Organizacja
Grupa ludzi, którzy współpracują ze sobą w sposób uporządkowany i skoordynowany, aby osiągnąć pewien cel.
Zasoby (nakłady otoczenia):
Finansowe
Ludzkie
Rzeczowe
Informacyjne
Cele (osiągnięte):
Skuteczny
Efektywny
Rys. 1 Zarządzanie w organizacjach
Rys. 2 Proces zarządzania
Planowanie
Wytyczanie celów organizacji i określanie sposobu ich najlepszej realizacji
Organizowanie
Logiczne grupowanie zasobów
Kierowanie
Zespół procesów wykorzystywanych w celu sprawienia, by członkowie organizacji współpracowali ze sobą w interesie organizacji
Kontrolowanie
Obserwowanie postępów organizacji w realizowaniu jej celów.
Zarządzanie
Zestaw działań skierowany na zasoby organizacji i wykorzystywanych z zamiarem osiągnięcia celów organizacji w sposób skuteczny i efektywny
Rodzaje menadżerów
Kierownik
Jest to osoba, której podstawowym zadaniem jest realizacja procesu zarządzania
Rys. 3 Obszary zarządzania
Role kierownicze: (wg. Mintzberga):
Interpersonalne
Reprezentant
Przywódca
Łącznik (koordynator)
Informacyjne
Obserwator
Propagator
Rzecznik
Decyzyjne
Przywódca
Moderator
Dysponent zasobów
Negocjator
Umiejętności kierownicze:
Umiejętności techniczne (merytoryczne
Umiejętności interpersonalne
Umiejętności koncepcyjne
Umiejętności analityczne i diagnostyczne
Historia idei zarządzania
Podejście klasyczne - Taylor
Optymalizacja procesów pracy (szkoła zarządzania naukowego)
Podejście klasyczne - Fayol
Zarządzanie administracyjne:
autorytet przełożonego
jedność rozkazodawstwa
jedność kierownictwa
centralizacja
hierarchia
koordynacja działań
….
Szkoła behawioralna
Zapewnienie odpowiednich warunków pracy zapewnia zwiększenie efektywności pracy.
Kierunki szkoły behawioralnej:
human relation (Mayo)
zachowanie organizacyjne (Likert)
Szkoła podejście ilościowe
modele matematyczne
badania operacyjne
Szkoła podejście integrujące
spojrzenie systemowe
spojrzenie sytuacyjne
Otoczenie organizacji i jej skuteczność
Otoczenie zewnętrzne
Wszystko poza organizacją, co może na nią oddziaływać
Otoczenie wewnętrzne
Warunki i siły wewnątrz organizacji
Rys. 4 Organizacja i jej otoczenie
Wymiar ekonomiczny
Ogólna kondycja systemu gospodarczego, w którym działa organizacja
(produkt krajowy brutto, stopa inflacji, stopa bezrobocia).
Wymiar techniczny
Metody pozwalające przekształcić zasoby w produkty i usługi.
Wymiar socjokulturowy
Zwyczaje, nawyki wartości i demograficzne cechy społeczeństwa, w którym funkcjonuje organizacja.
Wymiar prawno-polityczny
Państwowa regulacja działalności gospodarczej i ogólne stosunki pomiędzy gospodarka i państwem.
Wymiar międzynarodowy
Zakres, w jakim organizacja uczestniczy w działalności gospodarczej w innych krajach lub pozostaje pod jej wpływem.
Otoczenie celowe (zewnętrzne)
Konkurenci
Organizacje, które konkurują o zasoby.
Klienci
Ci, którzy płacą za nabycie wyrobów lub usług organizacji.
Dostawcy
Organizacje, które dostarczają zasobów innym organizacjom.
Regulatorzy
Jednostki, które mogą kontrolować, regulować lub w inny sposób oddziaływać na politykę i praktyki organizacji.
Siła robocza
Pracownicy, zwłaszcza, jeśli są zorganizowani w związkach zawodowych
Właściciele
Ci wszyscy, którzy uczestniczą we własności organizacji.
