwowych . Upośledzenie umysłowe to stan niedostatecznej sprawności intelektualnej wskutek niedorozwoju lub uszkodzenia we wczesnym dzieciństwie tkanki mózgowej (wg Wielkiej Encyklopedii Powszechnej) . Otępienie (demencja) to rozkład czynności mózgowych w wieku późnym. Ma ono charakter postępujący, pogłębiający się. PRZYCZYNY upośledzenia umysłowego :
KLASYFIKACJA upośledzenia umysłowego (wg WHO) : W 1968 r. WHO przyjęła 4-stopniową klasyfikację upośledzenia umysłowego z preferencją kryterium psychologicznego (opartą na ilorazie inteligencji - IQ) :
Dawniej przyjmowano trójstopniową klasyfikację upośledzenia umysłowego : debilizm (lekkie u.u.) , imbecylizm (umiarkowane u.u.) , idiotyzm (znaczne i głębokie u.u.) . Istnieje też duża grupa osób znajdujących się na pograniczu normy umysłowej i upośledzenia umysłowego z ilorazem inteligencji IQ=68-83 . W grupie tej można wyróżnić (wg J. Kostrzewskiego) :
CHARAKTERYSTYKA upośledzenia umysłowego :
TYPY osobowości dzieci upośledzonych umysłowo (im głębsze zaburzenie , tym bardziej uwidaczniają się cechy typologiczne) :
|
TYFLOPEDAGOGIKA - narząd wzroku Tyflopedagogika jest to dział pedagogiki specjalnej (rewalidacyjnej) zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek z wadami wzroku . FUNKCJONOWANIE narządu wzroku odbywa się :
ZNACZENIE narządu wzroku nie ogranicza się do procesów poznawczych , lecz dotyczy także wielu innych sfer życia . Należą do nich :
OLIGOFRENO... - nauczanie w podst. szkole spec. TREŚCI nauczania w podstawowej szkole specjalnej mają charakter poznawczy, wychowawczy i rewalidacyjny . W pracy szkolnej obowiązują ZASADY :
W zależności od wieku i stopnia rozwoju uczniów w szkole specjalnej wyróżnia się trzy SZCZEBLE programowe :
W rewalidacji upośledzonych umysłowo obowiązują metody nauczania oparte na obserwacji , słowie i działaniu oraz metody wychowania oparte na wpływie wychowawcy i otoczenia społecznego oraz na samowychowaniu . Stosuje się też metody indywidualnych przypadków . Na I szczeblu preferuje się metodę ośrodków pracy , polegającą na grupowaniu treści wokół jednego zagadnienia dobrze znanego dziecku . Na II szczeblu na bazie założeń metody ośrodków pracy integruje się treści różnych przedmiotów nauczania . Stosuje się tu elementy metody problemowej, projektów i metody C. Freineta . Na III szczeblu nauczania obowiązuje ścisła korelacja treści różnych przedmiotów . Metody nauczania są przybliżone do tych w masowej szkole i bardziej zindywidualizowane . |
TYFLOPEDAGOGIKA - uszkodzenie wzroku PRZYCZYNY uszkodzenia wzroku :
Trwałe uszkodzenie wzroku , zwane także defektem wzroku , jest to stan nieprawidłowości lub wada jego struktury anatomicznej i czynności w stosunku do stanu normalnego . Uszkodzenie może przyjąć różny zakres i stopień . Każde uszkodzenie wzroku powoduje obniżenie sprawności jego funkcjonowania , w sytuacji ekstremalnej całkowite zniesienie czynności wzrokowych , czyli całkowitą ślepotę . Najistotniejsze są uszkodzenia najważniejszych czynności wzrokowych .
Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń , Niepełnosprawności i Upośledzeń (wg WHO - 1980) przyjmuje poniższy podział i stopnie ostrości wzroku wyrażone w ułamkach dziesiętnych :
Obniżenie ostrości wzroku ma przede wszystkim negatywny wpływ na widzenie przedmiotów , ich kształtów , a zwłaszcza bardzo małych i bardzo dużych przedmiotów , w tym również liter , cyfr i innych znaków graficznych (pisma , druku) .
Ograniczenia czy ubytki pola widzenia powodują znaczne ograniczenia i trudności w spostrzeganiu dużych przedmiotów i przestrzeni wraz z wypełniającymi ją przedmiotami , osobami i zjawiskami . Utrudniają one także ujmowanie wzajemnych relacji pomiędzy elementami znajdującymi się w przestrzeni . Zawężone pole widzenia utrudnia w szczególny sposób orientację przestrzenną , która jest niezbędna do samodzielnego poruszania się .
W przypadku ślepoty , a zwłaszcza ślepoty całkowitej , wszystkie z wymienionych czynności są zniesione . Człowiek nic nie widzi lub prawie nic nie widzi . W przypadku słabowzroczności obok uszkodzenia głównej czynności wzrokowej mogą wystąpić dodatkowo zaburzenia pozostałych czynności wzrokowych i to w różnym stopniu i zakresie . Słabowzroczność może przyjąć różne formy , a w ślad za tym może powodować różny stopień obniżenia sprawności wzrokowej .
|
TYFLOPEDAGOGIKA - klasyfikacje i charakterystyka osób niewidomych i słabowidzących Podział i definicja WHO opiera się na kryteriach medycznych , na uszkodzeniu podstawowych czynności wzrokowych , a więc osłabieniu ostrości wzroku i zaburzeniu pola widzenia . Zgodnie z tymi kryteriami :
Granica między osobami uważanymi za niewidome a słabowidzącymi jest płynna . Zachowanie najmniejszej sprawności wzroku stwarza możliwości wykorzystania go w różnych sytuacjach życiowych oraz zawodowych .
Zgodnie z kryterium zawodowym :
O zakwalifikowaniu kogoś do grupy osób niewidomych z punktu widzenia zawodowego decyduje raczej rodzaj wykonywanej pracy niż stopień uszkodzenia wzroku .