Sojusznicy strategiczni
Organizacje współpracujące ze sobą w ramach wspólnego przedsięwzięcia
Otoczenie wewnętrzne
Zarząd
Pracownicy
Kultura organizacyjna - zestaw wartości, które pomagają członkom organizacji rozumieć, za czym organizacja się opowiada, jak pracuje i co uważa za ważne.
Otoczenie a organizacja
Rys. 5 Zmiany otoczenia, złożoność i niepewność
Pięć konkurencji Portera
Zagrożenie ze strony nowych konkurentów
Próby wymanewrowania rywali
Zagrożenie substytutami
Siła nabywców
Siała dostawców
Reakcje organizacji na jej otoczenie:
Zarządzanie informacją
Odpowiedź strategiczna
Fuzje, przejęcia, zakupy, sojusze
Projektowanie organizacji
Bezpośredni wpływ na otoczenie
Skuteczność organizacji
( modele skuteczności organizacji)
Podejście systemowo-zasobowe
Podejście celowe - osiągnięcie zamierzonych celów
Podejście od strony procesów wewnętrznych
Podejście strategicznego „elektoratu” - skuteczność zależy od stopnia zaspokojenia potrzeb i oczekiwań grup tworzących elektorat firmy.
Zarządzanie celami organizacji oraz planowanie
Rys. 6 Proces planowania
Cele są to pewne stany w przyszłości, do których organizacja dąży
Plany - metody osiągnięcia celów
Misja organizacji - jest to podstawowy cel organizacji
Docelowi klienci
Główne produkty oraz usługi
Obszar geograficzny
Główne technologie
Troska o przetrwanie, wzrost i zyskowność
Filozofia firmy
Własna koncepcja firmy
Pożądany wizerunek publiczny
Funkcje celów
Nadają jednolity kierunek działania
Skuteczne wytyczanie celów wspomaga proces planowania
Cel jako źródło motywacji dla pracowników
Cel jest dobrym mechanizmem oceny pracowników
Rodzaje celów
Powołanie (misja)
Cele strategiczne
Cele taktyczne
Cele operacyjne
Ramy czasowe celów
Długookresowe
Średniookresowe
Krótkoterminowe
Rodzaje planów
Strategiczne
Taktyczne
Operacyjne
Plan strategiczny - ogólny plan zawierający decyzje dotyczące alokacji zasobów, priorytetów i działań niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych.
Plan taktyczny - plan skierowany na osiągniecie celów taktycznych, opracowany dla realizacji elementów planu strategicznego
Plan operacyjny - plan nastawiony na wykonanie planów taktycznych dla osiągnięcia celów operacyjnych
Rys. 7 Proces planowania
Proces planowania w toku - planowanie zapasowe (awaryjne)
Odpowiedzialni w procesie planowania
Personel planistyczny
Planistyczny personel zadaniowy
Zarząd
Dyrektor naczelny
Komitet dyrektorów
Kierownictwo pierwszej linii
Planowanie taktyczne
Opracowując plany taktyczne należy:
Rozpoznać i zrozumieć nadrzędne plany strategiczne oraz cele taktyczne
Rozpoznanie i określenie odpowiednich zasobów i terminów
Rozpoznanie i określenie dostępnych zasobów ludzkich
Realizacja planów taktycznych
Ocena każdego kierunku działania z punktu widzenia jego celu
Pozyskiwanie i rozłożenie informacji oraz zasobów
Zapewnienie poziomej i pionowej koordynacji działań oraz przepływu informacji
Kontrola działań
Rys. 8 Etapy procesu planowania
Plany operacyjne:
Plany jednorazowe
Program
Projekt
Plany ciągłe
Wytyczne polityki
Standardowe procedury działania
Przepisy i reguły programowania
Bariery w procesie planowania
Niewłaściwe cele
Niewłaściwe systemy nagradzania
Dynamiczne i złożone otoczenie
Niechęć do ustalania celów
Opór wobec zmian
Ograniczenia przeszkody
Wskaźniki ułatwiające ustalenie celów i planów
Zrozumienie roli celów i planowania
Komunikacja i współzawodnictwo
Spójność, rewizja i aktualizacja
Skuteczne systemy nagradzania
Podejmowanie decyzji - to akt wyboru jednej możliwości z pośród ich zestawów
Typy decyzji:
Decyzje zaprogramowane - decyzje mające kompletną strukturę lub pozwalające się z pewną częstotliwością (albo i jedno i drugie)
Decyzje nie zaprogramowane - decyzje o niezbyt wyraźnej strukturze, podejmowane znaczenie rzadziej niż decyzje zaprogramowane.