Zgodnie z kryterium pedagogicznym , które uwzględnia możliwości wykorzystania zachowanej sprawności widzenia w realizacji programu szkolnego :
Biorąc pod uwagę aktualny stan wzroku osoby słabowidzące można podzielić na dwie grupy :
Biorąc pod uwagę czas wystąpienia ślepoty jako kryterium podziału , a także z punktu widzenia rehabilitacji , stosuje się dodatkowy podział . Ludzie obarczeni ślepotą to :
Podobnie dzieli się osoby słabowidzące (słabowidzący od urodzenia i ociemniali częściowo) .
Z uwagi na potrzeby praktyczne Polski Związek Niewidomych opracował założenia stosowanej aktualnie definicji ślepoty, która brzmi :
W zależności od stopnia utraty wzroku wyróżnia się trzy grupy jednostek :
|
Surdopedagogika jest to dział pedagogiki specjalnej (rewalidacyjnej) zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek z wadami słuchu i zaburzeniami mowy wynikającymi z wad słuchu . UCHO jest odbiorczą częścią narządu słuchu . Składa się ono z trzech części :
ZNACZENIE narządu słuchu w życiu człowieka jest bardzo ważne . Można je sprowadzić do następujących sfer życia :
SURDOPEDAGOGIKA - nauka i praca osób niesłyszących i słabosłyszących Uczniowie niesłyszący w trakcie nauki posługują się językiem migowym . Częścią języka migowego , w której najważniejszą rolę odgrywają układy poszczególnych palców , jest daktylografia . Należą do niej znaki określające:
W Polsce we wszystkich szkołach specjalnych dla dzieci niesłyszących została wprowadzona ustna metoda nauczania mowy . Obowiązują w niej zasady :
Za wprowadzeniem w nauczaniu głuchych metody dźwiękowej przemawia m.in. to , że :
Nauka i rozwój mowy ustnej (głosowej) u osób niesłyszących ma decydujący wpływ na jej rozwój intelektualny . Naukę mowy z dziećmi należy rozpoczynać jak najwcześniej , już od chwili stwierdzenia , że nie słyszą . Początkowo nauka mowy powinna obejmować naukę artykułowania , naukę odczytywania mowy z ust , naukę czytania i pisania . Naukę mowy dziecka niesłyszącego należy oprzeć na naśladownictwie , tj. odczytywaniu mowy z układu ust . Ucząc dzieci poznawania mowy należy wybierać wyrazy oznaczające przedmioty i zjawiska z najbliższego kręgu środowiskowego . W nauczaniu wszystkich przedmiotów stosuje się metody werbalne z jak najszerszym wykorzystaniem zasady poglądowości oraz łączenia teorii z praktyką . Pracownik niesłyszący nie ma pełnej orientacji na stanowisku pracy i w środowisku pracy , ponieważ nie słyszy wielu dźwięków będących nośnikami określonych informacji . Ograniczenia w orientacji mogą mieć negatywny wpływ na prawidłowość decyzji podejmowanych w trakcie przebiegu pracy . Uczniowie słabosłyszący mogą w zasadzie korzystać ze wszystkich werbalnych metod nauczania . Warunkiem są jednak dobrze dobrane aparaty słuchowe i dobra organizacja procesu nauczania . Dla osób słabosłyszących stoją otworem wszystkie poziomy kształcenia pod warunkiem , że powalają im na to możliwości intelektualne . Możliwości zawodowe osób niesłyszących są nieograniczone , zależą jednak od zdolności intelektualnych , postaw , realnej akceptacji niepełnosprawności słuchowej oraz wysiłków podejmowanych w kierunku udoskonalenia umiejętności komunikowania się z otoczeniem . |
SURDOPEDAGOGIKA - uszkodzenie słuchu , charakterystyka osób niesłyszących i słabosłyszących Stopień utraty słuchu może być różny . Obecnie stosuje się powszechnie klasyfikację stopnia upośledzenia słuchu opracowaną przez Fowlera . Wyróżnia on upośledzenie słuchu :
W zależności od stopnia uszkodzenia narządu słuchu rozróżnia się głuchotę i niedosłuch . GŁUCHOTA to całkowite zniesienie czynności narządu słuchu (słyszenia) lub głębokie ich uszkodzenie , które pomimo korekcji przy pomocy aparatów wzmacniających (słuchowych) utrudnia , ogranicza lub uniemożliwia orientację w otoczeniu i porozumiewanie się z osobami słyszącymi . Są to osoby ze znacznym i głębokim uszkodzeniem słuchu (wg BIAP) . NIEDOSŁUCH to uszkodzenie słuchu , które można skorygować przy pomocy aparatu wzmacniającego (słuchowego) , nie powodujące większych trudności i ograniczeń w orientacji w otoczeniu i porozumiewaniu się z osobami słyszącymi . Są to osoby z lekkim i umiarkowanym uszkodzeniem słuchu (wg BIAP) . PRZYCZYNY uszkodzenia słuchu :
Dla potrzeb rewalidacji i profilaktyki głuchotę dzieli się zależnie od przyczyn ją powodujących :
Głuchotę można klasyfikować również w zależności od miejsca uszkodzenia analizatora słuchu (w uchu środkowym , wewnętrznym , w nerwie słuchowym lub w korze mózgowej) . CHARAKTERYSTYKA osób z uszkodzonym słuchem uwzględniająca stopień uszkodzenia słuchu lub stopień sprawności słuchowej :
|
SURDOPEDAGOGIKA - wpływ uszkodzenia słuchu na rozwój mowy - klasyfikacje i charakterystyka Międzynarodowa Klasyfikacja Uszkodzeń , Niepełnosprawności i Upośledzeń (wg WHO - 1980) wprowadza klasyfikację przyjmującą jako kryterium podziału zdolności rozróżniania i rozumienia dźwięków składających się na mowę ustną :
Obniżenie zdolności rozróżniania i rozumienia dźwięków mowy może dotyczyć również tylko jednego ucha . Wówczas mówi się o jednostronnym uszkodzeniu słuchu .
CHARAKTERYSTYKA osób z uszkodzonym słuchem , uwzględniająca rolę słuchu w rozwoju i zachowaniu mowy , przedstawia się następująco :
W zależności od wpływu głuchoty na rozwój mowy dzieci z upośledzeniem słuchu dzieli się na (wg Z. Sękowskiej) :
Jednostki obarczone kalectwem słuchu to :
GŁUCHYM nazywa się człowieka , któremu utrata lub znaczne upośledzenie analizatora uniemożliwia rozumienie mowy ludzkiej przez słuch i dla którego w pracy i wszelkich zadaniach życia słuch nie ma praktycznego znaczenia (Z. Sękowska). GŁUCHYM nazywa się człowieka , który pozbawiony jest słuchu , a więc treści dźwiękowych płynących ze świata i który wskutek tego znajduje się w gorszych warunkach niż słyszący , jeżeli chodzi o poznanie zewnętrznego świata i przygotowanie do życia społecznego (M. Grzegorzewska) .
|
TYFLOPEDAGOGIKA - nauka i praca osób niewidomych i słabowidzących Dla celów szkolnictwa specjalnego powstała klasyfikacja dzieci z inwalidztwem wzrokowym . Obejmuje ona następujące grupy dzieci :
W szkołach dla NIEWIDOMYCH obowiązuje metoda ośrodków pracy w klasach początkowych oraz metody aktywizujące uczniów wielostronnie w klasach starszych . Naukę czytania i pisania realizuje się techniką „sześciopunktu” L. Braille'a . Podstawowym znakiem Braille'a jest sześciopunkt . Punkty są ponumerowane i ułożone w określony sposób (2 poziomo , 3 pionowo) . Z sześciu punktów uzyskuje się , w zależności od konfiguracji punktów w obrębie sześciopunktu , 63 znaki , służące do oznaczenia całego alfabetu , znaków przestankowych , cyfr , skrótów tworzących stenografię oraz znaków muzycznych . Szczególną rolę w pracy rewalidacyjnej odgrywają ćwiczenia kompensacyjne. W wychowaniu dziecka niewidomego konieczne jest ćwiczenie dotyku w formie zabawowej (zajęć politechnicznych) oraz ćwiczenia innych zmysłów (słuchu , smaku , powonienia) . W kształceniu osób niewidomych trzeba używać wszystkich metod opartych o dotyk i zmysł kinetyczny . Duże znaczenie ma szerokie zastosowanie pomocy dydaktycznych , a zwłaszcza naturalnych przedmiotów i modeli , które można łatwo rozłożyć na części i które pozwalają uczniom niewidomym poznawać je drogą dotykową . Również w nauce ruchów i czynności należy stosować demonstrację dotykowo - kinestetyczną . Polega ona na tym , że nauczyciel wykonuje dany ruch lub zespół ruchów pozwalając uczniom śledzić je dotykowo przy pomocy rąk . W kształceniu i szkoleniu zawodowym niewidomych duże znaczenie mają metody werbalne , takie jak : wykład , pogadanka zawodowa , wyjaśnienia słowne , instruktaż itp. Metody te mogą być stosowane skutecznie , jeśli język uczniów niewidomych jest dobrze rozwinięty i potrafią oni zrozumieć słowa używane przez nauczyciela , tzn. poznali ich znaczenie. Należy bogacić słownik niewidomych . Mowa jest dla nich czynnikiem informującym , instruującym i wyjaśniającym , czynnikiem wychowania oraz komunikacji z innymi ludźmi . Osoby niewidome pozbawione są wszystkich sygnałów wzrokowych , co powoduje :
Najbardziej odpowiednie dla niewidomych jest zatrudnienie ich w przemysłach metalowym , spożywczym , elektronicznym , papierniczym , skórzanym i włókienniczym , przy pracach wykonywanych zarówno na maszynach , jak też ręcznie . Wśród nich szczególną pozycję zajmują prace montażowe . Mają oni także możliwość pracy w niektórych rzemiosłach (A. Hulek) . Zawody najbardziej dostępne dla niewidomych i słabowidzących w stopniu głębokim i znacznym to (wg Niesiołowskiej) :
W procesie przygotowania do pracy SŁABOWIDZĄCY mogą korzystać w zasadzie z tych samych metod , co osoby normalnie widzące , z tym , że metody te wymagają często pewnych modyfikacji i adaptacji do ograniczonych możliwości wzrokowych . Z reguły proces nabywania umiejętności zawodowych jest znacznie wolniejszy i wymaga dłuższego czasu . Osoby słabowidzące :
Wszystkie wymienione zawody dostępne dla niewidomych są także dostępne dla słabowidzących , których możliwości zawodowe są o wiele większe . Z tego powodu powinni oni próbować przygotować się do pracy i podejmować zatrudnienie w różnych dziedzinach i zawodach . Jednak ostateczna decyzja o wyborze zawodu musi być oparta na realnych podstawach - faktycznych możliwościach psychofizycznych , a zwłaszcza na ocenie sprawności wzroku . Obecnie istnieje tendencja do przygotowywania niewidomych i słabowidzących do zawodów o przewadze pracy umysłowej . |
Pedagogika terapeutyczna jest to dział pedagogiki specjalnej (rewalidacyjnej) zajmujący się nauczaniem i wychowaniem jednostek kalekich z zaburzeniami lokomocji i przewlekle chorych . KIERUNKI pedagogiki terapeutycznej (z wykładu) :
Znaczenie terminu „KALECTWO” z uwzględnieniem strony medycznej :
W rozumieniu pedagogiki specjalnej za przewlekle chore i kalekie uznaje się te jednostki , które ze względu na długotrwałe ograniczenie możliwości poruszania się lub przewlekłą chorobę nie są zdolne do szkolenia w warunkach normalnych i wymagają specjalnej pomocy pedagogicznej . ZADANIA pedagogiki terapeutycznej :
Stosowana w procesie rehabilitacji TERAPIA PEDAGOGICZNA może mieć dwojaki charakter :
Formy terapii pedagogicznej : ruch , zabawa , zajęcia , praca .