Warunki podejmowania decyzji:
Stan pewności
Stan ryzyka
Stan niepewności
Stan pewności - Sytuacja, w której podejmujący decyzję zna z rozsądnym zakresem pewności dostępne warianty wyboru oraz ich warunki
Stan ryzyka - Sytuacja, w której dostępność poszczególnych możliwości i związane z każdą z nich potencjalne korzyści i koszty są z pewnym szacunkowym prawdopodobieństwem.
Stan niepewności - Sytuacja, której podejmujący decyzje nie zna wszystkich możliwości wyboru, ryzyka związanego z każdą z nich ani ich możliwych konsekwencji.
Klasyczny model podejmowania decyzji
Założenia:
menadżer dysponuje pełną informacją
działa w warunkach pewności
menadżer umie racjonalnie i logicznie ocenić wszelkie aspekty sytuacji decyzyjnej
Etapy procesu racjonalnego podejmowania decyzji
Rozeznanie i zdefiniowanie sytuacji.
Identyfikacja alternatywnych możliwości.
Ocena wariantów.
Wybór najlepszego wariantu.
Wdrożenie wybranego wariantu.
Obserwacja wyników i ocena.
Rys. 9 Klasyczny model podejmowania decyzji
Model administracyjny
Podejmujący decyzje dysponuje niepełną i niedoskonałą informacją.
Menadżerowie są ograniczeni w swojej racjonalności (obyczaje, kultura, niedostatek informacji).
Mają skłonność do zadawalania się przy podejmowaniu decyzji pierwszym dopuszczalnym rozwiązaniem.
Siły polityczne (koalicja)
Nieformalny sojusz jednostek lub grup powołany dla osiągnięcia wspólnego celu.
Intuicja
Wewnętrzne przekonanie o czymś bez świadomego rozważania
Narastanie zaangażowania
Obstawanie przy podjętej decyzji, mimo że okazuje się ona fałszywa.
Skłonność do ryzyka
Zakres, w jakim podejmujący decyzję gotów jest do ponoszenia ryzyka.
Zalety i wady grupowego podejmowania decyzji
Zalety |
Wady |
|
|
Zarządzanie projektowaniem organizacji
Projekt organizacji
Ogólny wzorzec składników struktury rozwiązań używanych do zarządzania całą organizacją.
Uniwersalny model
Model biurokratyczny Max'a Webera
istnieje wysoka specjalizacja stanowisk pracy
istnieje spójny zestaw zasad dla zapewnienia jednolitego wykonywania zadań
istnieje hierarchia stanowisk pracy tworzącą linię podporządkowania od góry do samego dołu organizacji
menadżerowie kierują przedsiębiorstwem bez osobowo zachowując dystans wobec swoich podwładnych
selekcja i awans pracowników dokonuje się w oparciu o wiedzę fachową, a oni sami są chronieni przed arbitralnym zwolnieniem.
Model behawioralny
Organizacja systemu 1 |
Organizacja systemu 4 |
|
|
Sytuacyjne podejście do projektu
Oparte jest na założeniu, że optymalny projekt dla danej organizacji zależy od zestawu istotnych czynników sytuacyjnych.
Technika
Zestaw procesów wykorzystywanych przez organizację w przekształcaniu nakładów w postaci rzeczowej lub informacyjnej w wyniki w postaci produkcji lub usług
Technika jednostkowa
Technika wielkoseryjna
Technika produkcji ciągłej
Wraz ze wzrostem techniki rośnie liczba szczebli zarządzania i wielkość organizacji
Otoczenie
Organizacja organiczna - organizacja typu 4
Organizacja mechanistyczna - biurokratyczna
Wielkość organizacji
Duże przedsiębiorstwa wykazują wyższą specjalizację stanowisk pracy niż małe, posiadają standardowe procedury działania, większą liczbę przepisów oraz większy proces decentralizacji.