PROGRAM OPIEKI ZDROWOTNEJ (z wykładu) Etapy opieki zdrowotnej :
|
PED. TERAP. - narząd ruchu, czynności, uszkodzenia Anatomiczną strukturę narządu ruchu tworzą : kręgosłup , kończyny górne , kończyny dolne . Kończyny połączone są z kręgosłupem przy pomocy stawów. Składają się z licznych kości , które również łączą stawy . Przy pomocy narządu ruchu człowiek wykonuje dwa RODZAJE RUCHÓW :
Oba rodzaje ruchów mogą być wykonywane także równocześnie . Wśród ruchów manipulacyjnych pod względem zasięgu i kierunku wyróżnia się ruchy wykonywane przy pomocy : palców , palców i dłoni (ręki) , przedramienia , ramienia (całej kończyny górnej) , ramienia wraz z ruchami tułowia . Ruchy łączą się w zespoły , tworząc czynności . Na czynność składają się ruchy o różnym zasięgu , kierunku i tempie ich wykonywania . Ruchy lokomocyjne stanowią bardzo złożone zespoły ruchów składające się na formy lokomocji : stanie , chodzenie , bieganie , skakanie , chodzenie po terenie trudnym (góry , rowy , błoto itp.) . Czynności składające się z ruchów manipulacyjnych i lokomocyjnych nazywa się czynnościami motorycznymi (ruchowymi) . W miarę rozwoju psychofizycznego dziecko doskonali umiejętności wykonywania różnych ruchów i czynności , osiąga coraz większą sprawność motoryczną (ruchową) . Wyznacznikami manualnej sprawności motorycznej są : prawidłowość (dokładność) , szybkość , zręczność (płynność) , siła i koordynacja ruchów wykonywanych przy pomocy kończyn górnych. Lokomocja człowieka jest w wysokim stopniu uwarunkowana orientacją przestrzenną . PRZYCZYNY USZKODZENIA narządu ruchu :
USZKODZENIA narządu ruchu i jego czynności można wyróżnić w trzech grupach .
Rodzaje porażenia lub niedowładu czynności motorycznych :
|
PEDAGOGIKA TERAPEUTYCZNA - zdolność do nauki i pracy osób z uszkodzonym narządem ruchu W stosunku do jednostek przewlekle chorych lub kalekich , u których nie występują inne rodzaje upośledzeń , stosuje się metody nauczania oparte na zasadach „dydaktyki normalnej” . Osoby z uszkodzonym narządem ruchu nie maja większych trudności i ograniczeń w procesie orientacji i podejmowania decyzji , nie wykazują bowiem większych nieprawidłowości w percepcji bodźców płynących ze stanowiska i miejsca pracy. W zasadzie system zmysłów funkcjonuje u nich na normalnym poziomie . Główny problem stanowi działanie , czyli wykonywanie różnych ruchów i czynności w pracy zawodowej . W przygotowaniu do pracy uczniowie z uszkodzonym narządem ruchu mogą korzystać z werbalnych i wizualnych metod nauczania . Z tego powodu większość z nich może kształcić się w systemie zintegrowanym , zwłaszcza ci z lżejszą niepełnosprawnością motoryczną . Nie mają większych trudności w przyswajaniu wiedzy teoretycznej . Trudności zaczynają się przy nabywaniu praktycznych umiejętności zawodowych . Proces kształtowania umiejętności praktycznych składa się z kilku etapów :
Uczniowie z uszkodzonymi kończynami górnymi mają przede wszystkim trudności i ograniczenia w drugim i trzecim etapie nabywania praktycznych umiejętności zawodowych , o ile w ogóle niektóre z nich mogą opanować . Uczniowie z uszkodzonymi kończynami dolnymi maja przede wszystkim trudności i ograniczenia w poruszaniu się w przestrzeni . Może to mieć negatywny wpływ na opanowanie umiejętności zawodowych wymagających pozycji stojącej lub przemieszczania się poza stanowisko pracy (szkolne) oraz poruszanie się w ogóle w pomieszczeniach , gdzie nauka tych umiejętności się odbywa .
PED. TERAPEUTYCZNA - niepełnosprawność złożona Niepełnosprawność złożona (czy inaczej sprzężona) występuje wtedy , gdy uszkodzeniu uległy dwa lub więcej układów i narządów wraz z obniżeniem sprawności fizycznych , sensorycznych bądź psychicznych . Przykłady osób z niepełnosprawnością złożoną :
Równoczesne uszkodzenie dwóch lub więcej narządów powoduje poważne następstwa praktycznie we wszystkich sferach życia oraz w znacznym stopniu ogranicza możliwości wykonywania zadań życiowych i wypełniania ról społecznych przez człowieka . Niepełnosprawność złożona szczególnie negatywnie odbija się na zdolności do pracy i możliwościach podjęcia zatrudnienia . Trudności i ograniczenia występują we wszystkich procesach występujących w przebiegu pracy : orientacyjnych , decyzyjnych i wykonawczych . Osoby z niepełnosprawnością złożoną mają większe szanse w pracach usługowych niż produkcyjnych . Przy zatrudnianiu takich osób obowiązują dwie zasady :
Większość osób z niepełnosprawnością złożoną może pracować w zakładach pracy chronionej lub w nakładztwie .
PED. TERAPEUTYCZNA - choroby przewlekłe Hemofilia Występują dwa rodzaje hemofilii : typu A i typu B . Są to choroby wrodzone i dziedziczne . Oba rodzaje występują tylko u mężczyzn , ale nosicielkami choroby są kobiety . Objawy choroby to :
Pierwsza pomoc - zimny uciskowy opatrunek , unieruchomienie danej okolicy ciała , przewiezienie do szpitala . |
PED. TERAPEUTYCZNA - choroby przewlekłe Choroba przewlekła zaczyna się , gdy trwa dłużej niż 4 tygodnie . Do chorób tych należą : alergia , astma , cukrzyca , gościec , padaczka , choroby układu oddechowego , choroby układu krwionośnego , AIDS . Alergia Alergia (nadwrażliwość , uczulenie) jest to nabyta , jakościowo zmieniona odczynowość żywych tkanek wywołana przez swoisty alergen . Alergię nabywa się :
Znane są dwa podstawowe mechanizmy alergii :
Choroby alergiczne są najczęstszą przyczyną absencji dzieci w szkole i jedną z najczęstszych przyczyn inwalidztwa u dorosłych . Częstość występowania chorób alergicznych w większości krajów zwiększa się . Choroby alergiczne u dzieci można zaliczyć w większości do tzw. chorób atopowych , do których zalicza się : astmę atopową , alergiczny nieżyt nosa (zwłaszcza sezonowy) , wyprysk niemowlęcy , niektóre postacie pokrzywki i alergii na pokarmy . Czynnikami predysponującymi do wystąpienia chorób alergicznych , w tym także atopowych , są :
ALERGENY to substancje uczulające organizm . mogą to być antygeny , leki lub niskocząsteczkowe substancje chemiczne . Klinicznie alergeny dzieli się na
PED. TERAPEUTYCZNA - choroby przewlekłe Choroby układu krążenia :
Choroby układu krwiotwórczego :
|
Astma Astma (dychawica) jest to stan nawracającego , odwracalnego zwężenia dróg oddechowych , który ustępuje samoistnie lub pod wpływem leczenia . Występuje u dzieci 2-krotnie częściej niż u dorosłych . W języku potocznym oznacza dychawicę oskrzelową , chorobę o podłożu alergicznym . Astmę wywołują różne alergeny dostające się do organizmu przez drogi oddechowe , przewód pokarmowy lub skórę , których rolę mogą odgrywać :
Objawy i przebieg choroby zależą od wielu czynników : mechanizmów immunologicznych , stopnia nadreaktywności oskrzeli , predyspozycji genetycznej , wieku dziecka , ekspozycji na alergeny i wielu innych . Dominującym objawem klinicznym jest duszność napadowa, która może zjawić się o każdej porze . Udzieci napad rozpoczyna się najczęściej w nocy kaszlem i narastającą dusznością z głośnym , wydłużonym wydechem , natomiast wdechy są powierzchowne , świszczące , słyszalne na odległość . Towarzyszy temu często niepokój , obwodowa sinica , podwyższenie temperatury ciała , przyspieszenie tętna . Napad może trwać różnie długo . Leczenie napadu polega na podawaniu środków rozszerzających oskrzela , tlenu . Ciężki napad astmy prowadzący do niewydolności oddechowej , w którym chory nie reaguje dostatecznie na stosowane leki rozkurczowe , nazywa się stanem astmatycznym . Jest to stan groźny dla życia , szczególnie niebezpieczny u niemowląt i małych dzieci . Dla celów klinicznych astmę dzieli się na :
Wyróżnia się dodatkowo następujące rodzaje astmy :
Długotrwała choroba prowadzi do powikłań : odmy lub rozedmy płuc , zniekształcenia klatki piersiowej (trwałe ustawienie w pozycji głębokiego wdechu , tzw. klatka beczkowata) , niewydolności krążenia (serce płucne) , zaburzeń neurologicznych . Leczenie astmy zależy od ciężkości przebiegu choroby . Może to być leczenie doraźne (w czasie napadów) oraz profilaktyczne (wykrycie i wyeliminowanie czynników alergizujących chorego , odczulanie) .
Padaczka Padaczka jest przewlekłym zaburzeniem czynności mózgu (nadmierne wyładowanie bioenergetyczne w korze mózgowej) . W jej powstawaniu dużą rolę odgrywa genetycznie uwarunkowany próg pobudliwości drgawkowej oraz uszkodzenie obwodowego układu nerwowego o różnym charakterze .
|
PED. TERAPEUTYCZNA - choroby przewlekłe Alergiczny nieżyt nosa Alergiczny nieżyt nosa występuje w postaci nieżytu :
Czynnikami uczulającymi są nie tylko alergeny wziewne , ale i inne . Choroba występuje zarówno u niemowląt , jak i u dzieci starszych . Do typowych objawów choroby należą :
Powikłania przewlekłego nieżytu nosa to : nawracające zapalenie uszu , przewlekłe zapalenie zatok przynosowych . Leczenie polega na eliminacji czynników uczulających i drażniących , unikaniu zakażeń , usunięciu zaburzeń prowadzących do niedrożności nosa .
Alergia pokarmowa Alergia pokarmowa występuje najczęściej u niemowląt i małych dzieci . Jej objawy są różnorodne , praktycznie mogą dotyczyć prawie każdego układu i narządu , np. :
Rozróżnia się pierwotną i wtórną alergię na pokarmy . W alergii pierwotnej istotną rolę odgrywają predyspozycje genetyczne oraz stan ogólnej i miejscowej odporności organizmu . W zespołach wtórnej nadwrażliwości na pokarmy najważniejsze znaczenie mają zakażenia przewodu pokarmowego (wirusami , bakteriami , pasożytami) i antybiotyki podawane doustnie , które sprzyjają wtórnej alergizacji przez przewód pokarmowy . Zapobieganie i leczenie alergii pokarmowej prowadzi się przede wszystkim w populacji obciążonej ryzykiem zachorowania . Polega na : karmieniu naturalnym przynajmniej do 6-7 m.ż. , stopniowym wprowadzaniu nowych pokarmów , zgodnie z „zegarem biologicznym” , unikaniu pokarmów alergizujących , podawaniu leków .