Cykl życia organizacji
Naturalna sekwencja etapów, przez którą przechodzi większość organizacji w trakcie wzrostu i dojrzewania.
Formy struktury organizacyjnej
Struktura funkcjonalna (typu U)
Struktura konglomeratowa (typu H)
Struktura wielobranżowa (typu M)
Struktura macierzowa
Przewodzenie organizacjami
Kierownik
Jest to osoba, która jest odpowiedzialna za funkcjonowanie danej struktury organizacyjnej oraz za realizacje jej celów.
Kierowanie
Działalność związana z przewodzeniem ludźmi.
Przywódca
Jest to osoba, która posiada zdolność oddziaływania na ludzi, że są oni skłonni podążać za nim bez przymusu odpowiadając swoim zachowaniem na jego wezwanie i argumenty lub ze względu na szczególne umiłowanie jego osoby przechodzące niekiedy w stan uwielbienia.
Działalność |
Zarządzanie |
Przywództwo |
Tworzenie programu |
Szczegółowe planowanie poszczególnych kroków |
Ustalenie kierunku |
Opracowanie sieci ludzkiej dla realizacji programu |
Organizowanie i zatrudnienie. Ustalenie struktury. |
Przekazywanie ludziom kierunków działania tworzenia koalicji dla realizacji programu |
Wykonywanie planów |
Kontrolowanie i rozwiązywanie problemów. Analiza odchyleń. |
Motywowanie i inspirowanie Wyzwolenie energii |
Wyniki |
Logika, planowość, porządek prowadzą do przewidywalności wyników |
Wytworzenie zmiany - często drastycznej, nowe podejście do znanej problematyki |
Władza a przywództwo
Władza
Zdolność do wpływania na zachowanie innych.
Autorytet formalny
Władza nagradzania
Władza wymuszania
Władza odniesienia
Władza ekspercka
Cechy przywódców - zachowanie przywódców
Zachowanie przywódcze zorientowane na pracownika
Zachowanie przywódcze zorientowane na zadania
Siatka kierownicza - Blake, Mouton
Punkt (1,1) - zarządzanie zubożone
Punkt (1,9) - zarządzanie klubowe
Punkt (5,5) - zarządzanie zrównoważone
Punkt (9,1) - zarządzanie zorientowane na produkcję
Punkt (9,9) - kierowanie zespołowe
Modele sytuacyjne
Model klasyczny Tannenbauma i Schmidta
Model NLW
Teoria ścieżki do celu
Polityka kadrowa
Główne założenia polityki kadrowej:
Ludzie powinni być traktowani jako społeczny kapitał.
Zapewnienie współuczestnictwa pracowników planowanie i podejmowanie decyzji.
Decentralizacja władzy organizacyjnej.
Interesy wszystkich stron, które mają udziały w organizacji żeby one były zharmonizowane.
Polityka kadrowa
Są to działania organizacji nastawione na przyciąganie, rozwój i utrzymywanie efektywnie działającej siły roboczej.
Rys historyczny
Podejście klasyczne - Taylor (system akordowy, rozwinięta kontrola nad pracownikami)
Faza menedżerska - Likert (trwała do lat 70)
Faza strategiczna - przekształcenie działu personalnego w komórkę liniową. Menedżer do spraw personalnych współkształtuje politykę przedsiębiorstwa w zakresie spraw personalnych
Podstawowe funkcje planowania zasobów ludzkich:
Element ekonomiczny - redukcja kosztów personalnych i społecznych poprzez dostosowanie zatrudnienia do potrzeb.
Optymalizacja organizacyjnego zasobu wiedzy, umiejętności i kompetencji.
Pozwala na wypracowanie kryteriów oceny efektów działań działu personalnego
Etapy procesu planowania:
Zbieranie danych koniecznych do opracowania prognozy podaży i popytu personelu.
Ustalenie celów, priorytetów zarządzania potencjałem społecznym na podstawie celów strategicznych organizacji.
Tworzenie i wdrażanie planów i programów działania w zakresie obsady, oceny wynagradzania i rozwoju personelu.