Alergia iniekcyjna Uczulenie na jad owadów ma następujące objawy : chrypka , obrzęk krtani , duszność , sinica, dreszcze , obniżenie ciśnienia , uogólnione obrzęki , swędząca wysypka typu pokrzywki lub rumienia , bóle brzucha , wymioty . U chorego może też wystąpić zapaść z utratą świadomości , a nawet śmierć . Nie zawsze objawy są tak groźne i niebezpieczne . Mogą występować tylko pojedyncze objawy , ponadto reakcja nie zawsze przebiega gwałtownie . Nadmierne reakcje na jad owadów występują częściej u dzieci , niż u dorosłych. W Polsce najczęściej obserwuje się tego typu reakcje po ukąszeniu przez pszczołę i osę . Reakcja pojawia się w zasadzie po kolejnym użądleniu , lecz czasem już pierwsze ukąszenie może dać objawy wstrząsu . Odczyn na użądlenie owadów ma charakter natychmiastowy , choć czasem jest opóźniony i występuje dopiero po 10-15 dniach . Objawy mogą mieć zróżnicowany charakter , nawet mogą przebiegać w postaci zapalenia mózgu . Postępowanie z osobami uczulonymi polega głównie na zapobieganiu następnemu ukąszeniu (odpowiednie ubranie , unikanie miejsc występowania owadów) . Leczenie doraźne przewiduje podanie odpowiedniego leku , zaś długoterminowe polega na odczulaniu na jad owadów odpowiednimi szczepionkami . Inną postacią alergii iniekcyjnej jest alergia miejscowa poszczepienna , będąca powikłaniem uczuleniowym z obrzękiem , zaczerwienieniem skóry w miejscu wstrzyknięcia , plamistą wysypką i powiększeniem okolicznych węzłów chłonnych . Może wystąpić po wstrzyknięciu surowicy , a także po 3-4 dawkach szczepionki Di-Te-Per , szczepionki przeciw durowi i cholerze . |
PED. TERAPEUTYCZNA - choroby przewlekłe Cukrzyca Cukrzyca to genetycznie uwarunkowany zespół zaburzeń przemiany węglowodanowej , spowodowany względnym lub bezwzględnym niedoborem insuliny (niezbędnej do prawidłowego zużytkowania glukozy przez organizm) . Cechuje się podwyższonym poziomem cukru we krwi , zwiększonym wydalaniem cukru z moczem i towarzyszącymi zaburzeniami przemiany tłuszczowo - białkowej . Rozróżnia się dwa typy cukrzycy :
Najczęstszymi objawami cukrzycy u dzieci są : nadmierne pragnienie oraz częste oddawanie dużych ilości moczu . Objawom tym towarzyszy narastające osłabienie , głód i zmniejszenie masy ciała , nasilone objawy odwodnienia , suchość skóry i błony śluzowej jamy ustnej . Mogą też występować takie objawy , jak : uporczywe zajady w kącikach ust , stany zapalne sromu czy napletka , przyspieszenie tętna , zapach acetonu z ust. Dość często obserwuje się też objawy psychiczne: stan pobudzenia czy apatii , trudność koncentracji , pogorszenie wyników w nauce . Leczenie cukrzycy opiera się na podawaniu dawek insuliny . Głównymi zasadami w leczeniu cukrzycy u dzieci są :
Ostre powikłania cukrzycy u dzieci , przebiegające z zaburzeniami lub utratą świadomości , to :
W przypadku niedocukrzenia dziecko powinno zjeść natychmiast cukier w kostkach lub wypić mocno słodzony napój . Dziecko z cukrzycą powinno zawsze mieć przy sobie cukier w kostkach . Jednym z warunków prawidłowego rozwoju dziecka jest zajmowanie się sportem . U dzieci chorych na cukrzycę musi to być odpowiednio regulowane i kontrolowane . Należy unikać sportów wyczynowych , wymagających długotrwałego wysiłku fizycznego oraz sportów , które mogą stanowić niebezpieczeństwo dla życia w przypadku utraty przytomności . Również wybór zawodu winien być podyktowany względami bezpieczeństwa życia własnego i publicznego .
PED. TERAPEUTYCZNA - choroby przewlekłe Autyzm Cechy syndromu określanego autyzmem dziecięcym (wg L. Kannera) :
Dzieci autystyczne wykazują prawidłowy rozwój fizyczny . Nieprawidłowości są widoczne w zaburzeniach mowy , daje się zauważyć opóźnienie rozwoju intelektualnego , które wiąże się niekiedy z wystąpieniem wybiórczych uzdolnień (zręczność manualna , wyjątkowa pamięć) . Dzieci z psychozą autystyczną charakteryzują się (wg H. Aspergera) :
W obu przedstawionych obrazach klinicznych wspólny jest brak dążności do „bycia z innymi” . Wygląd zewnętrzny dzieci autystycznych nie różni się na ogół od wyglądu ich zdrowych rówieśników . W praktyce trudno jest postawić diagnozę autyzmu , ponieważ wymaga to :
|
PED. TERAPEUTYCZNA - choroby przewlekłe Reumatoidalne zapalenie stawów Reumatoidalne zapalenie stawów (młodzieńcze przewlekłe zapalenie stawów , gościec przewlekły postępujący) jest chorobą całego organizmu . Zmiany toczą się w obrębie tkanki łącznej , przede wszystkim w narządzie ruchu , a także - choć rzadziej - w narządach wewnętrznych . Jest to choroba z zaostrzeniami i remisjami . Zaostrzenia i remisje trwają bardzo długo : tygodnie , miesiące , lata . Następstwem mogą być zniekształcenia w narządzie ruchu powodujące różny stopień kalectwa . Zmiany w narządach wewnętrznych prowadzą do upośledzenia czynności tych narządów . Nie ustalono przyczyny wywołującej chorobę . Choroba rozpoczyna się na ogół w sposób ostry , zaś jej przebieg może być ostry , umiarkowany lub łagodny . Rzadko dochodzi do zgonu . Ogólne objawy choroby są następujące :
W zależności od charakteru początku tej choroby wyróżnia się następujące jej typy :
Leczenie - Dziecko chore na gościec wymaga opieki zespołu specjalistów : lekarzy , rehabilitantów , pielęgniarek , pedagogów i wychowawców , zawsze z udziałem psychologa . Takie zespołowe leczenie jest możliwe tylko na dobrze zorganizowanych oddziałach szpitalnych i w sanatoriach . Leczenie przewiduje stosowanie środków farmakologicznych , ćwiczenia usprawniające upośledzoną czynność narządu ruchu i zapobiegające dalszemu postępowi zniekształceń , stałą opiekę stomatologiczną , ogólne leczenie wzmacniające oraz terapię psychologiczną . Najgroźniejszym powikłaniem gośćca jest skrobiawica , mogąca występować w nerkach , wątrobie , przewodzie pokarmowym i innych narządach . jest procesem w zasadzie nieodwracalnym , stąd bywa najczęstszą przyczyną zgonów .