Kontrola i ocena realizacji planów oraz prognoz
Rekrutacja
Proces pozyskiwania przez organizacje takiej liczby kandydatów do pracy, która umożliwia ich racjonalną selekcje.
Rodzaje rekrutacji:
Rekrutacja ogólna
Rekrutacja segmentowa
Rozwój zasobów ludzkich
Jest to proces uzupełniania wiedzy niezbędnej do prawidłowego wykonywania zadań na aktualnych stanowiskach pracy oraz stworzenia możliwości dodatkowego rozwoju wiedzy umiejętności i kompetencji pod kontem awansu, przesunięcia lub zmiany organizacyjnej
Szkolenie
Doskonalenie
Trening
Ruch osobowy w organizacji:
Awans
Przeniesienie na równoległe stanowisko
Przeniesienie w dół
Funkcje przeniesienia:
Nagroda
Kara
Motywacja
Stworzenie możliwości
Metody oceny pracowników:
Ocena opisowa
Technika wydarzeń krytycznych
Wykonanie obowiązujących norm
Ranking
Arkusz oceny pracownika
Kultura organizacyjna
Kultura organizacyjna
To dominujący zbiór wartości i norm postępowania charakterystyczny dla danej organizacji.
Kultura zawodowa
Kultura zarządzania
Kultura przedsiębiorczości
Duch organizacji
Klimat organizacyjny
Tożsamość organizacji
Wymiary kultury organizacyjnej:
Traktowanie kultury organizacyjnej jako zmiennej niezależnej
Podejście które charakteryzuje organizacje jako podsystem organizacji
Traktowanie organizacji jako kultury
SHEIN - kultura organizacyjna jest całością fundamentalnych założeń które dana grupa wymyśliła, odkryła lub stworzyła ucząc się rozwiązywania problemów, adaptacji do środowiska i integracji wewnętrznych. Założeni te zostały na tyle potwierdzone praktyką, że można je było uznać za prawomocne i wpoić każdemu nowemu członkowi grupy jako właściwy sposób myślenia o problemach działania zespołowego i odczuwania.
Model kultury organizacyjnej
Warstwa A - najbardziej widoczne artefakty (sztuczne twory) kultury - najbardziej postrzegana.
Artefakty językowe (wyrażenia język stosowane w organizacji)
Artefakty behawioralne - zachowania ( ceremonie, rytuały)
Artefakty fizyczne - wytwory fizyczne (architektura, oświetlenie)
Warstwa B - normy wartości
Wartości
Są to idealne stany do których dążą członkowie organizacji (uczciwość, solidność )
Normy
Określają dopuszczalny obszar zachowań członka społeczności, a ich nieprzestrzeganie może go narazić na sankcje.
Warstwa C - podstawowych wartości (fundamentalnych)
Kultura organizacji - przejawia się w symbolach (mity lub rytuały) w sposobach komunikowania się oraz tabu.
Funkcje mitów:
Funkcje wyjaśniające
Ujednolicenie wierzeń wszystkich pracowników
Mit jako rękojmia spokoju społecznego
Mit pełni role społecznego regulatora
Rytuały
Ceremonialne powtarzające się z pewną częstotliwością działania
Funkcje kultury organizacyjnej:
Funkcje dotyczące problemów z dostosowaniem zewnętrznym
umożliwia zrozumienie misji i strategii organizacji przez jej uczestników
umożliwia integrację uczestników wokół celów firmy i środków przyjętych do ich realizacji
oferuje jednolite sposoby pomiaru i kryteria oceny efektów
Adaptacja do czynników zewnętrznych
oferuje wspólny język i aparat pojęciowy
wyznacza zasady władzy i wspólny system wartości
zawiera kryteria nagradzania i karania
zaspokaja potrzeby bezpieczeństwa i uznania
Cele osiągnięte
Sprawnie
Skutecznie
Przewodzenie
(kierowanie ludźmi)
Organi-zowanie
Kontrolowa-nie
Planowanie
i podejmo
wanie decyzji
Nakłady z otoczenia
Zasoby ludzkie
Zasoby finansowe
Zasoby fizyczne
Zasoby informacyjne
Kontrolowanie
Obserwowanie i wprowadzanie korekt do bieżących działań dla ułatwienia realizacji celów
Przewodzenie
Motywowanie załogi organizacji do pracy w interesie organizacji
Organizowanie
Określanie najlepszego sposobu grupowania typów działań i
zasobów
Planowanie
i podejmowanie
decyzji.