Choroby układu oddechowego Ostre choroby górnych i dolnych dróg oddechowych oraz płuc należą do najczęściej występujących u człowieka chorób . Na zakażenia układu oddechowego najbardziej narażone są niemowlęta i małe dzieci i u nich też choroba ma najcięższy przebieg . Ostre choroby układu oddechowego , zwłaszcza przebyte w okresie niemowlęcym , pociągają za sobą skłonność do nawrotów choroby lub przejścia jej w stan przewlekły . Są chorobami zakaźnymi , wywołanymi najczęściej przez wirusy . Ostre choroby górnych dróg oddechowych to :
Objawy zapalenia górnych dróg oddechowych to : wyciek z nosa , niedrożność nosa , kichanie , kaszel , a u niemowląt trudności ssania . Dzieci starsze często skarżą się na ból gardła i trudności w połykaniu . Gorączka często ma charakter przejściowy . Ostre choroby dolnych dróg oddechowych to :
Objawy w ostrych chorobach dolnych dróg oddechowych i płuc są bardziej zróżnicowane : kaszel , gorączka , przyspieszenie oddechów , „świst” krtaniowy lub oddech świszczący , sinica , osłabienie i brak łaknienia . Leczenie ostrych chorób górnych dróg oddechowych prowadzi się zazwyczaj w domu , zaś ostre choroby dolnych dróg oddechowych i płuc , szczególnie u niemowląt , wymagają w zasadzie leczenia szpitalnego . Inne choroby układu oddechowego to :
|
(A. Maciarz : „Psychoemocjonalne i wychowawcze problemy dzieci przewlekle chorych” ; Wyd. „Impuls”, Kraków 1998) Większość chorób o charakterze przewlekłym stanowi zagrożenie dla rozwoju fizycznego dziecka . W przebiegu tych chorób dochodzi do zaburzenia wzrostu i wagi ciała dziecka , patologicznych zmian w strukturze i funkcji różnych organów , zniekształceń narządów ruchu , powstania wad postawy i niekiedy do uszkodzenia centralnego układu nerwowego . Zmniejszeniu ulegać może wydolność wysiłkowa dziecka i jego odporność somatyczna na różne czynniki patogenne . Przewlekłe choroby mogą opóźniać rozwój ruchowy dziecka . Spowodowane to jest nie tylko koniecznością ograniczenia ich aktywności ruchowej , ale także obniżoną zdolnością do wysiłku , szybkim męczeniem się , obawą przed urazami (np. w hemofilii) lub przed pogorszeniem się stanu zdrowia . Wskutek chorób dokonują się też zmiany stanu psychicznego dzieci . Mogą one mieć charakter przejściowy (okresowy) lub trwały . Zmiany trwałe w życiu psychicznym dziecka występują najczęściej w chorobach przewlekłych . Są na nie narażone szczególnie dzieci dotknięte chorobami powstałymi na tle uszkodzenia mózgu lub w przebiegu których dochodzi do uszkodzenia mózgu . Zmiany te przejawiać się mogą obniżoną sprawnością intelektualną dziecka , zaburzeniami procesów percepcyjnych , równowagi nerwowej i koordynacji ruchowej . W niektórych przypadkach przewlekłych chorób występują zaburzenia zdrowia psychicznego oraz komponenty zaburzeń psychomotorycznych w postaci nadruchliwości , impulsywności połączonej z agresją , objawami wegetatywnymi i naczyniowo - ruchowymi . Zaburzeniom tym towarzyszy zwykle stan wzmożonego niepokoju . Zagrożenia tkwiące w chorobie mogą obejmować także sferę emocjonalną i sferę wolicjonalno - motywacyjną dziecka , jego samoocenę , poczucie bezpieczeństwa , własnej wartości i tożsamości . Dzieci dotknięte wieloma chorobami narażone są na ból i cierpienie . Ból jest jednym z przejawów chorobowych . Charakter bólu i jego nasilenie zależy od przyczyny go wywołującej oraz od osobniczych właściwości ustroju . Wrażliwość osobnicza na ból jest różna i zależna od wieku , płci , równowagi procesów nerwowych oraz aktualnego stanu czynnościowego układu nerwowego danej osoby . M. Gałuszka twierdzi , że ból jest wypadkową różnych czynników od organicznych aż do psychologicznych i społeczno - kulturowych . dzieci są bardziej wrażliwe na ból niż osoby dorosłe , przy czym noworodki są prawie niewrażliwe na doznania bólowe . Długotrwały ból przeradza się w cierpienie , które u osoby chorej jest konsekwencją psychiczną bólu organicznego . Cierpienie jest więc przykrym przeżyciem psychicznym związanym z bólem , którego treść odnosi się zwykle do relacji dziecka ze światem zewnętrznym . dziecko udręczone bólem nie potrafi koncentrować się na żadnej zabawie czy zajęciu , rozpacza lub zmęczone bólem wpada w stan psychicznego „odrętwienia” (np. leży kręcąc głową i wydając stereotypowe dźwięki) . jeśli cierpienie przekracza próg adaptacyjny człowieka , staje się destruktywne . U dziecka zmniejsza ono wówczas jego możliwości rozwojowe i zaburza jego wewnętrzną równowagę . Przewlekła choroba i różne sytuacje związane z procesem leczenia wielokrotnie wyzwalają u dziecka poczucie zagrożenia i lęk . Poczucie zagrożenia jest nie tylko źródłem lęku , ale także wielu innych negatywnych emocji , jak gniew , złość , poczucie przygnębienia , niepewności , bezsilności i bezradności . Może ono wyzwalać także różne mechanizmy obronne utrudniające adaptację dziecka do środowiska szpitala i wymogów procesu leczenia . Przewlekła choroba naraża dziecko na wiele sytuacji lękotwórczych . Lęk może spełniać rolę pozytywnego mechanizmu sygnalizacyjno - obronnego , ale przy dużym nasileniu staje się czynnikiem dezorganizującym działanie człowieka i dezintegrującym strukturę jego osobowości . Ma wówczas charakter patologiczny i prowadzi do zaburzeń osobowości typu nerwicowego , rzadziej psychotycznego . Silne pobudzenie lękowe wyzwala u dzieci zaburzenia naczyniowe i układu wegetatywnego (pocenie się , blednięcie , czerwone plamy na twarzy lub szyi , napadowe bóle brzucha , torsje, zaburzenia snu itp.). Długotrwałe przeżywanie przez dziecko lęku może utrwalić się we względnie trwałą postawę lękową , która może z czasem stać się głównym mechanizmem wyznaczającym i regulującym jego zachowanie się . (z wykładu) Osoby przewlekle chore mają utrudnioną realizację potrzeb (wg A. Maslowa) :