Określenie celów
organizacji i decy-
dowanie o najlepszym
sposobie ich osiągnięcia
W rzeczywistości menadżerowie w sytuacji decyzyjnej …
… i podejmują w końcu decyzje, która może służyć interesowi organizacji albo nie
wykorzystują niepełną i niedoskonałą informację
są ograniczeni w swej racjonalności
są skłonni zadawalać się pierwszym dopuszczalnym rozwiązaniem
Mała
niepewność
Umiarkowana
niepewność
Umiarkowana
niepewność
Duża
niepewność
Dynamicznie
Stabilnie
Złożone
Proste
Misja organizacji
Cele Przesłanki Wartości Kierunki
Cele strategiczne
Cele taktyczne
Cele operacyjne
Cele operacyjne
Cele taktyczne
Cele strategiczne
Proces planowania w toku
Punkt 1
Opracować plan, uwzględniając wydarzenia nieoczekiwane
Punkt 2
Wdrażać plan i formalnie określić wydarzenia nieoczekiwane
Punkt 3
Określić wskaźniki sytuacji nieoczekiwanych i przygotować plan na każdą ewentualność
Punkt 4
Zrealizować plan podstawowy lub awaryjny
Obserwować wskaźniki wydarzeń nieoczekiwanych i w razie potrzeby wprowadzić plan awaryjny
Określenie celów
Ocena sytuacji
Ustalenie procedury
Ustalenie harmonogramu pracy
Przypisanie odpowiedzialności
Sprawdzenie możliwości realizacji
Dyrektor naczelny
Kierownik ds. stosunków pracowniczych
Rewident
Wicedyrektor ds. marketingu
Główny księgowy
Wicedyrektor ds. działalności operacyjnej
Kierownicy zakładów
Kierownicy zmiany
Kierownik kadr zakładu
Kierownik pracowni
Kierownik ds. nauki
Rejonowi kierownicy sprzedaży
Rejonowi kierownicy zmiany
Wicedyrektor ds. badań i rozwoju
Wicedyrektor ds. finansów
Wicedyrektor ds. zasobów ludzkich
Czasopisma
Dyrektor naczelny
Wydawnictwa
Rozrywka
Bankowość inwestycyjna
Usługi naftowe
Porcelana
Lerner Shops
The Limited Express
The Limited
Dyrektor naczelny
Victorias's Secrets
Inne sieci
Kierownik projektu C
Wicedyrektor ds. marketingu
Wicedyrektor ds. finansów
(1,9)
Wicedyrektor ds. produkcji
Wicedyrektor ds. techniki
Kierownik projektu B
Dyrektor naczelny
Kierownik projektu A
(9,9)
(1,1)
(9,1)
Troska o produkcję
Troska o ludzi
(5,5)
Przywództwo zorientowane na szefa
Przywództwo zorientowane na podwładnych
Sprawowanie władzy przez menadżera
Obszar swobody podwładnych
Menadżer podejmuje decyzje i ogłasza ją
Menadżer „sprzedaje” decyzję
Menadżer przedstawia pomysł i zachęca do pytań
Menadżer pozwala podwładnym na działania w granicach określonych przez przełożonego
Menadżer określa granice kompetencji, prosi grupę o decyzję
Menadżer przedstawia problem, zbiera propozycję i podejmuje decyzję
Menadżer przedstawia projekt decyzji, który może ulec zmianie
Obsada
Planowanie
Motywacja podwładnych do pracy
Osobowe cechy podwładnych
Struktura zadań
System władzy formalnej
Grupa robocza
Osobowe cechy podwładnych
Nakazowe
Wspierające
Partycypacyjne
Zorientowane na dokonania
Osobowe cechy podwładnych
Postrzeganie zdolności
Umiejscowienie kontroli
Uczestnictwo
Ocena
Nagroda
Rozwój