Każda choroba jest stresorem . Mechanizmy negatywne (obronne) stresu :
Mechanizmy pozytywne stresu :
|
PED. TERAPEUTYCZNA - rodzaje i formy terapii dzieci przewlekle chorych (A. Maciarz : „Psychoemocjonalne i wychowawcze problemy dzieci przewlekle chorych” ; Wyd. „Impuls”, Kraków 1998) Odczucie bólu można u dziecka złagodzić środkami psychicznymi zawierającymi dodatnie emocje . Chory lepiej znosi ból, gdy zna jego przyczynę i gdy wie , że ma on charakter przejściowy . Dziecko zwykle uspokaja się już w momencie , gdy dostanie środek przeciwbólowy i zostanie zapewnione , że ból niedługo ustąpi . Kojący wpływ ma także obecność osoby bliskiej , okazanie serdeczności , wsparcie psychiczne . Jeśli dziecko narażone jest na długotrwałe odczuwanie bólu , niezmiernie ważne i konieczne jest stosowanie wszelkich możliwych środków (medycznych i pozamedycznych - terapia psychologiczna i bioenergetyczna) dla złagodzenia , a jeśli to możliwe , usunięcia bólu dziecka i nienarażanie go na cierpienie. Najbardziej przydatne w terapii lęku związanego z przewlekłą chorobą są środki psychoemocjonalnego oddziaływania na chore dziecko . Zalicza się do nich :
Całokształt czynności wykonywanych przez rodziców dzieci przewlekle chorych można ująć w trzech kategoriach :
|
PEDAGOGIKA RESOCJALIZACYJNA Pedagogika resocjalizacyjna jest to dział pedagogiki specjalnej zajmującej się teorią i praktyką wychowania jednostek społecznie niedostosowanych . Przedmiotem pedagogiki resocjalizacyjnej jest każda jednostka niedostosowana społecznie lub zagrożona w rozwoju społeczno - moralnym . Obszar praktycznego działania i zakres badań teoretycznych pedagogiki resocjalizacyjnej jest szeroki , obejmuje teren szkoły , zakład specjalny dla społecznie niedostosowanych , zakład karny , sądownictwo dla nieletnich , opiekę penitencjarną i profilaktykę dewiacji społecznych .
Niedostosowanie społeczne jest to zaburzenie charakterologiczne o niejednolitych objawach , spowodowane niekorzystnymi - zewnętrznymi lub wewnętrznymi - warunkami rozwoju , a wyrażające się wzmożonymi i długotrwałymi trudnościami w dostosowaniu się do normalnych warunków społecznych i w realizacji zadań życiowych danej jednostki (O. Lipkowski) . Niedostosowanie społeczne ma dwa aspekty :
RESOCJALIZACJA (socjalizacja - uspołecznienie , resocjalizacja - przywrócenie wartości społecznych) oznacza proces wychowania osób niedostosowanych społecznie (społecznie wykolejonych oraz z zaburzeniami zachowania) polegający na przezwyciężaniu trudności wychowawczych wynikających ze stanu osobowości wychowanków , którzy w sposób antagonistyczno - destruktywny ustosunkowują się do oczekiwań społecznych (Cz. Czapów , S. Jedlewski) .
Problem opieki nad społecznie niedostosowanymi rozpatrywany jest w trzech aspektach :
Szczególny nacisk kładzie się obecnie na działanie profilaktyczne z następujących powodów :
Resocjalizacja społeczna niedostosowanych jest działaniem naprawczym , zmierzającym do ukształtowania w wychowaniu postaw akceptowanych społecznie . Zadania resocjalizacyjne w stosunku do dzieci i młodzieży o mniejszym stopniu demoralizacji należą do szkoły i placówek pozaszkolnych . Ważną rolę spełniają też poradnie psychologiczne i psychologiczno - pedagogiczne . Opieką postpenitencjarną objęta jest młodzież zakwalifikowana przez zakłady wychowawcze i poprawcze jako mająca trudności ze zorganizowaniem swojej sytuacji życiowej . Chodzi tu głównie o młodzież , która nie powinna wrócić do poprzednich niekorzystnych warunków środowiskowych , w których uległa wykolejeniu . |
|
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Pedagogika społeczna SKRÓT (PS), Pedagogika, Studia stacjonarne I stopnia, Rok 1, Pedagogika, Pedag
Pedagogika społeczna - ściąga, PS 2semestr
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA Pilch Lepalczyk skrót 3 pierwszych rozdziałów
Praktyczność PS, pedagogika społeczna(2)
rozpiska ps ps, UMK Praca Socjalna, Ćwiczenia, Pedagogika społeczna
ps srodowiska wychowawcze, Pedagogika społeczna
ps kategorie dzialan spolecznych, Pedagogika społeczna
pedagogika społeczna zagadnienia, PEDAGOGIKA, PS- pedagogika społeczna
ps wsparcie spoleczne rozsz, Pedagogika społeczna
PS metoda organizowania srodowiska, Pedagogika społeczna
ściaga-PS, studia pedagogiczne, pedagogika społeczna
ps modele pracy socjalnej, Pedagogika społeczna
wymogi na zaliczenie PS, Pedagogika społeczna
ps proces diagnostyczny, Pedagogika społeczna
ps 2, Pedagogika społeczna
ps srodowisko, Pedagogika społeczna
ps konstrukcja projektu socjalnego, Pedagogika społeczna
PEDAGOGIKA SPOŁECZNA Pilch Lepalczyk skrót 3 pierwszych rozdziałów
PS PODSTAWOWE POJĘCIA Z ZAKRESU PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ
więcej podobnych podstron